Cancer death ကင္ဆာနဲ႔ေသဆံုးရျခင္း

တကမာၻလံုးမွာ ကင္ဆာနဲ႔ကြယ္လြန္ခဲ့ရသူေပါင္း ေန႔စဥ္ ၂ ေသာင္းရွိေနတယ္။ လူေသစာရင္းထဲမွာ ကင္ဆာနဲ႔ ေသေနၾကရတာ ၈ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ရွိတယ္။ တီဘီ၊ ငွက္ဖ်ားနဲ႔ AIDS ေၾကာင့္ ေသဆံုးရသူ စုေပါင္းတဲ့ဂဏန္းထက္ ကင္ဆာနဲ႔ေသရသူက ပိုမ်ားတယ္။

ေယာက္်ားေတြမွာ အဆုပ္ကင္ဆာ၊ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ၊ အစာအိမ္ကင္ဆာေတြက အျဖစ္အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ မိန္းမေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာ၊ သားအိမ္ဝ (ေခါင္း) ကင္ဆာ၊ အူမၾကီးကင္ဆာေတြက အျဖစ္အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။

ရင္သားကင္ဆာဟာ အမ်ိဳးထဲမွာတေယာက္ရွိရင္ျဖစ္လာႏိုင္ေျခ ႏွစ္ဆရွိတယ္။ Pap smear စမ္းနည္းဟာ သားအိမ္ဝ ကင္ဆာအတြက္ တခုတည္းေသာ ၾကိဳတင္စမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြမွာ မေသာက္သူေတြထက္ ၂၃ ဆ အဆုပ္ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတယ္။

၂ဝဝ၈ စာရင္းအရ တကမာၻလံုးမွာ ကင္ဆာနဲ႔ကြယ္လြန္ခဲ့ရသူေပါင္း ၇႕၆ သန္းရွိခဲ့တယ္။ စုစုေပါင္း ေသဆံုးသူေတြရဲ႕ ၁၃% ရွိပါတယ္။ ကင္ဆာနဲ႔ေသရတာအားလံုးရဲ႕ ၇ဝ%ဟာ ဝင္ေငြမမ်ားတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြကျဖစ္တယ္။

- အဆုပ္ကင္ဆာ = ၁႕၃၇ သန္း၊
- အစာအိမ္ကင္ဆာ = ၇၃၆ဝဝဝ၊
- အသဲကင္ဆာ = ၆၉၅ဝဝဝ၊
- အူမၾကီးကင္ဆာ = ၆ဝ၈ဝဝဝ၊
- ရင္သားကင္ဆာ = ၄၈၅ဝဝဝ၊
- သားအိမ္ဝကင္ဆာ = ၂၇၅ဝဝဝ ေယာက္ဆံုးျဖစ္တယ္။

ခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ကင္ဆာေၾကာင့္ေသရတာထက္ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔႔ေသေနရတာက ပိုမ်ားတယ္။ မခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ကင္ဆာေၾကာင့္ေသရတာထက္ ဝမ္းေလွ်ာလို႔ေသေနရတာက ပိုမ်ားတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၄-၁၀-၂၀၁၄
၄-၁၀-၂၀၁၉

Cancer tests ကင္ဆာစစ္ေဆးျခင္း လမ္းညႊန္သစ္

ကင္ဆာတိုင္းကို ျပည္တည္နာေပါက္တာမ်ိဳးလို ေပ်ာက္သြားေအာင္ကုသလို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေသးပါ။ ကင္ဆာျဖစ္ျပီဆိုတာနဲ႔ ၅ ႏွစ္ အသက္ရွင္ႏွဳန္းကိုသာ တြက္ႏိုင္ပါေသးတယ္။ ကင္ဆာအမ်ားစုကို ေစာေစာသိလို႔ ေစာေစာေဆးကုသမႈ စနစ္တက် ခံယူေလ ရွင္ႏိုင္မ်ားေလေလျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕ဆိုေပ်ာက္တယ္လို႔ေတာင္ ေျပာႏိုင္လာပါတယ္။ ေစာေစာသိေအာင္ ၾကိဳတင္ ေဆးစစ္တာ လုပ္ဘို႔ လမ္းညႊန္သစ္ေတြလုပ္ေပးထားပါတယ္။ ပညာရွင္ေတြက မတူတဲ့အယူအဆေတြရွိတယ္။ ႏွစ္ကာလ ေျပာင္းလာတာနဲ႔လဲ လမ္းညႊန္သစ္ေတြထုတ္ေပးပါတယ္။ ဒီစာမွာ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ဝက္က ထုတ္ထားတဲ့လမ္းညႊန္ျဖစ္ပါတယ္။

