Factor VIII ဖက္တာ-အိတ္

၁။ ကြ်န္မရ့ဲသားက အသက္ ၅ ႏွစ္ ၂ လရွိပါျပီ။ ႏွာေခါင္းေသြးယိုလို႔ ေဆးခန္းျပ ေသြးစစ္တာ factor 8 ကနည္းေနတယ္။ 27% ျဖစ္ေနတယ္ေျပာပါတယ္။ ေနာက္တၾကိမ္ထပ္စစ္ထားပါတယ္။ ေနာက္တႀကိ္မ္မွာလည္းနည္းေနရင္ ရိုးတြင္းျခင္စီ စစ္မယ္ေျပာပါတယ္ရွင္။ အဲဒါဘာေရာဂါကိုသံသယရွိလို႔စစ္တာပါလဲရွင္။ အသက္အႏၱရာယ္စိုးရိမ္ရပါလားရွင္။
အသက္အႏၲရာယ္ကိုထိခိုက္မွာအရမ္းစိုးရိမ္ပါတယ္ရွင့္။ ေက်းဇူးျပဳ၍စာျပန္ေပးပါရွင့္။

၂။ ကြ်န္ေတာ္ဟာ ဇန္နဝါရီလ ၂ဝဝ၉ မွာ ဘယ္ဘက္ေျခေထာက္ ေရာင္ျပီး နီလာပါတယ္။ ထိမရေအာင္ နာပါတယ္။ ဒါနဲ႔ေသြးဌာန ရန္ကုန္မွာ တက္ျပီး ေဆးကုသပါတယ္။ ေသြးမတိက္ေရာဂါ factor 8 နည္းတဲ့ေရာဂါျဖစ္လုိ႔ ေသြးျဖဴအိတ္ cryl 80 အိတ္ေလာက္ သြင္းရပါတယ္။ ထိခုိက္ဒဏ္ရာ မရေအာင္ေနပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ဟုိနားဒီနား ယာင္ျပီး နီလာရင္ေတာ့ Pause 500mg နဲ႔ kstat 500mg ကိုေသာက္ရပါတယ္။ လ်ွာနဲ႔လည္ပင္းမွာျဖစ္ရင္ေတာ့ factor 8 ထုိးေဆး ထုိုးရပါတယ္။ လူပင္ပန္းေငြကုန္းေၾကးက်မ်ားတာမုိ႔ ဘာေဆးကို ဘယ္လုိေသာက္ရမလဲ၊ ေစ်းအနည္းဆုံးနဲ႔ ဘာေဆးကို ထုိးရမလဲဆုိတာ သိခ်င္ပါတယ္။ ဘာဓာတ္စာစားရင္ ေသြးမတိက္ေရာဂါ ရွိသူေတြအတြက္ အေကာင္းဆုံးဆုိတာကို သိခ်င္ပါတယ္။ ဦး (႕႕႕႕႕)၊ အသက္ ၆ဝ။

Factor VIII (ဖက္တာ ၈) ဆိုတာ ေသြးေရာဂါတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ေသြးဆိုတာ ေသြးေၾကာထဲကေနထြက္ရင္ ခဲရမယ္။ ေသြးခဲစနစ္ထဲက အဌမေျမာက္ အခ်က္တခုနည္းေနရင္ (ဟီမိုဖီးလီးယား) ဆိုတဲ့ေသြးေရာဂါရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Anti-hemophilic factor (AHF) လို႔ပါေခၚတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ Genetics မ်ိဴးဗီဇစာရင္းဝင္ ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါရွိေနသူကို ေသြး (ေသြးရည္ၾကည္) လွဴထားတာထဲကေန အထူးထုတ္ယူထားတဲ့ FVIII concentrated နဲ႔ Recombinant FVIII ဆိုတာ သံုးႏိုင္တယ္။ ေသြးလက္ခံယူေနရတာမို႔ လူနာအတြက္ Hepatitis B and C နဲ႔ HIV ေတြ ကူးမလာေအာင္ သတိထားရတယ္။ ေနာက္ျပီး Antibody ျဖစ္လာမွာလဲၾကည့္ရတယ္။

