Severe Burn Treatment ဆိုးဝါးတဲ့ မီးေလာင္နာ

Nay Thukha: ဦးတိကၡဉာဏ မီးေလာင္ခံထားရတာ ၄၅% ပါ။ ေျခေထာက္ႏွစ္ေခ်ာင္းလံုးက Deep burn ပါ။ Fever 100.6 ထိပဲ အမ်ားဆံုးရိွပါေသးတယ္။ လမ္းမေလွ်ာက္နိုင္၊ မထိုင္နိုင္ေသးပါ။ Skin grafting ကေတာ့ အေဝးၾကီးပါ။

မီးေလာင္ဒဏ္ရာေတြဟာ တခါတေလ ဆိုးဝါးျပီး၊ အသက္အႏၲရာယ္ပါ စိုးရိမ္ရတယ္။ ေဆးရံုတင္ ကုသရတယ္။ အသက္ကယ္ဆယ္ေရး၊ အနာက်က္ေစေရး၊ တျခားလိုအပ္တာေတြ လုပ္ေပးျပီးတဲ့ေနာက္မွာပါ လုပ္ေပးစရာေတြ ရွိႏိုင္တယ္။ အမာရြတ္က ဘယ္လိုလဲ။ ဘယ္ေနရာ ဒဏ္ရာရတာလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ထိ နက္သလဲ၊ လူနာအသက္၊ က်ား-မအေပၚ မူတည္ျပီး ကုသနည္းေတြ ဆက္လုပ္ရမယ္။

အမာရြတ္ (၃) မ်ိဳးရွိတယ္။
၁။ Hypertrophic scars (ဟိုက္ပါထေရာဖစ္) အမာရြတ္၊
ရိုးရိုးအမာရြတ္ထက္ ထူေနမယ္။ (ကီးလြိဳက္) အမာရြတ္နဲ႔ေတာ့ ဆင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒဏ္ရာေဘးအထိ မေရာက္ဘူး။ အေရာင္နီမယ္။ Steroid application or injections (စဆီရြိဳက္) ေဆးထိုးနည္းနဲ႔ ကုသႏိုင္တယ္။

၂။ Keloid scars (ကီးလြိဳက္) အမာရြတ္၊
အနာေပ်ာက္ျဖစ္စဥ္မွာ အျပင္းအထံျဖစ္လာလို႔ အမာရြတ္က ထူထူၾကီးေနမယ္။ ထိခိုက္တဲ့ေနရာသာမက ေဘးအထိ ျဖစ္မယ္။ ပန္းေရာင္၊ ခပ္ညိဳညိဳ၊ ခပ္မဲမဲအေရာင္ရွိႏိုင္တယ္။ (ကိုလာဂ်င္) ဖိုက္ဘာေတြ လိုတာထက္ မ်ားမ်ားျဖစ္လာလို႔ ျဖစ္တယ္။ ထူထဲတယ္၊ အဖု-အသီးလိုေနတယ္။ ၾကမ္းတာ-ေခ်ာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ယားယံမယ္။ ျဖစ္လာရင္ အကုရခက္တယ္။ ခြဲထုတ္လိုက္ရင္ ခဏေတာ့ လွသြားေပမဲ့ ျပန္ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ ေလဆာနဲ႔ကုတာလဲ ရာခိုင္ႏွဳန္း တခ်ိဳ႕အတြက္သာ ေကာင္းတယ္။ Cryotherapy ေအးခဲနည္းလဲသံုးတယ္။ External pressure ဖိအားေပးနည္း၊ Cortisone injections (ေကာ္တီဇုန္း) ထိုးေဆး၊ Steroid injections (စတီရြိဳက္) ထိုးေဆး၊ Radiation ဓါတ္ေရာင္ျခည္နည္းေတြလဲ လုပ္တယ္။

