Nosebleeds in children ကေလး ႏွာေခါင္းေသြးယုိျခင္း

၁။ ဆရာခင္ဗ်ာ ကေလးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားႏွာေခါင္းေသြးလၽွံၾကပါတယ္။ ေန႔ည မေရႊးပါရာသီမေရႊးပါ။ ေသြးလြန္တုတ္ေကြး ျဖစ္ဖူးသူမ်ား ပိုျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေတြေရွာင္ရမလဲခင္ဗ်ာ။ အခ်ိန္ရရင္ တင္ေပးပါအံုးဆရာ။ 

၂။ ကြၽန္မကိုတခုေလာက္ေမးခြင့္ျပဳပါ။ သမီးေလးက ၆ ႏွစ္ခြဲ႐ွိပါၿပီ။ မၾကာခဏ ႏွာေခါင္းေသြး လ်ွံတတ္ပါတယ္။ ခုတေလာ ညဘက္အိပ္တဲ့အခ်ိန္ မၾကာခဏျဖစ္ျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒါ စိုးရိမ္ရပါသလားဆရာ။ ဘာလုပ္သင့္ပါသလဲဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳၿပီး အၾကံေပးေစခ်င္ပါတယ္။

၃။ ဆရာ႐ွင့္ ကြၽန္မသမီးေလးက အသက္ ၁ ႏွစ္နဲ႔ ၈ လ႐ွိပါၿပီ။ ကေလးနဲ႔ ကြၽန္မတို႔သူ႔အဘြားေတြ႐ွိရာကို ရန္ကုန္ကေန မနက္ ၈ နာရီေလာက္ကထြက္ၾကၿပီး မနက္ ၁၂ နာရီခြဲေလာက္ေရာက္ၾကပါတယ္။ ည ၁ဝ နာရီခြဲေလာက္မွာ ႏွာေခါင္းကေသြးေတြ တအားထြက္လာပါတယ္ဆရာ။ Wet Tissue ၇ ရြက္ ၈ ရြက္ေလာက္ စြန္းတဲ့အထိ ေသြးထြက္ပါတယ္။ ကြၽန္မတို႔လဲ စိုးရိမ္ၿပီးေဆးခန္းျပဖို႔ထြက္႐ွာရင္း နယ္ဆိုေတာ့ ေဆးခန္းေတြအားလံုးပိတ္ေနလို႔ ျပန္လာရင္း ကားေပၚမွာပဲ ေသြးထြက္ရပ္ၿပီး အိပ္ေပ်ာ္သြားပါတယ္။ ခုစာေရးေနတဲ့အခ်ိန္ထိ အသက္႐ႈသံ မွန္မွန္နဲ႔ အိပ္ေပ်ာ္ေနပါတယ္။ အဲ့ေလာက္ေသြးထြက္တာ စိုးရိမ္ရပါသလားဆရာ႐ွင့္။ ဘယ္လိုမ်ား ျပဳစုကုသရပါ့မလဲ႐ွင့္။ အႏၱရာယ္႐ွိပါသလားဆရာ႐ွင့္။

၄။ က်မသားရဲ႕ အသက္က ၁၉ လ ရိွပါၿပီ။ ႏွာေခါင္းေသြး ခဏခဏယိုေနလို႔ပါ။ သူႏွာေခါင္းေသြးယိုတာက ေန႔ခင္းဘက္မွာ မယိုဘဲနဲ႔ ညဘက္ အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာဘဲ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ယိုပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ေန႔ခင္းယိုရင္လဲ အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာဘဲ ယိုပါတယ္။ ယိုခါနီးၿပီဆိုရင္ ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္ရာကေနနုိးလာၿပီး ခဏငိုၿပီး ေသြးယိုေတာ့တာဘဲ။ က်မစိုးရိမ္တာက ညဘက္က်မွ ေသြးကယိုတာဆိုေတာ့ အိပ္ေပ်ာ္ေနတုန္း ေသြးယိုတာမသိရင္ ဘာၿဖစ္နိုင္လဲ သိခ်င္လို႔ပါ။ ယိုခါစကေတာ့ နည္းပါတယ္ ေနာက္ပိုင္းယိုတာ ပိုမ်ားမ်ား လာပါတယ္။ ဆရာေရးတဲ့ ႏွာေခါင္း ေသြးယိုၿခင္းအေၾကာင္း ဖတ္ၿဖစ္ပါတယ္။ အခုၿဖစ္တဲ့ဟာနဲ႔ပက္သက္ၿပီး စာၿပန္ေပးေစခ်င္ပါတယ္။ က်မ အရမ္းစိုးရိမ္ ေနလို႔ပါ။ ေသြးယိုတာ မ်ားလာတယ္ဆိုေတာ့ ေသြးအားနဲ တာေရာၿဖစ္နိုင္ ပါသလား။ ေသြးခဲၿပီး အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ပိတ္သြားႏိုင္လားဆိုတာ တအားသိခ်င္ပါတယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံမွာ ေနရတယ္ဆိုေတာ့ ဘာသာစကားလည္း အခက္ခဲၿဖစ္ေနလို႔ပါ။ စိုးရိမ္ရတဲ့ အေၿခေန ဟုတ္-မဟုတ္ စာၿပန္ေပးပါေနာ္။ 

