Contraception and Fertility တားေဆး-တားနည္း ျဖတ္ျပီးသည့္ေနာက္

(၁) ကိုယ္ဝန္တား ၃ လခံ Depo-Provera ေဆးထိုးခဲ့သူေတြကို ေလ့လာတဲ့အခါ ပံုမွန္ျပန္ေရာက္ေအာင္ ၃ လကေန ၆ လအထိ ၾကာႏိုင္တယ္။ ပံုမွန္ဆိုတာ မ-မ်ိဳးဥ ထြက္တာကို ဆိုလိုတယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ၁၂ လကေန ၁၈ လအထိလဲ အခ်ိန္ ယူႏိုင္တယ္။

(၂) ကိုယ္ဝန္တား အေရျပားေအာက္ထည့္ထားရတဲ့ Contraceptive implant ေဆးေခ်ာင္း ထည့္ထားသူေတြ ေဆးကို ျပန္ထုတ္ျပီးေနာက္ ၁ လ ေစာင့္ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

(၃) ကိုယ္ဝန္တား သားအိမ္ထဲထည့္ထားရတဲ့ IUCD ပစၥည္းျပန္ထုတ္ရင္ ခ်က္ခ်င္း ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္တယ္။ သူက မ-မ်ိဳးဥ ထြက္တာကို တားမေပးခဲ့ဘူး။ ဒီလို IUCD/IUD ထည့္တာက ေမးတဲ့သူထင္တာနဲ႔ နည္းနည္း ဆင္ပါတယ္။ ထည့္မယ္ ဆိုရင္ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲကို Sims Speculum (Vaginal Retractor) ကရိယာတခု သံုးရတယ္။ တကယ္လို႔ Cervix သားအိမ္ဝကလည္း က်ဥ္းေနရင္ သားအိမ္ဝကို ကိုယ္တြယ္ဘို႔ရာ Vulsellum Forceps ဆိုတာနဲ႔ ညွပ္ထားဘို႔ လိုႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ကေလး မေမြးဘူးသူေတြ အတြက္ ရုပ္ပိုင္းေရာ စိတ္ပိုင္းပါ အဆင္သင့္မျဖစ္ေသးသလို ေနတတ္တယ္။ လူတိုင္းေတာ့ မဟုတ္ပါ။ အေျခအေနကို သိထားျပီး၊ ဆရာဝန္ကေန အေသအျခာ လုပ္ေပးရင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကရိယာ အရြယ္အစား အငယ္စားေတြ ရွိတယ္။ လိုမယ္ထင္ရင္ ထံုေဆး-အိပ္ေဆး ေပးႏိုင္ပါတယ္။ အပ်ိဳစစ္ေတြအတြက္ေတာ့ ခက္ခဲတာ မွန္ပါတယ္။

(၄) ကိုယ္ဝန္တား ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲပါ Oral Contraceptives စားေဆး သံုးစြဲထားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ေဆးျဖတ္ျပီးေနာက္ ကေလးရႏိုင္ေျခနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေလ့လာမႈေတြ အမ်ားၾကီးလုပ္ထားတယ္။ University of Dusseldorf ဂ်ာမန္ တကၠသိုလ္က အေျဖထုတ္တာကေတာ့ ေဆးျဖတ္ျပီးျပီးခ်င္း ပဌမလေတြမွာ မ-မ်ိဳးဥျပန္ထြက္လာႏိုင္သူ ၅၇႕၉% ရွိတယ္။ ၁ဝ႕၂၄% မွာ အဲလိုမထြက္ဘူး။ အတူတူ စမ္းသပ္ခဲ့တဲ့ ေဆးမေသာက္သူထဲက ၃႕၄၄% မွာလဲ မထြက္ဘူး။ တားေဆးေသာက္ျပီး ျဖတ္လိုက္သူေတြမွာ ေနာက္ပိုင္း ရာသီစက္ဝန္း ပိုရွည္တတ္တယ္။ အရင္လိုျပန္ျဖစ္ဘို႔ ၉ လအထိ ၾကာႏိုင္တယ္။

တားေဆး ေသာက္သူေတြထဲမွာ တခါမွ ကေလးမယူေသးသူနဲ႔ အရင္ကေလးရွိဘူးသူ၊ ေနာက္ျပီး အသက္ေတြက မတူၾကဘူး။ ကေလးရဘူးသူေတြ နဂိုအေနျပန္ေရာက္ဘို႔ သူမ်ားထက္ ေစာႏိုင္တယ္။ ကေလးလဲမယူဘူးေသး၊ အသက္လဲ ၃ဝ-၃၅ ႏွစ္ဆိုသူေတြက ရင္းစားျပန္ရဘို႔ သူမ်ားေတြထက္ ၾကာႏိုင္တယ္။