၃။ Contracture scars (ကြန္ထရြက္ခ်ာ) အမာရြတ္၊
အဆစ္ေနရာမွာ မီးေလာင္ခံရရင္ အနာက်က္ျဖစ္စဥ္မွာ အမာရြတ္က နီးစပ္ရာေနရာေတြ ဆက္တြယ္ျပီး က်က္တဲ့အခါ တင္းေနတဲ့ ဆက္ေနတဲ့အမာရြတ္ ျဖစ္လာတယ္။ လႈတ္ရွားဘို႔ ခက္ခဲမယ္။ အျမင္သာမကဘဲ သူ႔ေအာက္က အာရံုေၾကာ၊ ၾကြက္သား၊ အရြတ္ေၾကာေတြကိုပါ သက္ေရာက္ေနတယ္။ ရာသက္ပန္ျဖစ္ေနမယ္။ ပံုမွန္ ဆန္႔ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ (တစ္ရွဴး) ေတြအစား မဆန္႔ႏိုင္တဲ့ (တစ္ရွဴး) ေတြျဖစ္လာလို႔ျဖစ္ရတယ္။ (ဖီဇီယို) နည္း၊ ဖိအားေပးနည္း နဲ႔ ေလ့က်င့္ခန္း နည္းေတြ လုပ္တယ္။ လိုအပ္ရင္ခြဲစိတ္ရတယ္။ Skin graft အေရျပားအစားထိုးနည္းနဲ႔ Flap procedure (ဖလက္ပ္) နည္းေတြရွိတယ္။ Z-Plasty or Tissue expansion နည္းေတြကိုလဲ သံုးလာတယ္။

Scar Treatment Medications အမာရြတ္အတြက္ေဆး
Mederma လိမ္းေဆး (ဂ်ဲလ္) ကို သံုးႏိုင္တယ္။ အမာရြတ္ေသးေစမယ္။ တေန႔မွာ ၃-၄ ခါ၊ ၃-၆ လၾကာလိမ္းရတယ္။
Cica-Care gel sheets (ဂ်ဲလ္) ကပ္ခြါကေတာ့ Silicone gel (စီလီကြန္-ဂ်ဲလ္) ျဖစ္တယ္။ အမာရြတ္ကို ပါးေအာင္ လုပ္ေပးမယ္။ တခါသံုးရင္ ၂၈ ရက္အထိထားႏိုင္တယ္။

လိုအပ္ရင္ အေရျပားအစားထိုးရတယ္။ သူ႔ကိုယ္ပိုင္အေရျပားမလံုေလာက္ရင္ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ လူေသဆီက အေရျပား ယူသံုးတယ္။ တခ်ိဳ႕က ကေလးေမြးျပီးစက ထြက္က်တဲ့ အခ်င္းအိတ္လႊာကိုယူသံုးတယ္။ (ကြ်န္ေတာ္လဲ ေတာနယ္မွာ တာဝန္က်တံုးက လုပ္ေပးဘူးတယ္။) ခုေနာက္ပိုင္းမွာ Artificial skin အေရျပားအတုဆိုတာကို တီထြင္လာတယ္။ Integra Artificial Skin Regeneration Templates နဲ႔ Original Biobrain ေတြျဖစ္တယ္။ Cultured skin အေရျပားကို ေမြးယူတာကိုလဲ လုပ္ေနျပီ။ တံဆိပ္ေခါင္း အရြယ္ေလာက္ကို ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ ေမြးယူတာက တကိုယ္လံုးဖံုးႏိုင္ေအာင္ လံုေလာက္တယ္။ ၃ ပတ္သာၾကာမယ္။

အမာရြတ္ ခြဲစိတ္ကုသနည္း (၂) မ်ိဳး
(၁) Dermabrasion နည္းကို အမာရြတ္ပံုပန္း ၾကည့္ေကာင္းေအာင္ အနာက်က္ျပီးလုပ္ႏိုင္တယ္။ မ်က္ႏွာ၊ လက္ေမာင္း၊ လက္ဝါးေတြမွာ လုပ္ေလ့ရွိတယ္။
(၂) Skin grafting အေရျပားအစားထိုးနည္းကို အနာမက်က္ခင္လဲလုပ္တယ္။ ဆိုးတဲ့ ဒုတိယဒီ၈ရီ နဲ႔ တတိယဒီဂရီ မီးေလာင္နာေတြအတြက္ လုပ္ရတယ္။ (က) Pinch grafts နည္း၊ (ခ) Split-thickness grafts နည္း နဲ႔ (၈) Full-thickness grafts နည္းေတြရွိတယ္။

အေရျပားအတု BioBrane နဲ႔ Integra စတာေတြလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ Pressure Garment Care အထူးစီမံထားတဲ့ အဝတ္အစားကို အနာက်က္တာ ပိုေကာင္းေစေအာင္ သံုးႏိုင္တယ္။ အမာရြတ္ထင္တာကို သက္သာေစမယ္။ နားလည္သူဆရာဝန္ အကူအညီနဲ႔ သံုးရတယ္။

