Pleural Effusions အဆုပ္ဖံုးအိတ္ထဲ အရည္ေအာင္းေနျခင္း

(အဂၤလိပ္စာလံုးေတြကို ေက်ာ္ဖတ္လို႔ရပါတယ္။ ေဆာရီး။)

မဂၤလာပါဆရာ ကၽြန္ေတာ့္အေဖက အသက္ ၆၁ ႏွစ္ပါ။ ေနမေကာင္းျဖစ္လို႔ ေဆးခန္းမွာေဆးစစ္တဲ့အခ်ိန္ၾကေတာ့
အဆုတ္မွာေရဝင္ၿပီးေတာ့ နမိုးနီးယားျဖစ္တယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဆးရံုက အေဖကို တီဘီေဆးေတြ အတင္းေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ ေဒသႏၲရေဆးေပးခန္းကေနၿပီးေတာ့ေဆးေသာက္ဖို႔အတြက္ အတင္းတိုက္ပါတယ္။ မေသာက္ရင္ အစကေနျပန္ေသာက္ရမယ္ဆိုၿပီးေတာ့ၿခိမ္းေျခာက္ပါတယ္ဆရာ။ မေသာက္ဘူးျငင္းတာ လံုးဝမရပါဘူး။ တီဘီမရွိဘဲနဲ႔ ဘာလို႔မ်ားတီဘီေဆးေသာက္ခိုင္းရတာပါလဲခင္ဗ်ာ။ အေဖကအခု တီဘီေဆးေတြေသာက္ၿပီ တုန္တုန္ခ်ိခ်ိနဲ႔ အိပ္ရာထဲလဲေနပါၿပီ။ တီဘီေဆးက ေသာက္ဖို႔လိုမလို ရွင္းျပေပးပါဆရာ။ ကၽြန္ေတာ့္အေဖအတြက္ စိုးရိမ္ေနပါတယ္။ အေဖ့ေရာဂါက အဆုတ္ထဲေရဝင္ၿပီး နမိုးနီးယားျဖစ္တာပါ ေဆးမွတ္တမ္းလဲရွိပါတယ္။ ဆရာကို ေလးစားစြာျဖင့္ ေမးျမန္းပါတယ္။

ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ အဆံုးအျဖတ္မေပးႏိုင္ပါ။ ေဆာရီး။ ေဆးပညာစာေတာ့ ပို႔ပါမယ္။ ေဆးသုေတသနေတြကို တိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္ႏိုင္တာမ်ားတယ္။ သိခ်င္လို႔ ဂူဂယ္မွာရွာရင္ အဲတာေတြသာ ေတြ႔မယ္။ တီဘီကို ယူအက္စ္ေအမွာ မရွိသေလာက္ရွားတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြမွာသာ ပါလာတယ္။ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့စာရင္းမွာ တခ်ိဳ႕စာတမ္းေတြမွာ တီဘီကို ထည့္ေတာင္မထားပါ။ တီဘီကေနျဖစ္တဲ့ အဆုပ္ဖံုးအိတ္ထဲ အရည္ေအာင္းေနျခင္းဟာ တီဘီေရာဂါထူေျပာရာမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။

၁။ ဆရာ မဂၤလာပါရွင့္။ သမီးရဲ႕ ေယာကၡမက အခု အသက္က ၆၅ ႏွစ္ (မ)၊ ေနမေကာင္းျဖစ္ၿပီး အခု အဆုတ္ထဲ ေရ၀င္တာလို႔ ေျပာပါတယ္။ X Ray ႏွင့္ ေသြးစစ္ထားပါတယ္။ Result ေတာ့မသိရေသးဘူး။ အဆုတ္ထဲ ဘာလို႔ ေရ၀င္တာလဲ၊ ဘာေတြေရွာင္ရမလဲ သိခ်င္လို႔ပါဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳၿပီးေျဖေပးပါဆရာ။

