Pneumonia in Children ကေလးမ်ားတြင္ျဖစ္သည့္ ႏူမိုးနီးယားေရာဂါ

၁။ မဂၤလာပါ ေဒါက္တာတင့္ေဆြခင္ဗ်ား။ Pneumonia ေရာဂါက ကေလးငယ္ေတြမွာ ျဖစ္တတ္ပါသလားခင္ဗ်။ ျဖစ္ရင္ ဘယ္လိုေရာဂါလကၡဏာေတြ ျပတတ္ပါသလဲခင္ဗ်ာ။ က်ေနာ့္ရဲ႕ ၁ လသား သမီးငယ္က ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ ပတ္က ဖ်ားလို႔ ေဆးရံုတက္ရပါတယ္။ ဖလူးျဖစ္တယ္လို႔ဆံုးျဖတ္ၿပီး ကုသေပ်ာက္ကင္းသြားပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ေဆးရံုး ၄ ရက္တက္ၿပီး အိမ္ျပန္နားေတာ့ တစ္ခါတစ္ရံ ေငြ႔ေငြ႔ပူပူလာတတ္ပါတယ္။ ၁ ပတ္ခန္႔ရွိပါၿပီ။ ႏို႔စို႔မပ်က္ ဆီးဝမ္းလဲ မွန္ပါတာ္ခင္ဗ်။ ေက်းဇူးျပဳၿပီး အၾကံေပးပါဦးခင္ဗ်။

၂။ ဆရာရွင့္ နမိုးနီးယားလကၡဏာမ်ားကို သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။ နမိုးနီးယားဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲဆိုတာကိုလဲ သိပါရေစရွင့္။ ကြ်န္မအမႊာသမီးေလးႏွစ္ေယာက္ေမြးထားပါတယ္ဆရာ။ ၃၅ ပတ္နဲ႔ေမြးတာပါ။ ၄၃ ရက္အရမွာ အမႊာသမီးႀကီးေလးက နမိုးနီးယား အဆုတ္တျခမ္းခဲျပီး ဗီတာမင္ေအခ်ိဳ႕တဲ့မႈေၾကာင့္ ေဆး႐ံုမွာ ႏွစ္ပတ္ၾကာ အေရးေပၚကုသခဲ့ရပါတယ္ဆရာ။ အခု အငယ္မေလးက ေခ်ာင္းတအားဆိုးျပီး ခြ်ဲၾကပ္ေနပါတယ္။ ေဆး႐ံုသြားျပစဥ္က အဆုတ္ထဲ ခြ်ဲမရွိဘူးေျပာပါတယ္။ ေသာက္ေဆးေပးပါတယ္။ ကေလးကမသက္သာဘူးဆရာ။ ခြ်ဲပိုၾကပ္လာသလိုပါပဲ။ ေနာက္ျပီး နမိုးနီးယားက ကူးစက္တတ္လားလဲသိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။

၃။ ကေလးငယ္မ်ားတြင္ျဖစ္တတ္ေသာ အဆုပ္ေရာင္ေရာဂါ နမုိးနီးယားရဲ႕လကၡဏာေလးသိခ်င္လုိ႔ပါရွင့္။ ကြ်န္မသားေလးက ၁၁ လရွိပါျပီ။ ေခါင္းေခြ်းခဏတုိင္းထြက္တတ္ပါတယ္ရွင့္။

၄။ ဆရာရွင့္ အခု ကၽြန္မတို႔ ရန္ကုန္မွာ နမိုးနီးယားေတြ အျဖစ္မ်ားေနပါတယ္တဲ့။ ကေလးေတြ အျပင္သိပ္မထြက္ပါနဲ႔တဲ့။ အဲ့ဒါ သိခ်င္တာေလး နဲနဲရွိလို႔ပါ။ ၁) နမိုးနီးယားက ကူးလို႔လားဆရာ။ ၂) ကၽြန္မသားေလးေတြက နမိုးနီးယားနဲ႔ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေယာင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားပါတယ္ အဲ့ဒါ အကာအကြယ္ အျပည့္အဝေရာေပးရဲ႕လားဆရာ။ ၃) ကိုယ္ခံအားနည္းရင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားလဲ ျဖစ္တာပဲဆိုတာ ဟုတ္လားဆရာ။ ၄) ကေလးေတြ ကိုယ္ခံအားေကာင္းဖို႔ ဘယ္လို အစားအစားေတြကို ေန႔စဥ္ေကၽြးဖို႔လိုအပ္ပါလဲဆရာ။ 

