Migraine (2) မိုင္ဂရင္း (၂)

Migraine (မိုင္ဂရင္း) ဆိုတာ ဦးေႏွာက္ထဲက ေသြးေၾကာေတြ ေဖါင္းၾကြတာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့ ေခါင္းကိုက္ေရာဂါ ျဖစ္တယ္။ ေသြးေၾကာေဘးက ရွိေနတဲ့ အာရံုေၾကာေတြကို တင္းအား သက္ေရာက္ေစလို႔ ဓါတ္ပစၥည္းေတြ ထြက္လာေစတယ္။ ဆက္ျပီး ေသြးေၾကာေတြကို ေရာင္ေစ၊ နာေစလို႔ ျဖစ္ရတာပါ။

အာရံုေၾကာစနစ္ထဲက Sympathetic nervous system ကို ထိခိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္တာအျပင္ ပ်ိဳ႕ခ်င္၊ အန္ခ်င္၊ ဝမ္းသြားခ်င္တာပါ ဆက္ျဖစ္ေစတယ္။ အစာအိမ္ထဲက အစာေတြ ေအာက္ဆက္ ဆင္းမွာကိုလည္း ေႏွးေစတယ္။ ျဖစ္ေနလို႔ ေဆးတိုက္တဲ့အခါ၊ ေဆးက ေအာက္အဆင္း ေႏွးလို႔ ေဆးမတိုးသလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေစတယ္။ ေသြးစီးဆင္းမႈကို ေႏွးေစလို႔ လူနာရဲ႕ မ်က္ႏွာဟာ ခပ္ေဖြးေဖြး ျဖစ္ေနမယ္။ ေျခ-လက္ ေအးစက္စက္ေနမယ္။ မ်က္စိက ျမင္တာ၊ နားက ၾကားတာေတြကိုပါ သက္ေရာက္ေသးတယ္။

နာတာရွည္ျပီး၊ ျပန္ျပန္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါတခုျဖစ္တယ္။ ျဖစ္တိုင္းေတာ့ ေခါင္းကိုက္ခ်င္မွ ကိုက္တယ္။ ကိုက္ပံု ကိုက္နည္း ကလည္း ထူးတယ္။ ျပင္းျပင္းထံထံ၊ နားထင္တဖက္မွာ ထိုးကိုက္တယ္။ နဖူးမွာလည္း ကိုက္တဲ့လူ ကိုက္တယ္။ ေနာက္ေစ့မွာ ျဖစ္သူ ျဖစ္တယ္။ ၃ ပံု ၂ ပံုေလာက္က ေခါင္းႏွစ္ဖက္လံုး ခံစားရတယ္။ တဖက္ ျဖစ္သူေတြက ဘက္ေျပာင္း ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။ ၄ နာရီကေန ၃ ရက္အထိ ၾကာတတ္တယ္။

မျဖစ္ခင္ သတိေပးသလို လကၡဏာေတြ အရင္လာတတ္တယ္။ အအိပ္ပ်က္တာ၊ စိတ္တိုခ်င္တာ၊ အားယုတ္တာ၊ စိတ္ဓါတ္ က်တာ၊ သန္းတာ၊ အခ်ိဳ-အငန္ ခ်င္ျခင္းတတ္လာတာ။ ၂ဝ% ေလာက္မွာ Migraine aura ဆိုတဲ့ နိမိတ္ေတြက ေခါင္း မကုိက္ခင္ေလးမွာျဖစ္ျဖစ္ တျပိဳင္နက္တည္းျဖစ္ျဖစ္ ေပၚတယ္။ အလင္းေရာင္စူးစူးရွရွေတြ ျမင္ရတယ္။ ျမင္ကြင္းရဲ႕ အလည္ကေန စျပီး၊ အလည္ေခါင္မွာ ဘာမွ မျမင္ရတဲ့ အေပါက္လိုလည္း ပါေသးတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြမွာ ဒါမ်ိဳးသာ ျဖစ္ျပီး၊ ေခါင္းဆက္ မကုိက္သူေတြလည္း ရွိတယ္။ တခါျဖစ္တာ ၂၄ နာရီ ၾကာတဲ့ေနာက္ အားအင္ေတြ ဆုတ္ယုတ္ျပီး၊ အသံေတြ၊ အလင္းေတြ သိပ္မၾကည့္ခ်င္၊ မၾကားခ်င္ ျဖစ္လာတတ္တယ္။

အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြ ရာသီလာခါနီး၊ လာေနတံုးမွာ (မိုင္ဂရိမ္း) ေရာဂါ ခံစားၾကရေလ့ ရွိတယ္။ Menstrual migraines လို႔ ေခၚလိုက္တယ္။

