Bandung Principles ဘန္ေဒါင္းမူ

သတင္း = ဘန္ေဒါင္းမူ ဆက္သံုးမယ္လို႔ ေဒၚစုဆို

ဘန္ေဒါင္းမူကေန NAM ဘက္လိုက္ႏိုင္ငံမ်ားအဖြဲ႔ ေပၚလာတာပါ။ ဘန္ေဒါင္းမူဆိုတာ Five Principles of Peaceful Co-existence ျငိမ္းခ်မ္းစြာယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးမူၾကီး (၅) ခ်က္ရွိတယ္။ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ဇြန္လထဲမွာ တရုပ္နိုင္ငံ ဘီဂ်င္းၿမိဳ႕ေတာ္မွာ က်င္းပတဲ့ ႏွစ္ ၆ဝ ျပည့္အခမ္းအနားကို တရုပ္၊ အိႏၵိယနဲ႔ ျမန္မာေခါင္းေဆာင္ေတြ တက္ေရာက္ပါတယ္။ မူၾကီး (၅) ခ်က္ကို သကၠတ (သသၤကရုိက္) ဘာသာနဲ႔ Panchsheel Treaty (ပန္႔ရွီးလ္) လို႔လဲ ေခၚပါေသးတယ္။ ပဥၥသီလလို႔ ဘာသာျပန္ႏိုင္ပါတယ္။

၁။ နယ္နိမိတ္နဲ႔ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို အျပန္အလွန္အသိအမွတ္ျပဳေရး၊
၂။ အျပန္အလွန္မက်ဴးေက်ာ္ေရး၊
၃။ အျပန္အလွန္ ျပည္တြင္းေရးမွာ ဝင္မစြက္ဖက္ေရး၊
၄။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ အက်ိဳးစီးပြါးအတြက္ အျပန္အလွန္ ညီမွ်တဲ့ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေရး နဲ႔
၅။ ျငိမ္းခ်မ္းစြာယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးေတြျဖစ္တယ္။

ဒီသေဘာတူညီခ်က္ကို အရင္ဆံုး တရုပ္ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ခ်ဴအင္လိုင္းက ၁၉၅၄ မွာ အဆိုျပဳခဲ့ျပီး၊ ၂၉-၄-၁၉၅၄ ေန႔မွာ တရုပ္နဲ႔ အိႏၵိယတို႔က သေဘာတူခဲ့ၾကတယ္။ ကိုလိုနီေအာက္ကေန လြတ္လပ္ေရးရလာၾကတဲ့ႏိုင္ငံေတြကေန မူေတြအရ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးထားႏိုင္ဘို႔ ရည္ရြယ္ခဲ့ပါတယ္။ ေနရူးကေန ကိုလမ္ဘိုမွာ က်င္းပခဲ့တဲ့ အာရွေဒသ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္မ်ား အစည္းအေဝးမွာ စေျပာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒိေနာက္မွာ ၁၉၅၅ ဧျပီလထဲ၊ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ Bandung ဘန္ေဒါင္း မွာက်င္းပတဲ့ အာရွ-အာဖရိက ကြန္ဖရင့္မွာ မြမ္းမံခ်က္ေတြနဲ႔ အခ်က္ (၁ဝ) ခ်က္ကို သေဘာတူခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဘန္ေဒါင္းသေဘာတူညီခ်က္လို႔တြင္လာတယ္။

ျငိမ္းခ်မ္းစြာယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးကို အခု ၂ဝ၁၄ မွာ ႏွစ္ေပါင္း (၆ဝ) ျပည့္ေပမဲ့ တရုပ္-အိႏၵိယစစ္ပြဲေပါင္း အခုထိ (၃) ၾကိမ္ ျဖစ္ျပီးျပီ။ ၁၉၆၂၊ ၁၉၆၅ နဲ႔ ၂ဝ၁၂ ေတြမွာစစ္ေတြျဖစ္တယ္။ တရုပ္ကခ်ည္း အသာစီးယူခဲ့တယ္။ နယ္နိမိတ္အျငင္းပြါးမႈလဲ ဆိုးဝါးတံုးဘဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၁၉၆၁ ကတည္းကအဖြဲ႔ဝင္ျဖစ္ခဲ့တယ္။

Non-Aligned Movement (NAM) ဘက္မလိုက္ႏိုင္ငံမ်ားလႈပ္ရွားမႈဆိုတာ ၁၉၆၁ မွာ ဘဲလ္ဂရိတ္မွာ ဖြဲ႔ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္။ ဂ်ဝါဟာလားလ္ ေနရူး (အိႏၵိယ)၊ ဦးႏု (ျမန္မာ)၊ ဆူကာႏို (အင္ဒိုနီးရွား)၊ နာဆာ (အီဂ်စ္)၊ နာ့ခ္ရူးမား (ဂါနာ)၊ တီးတိုး (ယူဂိုဆလားဗီးယား) တို႔ေခါင္းေဆာင္ (၆) ဦးကေန ဦးေဆာင္တယ္။ အေနာက္အုပ္စုနဲ႔ အေရွ႕အုပ္စုၾကားက ဘယ္ဘက္မွ မလိုက္ဘို႔ဆိုျပီး ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားလို႔ေခၚဆိုခဲ့တယ္။ စစ္ေအးကာလမွာ အေရးပါတယ္။ အခုဆိုရင္ NAM ထဲမွာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂ဝ နဲ႔ ေလ့လာသူေပါင္း ၁၇ ႏိုင္ငံပါတယ္။ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးျဖစ္ခဲ့သူေတြထဲမွာ နာမည္ဆိုးနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားသူေတြ ျဖစ္တဲ့ ဆူဟာတို၊ ေရာဘတ္မူဂါေဘ၊ ကက္စထရို၊ မိုဟာမက္ ေမာ္ဆီအျပင္ နာမည္ေကာင္းနဲ႔ ေက်ာ္ၾကားသူ နယ္လ္ဆင္ မန္ဒဲလားလည္းပါတယ္။

က်ဴးဘားေခါင္းေဆာင္ (ဖီဒယ္လ္ ကတ္စထရို) ဟာ ကြန္ျမဴနစ္ျဖစ္လို႔ ဘက္မလိုက္လို႔ ေျပာမရပါ။ ဦးေနဝင္းကလည္း အဲတာေၾကာင့္ NAM ကေနထြက္ခဲ့ပါေသးတယ္။ အိႏၵိယကလည္း ဆိုဗီယက္နဲ႔သာ အမ်ားၾကီးနီးစပ္ေအာင္ေနခဲ့တယ္။ NAM ဘက္လိုက္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းဟာ စစ္ေအးကာလေနာက္မွာ အဓိပၸါယ္မရွိသလို ျဖစ္လာတယ္။ ဘက္လိုက္တဲ့ေပၚလစီနဲ႔ လက္ရွိ NAM ဘက္လိုက္တဲ့အဖြဲ႔ တသားတည္းမက် ျဖစ္ခဲ့ဘူးတယ္လို႔ သံုးသပ္ၾကတယ္။

ဘန္ေဒါင္းမူကေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ NAM အဖြဲကိုေတာ့ ေမးခြန္းထုတ္ပါတယ္။ NAM ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဒီမိုကေရစီေရး ၾကိဳးပမ္းမႈမွာ စစ္အစိုးရဘက္ကေနသာလိုက္ပါခဲ့တာ သမိုင္းျဖစ္ပါတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၂-၄-၂ဝ၁၆
Photo = Bandung Conference, 1955