HIV Acute infection ခ်က္ခ်င္းျဖစ္လာေသာ ကူးစက္ေရာဂါ
Acute HIV infection ခ်က္ခ်င္းျဖစ္လာေသာ HIV ကူးစက္ျခင္း
Human immunodeficiency virus (HIV) ဗိုင္းရပ္စ္ပိုက လူ႔ကိုယ္ထဲကို တနည္းနည္းနဲ႔ ဝင္လာရင္ ျဖစ္ေစတယ္။
၁။ လိင္ဆက္ဆံရာကေနဝင္တာ၊
၂။ ပိုးပါေနတဲ့ေသြးက ကိုယ္ထဲကို တနည္းနည္းနဲ႔ဝင္တာ၊
၃။ ပိုးပါေနတဲ့ ေဆးထိုးပိုက္နဲ႔ ေဆးထိုးအပ္ကို သံုးတာ၊
၄။ ပိုးရွိေနတဲ့ မိခင္ကေန သူေမြးလာမဲ့ကေလးကိုကူးစက္တာ၊
၅။ ပိုးရွိေနတဲ့ မိခင္ကေန သူ႔ကေလးကို ႏို႔တိုက္တာ (ရွားတယ္)။
ပိုးဝင္ခံထားရသူကို ေသြးစစ္ရင္ HIV antibodies (အင္တီေဘာ္ဒီ) ဆိုတာ ရွိေနတာ ျပမယ္။ ေသြးစစ္တာက အေပါင္းလကၡဏာ ျပေနေပမဲ့ လူက ေရာဂါလကၡဏာ ျပခ်င္မွ ျပတာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါမ်ိဳးကို HIV seroconversion လို႔ သတ္မွတ္တယ္။ ဒါမ်ိဳးဟာ ပိုးဝင္အျပီး ၃ လအၾကာမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ တႏွစ္အထိေနတာလဲ ရွိတတ္တယ္။
Acute Retroviral Syndrome (ARS) လို႔လဲ ေခၚေသးတယ္။ တုပ္ေကြးလိုခံစားရသူေပါင္း ၅ဝ% ကေန ၉ဝ% ရွိတယ္။ ေစာေစာပိုင္း ပိုးဝင္ခံရတဲ့ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ခံစားရျပီးတဲ့ေနာက္ ၁ဝ ႏွစ္ေလာက္ၾကာတဲ့အထိ ဘာမွ မခံစားရဘဲေနႏိုင္တယ္။ ဒီအဆင့္မ်ိဳးကို Asymptomatic HIV infection လို႔ ေခၚတယ္။ တကယ့္ေရာဂါျဖစ္တဲ့ (AIDS) ကို တခါထဲ တန္းျဖစ္မသြားေသးဘူး။ ေနာက္ဆိုရင္ေတာ့ လူအမ်ားစုၾကီးက တကယ့္ေရာဂါဆိုတာ ျဖစ္လာမယ္။ လူတိုင္း ျဖစ္မယ္လို႔ ကံေသကမၼ ေျပာဘို႔ရာ အေထာက္အထား မျပည့္စံုေသးဘူး။
ပိုးကေန လူရဲ႕ Immune system ခုခံအားစနစ္ကို ဖ်က္ဆီးျပစ္လိမ့္မယ္။ ပိုးဝင္ခံရျပီးေနာက္ ၂-၄ ပါတ္အၾကာမွာ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္။
Acute HIV infection Symptoms ေရာဂါလကၡဏာေတြ -
Flu တုပ္ေကြး၊ Kissing disease အနမ္းေရာဂါလို႔လဲေခၚတဲ့ Glandular fever (ဂလင္က်ဴလာ-ဖီဗာ) စတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါနဲ႔ အေတာ္ဆင္တူတယ္။ ခံစားရတာက အမ်ားဆံုး ၄ ပါတ္အထိသာ ၾကာမယ္။ ခံစားရတာေတြကလဲ နည္းနည္း-သင့္သင့္ကေန ဆိုးဝါးတာအထိ မတူတတ္ဘူး။ ေရးျပတာ အားလံုး လူတိုင္းမွာ မျဖစ္ပါ။ တျပိဳင္တည္းလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ တခ်ီထဲလို႔ ေျပာရင္ ပိုမွန္မယ္။
• Decreased appetite အစားပ်က္မယ္၊
• Fatigue အားယုတ္မယ္၊
• Fever ကိုယ္ပူမယ္၊
• Headache ေခါင္းကိုက္မယ္၊
• Malaise မအီမသာျဖစ္မယ္၊
• Muscle stiffness or aching ၾကြက္သားေတြ နာ-ကိုက္မယ္၊
• Rash အေရျပားမွာ အနီျပင္ေလးေတြထြက္မယ္၊
• Sore throat လည္ေခ်ာင္းနာမယ္၊
• Swollen lymph glands တက္စိေတြေရာင္မယ္၊
• Night sweats ညပိုင္းေခြ်းထြက္မယ္။
