World Tuberculosis Day ကမာၻ႔တီဘီေန႔

World TB Day ကမာၻ႔တီဘီေန႔က မတ္လ (၂၄) ရက္ေန႔ျဖစ္ပါတယ္။ ေမးခြန္းေတြမွာ တီဘီကို တီဗြီလို႔မွားေရးၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စကားေျပာရာမွာ အသံထြက္ပီသပါလို႔ ေျပာရတာ ျဖစ္တယ္။ စာေရးရင္လည္း တိက်ေစခ်င္တယ္။ က်န္းမာေရးေရးရင္ သတ္ပံုမွား၊ စကားမပီသရင္ အသက္နဲ႔ ကစားရာက်တယ္။ World TV Day ကမာၻ႔တီဗြီေန႔ဆိုတာ ႏိုဝဘၤာ (၂၁) ရက္ေန႔ ျဖစ္တယ္။

ကမာၻ႔တီဘီေန႔မွာ တီဘီေရာဂါအသိ တိုးမ်ားလာေစေအာင္လုပ္ျပီး ကာကြယ္ေရးနဲ႔ ကုသေရးဆိုင္ရာ ၾကိဳးပမ္းမႈေတြနဲ႔အတူ၊ ဒီဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးၾကီး သက္သာလာေစဘို႔႔ ရည္မွန္းပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈေရးနယ္ပယ္ ႏွစ္ရပ္လံုးမွာ လုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၈၂ ကတည္းကက်င္းပေနခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၆ ကစျပီး WHO ကပါပါဝင္လာတယ္။ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ ေဆာင္ပုဒ္က တီဘီတိုက္ဖ်က္ဘို႔ ေသြးစည္းစို႔ျဖစ္ပါတယ္။

တီဘီေရာဂါကို ၁၈၈၂ ကတည္းက ဂ်ာမန္ဆရာဝန္ ေဒါက္တာ Robert Koch ကေနစေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ Mycobacterium tuberculosis ဗက္တီးရီးယားကေနျဖစ္ေစတယ္။ တီဘီဆိုတာ ကုလို႔ရတဲ့ ေရာဂါပါ။ ခက္ေနတာက တီဘီရွိသူေတြကို လိုက္ရွာရတာ၊ ေပ်ာက္ေအာင္ ကုေပးရတာေတြက ျပည့္စံုလံုေလာက္မႈ မရွိေသးတာျဖစ္ပါတယ္။ တီဘီနဲ႔ ေသဆံုးေနရမႈ ေလ်ာ့က်ေရးရည္မွန္းခ်က္ဟာ ၁၉၉ဝ ကေနတြက္ရင္ ၄၅% က်ဆင္းလာတာဟာ အားရစရာ ေကာင္းတယ္။ ျဖစ္ပြါးႏွဳန္းကလဲ နည္းလာပါေသးတယ္။ နည္းနာသစ္ေတြထဲမွာ ေရာဂါ အျမန္ ရွာေဖြေရးနဲ႔ အသက္ကယ္ေဆးေတြ ရရွိေရးလဲ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကမာၻၾကီးကထမ္းထားရတဲ့ ဝန္ထုပ္ဝန္ပိုးက ၾကီးမားေနဆဲပါ။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္စာရင္းေတြအရ တီဘီေဝဒနာသည္ေပါင္း ၈႕၆ သန္းရွိေနတယ္။ ၁႕၃ သန္းက တီဘီေၾကာင့္ အသက္ဆံုးပါးေနရတယ္။ ေသဆံုးရသူေတြထဲက ၉၅% ဟာ ဆင္းရဲသားနဲ႔ လူလတ္တန္းစားထဲက ျဖစ္တယ္။ သိထားဘို႔က ဒီေလကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါဟာ ေလရွဴေနသူ ဘယ္သူမဆိုကို ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီး အသက္ ၁၅ ႏွစ္ကေန ၄၄ ႏွစ္အတြင္း ေသဆံုးရတဲ့အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ တီဘီ က တတိယ လိုက္တယ္။ ကေလးတီဘီျဖစ္သူ ကေလးေပါင္း ၅ သိန္းရွိျပီး၊ ၇၄ဝဝဝ ေသဆံုးခဲ့ရတယ္။

MDR-TB ေခၚတဲ့ ေဆးယဥ္ တီဘီ ရွိေနသူေတြထဲက ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္၊ ေရာဂါရွိေနတာကို မသိၾကရပါ။ ဒီလိုေရာဂါသည္ေပါင္း ၁၆ဝဝဝ က ေဆးကုသမႈမရၾကေသးပါ။ တီဘီ နဲ႔အတူ HIV ပါရွိေနလို႔ ART ေဆး ေပးေနရသူေတြကိုလဲ ပိုဂရုစိုက္ၾကဘို႔ လိုအပ္ေနပါေသးတယ္။ ၂ဝ၁၃ တံုးက လူေပါင္း ၉ သန္းမွာ တီဘီေရာဂါရွိတယ္။ ၁႕၅ သန္းေသးဆံုးခဲ့ရတယ္။ သူတို႔ထဲက ၃ ပံု ၁ ပံုကို က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ေပးသူေတြက မေတြ႔ၾကရဘူး။ အဲဒီ လူနာ ၃ သန္းဟာ ဒုကၡသည္ေတြ၊ ေရြ႕ေျပာင္း အလုပ္သမားေတြ၊ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ထဲမွာဘဲ စစ္ေဘးေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္၊ အာဏာပိုင္ေတြကေန အတင္းခိုင္းလို႔ျဖစ္ျဖစ္ ေနရာေရြ႕ေနၾကရသူေတြ၊ အက်ဥ္းသားေတြ၊ အစိုးရနဲ႔ ဆိုင္ရာေတြကေန ပစ္ထားခံရသူေတြ၊ လူနည္းစုေတြနဲ႔ မူးယစ္ေဆးဝါးသံုးစြဲသူေတြက အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ အေျခခ်ေနထိုင္မယ့္ ဒုကၡသည္ေတြကို မေခၚခင္ေဆးစစ္ေတာ့ HIV ကို လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္သာ လုပ္ေပမယ့္ တီဘီကိုစစ္တာ က်က်နနလုပ္တယ္။ သံသယရွိတာနဲ႔ ေဆးအခမဲ့ကုသေပးျပီးမွသာ ေခၚယူတယ္။ ကုေပးတာကလည္း လူနာကို တက္စီခေပးျပီး သတ္မွတ္ထားတဲ့ေဆးခန္းမွာ ေန႔တိုင္းေဆးလာေသာက္ရမယ္။

ျမန္မာျပည္သားေတြ ဘယ္မွာေနေန တီဘီေဘးက ကင္းေဝးၾကပါေစ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