ႏူမိုးနီးယားေရာဂါဆိုတာ အဆုပ္ကိုေရာဂါပိုးဝင္လို႔ ျဖစ္ရတယ္။ ပိုးေတြဆိုတာ ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဖန္းဂတ္စ္မူိ၊ ပါရာဆိုက္ေတြျဖစ္တယ္။ အသက္ရွဴလမ္းအထက္ပိုင္း (နား၊ လည္ေခ်ာင္း) ေရာဂါတခုခုကေနစတတ္တယ္။ အေအးမိ၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အာသီးေရာင္ရာကေန ၁-၂-၃ ရက္ၾကာရင္ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ တခ်ိဳ႕ တုပ္ေကြး၊ ဝက္သက္ကေန ဆက္ျဖစ္တယ္။ လိင္လမ္းကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ ကလာမိုင္ဒီယားပိုးေၾကာင့္ မ်က္စိနာရာကေန ႏူမိုးနီးယား ဆက္ျဖစ္တယ္။ ၾကက္ညွာေခ်ာင္းဆိုးကေနလည္း ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေအာက္ဆင္းျပီး အဆုပ္ကို ေရာက္တယ္။ 

ခုခံတိုက္ထုတ္တဲ့ ေသြးျဖဴဥေတြ၊ အရည္အခြ်ဲေတြစုေဝးလာမယ္။ ေလလမ္းကိုဆို႔ေစမယ္။ ကိုယ္ပူမယ္။ ခ်မ္းဖ်ားမယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္။ ႏွာေခါင္းအေနရခက္မယ္။ အသက္ရွဴျမန္မယ္။ အသက္ရွဴရင္အသံပိုေတြ ၾကားမယ္။ အန္မယ္။ ရင္ပတ္နာမယ္။ မေဆာ့ခ်င္ဘူး။ မစားခ်င္ဘူး။ ဆိုးဝါးရင္ အသားအေရ ျပာႏွမ္းမယ္။ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တာ ပိုျမန္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္က သိပ္မျမန္ဘူး။ 

ကူးစက္ပံု

လူနာ၏ပါးစပ္၊ ႏွာေခါင္းကထြက္တဲ့အရည္ေတြမွာ ပိုးေတြပါတယ္။ လူနာေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေျခရင္ထြက္လာမယ္။ လက္ကိုင္ပုဝါ၊ အသံုးအေဆာင္ေတြကတဆင့္လည္း အသက္ရွဴလမ္းထဲဝင္လာကာ ကူးႏိုင္တယ္။

ကုသျခင္း

ဆရာဝန္ကစစ္ေဆးမယ္၊ ဓါတ္မွန္ရိုက္ရန္ လိုခ်င္လိုမယ္။ ေသြးစစ္ရန္ လိုခ်င္လိုမယ္။ သလိပ္ပိုးစစ္ရန္ လိုခ်င္လိုမယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ပိုးေသေဆးနဲ႔ ေပ်ာက္တယ္။ ေဆးရံုတင္ရန္ လိုခ်င္လိုႏိုင္တယ္။ ေအာက္စီဂ်င္ လိုခ်င္လိုတယ္။ ကုသရင္ ၁-၂ ပါတ္ ေပ်ာက္မယ္။ ၄-၆ ပါတ္ ၾကာတဲ့ပိုးလည္းရွိတယ္။ 

ႏူမိုးနီးယားအမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ အသက္ရွဴလမ္းေရာဂါေဆးမ်ား 

Erythromycin 500 mg IV တေန႔ ၄ ၾကိမ္ (သို႔) 

Doxycycline 100 mg IV (သို႔) စားေဆး တေန႔ ၂ ၾကိမ္ + Cefotaxime 1-2 Gm IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ Clindamycin 600 mg IV တေန႔ ၄ ၾကိမ္ (သို႔) 

Amoxacillin 500 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္ (သို႔)

Penicillin G 1.2 million units IV တေန႔ ၄ ၾကိမ္ + Metronidazole 500 mg IV (သို႔) 

Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ (သို႔) 

Erythromycin 500 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္ (သို႔) 

Azithromycin 500 mg ပဌမေန႔ + 250 mg ေနာက္ ၂ ရက္မွ ၅ ရက္။ 

Amoxicillin 500 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္ x ၇-၁ဝ ရက္ (သို႔) 

Fluoroquinolone (Levofloacin) 500 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္ /Gatifloxacin 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္ /Sparfloxacin 400 mg on day 1 and 200 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္ /Moxifloxacin 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္ x ၁ဝ-၁၄ ရက္။ Clarithromycin 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ x ၁ဝ ရက္ (သို႔) 

Doxycycline 200 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ x ၁ဝ ရက္ Cefotaxime (သို႔) 

Cefipime 1-2 g IV ၈-၁၂ နာရီတၾကိမ္။ 

Anaerobic Pneumonia and Lung Abscess (ေလမႀကိဳက္သည့္ပိုး) ႏူမိုးနီးယား၊ အဆုုပ္ျပည္တည္ျခင္း

