Chili plant ငရုတ္ပင္

အစပ္ကို ဘာလို႔ၾကိဳက္ၾကသလဲ။ စားေနက်လူကို စြဲေစတယ္။ အစပ္မပါရင္ ဟာတာတာေနတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ ျပည္ပႏိုင္ငံေရးလုပ္ရစဥ္က သူမ်ားတိုင္းျပည္ေတြကို ခဏခဏသြားရတယ္။ ဆိုးတာက ဥေရာပ၊ ငရုတ္သီးမရွိလို႔။ အေၾကာင္းသိသြားေတာ့ အိမ္ကေန ငရုတ္သီးေက်ာ္ပုလင္းယူသြားတယ္။ ေဟာ္တယ္မွာစားရရင္ က်ဴနာ ဆင္းဒဝွစ္ခ်္ကို ငရုတ္သီးေက်ာ္နဲ႔စားတယ္။

အေမရိက၊ ဥေရာပနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ငရုတ္သီးမစားၾကပါ။ အရသာတမ်ိဳးကို မခံစားတတ္ၾကတဲ့သေဘာ ျဖစ္မယ္။ ငရုတ္သီးစပ္တာကို အဂၤလိပ္လို Hot ပူတယ္လို႔သာေခၚတယ္။ သူတို႔မစားလို႔ စပ္တယ္လို႔ မေျပာတာလား။

- Capsaicin ငရုတ္မွာ ေဆးစြမ္းေတြ ရွိတယ္။
- မိႈပိုးကိုႏိုင္တယ္။ ဗက္တီးရီးယားပိုးေတြကိုႏိုင္တယ္။
- အဆစ္နာတာအတြက္ .05% Capsaicin cream (ခရင္မ္) သံုးတယ္။
- Adlea ထိုးေဆးထဲမွာ ပါတယ္။ ခြဲစိတ္လို႔နာတာ၊ အဆစ္နာတာေတြအတြက္ တာရွည္ အနာသက္သာေဆး ျဖစ္တယ္။
- ေယာက္်ား ဆီးက်ိတ္-ကင္ဆာ (ဆဲလ္) ကို သတ္ႏိုင္တယ္။
- ေသြးဖိအား က်ေစတယ္။
- သြားရည္မ်ားေစလို႔ စားရတာ ခပ္ျပင္းျပင္း ရွိတဲ့ အစာနဲ႔ တြဲစားလို႔ ေကာင္းတယ္။
- တျခားခံစားေနရတာကို လႊမ္းမိုးေစတယ္။
- Capsaicin topical ointments နဲ႔ High-dose dermal patch (Qutenza) ေတြက Peripheral neuropathy ေရာဂါေၾကာင့္ နာတာကို သက္သာေစတဲ့ေဆး ျဖစ္တယ္။
- 0.025% - 0.075% ကို သာမန္ကိုက္ခဲတာ၊ အဆစ္နာေရာဂါ၊ ခါးနာတာ၊ ဟိုနာ-ဒီနာတာေတြ အတြက္ ထံုေအာင္အရင္ လုပ္ျပီးမွ ေဆးကို လက္အိပ္ သံုးျပီး လိမ္းေပးရတယ္။
- Capsaicin creams ကို Psoriasis အေရျပားနာေၾကာင့္ ယားတာ-ေရာင္တာ သက္ေသာေစေအာင္ သံုးႏိုင္တယ္။
- ငရုတ္သီး စားရင္ (ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္) ေတြ ဖ်က္ေပးလို႔ ကိုယ္က အပူေတြ ထြက္လာတယ္။ ဆီးခ်ိဳ၊ လူဝတာေတြအတြက္လဲ သံုးၾကတယ္။

အရသာကိုသိေစတာက လွ်ာမွာရွိတဲ့ Taste buds ေခၚတဲ့ အဖုကေလးေတြေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ လူတိုင္းမွာ အဲတာမ်ိဳးေပါင္း တေသာင္းရွိတယ္။ လူေတြရဲ႕ အထူးအာရံုခံ ငါးမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ အၾကား၊ အျမင္၊ အထိအေတြ႔၊ အနံ႔ နဲ႔ အရသာဆိုတဲ့ထဲမွာ အရသာက အားအနည္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အရသာမရျဖစ္ရတာက ေဆးလိပ္ေသာက္တာ၊ ေဆးဝါးေသာက္တာ၊ ဗီတာမင္ခ်ိဳ႕ယြင္းတာ၊ ဦးေခါင္းကိုထိခိုက္မိတာ၊ ဦးေႏွာက္အက်ိတ္၊ ဓါတ္ကင္ခံရတာေတြကေန ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

