Blood Glucose ေသြးခ်ိဳ စစ္ေဆးျခင္း

ေဆးစစ္ထားေသာ အေျဖမ်ားအား တြဲ၍ပုိ႔လုိက္ပါသည္။ ဆရာဝန္က ၄င္းေဆးစစ္ခ်က္ျဖင့္ Metformin Denk 500 အား အစာစားျပီး မနက္ ႏွစ္လုံး ညေန ႏွစ္လုံးေသာက္ရန္ ညႊန္ၾကားပါသည္။ ေသာက္ေနပါသည္။ ေဆးစစ္ျပီးသည့္ ေန႔မွစ၍ ေသာက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခါ Fasting သည္ 120 mg/dl ေအာက္ အၿမဲျဖစ္ပါသည္။ အစာစားျပီး ႏွစ္နာရီၾကာမွ တုိင္းလွ်င္လဲ 200 mg/dl မေက်ာ္ပါ။ Metformin ေသာက္ရသည့္ ပမာဏမ်ားေနသည္ဟု ထင္လုိ႔ပါ။ အၿမဲ ဆရာဝန္ျပဖုိ႔လဲ အဆင္မေျပပါ၍ မည္မွ်ေသာက္သင့္ေၾကာင္း ေျဖၾကားေပးေစခ်င္ပါသည္။ အားေဆး ေပးလုိက္သည္မွာ Quantum complete made in USA ျဖစ္ပါသည္။ အရမ္းအိပ္ငုိက္ပါသည္။ မည္သည့္ အားေဆးမ်ဳိး ေျပာင္းေသာက္သင့္ပါသနည္း။ အေျဖမ်ားအား ျမန္မာလုိ ေသေသခ်ာခ်ာ သိခ်င္ပါသည္။ TB ေရာဂါအတြက္ X-ray ရုိက္ထားပါသည္။ Result ရလွ်င္ ထပ္မံေပးပုိ႔ပါမည္။

Quantum complete ေဆးထဲမွာ ဘာေတြပါသလဲ မသိေသးပါ။ တိက်တဲ့ ေဆးနာမည္သိမွ ေျပာႏိုင္ပါမယ္။ ေသြးထဲက အခ်ိဳ (သၾကား) ဓါတ္ စစ္တာကိုေရးပါမယ္။

ပံုမွန္ ေသြးထဲမွာရွိတဲ့ သၾကားဓါတ္ကို ညႊန္းကိန္းေတြအျဖစ္ယူႏိုင္တယ္။ ဓါတ္ခြဲခန္း တခုနဲ႔တခု မတူၾကပါ။ ေသြးခ်ိဳစစ္တဲ့ အေျဖစာရြက္ထဲမွာ လူနာရဲ႕ အေျဖ နဲ႔တြဲျပီး ပံုမွန္လို႔ ဓါတ္ခြဲခန္းကေန သတ္မွတ္ခ်က္ အနည္းဆံုး ဂဏန္းနဲ႔ အမ်ားဆံုး ဂဏန္းေတြကို ကြင္းထဲမွာထည့္ ေရးထားတတ္တယ္။ ဆရာဝန္ကေန လူနာရဲ႕ တျခား က်န္းမာေရး အေျခအေနေတြကိုပါ ပူးတြဲ ဆန္းစစ္ရေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဂဏန္းတခုထဲနဲ႔ တရားေသေျပာဘို႔ မသင့္ပါ။

Normal Blood Glucose ပံုမွန္ကိန္းဂဏန္းမ်ား
• Fasting blood glucose ဘာမွ အစာမစားဘဲတိုင္းျခင္း = 70-99 milligrams per deciliter (3.9-5.5 mmol/L)
• 2 hours after eating အစာစားျပီး ၂ နာရီ = 70-145 mg/dL (3.9-8.1 mmol/L)
• Random ကန္႔သတ္ခ်က္ မထားဘဲ တိုင္းျခင္း = 70-125 mg/dL (3.9-6.9 mmol/L)

High values သၾကားဓါတ္ မ်ားေနျခင္း (American Diabetes Association သတ္မွတ္ခ်က္)
• Fasting blood glucose level ဘာမွ အစာမစားဘဲတိုင္းျခင္း = 126 mg/dL (7.0 mmol/L) နဲ႔ ဒါထက္ မ်ားေနျခင္း
• 2-hour oral glucose tolerance test အစာစားျပီး ၂ နာရီ = 200 mg/dL (11.1 mmol/L) နဲ႔ ဒါထက္ မ်ားေနျခင္း