ေဆးမကူနည္းေတြနဲ႔ စရေအာင္။ ေရခဲတင္ပါ၊ စိတ္တင္းအား ေလွ်ာ့နည္း လုပ္ပါ။ “အိပ္စက္ျခင္းသည္ အေကာင္းဆံုးနည္း” ျဖစ္သည္။ အဲလိုျဖစ္တတ္တာကို ေစ့ေဆာ္တဲ့ အလုပ္မွန္သမွ် ေရွာင္ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ။ ေဆးလိပ္ မေသာက္တာမ်ိဳး၊ ဒီအစားစားလို႔ ျဖစ္တာထင္ရင္ ေရွာင္တာမ်ိဳး။ အိပ္ခ်ိန္၊ အိပ္ရာထခ်ိန္ မွန္ပါေစ။ ေလ့က်င့္ခန္း ပံုမွန္လုပ္ပါ။ အစားစားခ်ိန္ မွန္ပါေစ။ ထမင္း တနပ္လြတ္သြားတာ မျဖစ္ပါေစနဲ႔။

Medication for migraine ေဆးေတြ သံုးရေအာင္။ သာမန္ျဖစ္သူေတြဟာ Acetaminophen (Tylenol) နဲ႔ NSAID (စတီရြိဳက္) မပါတဲ့ အကိုက္-အနာေပ်ာက္ေဆးေတြကို သံုးႏိုင္တယ္။ NSAID ဆိုတာ Aspirin, Ibuprofen ေတြကို ေျပာတာပါ။

အလယ္အလတ္စား နဲ႔ ျပင္းထံသူေတြအတြက္ ေဆးေတြကေတာ့
• Triptans, Sumatriptan Injection or Tablet or nasal inhaler, Zolmitriptan (Zomig), Rizatriptan (Maxalt), Naratriptan (Amerge), almotriptan (Axert) and frovatriptan (Frovalan)
• Ergots (Ergomar, Wigraine, and Cafergot) and Dihydroergotamine (Migranal, DHE-45)
• Midrin

ေဆးစြဲတတ္တဲ့ အျပင္စားေဆးေတြ Narcotics and butalbital-containing medications ကိုလည္း သံုးရတတ္တယ္။ အန္တာ မ်ားသူေတြအတြက္ Prochlorperazine (Compazine) or Metoclopramide (Reglan) ေဆးေပးတယ္။ ေသြးေၾကာထဲ ထိုးရတဲ့ေဆးေတြ DHE-45 (dihydroergotamine), prochlorperazine (Compazine), and Valproate (Depacon) လည္းသံုးတယ္။

Migraine ကို လံုးဝေပ်ာက္ေအာင္ မတတ္ႏိုင္ေသးပါ။ ကာကြယ္ေဆးေတြက ဝယ္ရ-ရွာရတာ မခက္ပါ။ Beta blockers (Propranolol), Calcium-channel blockers (Diltiazem, Verapamil, Nimodipine), Tricyclic antidepressants (Amitriptyline, Nortriptyline, Doxepin, Amipramine), Antiserotonin agents (Methysergide), Anticonvulsants (valproic acid, phenobarbital, topiramate) ေတြကို သံုးႏိုင္ပါတယ္။

အအိပ္ပ်က္တာ၊ ညစာ မစားဘဲေနတာ၊ အလင္းေရာင္ စူးစူးရွရွ ျမင္တာ၊ (ေကဖင္း) မ်ားတဲ့ ေကာ္ဖီ-လက္ဘက္ရည္ ေသာက္တာ၊ ေခ်ာကလက္၊ ဝိုင္၊ ေလွ်ာ့ပါ၊ ေရွာင္ပါ။ ဆီးခ်ိဳ ရွိလို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္၊ မဝေအာင္ျဖစ္ျဖစ္သံုးတဲ့ သၾကားစားထိုး Aspartame ကလည္းျဖစ္ေစတယ္။

Chinese restaurant syndrome ဆိုတာ တကယ္ရွိတယ္။ တရုပ္စားေသာက္ဆိုင္မွာ စားရင္ ေခါင္းကိုက္တာကို ေခၚတယ္။ ဗိုလ္စာေတြျဖစ္တဲ့ hot dogs, ham, bacon and sausages ေတြထဲမွာ Nitrates and nitrites ပါလို႔ (မိုင္ဂရင္း) ျဖစ္တတ္တယ္။ “တရုပ္ကလဲ အက်ိဳးမေပးဘူး။ ဗိုလ္လဲ အက်ိဳးမျဖစ္ဘူး။” မုန္႔ပ်ားသလက္ေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္တယ္လို႔ေတာ့ မၾကားဘူးေသးပါ။

(မိုင္ဂရင္း) က မ်ိဳးရိုးလိုက္ပါတယ္။ လူနာ တဝက္ကေက်ာ္က မိသားစုထဲမွာ တေယာက္မက ရွိေနတတ္တယ္။ (မိုင္ဂရင္း) ေခါင္းကိုက္ ျဖစ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္ညႊန္ထားတဲ့ေဆး ခ်က္ခ်င္းေသာက္လိုက္ပါ။ ေရ-အရည္ အမ်ားၾကီး ေသာက္ပါ။ အိပ္ရာမွာ သက္ေတာင့္သက္သာ လွဲေနပါ။ အခန္းဟာ တိတ္ဆိပ္ရာ၊ အလင္းေရာင္ မမ်ားတာျဖစ္ရမယ္။ နဖူးမွာ ေအးတဲ့ အဝတ္တခုခု ပတ္ထားပါ။ နာတဲ့ေနရာ ႏွိပ္နယ္ေပးပါ။

Dr. တင့္ေဆြ