• လူနည္းနည္းမွာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်မယ္။ ဝမ္းေလွ်ာမယ္။ ပ်ိဳ႕-အန္မယ္။ ႏွာေစး၊ ဆိုင္းနပ္စ္၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေျခ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ပါးစပ္နဲ႔ အစာမ်ိဳျပြန္မွာ အနာျဖစ္မယ္။ မွက္ခရုလို မိႈပိုးဝင္မယ္။
Acute HIV infection Exams and Tests
• HIV ELISA/Western blot test စမ္းသပ္နည္းလုပ္ရင္ အႏုတ္လကၡဏာသာျပမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ မေရမရာသာျဖစ္ေနမယ္။ ၃ လေနရင္ေတာ့ အေပါင္းျဖစ္လာမယ္။
• HIV RNA test (viral load) ကေတာ့ အေပါင္းျပမယ္။
• Lower-than-normal CD4 ေသြးျဖဴဥ အေရအတြက္ နည္းေနရင္ေတာ့ ခုခံအားနည္းလာတာကို ဆိုလိုတယ္။ CD4 count က အခုအဆင့္ျဖစ္ျပီး ၁-၂ လဆိုရင္ ျပန္တက္လာမယ္။
• White blood cell differential ေသြးျဖဴဥေတြကိုစစ္ေဆးရင္ ပံုမွန္မဟုတ္ထာေတြပါေတြ႔လာမယ္။
Acute HIV infection Treatment ဘယ္လို ကုသမလဲ
• လူနာကို ပညာေပးရမယ္။ ဒါမွ သူ႔ကိုေဆးကုေပးမဲ့သူေတြ၊ အကူအညီေပးမဲ့သူေတြနဲ႔ တြဲျပီး အေကာင္းဆံုး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ခ်ႏိုင္လာေစမယ္။
• ဒီလိုအဆင့္သာ ရွိေသးသူေတြကို Aggressive early treatment ေဆးေတြ ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ေပးမလား၊ မေပးေသးဘူးလား ဆိုတာကို ဆရာဝန္ေတြၾကားမွာ သေဘာတူတာ၊ မတူတာေတြ ရွိေနေသးတယ္။ Anti-HIV medications ေဆးဆိုတာကို Antiretroviral ေဆးလို႔ ေခၚတယ္။ Standard antiretroviral therapy (ART) ေခၚတဲ့ ေဆးကုနည္းမွာ Antiretroviral (ARV) drugs အနည္းဆံုး ၃ မ်ိဳးပါတယ္။
• ကူးစက္ေရာဂါ တခုခု ရွိေနသူေတြနဲ႔ ေဝးေဝး၊ ကင္းကင္းေနပါ။
• စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ နိမ့္က်ေစမဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္၊ အေပါင္းအသင္းမ်ိဳးကို ေရွာင္ရွားပါ။
• စိတ္ဖိအား ေလွ်ာ့ခ်နည္းလုပ္ပါ၊
• အစာအာဟာရ ျပည့္ဝ မွ်တေအာင္စားေသာက္ပါ၊
• ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ၊ အလြန္အကြ်ံမျဖစ္ေစပါနဲ႔၊
• လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အခါတိုင္းမွာ (ကြန္ဒြမ္) အကာအကြယ္သံုးပါ၊ ကူးစက္ခံရကာစ အေစာပိုင္းလေတြမွာ သူမ်ားကို ပိုျပီး ကူးစက္ေစႏိုင္တယ္။ (ကြန္ဒြမ္) အရည္အေသြး ေကာင္းပါေစ၊ လိင္ဆက္ဆံေဖၚမ်ားသူနဲ႔ မဆက္ဆံပါနဲ႔၊ ကိုယ္တိုင္လဲ အေဖၚမ်ားတာ ေရွာင္ပါ။
• မူးယစ္ေဆးထိုးတာ ေရွာင္ပါ။ ေသြးမလွဴပါနဲ႔။ သုက္ပိုး မလွဴပါနဲ႔၊ ကိုယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္း မလွဴပါနဲ႔။
• ေဆးပံုမွန္စစ္ေနပါ။ ေဆးေသာက္ဘို႔ လိုလာခ်ိန္ကို ေစာေစာသိႏိုင္ေစမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
Comments
Post a Comment