၂။ ဆရာ က်ေနာ္အသက္၂၂ပါ ။ ညာဘက္ျခမ္းေနာက္ေက်ာ ေအာင့္တာ ႏွစ္နဲ႔ခ်ီေနပါျပီ။ ေအးတဲ့အခ်ိန္ဆို ပိုေအာင့္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ဆရာဝန္ျပၾကည့္ေတာ့ ဆရာဝန္က ဓာတ္မွန္႐ိုက္ခို္င္းပါတယ္။ စမ္းသပ္ပါတယ္။ အေျဖက အဆုတ္ထဲေရဝင္တာတဲ့။ ေရခ်ိဳးရင္ အၾကာႀကီးမခ်ိဳးခိုင္းသလို ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ေနခိုင္းပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အဲဆရာဝန္မွာပဲ ၃-၄ ရက္ျပျပီး ေဆး ေန႔တိုင္းထိုး ေဆးေသာက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မသက္သာခဲ့ပါဘူး။ ဒီၾကားထဲဒီလိုပဲ ေနခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ မေပ်ာက္ကင္းခဲ့ဘူး။ ပိုက္ဆံအေျခအေနအရေ႐ာ အခ်ိန္မအားတာေရာေၾကာင့္ အဲလိုပစ္ထားခဲ့တာ အခုထိလဲ ေအာင့္တုန္းပါပဲ။ အခုက က်ေနာ္က ႏိုင္ငံျခားမွာ အလုပ္လုပ္ေနရတာပါ။ သူမ်ားႏိုင္ငံဆိုေတာ့ ပိုက္ဆံသိပ္အကုန္မခံတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံသားကို ေကာင္းေကာင္း မစမ္းသပ္ေပးခ်င္ပါဘူး။ သူတိူ႔ဆီမွာသြားျပရင္ ႂကြတ္သားေရာင္တာဆိုျပီး အေရာင္က်ေဆးေတြပဲေပးပါတယ္။

လူတိုင္းရဲ႕ ဘယ္နဲ႔ညာ အဆုပ္ႏွစ္ခုလံုးကို ဖံုးေပးထားတဲ့ အဖံုးက အိတ္လိုရွိတယ္။ အကႌ်အိတ္ကပ္လိုေနတယ္။ အိပ္ကပ္ထဲမွာ အရည္ပါးပါေလးရွိေနတာက ပံုမွန္ျဖစ္တယ္။ အဲာတာက ရွိသင့္တာထက္မ်ားေနရင္ အဆုပ္ဖံုးအိတ္ထဲ အရည္ေအာင္းေနျခင္းေရာဂါလို႔ ေခၚပါတယ္။ ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ေအာက္ခံေရာဂါ တခုခုေၾကာင့္ျဖစ္လာတာပါ။

အေၾကာင္းခံကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ မဆိုးလွပါ။ တခ်ိဳ႕က အသက္အႏၲရာယ္အထိစိုးရိမ္ရတယ္။
• Congestive heart failure ႏွလံုး အလုပ္မႏိုင္ေတာ့ျခင္း၊
• Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊
• Liver cirrhosis အသဲေျခာက္ျခင္း၊
• End-stage renal disease ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါ ေနာက္ဆံုးအဆင့္၊
• Nephrotic syndrome ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါတမ်ိဳး၊
• Cancer ကင္ဆာ၊
• Pulmonary embolism အဆုပ္သြားေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း၊
• Lupus and other autoimmune conditions ခုခံအားစနစ္ကေမာက္ကမျဖစ္ျခင္း၊
• Tuberculosis တီဘီေရာဂါ၊
• Infection ပိုးဝင္ျခင္း၊
• Hypoalbuminemia အယ္လ္ဗ်ဴမင္ နည္းျခင္း၊
• Trauma ထိခိုက္မိျခင္း။

ဘာေတြခံစားရမလဲ
• တခ်ိဳ႕မွာ ဘယ္လိုမွမေနပါ။ တခ်ိဳ႕မွာ
• Shortness of breath အသက္ရွဴမဝျခင္း၊
• Chest pain ရင္ပတ္နာျခင္း၊
• Fever ဖ်ားျခင္း၊
• Cough ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊
• Hiccups က်ိဳ႕ထိုးျခင္း၊
• Rapid breathing အသက္ရွဴျမန္ျခင္း၊
• Difficulty breathing အသက္ရွဴခက္ခဲျခင္း၊
• Painful breathing (Pleurisy) အသက္ရွဴရင္နာျခင္း။