အစာတခုခုကို ပါးစပ္ထဲထည့္လိုက္ရင္ သြားရည္နဲ႔အစာ ေရာေထြးျပီး ေၾကခ်က္ေပးမယ္။ အဲလိုလုပ္ေနရင္း လွ်ာမွာရွိတဲ့ အရသာခံတဲ့ အဖုကေလးေတြနဲ႔ ထိေတြ႔မယ္။ ဒီ အဖုေလးေတြမွာရွိတဲ့ အာရံုခံ (ဆဲလ္) ေတြကို သတင္းအခ်က္အလက္ ပို႔ေပးလိမ့္မယ္။ အာရံုေၾကာေတြကတဆင့္ ဦးေႏွာက္ကို ေရာက္ျပီး ဦးေႏွာက္ကေန ဘယ္လိုအရသာရွိတယ္ဆိုတာ ေျပာလိမ့္မယ္။ အငန္နဲ႔ အခ်ိဳကို သိေစတာေတြကေတာ့ လွ်ာရဲ႕ေရွ႕ပိုင္းကေန တာဝန္ယူတယ္။ အခ်ဥ္ကုိ လွ်ာရဲ႕ ေဘးႏွစ္ဘက္က သိေစျပီး အခါးကိုေတာ့ လွ်ာရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းက လုပ္ေပးတယ္။ လူေတြ အရသာခံတာ မတူၾကပါ။ မိန္းကေလးေတြက ေယာက္်ားေလးေတြထက္ အရသာသိတာ ပိုမ်ားတယ္။ တေယာက္ထဲလဲ အသက္ေျပာင္းရင္ ေျပာင္းတတ္တယ္။ သိပ္ငယ္တံုးမွာ အရသာသိေစတဲ့ အဖုေလးေတြဟာ လွ်ာတခုထဲကေနမဟုတ္ဘဲ၊ ပါးစပ္ေဘးဘက္ေတြနဲ႔ အာေခါင္မွာလဲ ရွိတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးေတြ အပူမခံႏိုင္၊ အစပ္မစားႏိုင္ၾကဘူး။

Chili (Chilli) ငရုတ္သီးထဲမွာပါတဲ့ Capsaicinoids ဆိုတာက ပါးစပ္ကိုဖံုးေနတဲ့ အလႊာမွာရွိတဲ့ Receptor ေတြကို သက္ေရာက္ေစတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တာဟာ ပူလို႔ရတဲ့ နာက်င္မႈနဲ႔အတူတူျဖစ္တယ္။ ပူေလာင္တဲ့ ခံစားမႈရေစတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ စပ္တဲ့အရသာလို႔ မေျပာဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အရသာခံတဲ့အဖုကေလးေတြဟာ ခ်ိဳတာ၊ ငန္တာ၊ ခ်ဥ္တာနဲ႔ ခါးတာေတြကိုသာ ခံစားေစျပီး ပူေလာင္တာကို ခံစားတဲ့ အထူးအဖုေတြမရွိဘူး။ ရိုးရိုး အာရံုေၾကာေတြကေနသာ ဒါကိုသိေစတယ္တဲ့။ ဒီအာရံုေၾကာေတြက စပ္တာကို ပူတယ္လို႔ထင္ေတာ့ ဦးေႏွာက္ကလဲ ပူတယ္ ျဖစ္သြားေရာ။

ၾကြက္ေတြကို စမ္းသပ္လို႔သိရတာက Spicy hot စပ္တဲ့အပူဆိုတာ Temperature hot ပူတဲ့အပူနဲ႔ မ်ိဳးဗီဇတူတယ္လို႔ သိရတယ္။ ၾကက္တူေရြးကို ငရုတ္သီးေၾကြးရတယ္။ ငွက္ေတြကို ငရုတ္သီးက မစပ္ေစဘူး။ လူဆိုရင္ ပါးစပ္ထဲ မထည့္ခင္ကတည္းက ငရုတ္သီးဟာ ပူတယ္။ ငရုတ္သီး မေထာင္းတတ္ရင္ ေခြ်းမ မေတာ္ခ်င္ၾကတာတင္ မကဘူး။ ငရုတ္သီးထိတဲ့ေနရာမွန္သမွ်ကို ပူေစတယ္။ အပူေလာင္တယ္လို႔ အဂၤလိပ္လိုသံုးတယ္။ ငရုတ္သီးအမ်ိဳးမ်ိဳးစားလို႔ ေခြ်းထြက္တဲ့ေနရာ မတူတာကို ကိုယ္ပိုင္သုေတသနအရ သိရတယ္။ ေရႊလံဘိုငရုတ္က ဂုတ္မွာေခြ်းထြက္တယ္။