1. အေမရိကားမွာ ေယာက္်ားေလးေမြးသူေပါင္း ၅ ေထာင္ကေန တေသာင္းရွိရင္ ဒီေရာဂါရွိသူတေယာက္ပါတယ္။ သူတို႔ထဲက ၅ဝ-၆ဝ% က severe hemophilia A (FVIII-C < 2% of normal) ဆိုးတယ္။ bleeding manifestations ေသြးယိုတာအမ်ိဳးမ်ိဳး ခံစားရမယ္။
2. ၂၅-၃ဝ% က moderately severe hemophilia (FVIII-C of 2-5%) အသင့္အတင့္ဆိုးတယ္။ သာမန္ေလာက္ ထိခိုက္မိရင္ ေသြးယိုမယ္။
3. ၁၅-၂ဝ% က mild hemophilia A (FVIII-C of 6-30%) သိပ္မဆိုးဘူး။ ဒဏ္ရာၾကီးမွသာ ေသြးယိုမယ္။
4. ေယာက္်ားေတြမွာ ေရာဂါခံရျပီး မိန္းမေတြကရွားတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရာဂါသယ္ပို႔ေပးေနသူ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

Acquired hemophilia A ဆိုတာက ေမြးရာပါမဟုတ္ဘဲ ေနာက္မွ autoantibody to factor VIII ေၾကာင့္ ေရာဂါ ရလာတာျဖစ္တယ္။ လူတသန္းမွာ တေယာက္ရွိတယ္။ က်ားေရာ၊ မပါျဖစ္တယ္။ အလားတူ ခပ္ဆင္ဆင္ ေရာဂါေတြလဲ ရွိေသးတယ္။ Factor II, Factor IX, Factor V, Factor VII, Factor XI, Hemophilia, Overview နဲ႔ von Willebrand Disease ျဖစ္ၾကတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာကတည္းက အထဲကကေလးမွာ ဒီေရာဂါရွိေန-မေန စစ္လို႔ရတယ္။ ၁ဝ-၁၆ ပတ္မွာ စစ္တယ္။

အဆစ္ေတြထဲေသြးယိုလို႔ ေရာင္မယ္၊ နာမယ္၊ ခါတိုင္းလို မလႈတ္ရွားႏိုင္ျဖစ္မယ္။ ၾကြက္သားေတြထဲ ေသြးယုိေနရင္လဲ အတူတူဘဲျဖစ္မယ္။ ဒဏ္ရာရျပီး၊ ခြဲစိတ္ျပီးေနာက္ တေျဖးေျဖးမွ ေသြးယိုမယ္။ ဆီးထဲေသြးပါမယ္။ ဝမ္းထဲေသြးပါမယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ အာရံုေၾကာလကၡဏာေတြခံစားရမယ္။ ေသြးျခည္ဥ၊ ေသြးေၾကာေတြ ျဖာထြက္ေနမယ္။ အသားဝါ၊ ေဘလံုးၾကီး၊ အသဲေရာင္၊ အသဲေျခာက္။ အားကုန္ေနမယ္၊ အစာမစားခ်င္ဘူး။ ပိန္မယ္။ ကူးစက္ပိုးဝင္တာခံရမယ္။

လူနာအဖို႔ ရုပ္ပိုင္း၊ စိတ္ပိုင္း၊ ေငြကုန္ေၾကးက်ပိုင္းေတြမွာ ခံစားၾကရတယ္။ ဒုကၡပိုဝယ္သလိုမျဖစ္ေအာင္ HIV ကိုပါ သတိထားရမယ္။

ဒီေရာဂါရွိေနမွေတာ့ အေကာင္းဆံုး ငါဘယ္လိုျဖတ္သန္းမလဲကိုသာ ဦးတည္ရမယ္။ ဆင္ျခင္စရာေတြ ဆင္ျခင္ပါ။ ေသြးသြင္းလို႔ရတဲ့ေနရာမွာသာ ေနထိုင္ပါ။ ေသြးသြင္တာမွာ ဂရုစိုက္ပါ။ ဓါတ္စာရယ္လို႔မရွိပါ။ ေသြးအားေကာင္းေစတဲ့ အစားအစာကို စားေပးရင္ အေထာက္အကူေတာ့ရမယ္။ ဆရာဝန္ေတြကုသနည္းကလြဲရင္ တျခားအားမကိုးသင့္ပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