ေရာဂါရွိေနမွန္း ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ
• ဆရာဝန္က လက္နဲ႔စမ္းတာနဲ႔ သံသယဝင္စရာေတြ ေတြ႔မယ္။ လည္ပင္းအလယ္တည့္တည့္က အထက္-ေအာက္ တန္းေနတဲ့ ေလျပြန္ၾကီးက တဖက္ဖက္ကို ေစာင္းေနတာ ျမင္ႏိုင္တယ္။
• ရင္ပတ္ႏွစ္ဖက္ကို လက္နဲ႔ေခါက္ၾကည့္ရင္ အရည္ရွိေနရာမွာ ထံုသံၾကားမယ္။ ေလရွိေနတာက လိႈင္သံထြက္ရတယ္။
• နားၾကပ္နဲ႔နားေထာင္ရင္ ျဖစ္တဲ့ဘက္မွာ ေလအဝင္အထြက္ နည္းေနတာၾကားရမယ္။
• Chest Plain X-ray ဓါတ္မွန္ရိုက္တာနဲ႔ သိမယ္။
• Computed tomography (CT scan) စီတီစကန္ လုပ္ႏိုင္တယ္။
• Ultrasound အာလ္ထြာေဆာင္း လုပ္ႏိုင္တယ္။

ဒုတိယေမးခြန္းထဲက ျမန္မာဆရာဝန္ကေန ဘာေဆးေပးသလဲ မသိရပါ။ ေရခ်ိဳးနည္း အဲလိုေျပာတယ္ဆိုတာေတာ့ ဆန္းေနတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ လူနာေတြကိုေတာ့ အဲလို မေျပာပါ။ ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္မွာျဖစ္ေနတာကိုေတာ့ ေဆာရီးသာ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ေဆာရီး။

အဆုပ္ကိုဖံုးထားတဲ့အလႊာ ၂ ခုရွိတယ္။ ဆက္ေနလို႔ အိတ္လိုျဖစ္ေနတယ္။ အိတ္ထဲမွာ အရည္ပါးပါးေလးရွိေနတယ္။ အဲဒီအရည္ ပံုမွန္ထက္မ်ားလာကို အလြယ္နဲ႔ အဆုပ္ထဲေရဝင္တယ္လို႔ေျပာၾကတာ။ အမွန္က အဆုပ္အျပင္မွာ အရည္မ်ားတာသာျဖစ္တယ္။ အေျခခံေရာဂါလကၡဏာေတြပါ ရွိေနမယ္။ အေျခခံေရာဂါေတြဆိုတာ အဆုပ္နဲ႔ ႏွလံုး။ ျဖစ္ေစတဲ့ အေျခခံေရာဂါကိုကုသဘို႔က ပဌမဦးစားေပးျဖစ္တယ္။ အရည္ရွိတာသိလာရင္ စုပ္ထုတ္ႏိုင္တယ္။ နည္းေအာင္ေရာ အရည္ကိုစစ္ေဆးဘို႔ပါ လုပ္ရတာျဖစ္တယ္။ ကုသရတာကေတာ့ ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းအလိုက္ ျဖစ္ပါတယ္။

ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းမ်ား
၁။ Lung infection အဆိုပ္ေရာဂါမ်ား။ Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊ Tuberculosis တီဘီနဲ႔ Cancers ကင္ဆာေတြျဖစ္တယ္။
၂။ Heart failure ႏွလံုးအလုပ္မႏိုင္ေတာ့ျခင္း။ လူနာဟာ မ်က္ႏွာေျခလက္ေတြေရာင္သလို အလုပ္လည္းေရာင္မယ္။
၃။ Rheumatoid arthritis ရုမတြိဳက္အဆစ္နာနဲ႔ (SLE) ေရာဂါေတြမွာလည္း ဆက္ျဖစ္တာရွိတတ္တယ္။
၄။ အသည္းေျခာက္သူ ပရိုတင္းဓါတ္နည္းရာကေန ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
၅။ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းသူ တခ်ိဳ႕မွာလည္း ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

တခ်ိဳ႕မွာ အဲလိုျဖစ္ေနပမဲ့ ဘာမွ မခံစားရဘူး။ အဲတာရွိရင္ အသက္ရွဴမဝျဖစ္မယ္။ ေအာင့္နာမယ္။ အရည္မ်ားလာရင္ေတာ့ ခံစားရေတာ့မယ္။ တခ်ိဳ႕ကိုယ္နည္းနည္းပူမယ္။

ရင္ပတ္ဓါတ္မွန္ရိုက္ရင္ ျမင္ရမယ္။ ဓါတ္မွန္မွာ ေလရွိတဲ့ေနရာက မည္းေနတယ္။ ေလမဟုတ္တာက ျဖဴေနတယ္။ အရည္ကိုလည္း အျဖဴျပင္ျမင္ရမယ္။