ႏွာေခါင္းေသြးယိုရတဲ့ အေၾကာင္းေတြထဲမွာ ႏွာေခါင္းရွိေနတဲ့ အေနအထားကို၌က ေခါင္းမွာ ေရွ႕ကို ေငါထြက္ေနလို႔ ထိခိုက္ဘို႔ လြယ္တယ္။ ေသြးေၾကာေတြကလဲ ၾကီးတယ္။ နဲနဲပါးပါး ထိခိုက္တာနဲ႔ကို ေသြးထြက္ မ်ားတတ္တယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ ႏွာေခါင္းအတြင္းမွာ ဖံုးထားေပးေနတဲ့ အလႊာက ေျခာက္ေသြ႔ေနလို႔ ျဖစ္ရတယ္။ အဲဒီေနရာက ေသြးေၾကာေပါက္ျပဲသြားလို႔ ေသြးယိုတာျဖစ္တယ္။ 

ရာသီဥတု ေျခာက္ေသြ႔ခ်ိန္မွာ ပိုျဖစ္တယ္။ ပူတာတခုထဲ ေျပာတာ မဟုတ္ပါ။ ေဆာင္းရာသီမွာ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒီလိုကာလေတြမွာ အသက္ရွဴလမ္း အေပၚပိုင္းကူးစက္ေရာဂါေတြကလဲ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ အပူခ်ိန္ နဲ႔ စိုထိုင္းဆေတြကလဲ ရုတ္တရက္ဆိုလို တက္လိုက္ က်လိုက္ျဖစ္တာလဲ အေၾကာင္းတခုျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ေႏြရာသီမွာ စိုထိုင္းဆ အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ အခန္းကို အပူ-အေအးစက္ကေန ထိန္းညွိတာေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေသာက္ေနရတဲ့ ေဆးဝါးေတြကိုလဲ သတိထားဘို႔လိုတယ္။ Warfarin (Coumadin) ေသြးက်ဲေဆး၊ (အက္စပရင္) နဲ႔ အေရာင္-အဖ်ား-အနာ သက္သာေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုလူေတြမွာ နဲနဲေလး ထိမိတာနဲ႔ ေသြးယိုလာႏိုင္တယ္။

ႏွာေခါင္းေသြးယိုလာေစႏိုင္တဲ့ အေျခခံေတြ -
• ကူးစက္ေရာဂါရေနရင္၊ ဥပမာ (ဆိုင္းနပ္စ္) နဲ႔ အေအးမိတာ။ 
• ထိခိုက္မိတာ၊ 
• ကိုယ့္ကိုယ္ကို ထိခိုက္မိတာ၊ 
• (အလာဂ်ီ) ရတာ၊ (အလာဂ်ီ) မရဘဲ ႏွာေခါင္းေရာင္တာ၊ 
• ေသြးတိုး၊ 
• ေသြးက်ဲေဆး Aspirin စတာေတြ၊ 
• အရက္၊ 
• ႏွာေခါင္းအက်ိတ္ (ကင္ဆာနဲ႔ ကင္ဆာမဟုတ္တာ) နဲ႔ 
• ေမြးရာပါ ေသြးယိုေရာဂါေတြ ဥပမာ (လူကီးမီးယား)။ 

ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳးကေန ေသြးယိုေစႏိုင္တဲ့ ေသြးေရာဂါေတြရွိပါတယ္။
Vitamin K deficiency
Von Willebrand disease
Haemophilia
Thrombocytopenia
Liver failure
Congenital afibrinogenemia
Factor V deficiency
Factor X deficiency
Glanzmann's thrombasthenia
Bernard-Soulier syndrome
Factor XII deficiency
C1INH deficiency