မီးေလာင္တာကို ပဌမဆံုး ၄၈ နာရီမွာ ေဆးကုသမႈဟာ အေရးပါတယ္။ အသက္မဆံုးႏိုင္တာ ေသျခာျပီးတဲ့ေနာက္ ေရဓါတ္နည္းတာနဲ႔ ပိုးဝင္တာေတြကို အာရံုစိုက္ရတယ္။ ပိုးဝင္တာကဆိုးႏိုင္တယ္။ အရည္ဆံုးရံႈးတာကိုလဲ သတိၾကီးရတယ္။ အရည္ျပန္ျဖည့္ဘို႔ရာ Ringers Lactate ဝမ္းေလွ်ာသူေတြအတြက္သံုးတဲ့ ေသြးျပန္ေၾကာထဲ သြင္းေပးရတယ္။ မ်ားသြားရင္လဲ အဆုပ္ေရာင္မွာ သတိထားရတယ္။ ပါးစပ္ကလည္း ORS ဓါတ္ဆားထုပ္တိုက္ရမယ္။

Thermal Burn Medications အပူေၾကာင့္နာတာ ဘာေပးမလဲ
• Acetaminophen (ပါရာစီတေမာ) သံုးတယ္။
• NSAID ေခၚတဲ့ Ibuprofen (Advil, Motrin) နဲ႔ Naproxen, Ansaid နဲ႔ Anaprox ေတြေပးႏိုင္တယ္။
• သိပ္နာလြန္းသူေတြကို ဘိန္းသေဘာပါတဲ့ Morphine sulfate, Demerol နဲ႔ Vicodin အျပင္းစားေဆးေတြ ေပးရတယ္။

Topical Antibiotics ပိုးေသေဆး လိမ္းေဆးမ်ား
• Neosporin သာမန္မီးေလာင္ဒဏ္ရာမွာသံုးတယ္။ တေန႔ကို ၁-၃ ၾကိမ္လိမ္းရတယ္။
• Silvadene ကို ဆိုးတဲ့မီးေလာင္နာအတြက္သံုးတယ္။ Sulfa (ဆာလ္ဖါ) ေဆးျဖစ္ျပီး ဗက္တီးရီးယားေတြနဲ႔ (ဖန္းဂတ္စ္) ေတြကိုႏိုင္တယ္။ တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္လိမ္းပါ။ မ်က္ႏွာေနရာကို ေရွာင္သင့္တယ္။ ကေလး သိပ္ငယ္ရင္လဲ မသံုးသင့္ဘူး။ ကိုယ္ဝန္ရင့္ေနရင္လဲ မသံုးပါနဲ႔။
• Chemical Burn Medications ဓါတုရည္ေတြေလာင္တာအတြက္ ပိုးေသေဆးမဟုတ္ဘဲ Calcium နဲ႔ Magnesium salts ဓါတ္ဆားေတြ သံုးရတာမ်ားတယ္။
• Erythromycin ointment (Bacitracin) မ်က္စိေနရာ မီးေလာင္တာအတြက္သံုးတယ္။
• Electrical Injuries လွ်ပ္စစ္ဓါတ္လိုက္တာအတြက္ ၾကြက္သားေတြကို ထိခိုက္ရင္ Osmotic diuretic (Mannitol) ဆီးသြားေစတဲ့ေဆး ေပးတယ္။

တျခားလိုအပ္တာေတြ -
• အစားအေသာက္မွာ (ကလိုရီ) မနည္းေစရပါ။ ကစီဓါတ္ ပိုစားပါ။ သၾကား၊ ဂလူးကို႔စ္၊ အခ်ိဳ၊ ထမင္း၊ ဂ်ံုနဲ႔ လုပ္တာေတြ။
• အဆီလဲ စားရမယ္။ (ကယ္လိုရီ) ရသမွ်ထဲက ၃ဝ% ဟာ အဆီကေနရသင့္တယ္။ လိုတာထက္ပိုရင္ေတာ့ မေကာင္းပါ။
• ဗီတာမင္ (စီ)၊ (အီး)၊ နဲ႔ Zinc သြပ္ဓါတ္ေတြလဲ လိုတယ္။
• မီးေလာင္လူနာအတြက္ (ပရိုတင္း) လိုအပ္ခ်က္ကို ေလွ်ာ့မတြက္သင့္ပါ။ လူၾကီးေတြအတြက္ Harris-Benedict equation ဆိုတဲ့ ေဖၚျမဴလာလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ ကေလးေတြအတြက္ Galvaston formula ကိုသံုးတယ္။ Curreri formula ဆိုတာက လူၾကီး-ကေလး သံုးႏိုင္တယ္။

Burns မီးေလာင္ဒဏ္ရာ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/12/burns.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၃-၁၂-၂ဝ၁၂