တီဘီဆိုရင္ တီဘီေဆး စနစ္တက် အနည္းဆံုး (၆) လ ရက္မပ်က္ေပးရမယ္။ ႏူမိုးနီးယားဆိုရင္ သင့္တဲ့ပိုးေသေဆး ေဆးပတ္လည္ေပးရမယ္။ ကင္ဆာဆိုရင္ ကင္ဆာကုသနည္း (ကင္ဆာေဆး + ဓါတ္ကင္) လုပ္ရပါမယ္။ ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းကိုႏိုင္လာတာနဲ႔ အဆုပ္အိတ္ထဲအရည္ေအာင္းတာ သက္သာေကာင္းမြန္လာပါမယ္။

အရည္ေအာင္းတာကမ်ားလို႔ အေနရခက္မယ္၊ နာမယ္၊ အသက္ရွဴခက္မယ္ဆိုရင္ အရည္ကို စုပ္ထုတ္ေပးပါမယ္။ pleural fluid aspiration နဲ႔ pleural tap လို႔ေခၚတယ္။ အရည္ကိုပါ ဓါတ္ခြဲစစ္ေဆးႏိုင္တယ္။ Pleurodesis နည္းဆိုတာ အဆုပ္ဖံုးအိတ္ထဲကို ေဆးထိုးထည့္ေပးနည္းျဖစ္တယ္။ အဖံုးလႊာေတြ ကပ္သြားေစမယ္။ tetracycline, sterile talc နဲ႔ bleomycin ေဆးေတြကို သံုးတယ္။ Shunt ထည့္ေပးနည္းလည္းလုပ္တယ္။ Pleuroperitoneal shunt လို႔ေခၚတယ္။ Pleurectomy ခြဲစိတ္နည္းလည္း လိုအပ္သူကို လုပ္ေပးရတယ္။

ဒီေရာဂါစာ ေရးျပီးသာမရွိလို႔ အသစ္ေရးရတယ္။ အင္တာနက္ကေန ရီဆာ့ခ်္လုပ္တာမွာ ဒီေရာဂါမ်ိဳးအတြက္က သတိထားရတယ္။ အေမရိကမွာ တီဘီကရွားေတာ့ ႏွလံုးေရာဂါကေနဆက္ျဖစ္တာကိုသာ ဦးစားေပး ေရးထားတာက မ်ားတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ျမန္မာျပည္ကလူနာေတြနဲ႔ မကိုက္ပါ။

ျမန္မာျပည္မွာ တီဘီကေနဆက္ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ နယူးေဒလီမွာ ယမုန္နာေဆးခန္းေလးဖြင့္စဥ္က မၾကာေသးခင္ကေရာက္လာတဲ့ ခ်င္းျပည္နယ္က အမ်ိဳးသမီးၾကီးတေယာက္လာျပေတာ့ နားၾကပ္နဲ႔စမ္း၊ လက္နဲ႔ ေခါက္စမ္းတာနဲ႔ အဲဒီေရာဂါလို႔သိတယ္။ အဆုပ္ထဲမွာေလရွိတယ္။ အေပၚနံရိုးၾကားေနရာေလးေတြကေန ကိုယ့္လက္ေခ်ာင္းတခုေပၚမွာ ေနာက္လက္တဖက္ကလက္ေခ်ာင္းနဲ႔ အထက္ကေန ေအာက္ဆီ နံၾကားတခုခ်င္း ေခါက္စမ္းရတယ္။ ေအာက္မွာေလဆိုရင္ လွိဳင္သံၾကားရမယ္။ အရည္နဲ႔ အစိုင္အခဲဆို ထံုသံၾကားရမယ္။ ဓါတ္ဆီေပပါကို လက္နဲ႔ေခါက္သလိုပါပဲ။

ကြ်န္ေတာ့္လူနာက ဆင္းရဲလို႔ ပိုက္ဆံေပးျပီး ဓါတ္မွန္သြားရိုက္ခိုင္းရတယ္။ ထင္တဲ့အတိုင္းပဲ။ အဲတာနဲ႔ ထံုေဆးေလးထိုးျပီး အရည္ေတြကို စုပ္ထုတ္ေပးတယ္။ တီဘီေဆးလည္း စေကးလိုက္တယ္။ ေနာက္ေန႔ သူကဆက္မလာေတာ့ဘူး။ တပတ္ ႏွစ္ပတ္ေလာက္ေနမွ ျပန္လာတယ္။ ဘာလို႔ ဆက္မလာတာလဲဆိုေတာ့ သက္သာလို႔ အလုပ္သြားလုပ္တာတဲ့။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