ငရုတ္သီး၊ ခ်င္း (ဂ်င္း)၊ ငရုတ္ေကာင္းေတြက ဘာလို႔ စပ္ၾကသလဲ။ ပူစပ္အစာေတြထဲမွာ Capsaicin ပါတယ္။ ဒါကိုခံရတာက ပါးစပ္ထဲမွာရွိတဲ့ Vanilloid receptor (VR1 receptors) အာရံုခံေတြနဲ႔ သြားေပါင္းမယ္။ အာရံုခံ (ႏူရုန္) ဟာ ေျပာင္းလဲသြားျပီး Spicy stimuli ဆိုတဲ့ အာရံုခံသတင္းကို ပို႔ေပးတယ္။

ငရုတ္သီး ဘယ္ေလာက္စပ္သလဲကို Scoville Organoleptic Test နဲ႔ စစ္ေဆး သတ္မွတ္တယ္။
- Standard Pepper Spray မိန္းကေလးသံုး (ပက္ပါ-စပေရး) ပန္းေဆးဟာ ၂၅ဝဝဝ-၂ဝဝဝဝဝ ယူနစ္ ရွိတယ္။
- Bear Mace ဆိုတဲ့ ဝက္ဝံေတြကိုေတာင္ ႏိုင္တဲ့ ပန္းေဆးဟာ ၂ သိန္း- ၂ သိန္းခြဲယူနစ္ ရွိတယ္။
- Law Enforcement Grade Pepper Spray ရဲေတြ သံုးတာက ၅ သိန္းကေန ၅ သန္းယူနစ္ ရွိတယ္။
- Sweet Bell Peppers ေခၚတဲ့ လံုးဝမစပ္တဲ့ ငရုတ္ပြပြၾကီးေတြဟာ သုညယူနစ္သာ ရွိတယ္။
- Jalapeno (၅-၉ စင္တီမီတာ) ရွည္ျပီး၊ မက္ဆီကို ကလာတဲ့ ငရုတ္သီးဟာ ၂၅ဝဝ-၈ဝဝဝ ယူနစ္ ရွိတယ္။
- Cayenne pepper ဆိုတဲ့ အာဖရိက-ငရုတ္က ၃ဝဝဝဝ-၅ဝဝဝဝ ယူနစ္ ရွိတယ္။
- Red Savina Habanero ငရုတ္မ်ိဳးက ၃၅ဝဝဝဝ-၅၇၇ဝဝဝ ယူနစ္ ရွိတယ္။

ထူးဆန္းတာက VR1 receptors အာရံုခံေတြဟာ Capsaicin ကို မသိဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ အမွတ္တမဲ့ သြားေပါင္းမိတယ္။ VR1 receptors ေတြရဲ႕ တကယ့္တာဝန္ဟာ Thermo-reception ပူတာကိုသာသိတယ္။ အပူက ကိုယ့္မေလာင္ေအာင္ အသိေပးတဲ့တာဝန္ကို ထမ္းရတယ္။ VR1 receptors ေတြဟာ ပါးစပ္၊ လွ်ာနဲ႔ အေရျပားေတြမွာ ရွိေနၾကတယ္။ မ်က္စိကို ထိရင္ ပူေလာင္နာက်င္ေစလို႔ မိန္းကေလးေတြ Self-defense product ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကာကြယ္ဘို႔ ေဆာင္ထားတဲ့ လက္နက္တခုဟာ Pepper spray ငရုတ္ေကာင္းပန္းေဆး ျဖစ္ပါတယ္။ Mace Pepper Gun ဆိုတာ ေဒၚလာ ၉ဝ ေလာက္ ေပးရတယ္။ ၂၅ ေပအထိေရာက္တယ္။

ငရုတ္သီး မ်က္စိထဲဝင္လို႔ ေျခမကိုေရေလာင္းတာ စိတ္ေျပာင္းေအာင္ လုပ္တာေနမယ္ထင္တယ္။ ႏြားႏို႔ေအးေအးနဲ႔ သၾကားရည္ေအးကလဲ သက္သာေစမယ္။ Capsaicin ဟာ အဆီမွာသာ ေပ်ာ္ဝင္လို႔ ပူစပ္တာေျပေစေအာင္ ေရနဲ႔မရပါ။

ဓါတ္ပံု = ကြ်န္ေတာ့္အိမ္က ကေန႔ျမင္ရတဲ့ ငရုတ္ပင္

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

၁၉-၈-၂ဝ၁၆