Crohn’s Disease ခရုန္းေရာဂါ

ေဒါက္တာခရုန္းကေနစေတြ႔လို႔ သည္နာမည္တြင္တဲ့ နာတာရွည္ အူမၾကီးေရာဂါျဖစ္တယ္။ Inflammatory Bowel Diseases (IBD) ေရာဂါအုပ္စုထဲကျဖစ္တယ္။ IBD နဲ႔ အတူတူေတာ့မဟုတ္ပါ။ ေရာဂါလကၡဏာေတြဆင္ေပမယ့္ ျဖစ္တဲ့ေနရာကြာတယ္။

ခရုန္းေရာဂါက အစာလမ္း အူသိမ္အဆံုးပိုင္း (အီလီယမ္) နဲ႔ အူမၾကီးအစပိုင္းေနရာမွာသာျဖစ္တယ္။ ဒါ့ျပင္ ပါးစပ္ကေန စအိုးအထိေနရာေတြမွာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Ulcerative colitis အူမၾကီးေရာင္ျခင္းကေတာ့ အူမၾကီးေနရာမွာသာ ျဖစ္တယ္။ ခရုန္းေရာဂါက အူလႊာအထူတခုလံုးကိုထိခိုက္တယ္။ Ulcerative colitis အူမၾကီးေရာင္ျခင္းကေတာ့ အူမၾကီးရ့ဲ အတြင္းဆံုးလႊာမွာသာ အနာျဖစ္တယ္။ ခရုန္းေရာဂါမွာ ေရာင္ရမ္းျခင္းျဖစ္တဲ့ေနရာနဲ႔ အေကာင္းရွိတဲ့ေနရာေတြရယ္လို႔ ရွိတယ္။ Ulcerative colitis အူမၾကီးေရာင္ျခင္းကေတာ့ ေတာက္ေလွ်ာက္ျဖစ္တယ္။

ခရုန္းေရာဂါ လကၡဏာေတြက ျဖစ္တဲ့ေနရာက မတူၾကလို႔ လူနာတေယာက္နဲ႔တေယာက္ မတူၾကပါ။
• Persistent Diarrhea ေတာက္ေလွ်ာက္ဝမ္းသြားေနမယ္။
• Rectal bleeding အစာေဟာင္းအိမ္ကေသြးယိုမယ္။
• Urgent need to move bowels ဝမ္းသြားခ်င္ရင္ အျမန္သြားရမယ္။
• Abdominal cramps and pain ဗိုက္နာမယ္။
• Sensation of incomplete evacuation ဝမ္းသြားျပီးေပမယ့္ မကုန္ေသးသလိုခံစားရမယ္။
• Constipation ဝမ္းခ်ဳပ္ျပီး အူပိတ္သလိုျဖစ္မယ္။
• စားခ်င္စိတ္ပ်က္တာနဲ႔ ပိန္လာတာက ၾကာမွသာျဖစ္လာတယ္။
• ကေလးေတြမွာျဖစ္ရင္ ဖြံ႔ထြားမႈေနာက္က်မယ္။

IBD ေရာဂါမွာ
• Fever ဖ်ားမယ္။
• Loss of appetite စားခ်င္စိတ္ပ်က္မယ္။
• Weight Loss ပိန္လာမယ္။
• Fatigue အားယုတ္ေနမယ္။
• Night sweats ညေခြ်းထြက္မယ္။
• Loss of normal menstrual cycle အမ်ိဳးသမီးဆိုရင္ ရာသီမမွန္ျဖစ္မယ္။

ခရုန္းေရာဂါက  ျဖစ္လာလိုက္ သက္သာလိုက္ေနမယ္။ အူစုပ္ျပဲသြားႏိုင္တယ္။ ပိုနာျပီး ေသြးယိုမယ္။ Fistula ေခၚ ျပြန္လမ္းျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဆီးအိမ္၊ ဗဂ်ိဳင္းနားနဲ႔ အေရျပားနဲ႔ၾကား ျပြန္လမ္းျဖစ္တာကိုဆိုလိုတယ္။

ခရုန္းေရာဂါသည္ အေမရိကန္လူမ်ိဳး ၇ သိန္းရွိတယ္။ က်ား-မ ဆတူျဖစ္တယ္။ အသက္အရြယ္မေရါးျဖစ္တယ္။ ၁၅ ႏွစ္နဲ႔ ၃၅ ႏွစ္ၾကားမ်ားတယ္။ ဘာလို႔ျဖစ္လည္း မရွင္းလင္းပါ။ စားေသာက္တဲ့အစာနဲ႔ စိတ္ဖိအားမ်ားျခင္းေတြကေန သက္ေရာက္ႏိုင္တယ္။ အစာလမ္းထဲမွာ ပံုမွန္ပိုးမႊား (ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္၊ ဖန္းဂတ္စ္) ေတြရွိတယ္။ ခုခံအားစနစ္ကေန ခုခံထားႏိုင္လို႔ ေရာဂါမရၾကပါ။ IBD ေရာဂါရွိေနသူေတြဆိုရင္ေတာ့ မခံႏိုင္ပါ။ မိသားစုထဲမွာ တေယာက္မကျဖစ္တယ္။ အရင္းနဲ႔ တဝမ္းကြဲေတြထဲမွာ ၅-၂ဝ% ရွိတာေတြ႔ရတယ္။ ခရုန္းေရာဂါက Ulcerative colitis အူမၾကီးေရာင္ျခင္းထက္ မ်ိဳးရိုးထဲမွာပိုျဖစ္တယ္။ မိဘႏွစ္ေယာက္လံုးမွာ IBD ေရာဂါရွိေနရင္ေတာ့ သားသမီးမွာ လာျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားတယ္။

• Medication ေဆးဝါးေတြေပးတယ္။ Inflammatory response ေရာင္ရမ္းျဖစ္စဥ္ကို ႏွိမ္တဲ့ေဆးေတြသံုးရတယ္။
• Combination Therapy ကုသနည္းတြဲလုပ္ရတယ္။ Immunomodulator ေဆးကိုပါတြဲေပးတယ္။ ေဆးေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး သတိထားရတယ္။
• Diet & Nutrition အစားအေသာက္ဆင္ျခင္ရမယ္။ ဝမ္းလြယ္ေစတဲ့ ဖိုက္ဘာမ်ားအစားေတြမသင့္ပါ။ အပူအစပ္ မသင့္ပါ။
• Surgery လိုအပ္ရင္ခြဲစိတ္ကုသရမယ္။ ခရုန္းေရာဂါမွာ ၇ဝ% ခြဲစိတ္ဖို႔လိုတယ္။ ခြဲေပမယ့္ ၃ဝ% ကျပန္ျဖစ္တယ္။
• Aminosalicylates (5-ASA) ေဆးေတြသံုးတယ္။ sulfasalazine, mesalamine,olsalazine နဲ႔ balsalazide ေဆး။
• Corticosteroids ေကာ္တီကိုစတီရြိဳက္ေဆးထဲက Prednisone နဲ႔ methylprednisolone ေဆးေတြကို စအိုလမ္းကေနေပးတယ္။
• Immunomodulators ေဆးအမ်ိဳးအားလည္း ခုခံအားစနစ္ကို ႏွိမ္ထားဖို႔ ေပးတယ္။
• Antibiotics ပိုးေသေဆးလိုတဲ့အခါေပးတယ္။
• Biologic Therapies ေဆးနည္းလည္းလုပ္တယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၅-၇-၂ဝ၁၅