Penicillins (Penicillin G 1-2 million units IV ၄-၆ နာရီတၾကိမ္ (သို႔) 

Amoxacillin 500 mg TDS) + Metronidazole 500 mg IV (သို႔) 

စားေဆးတေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္ (2) Clindamycin 600 mg IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္ေပးျပီး 300 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္ (သို႔) 

Amoxacillin 875 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္။

Postoperative Pneumonia ခဲြစိတ္ၿပီးရသည့္ ႏူမိုးနီးယား

Cefotaxime (သို႔) Ceftriaxone (သို႔) Cefipime 2 Gm IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္ (သို႔) 

Piperacillin-Tazobactam 4-5 Gm IV တေန႔ ၄ ၾကိမ္ with (သို႔) without Tobramycin (သို႔) Ciprofloxacin

Aspiration Pneumonia အန္ဖတ္ဝင္၍ျဖစ္ေသာ ႏူမိုးနီးယား

Clindamycin 300 mg Orally TDS (သို႔) (TMP 160 mg + SMZ 800 mg) တေန႔ ၂ ၾကိမ္ x ၁ဝ ရက္ (သို႔) 

Phenoxymethyl Penicillin 500 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္ x ၁ဝ-၁၄ ရက္။

Community-acquired Pneumonia လူစုလူေဝးမွ ရေသာ ႏူမိုးနီးယား

(1) Clarithromycin 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ (သို႔) Azithromycin 500 mg စေပးျပီး 250 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္ x ၄ ရက္။ 

(2) Doxycycline 100 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ 

(3) Fluroquinolones such as Gatifloxacin 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္ (သို႔) Moxifloxacin 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္ Eruthromycin 250-500 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္, Cefuroxime axetil 250-500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ Cefpodoxime proxetil 100-200 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ (သို႔) Cefprozil 250-500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ 

(4) Erythromycin (Azithromycin, Clarthromycin) 500 mg (သို႔) IV တေန႔ ၄ ၾကိမ္ (သို႔) Doxycycline 100 mg IV (သို႔) တေန႔ ၂ ၾကိမ္ + Cefotaxime 2 Gm IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္ (သို႔) Ceftriaxone 1 Gm IV တေန႔ ၁ ၾကိမ္။

ပနယ္စလင္ေဆးေတြကေန ၇ဝ% ကိုသာႏိုင္တယ္။ ၃ဝ% က ေဆးယဥ္ၾကတယ္။ ပါးစပ္ကတိုက္ရတာခက္ရင္ ထိုးေဆးလိုမယ္။ ေရ-အရည္ မ်ားမ်ားတိုက္ရမယ္။ 

ကာကြယ္ရန္

တခ်ိဳ႕ႏူမိုးနီးယားေရာဂါက မကူးစက္ပါ။ အခ်ိဳ႕ပိုးမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆးရွိတယ္။ ဥပမာ DPT ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္ကာကြယ္ေဆး။ BCG တီဘီ ကာကြယ္ေဆး။ ႏူမိုးနီးယားေရာဂါမျဖစ္ခင္ အသက္ရွဴလမ္းအထက္ပိုင္း ေရာဂါေတြ ျဖစ္ရင္ ဂရုစိုက္ရမယ္။ Pneumococcal vaccine ႏူမိုေကာ္ကယ္ ကာကြယ္ေဆးကေန ႏူမိုးနီးယားျဖစ္ေစတဲ့ Streptococcus pneumoniae ပိုကိုကာကြယ္ေပးမယ္။ (PCV) PCV13 ေခၚ Prevnar 13 ကို ၂ဝ၁ဝ ကတည္းက သံုးေနတယ္။ (၄) ခါထိုးရမယ္။ ၂ လသား + ၄ လသား + ၆ လသား + ၁၂-၁၅ လသား။

အိႏၵိယမွာ ေန႔တိုင္း အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလး ၁ဝဝဝ ေက်ာ္ ႏူမိုးနီးယားေရာဂါေၾကာင့္ ေသေနရတယ္။ အဲဒီအရြယ္ ကေလးေတြေသဆံုးရျခင္းရဲ႕ ၂ဝ% ခန္႔ျဖစ္တယ္။ ငွက္ဖ်ား၊ ဝက္သက္ AIDS ထက္မ်ားတယ္။ 

ဖတ္ႏိုင္သည့္စာမ်ား -

Respiratory tract infections (1) အသက္ရွဴလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း (၁)

Respiratory tract infections (2) အသက္ရွဴလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း (၂)

Respiratory tract infections (3) အသက္ရွဴလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း (၃)

Respiratory tract infections (4) အသက္ရွဴလမ္း ပိုးဝင္ျခင္း (၄)

Medicine for Pneumonias and Respiratory Tract Diseases ႏူမိုးနီးယားအမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ အသက္ရွဴလမ္းေရာဂါေဆးမ်ား

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