Symptoms of diabetes ဆီးခ်ိဳေရာဂါ လကၡဏာေတြဟာ Random ကန္႔သတ္ခ်က္ မထားဘဲ တိုင္းျခင္း 200 mg/dL (11.1 mmol/L) နဲ႔ ဒါထက္မ်ားေနရင္ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ လကၡဏာေတြကေတာ့ -
1. ေရဆာမယ္၊
2. ဆီးခဏခဏ (ညမွာပိုသိသာမယ္) သြားခ်င္မယ္၊
3. ဘာလို႔မွန္း မသိဘဲ အစာစားခ်င္စိတ္ကဲလာမယ္၊
4. ဘာလို႔မွန္း မသိဘဲ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်လာမယ္၊
5. အားယုတ္မယ္၊
6. ေယာက္်ား လိင္အဂၤါ သန္မာမႈ အားနည္းလာမယ္၊
7. မ်က္စိ အားနည္းးမယ္၊
8. ေျခ-လက္ေတြ ထံုက်င္လာမယ္။

Fasting blood glucose ဘာမွ အစာမစားဘဲတိုင္းတာက 100 mg/dL (5.6 mmol/L) ကေန 125 mg/dL (6.9 mmol/L) အထိ ရွိေနသူေတြကို Pre-diabetes ဆီးခ်ိဳမျဖစ္မီအဆင့္လို႔ သတ္မွတ္တယ္။

သတိထားဘို႔က -
• Severe stress စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားေနတာ၊
• Heart attack, Stroke ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါ၊
• Cushing's syndrome (ကူရွင္-ဆင္ဒရုမ္း) ေရာဂါ၊
• Corticosteroids (စတီရြိဳက္) ေဆး၊
• Pregnancy ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာ နဲ႔
• Acromegaly ေဟာ္မုန္းမ်ားေရာဂါေတြကေနလဲ ေသြးထဲမွာ သၾကားဓါတ္ မ်ားေနႏိုင္တယ္။

Metformin ေဆးကို Type 2 Diabetes ဆီးခ်ိဳ အမ်ိဳးအစား (၂) အတြက္ေပးတယ္။ 500 mg ကို မနက္စာစားျပီး တၾကိမ္ နဲ႔ ညစာစားျပီး တၾကိမ္ေပးတာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ Extended Release အမ်ိဳးအစားေဆးဆိုရင္ 500 to 2000 mg ညစာ စားျပီး တၾကိမ္တည္းသာေပးမယ္။ Metformin tablet (Glucophage XR) အမ်ိဳးအစားဆိုရင္ ေဆးကို ဝါးမစားနဲ႔၊ မေခ်ပါနဲ႔။ မ်ိဳခ်ပါ။ ဖ်ားေနခ်ိန္၊ ေရာဂါပိုးဝင္ေနခ်ိန္၊ ခြဲစိတ္ကုသမႈလုပ္ေနခ်ိန္ေတြမွာ ေဆးရပ္ထားဘို႔ ညႊန္ၾကားႏိုင္တယ္။ အရက္နဲ႔မတည့္ပါ။ သၾကားဓါတ္ကို ပိုက်ေစလို႔ Lactic acidosis ဆိုတာ ပိုျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။ Vitamin B12 လိုရင္ ေပးမယ္။

X-ray နဲ႔ CT scan လုပ္တာမွာ ေသြးေၾကာထဲေဆးထိုးျပီးမွ လုပ္ရတာမ်ိဳးဆိုရင္ ဒီေဆးကို ခဏရပ္ထားရတယ္။ FDA ကေန Pregnancy category B အဆင့္ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ကေလးကို မထိခိုက္ေစဘူး။ ကုသေပးေနတဲ့ ဆရာဝန္က ညႊန္ၾကားခ်က္ကို တိတိက်က် လိုက္နာသင့္တယ္။ မပို-မလိုသင့္ပါ။ ဆရာဝန္ကေန ေဆးအေလးခ်ိန္ ျပင္ေပးတာလဲရွိမယ္။ အစာနဲ႔သာ ေသာက္ခိုင္းတာ မ်ားတယ္။ တေန႔ ၁ ၾကိမ္ ညစာမွာေသာက္ခိုင္းတာလဲရွိမယ္။ ၂ ၾကိမ္လဲရွိႏိုင္တယ္။ ဆီးခ်ိဳကို ထိန္းတယ္ (ကုတာ မဟုတ္ပါ) ဆိုတာ ေဆးတမ်ိဳးထဲနဲ႔ မျပီးပါ။ အစားအေသာက္ နဲ႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္၊ ကိုယ္လက္ ေလ့က်င့္ခန္းေတြပါ လိုတယ္။