အဆုပ္ကင္ဆာ
လမ္းညႊန္ေဟာင္း = ေဆးလိပ္ေသာက္သူတိုင္း လူအစုလိုက္စစ္ေဆးျခင္း (ဆခရင္လုပ္ျခင္း) က အက်ိဳးမ်ားေစတယ္။

လမ္းညႊန္သစ္ = ၂ဝ၁၃ ကစျပီး USPSTF အဆိုအရ ေဆးလိပ္မ်ားမ်ားေသာက္သူေတြ အသက္ ၅၅ ေက်ာ္ရင္ CT scan လုပ္ပါ။

ေယာက္်ားဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ
လမ္းညႊန္ေဟာင္း = ေယာက္်ား အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္ရင္ PSA test + Rectal exam လုပ္ပါ။ အသက္ ၇၅ ေက်ာ္ရင္ မလို။

လမ္းညႊန္သစ္ = USPSTF အဆိုအရ PSA test မလို။ Rectal exam အစာေဟာင္းအိမ္ (စအိုကတဆင့္) လက္ေခ်ာင္းထည့္ စမ္းတာလုပ္ပါ။ ACS အဆို အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္ရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ေဆြးေႏြးပါ။

အေရျပားကင္ဆာ
လမ္းညႊန္ေဟာင္း = လူအစုလိုက္စစ္ေဆးျခင္း (ဆခရင္လုပ္ျခင္း) ကိုအားေပးတယ္။

လမ္းညႊန္သစ္ = USPFTF အဆို အဲလိုလုပ္ဘို႔မလိုပါ။ အသားအေရျဖဴသူေတြမွာ Melanoma အေရျပားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားတယ္။ ACS အဆို ကိုယ့္ဖါသာ အေရျပားစစ္ၾကည့္ေနပါ။ ေျပာင္းလဲမႈထူးျခားတာေတြ႔ရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။

သားအိမ္ဝ (ေခါင္း) ကင္ဆာ
လမ္းညႊန္ေဟာင္း = USPSTF အဆိုအရ အသက္ ၂၁ ႏွစ္ကေန ၆၅ ႏွစ္ၾကား အမ်ိဳးသမီးတိုင္း Pap smear စစ္ေဆးတာ ၃ ႏွစ္တခါ လုပ္ပါ။

လမ္းညႊန္သစ္ = လမ္းညႊန္ေဟာင္းအတိုင္း လိုက္နာပါ။ USPSTF အဆိုအရ စစ္ေဆးမႈလုပ္ရတာနည္းခ်င္သူေတြ အသက္ ၃ဝ ကေန ၆၅ ႏွစ္ၾကား Pap smear + HPV test တြဲျပီး ၅ ႏွစ္တခါလုပ္ပါ။

အူမၾကီးကင္ဆာ
လမ္းညႊန္ေဟာင္း = အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္သူတိုင္း Colonoscopy ကိရိယာနဲ႔စစ္ေဆးတာခံယူပါ။

လမ္းညႊန္သစ္ = USPSTF အဆိုအရ အသက္ ၅ဝ ကေန ၇၅ ႏွစ္ရွိသူ ေယာက္်ားမိန္းမတိုင္း အစုလိုက္စစ္ေဆးမႈခံယူပါ။ ၇၆ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္မလိုပါ။ မိသားစုရာဇဝင္မွာ အူမၾကီးကင္ဆာရွိထားရင္ ေစာျပီးစစ္ေဆးမႈခံယူပါ။

ရင္သားကင္ဆာ
လမ္းညႊန္ေဟာင္း = အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္ရင္ အမ်ိဳးသမီးတိုင္း Memogram ႏွစ္စဥ္ရိုက္ပါ။

လမ္းညႊန္သစ္ = ၂ဝဝ၉ ကစျပီး USPSTF အဆိုအရ အသက္ ၅ဝ ကေနစျပီး Memogram ရိုက္ပါ။ ACS အဆိုအရ အရင္လမ္းညႊန္အတိုင္းသာလုပ္ပါ။ မိသားစုမွာ ရင္သားကင္ဆာရာဇဝင္ရွိသူတိုင္း ဆရာဝန္နဲ႔ေဆြးေႏြးပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၄-၁၀-၂၀၁၄
၄-၁၀-၂၀၁၉