ကေလးေတြမယ္ သူ႔ဖါသူ ႏွာေခါင္းေသြးယိုရတဲ့အေၾကာင္းထဲမွာ အခန္းထဲကေလ ေျခာက္ေနလို႔ျဖစ္တယ္။ Humidifier ဒါမွမဟုတ္ Vaporizer သံုးသင့္တယ္။ ကေလးအိပ္ေနရင္ ႏွာေခါင္းေသြးယုိရင္ ကေလးကိုႏွစ္သိမ့္ေပးပါ။ မိဘေတြက မျပာပါနဲ႔။ ထြက္တဲ့ေသြး ခပ္ျမန္ျမန္ေလး သန္႔ရွင္းေပးပါ။ ထိခိုက္မိထားလဲ ၾကည့္ပါ၊ ေမးပါ။ ကေလးကို ႏွာေခါင္းထဲ ႏိႈက္တဲ့အက်င့္ရွိရင္ ျပင္ေပးပါ။ ႏွာေခါင္းကိုင္တဲ့အက်င့္ရွိရင္လဲ မကိုင္ေအာင္ သင္ေပးပါ။ 

ၾကိဳတင္ကာကြယ္နည္း
• ကိုယ့္လက္ေခ်ာင္းနဲ႔ ႏွာေခါင္းႏွစ္ေပါက္ကို ပိုင္းျခားထားတဲ့ အကန္႔ရဲ႕ အလည္ေနရာကို ဖိေပးႏိုင္တယ္။ 
• ခဏခဏ ျဖစ္တတ္သူေတြဟာ ႏွာေခါင္းအတြင္းက အဖံုးလႊာေျခာက္ေသြလာလို႔ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခ်ာဆီသေဘာ တခုခု သံုးႏိုင္တယ္။ အမ်ားဆံုးသံုးတာက A & D ointment, Mentholatum, Polysporin/Neosporin ointment, or Vaseline ေတြျဖစ္တယ္။ Saline mist nasal spray (Ocean Spray) ကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ 
• အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ ႏွာေခါင္းေသြးယိုတာကို အိမ္မွာတင္ သက္သာေအာင္လုပ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ့္ဖါသာ မရမွ၊ ေသြးေတြထြက္တာ မ်ားလြန္းမွ၊ လူက အားယုတ္၊ မူးေဝ၊ ျဖဴဖတ္ျဖဴေရာ္ျဖစ္လာရင္ေတာ့ ဆရာဝန္ကိုျပပါ။ ဆရာဝန္ကေန Nasal packs ႏွာေခါင္းထဲ ပတၲီးစသြင္းေပးလိမ့္မယ္။

ေသြးထြက္တာက ဘယ္ကေနလာလာ ၾကာရင္ ဒါမွမဟုတ္ ခဏခဏျဖစ္ရင္၊ နာတာရွည္ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ရလိမ့္မယ္။ ရုတ္တရက္ ေသြး အမ်ားၾကီးထြက္ရင္ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္တဲ့ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ျဖစ္မယ္။

ေသြးအားနည္းလကၡဏာေတြကေတာ့ အသားအေရ ျဖဴဖတ္ျဖဴေရာ္ျဖစ္ေနတာ၊ ေမာပန္းလြယ္တာ၊ ႏွလံုးခုန္ မမွန္ျဖစ္တာ၊ အသက္ရွဴမဝျဖစ္တာ၊ ရင္ပတ္နာတာ၊ ေခါင္းမူးတာ၊ ေျခလက္ ေအးစက္တာ၊ ေခါင္းကိုက္တာေတြ ျဖစ္တယ္။ စမ္းသပ္ရင္ ေသြးခုန္ႏွဳန္း ပံုမွန္ထက္ မ်ားေနမယ္။ သတိထားဘို႔က ကေလးေတြဟာ ပံုမွန္ကိုက လူၾကီးေတြထက္ ျမန္ေနတယ္။ ေသြးဖိအား တိုင္းရင္ ရုတ္ရက္ေသြးယိုသူေတြမွာ ဖိအား က်ေနမယ္။ နာတာရွည္နည္းေနသူေတြကေတာ့ ပံုမွန္သာရွိမယ္။ 

ႏွာေခါင္းကေန ထြက္တဲ့ေသြးက အိပ္ေနတံုးမွာ ထြက္တာဆိုရင္ အစာမ်ိဳျပြန္ထဲ စီးဝင္သြားမယ္။ မ်ိဳခ်သလိုဘဲ။ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းထဲ မဝင္တတ္ပါ။ သတိလစ္ေနသူေတြကိုသာ သတိထားရတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္တာက ေမ့ေနတာနဲ႔ မတူပါ။

Dr. တင့္ေဆြ