Metformin side effects ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳး
• ၾကြက္သားေတြနာ၊ အားနည္းမယ္၊
• ေျခ-လက္ေတြ ေအးျပီးထံုမယ္၊
• အသက္ရွဴရခင္မယ္၊
• ေခါင္းမူးမယ္၊ ေမာမယ္၊ အားယုတ္မယ္၊
• ဗိုက္ေအာင့္မယ္၊ ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္မယ္၊
• ႏွလံုးခုန္ မမွန္ျဖစ္မယ္။

၁။ နဲနဲလႈတ္ရွားယံုနဲ႔ အသက္ရွဴမဝျဖစ္မယ္၊ ၂။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ရုတ္တရက္ တက္လာမယ္၊ ၃။ ကိုယ္ပူ-ခ်မ္း-ကိုက္ခဲ-တုပ္ေကြးလိုျဖစ္မယ္ ဆိုရင္ ခ်က္ခ်င္း ဆရာဝန္ျပပါ။

ေအာက္မွာေရးထားတဲ့ ေဆးေတြနဲ႔တြဲရင္ သက္ေရာက္မႈ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
- Furosemide (Lasix)
- Nifedipine (Adalat, Procardia)
- Cimetidine (Tagamet) or ranitidine (Zantac)
- Amiloride (Midamor) or triamterene (Dyrenium)
- Digoxin (Lanoxin)
- Morphine (MS Contin, Kadian, Oramorph)
- Procainamide (Procan, Pronestyl, Procanbid)
- Quinidine (Quin-G) or quinine (Qualaquin)
- Trimethoprim (Proloprim, Primsol, Bactrim, Cotrim, Septra)
- Vancomycin (Vancocin, Lyphocin)
Isoniazid, Diuretics, Steroids, Heart or blood pressure medication, Niacin, Phenothiazines, Thyroid medicine, Birth control pills and other hormones, Seizure medicines, Diet pills, Medicines to treat asthma, colds or allergies ေဆးေတြနဲ႔တြဲရင္ သၾကားဓါတ္ကို ပိုမ်ားေစႏိုင္တယ္။

ေဆးစစ္ခ်က္ေတြက အသဲအလုပ္ နဲ႔ ေသြးကိုစစ္ထားတယ္။ အားလံုးေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ SGPT (ALT) နဲ႔ SGOT (AST) ေတြ နဲနဲ မ်ားေနတယ္။

ALT SGPT မ်ားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့ Hepatitis A, B, C အသဲေရာင္ျခင္းမ်ား၊ Infectious mononucleosis ေခၚတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကေန ကူးစက္ေရာဂါ၊ (Kissing disease လို႔လဲ ေခၚေသးတယ္။) ဗိုင္းရပ္စ္ အဖ်ားေရာဂါ၊ အရက္၊ သရက္ရြက္ေရာဂါေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒါေတြအျပင္ ၾကြက္သားေတြ ထိခိုက္မိရင္၊ ႏွလံုး-ၾကြက္သားေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္တာ၊ (ကိုကိန္း) ေဆး နဲ႔ (ကိုလက္စေထာ) က်ေဆးေတြကေနလဲ ဒီ (အင္ဇိုင္းမ္) ေတြ မ်ားေနႏိုင္တယ္။

SGOT မ်ားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကေတာ့ ALT SGPT မ်ားေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြနဲ႔ အတူတူဘဲ။ ဒါေပမဲ့ Acute myocardiac infarction ရုတ္တရက္ ႏွလံုးၾကြက္သား ေသြးေၾကာပိတ္တာဆိုရင္ SGOT တမ်ိဳးထဲသာ တက္ေနမယ္။

Dr. တင့္ေဆြ