WebMD Health News ၂၇-၉-၂ဝဝ၂ သတင္းတပုဒ္မွာ တားေဆး ၾကာၾကာေသာက္ခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေဆး ျဖတ္လိုက္ရင္ သူမ်ားေတြထက္ ကေလးျပန္ရတာ ပိုေတာင္မွ လြယ္ၾကေသးတယ္လို႔ ပါခဲ့တယ္။ သုေတသန လုပ္သူေတြက အဂၤလန္မွာ ၁၉၉ဝ ေက်ာ္ကာလေတြတံုးက ကေလးရခ်င္ေနသူေပါင္း ၈၅ဝဝ ကို ေလ့လာခဲ့တာျဖစ္တယ္။ တားေဆး ၅ ႏွစ္ၾကာေသာက္ခဲ့သူေတြထဲက ၇၅႕၄% ဟာ ေနာက္ ၆ လအတြင္း ကိုယ္ဝန္ ျပန္ေဆာင္ၾကတယ္။ တားေဆးမေသာက္သူေတြထဲက ၇ဝ႕၅% ကသာ အဲလိုျဖစ္တယ္။ ေနာက္ တႏွစ္အထိ ေစာင့္ရတဲ့ ကိန္းဂဏန္းမွာလဲ အတူတူျဖစ္ေနျပန္တယ္။ ေဆးေသာက္ခဲ့သူ ၈၉႕၅% က ကေလးရျပီး၊ တားေဆးမေသာက္ခဲ့သူေတြထဲက ၈၅႕၄% သာ ကေလးရလာၾကတယ္။

• Birth control pills cause infertility တားေဆးက ကေလးမရေစႏိုင္ေတာ့ဘူးဆိုတာ Myth ယံုတမ္းစကားသာ ျဖစ္တယ္။
• တကယ္တန္းေျပာရရင္ ကေလးမရေသးသူေတြကို ေဆးကုေပးရာမွာပါ သံုးရတဲ့ေဆးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အျပင္မွာ သေႏၶတည္ေပးနည္း IVF ကို ေရြးရေတာ့တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ဒီနည္းမလုပ္ခင္မွာ ရာသီမွန္ေအာင္ ကိုယ္ဝန္တား စားေဆး အရင္ေပးရတတ္တယ္။
• မ်ိဳးဥထြက္ေဆး Clomid (Clomiphene citrate) နဲ႔ မတိုးခ်င္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကိုလဲ တားေဆးတလေပးမွ ပိုအဆင္ေျပာတာေတြ႔ရတယ္။
• တားေဆးကို ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ ေသာက္သူေတြလဲရွိတယ္။ သူတို႔က တားေဆးျဖတ္လိုက္တဲ့အခါ ရာသီ မမွန္တာျဖစ္ရင္ တားေဆးကိုအျပစ္တင္တာ မမွန္ပါ။ တားေဆးမေသာက္ခင္ကတည္းက ဒီမိန္းကေလးက ငယ္ေသးေတာ့ ရာသီမမွန္ခဲ့ေသးတာမို႔ ျဖစ္ရတာပါ။
• အတူတူဘဲ အသက္အေတာ္ၾကီးလာမွ တားေဆးေသာက္ရင္လဲ အသက္ၾကီးျခင္းဟာ ရာသီမမွန္တာကို ပိုျဖစ္ေစႏိုင္တာသတိထားရမယ္။
• တားေဆးကို ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာေသာက္ခဲ့တာနဲ႔ ကေလးရႏိုင္ေျချပန္ရွိလာတာ အခ်ိန္ပိုင္းအရ ဆက္စပ္မႈ မရွိပါ။ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ တားေဆးအၾကာၾကီးေသာက္ျပီး ျဖတ္လိုက္တာနဲ႔ ကိုယ္ဝန္တန္းရလို႔ အံ့ၾသၾကတယ္။

ေသျခာတာကေတာ့ ကိုယ္ဝန္တားေဆး၊ တားနည္းေတြေၾကာင့္ Permanent sterility ကေလးမရေတာ့တာ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။

Dr. တင့္ေဆြ