Supraventricular Tachycardia ႏွလံုးခုန္ျမန္ေရာဂါ
လူနာက အသက္္ ၆၂ နွစ္၊ အမ်ိဳးသမီးပါ။ ဆီးခၽိုဴလည္း ရိွပါတယ္။ ရန္ကုန္မွာ လုပ္ရမွာၿဖစ္ပါတယ္္။ ၂ဝဝ၉ မွာတစ္ၾကိမ္ဘဲၿဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ လူနာက လုပ္ရမွာေၾကာက္ေနလို႔ လုပ္သင့္ မသင့္မသိလို႔ပါ။ SVT အေၾကာင္းလည္း ဗဟုသုတအေနနဲ႔ သိခ်င္လို႔ပါဆရာ။
Supraventricular tachycardia (SVT) ဆိုတာ ပံုမွန္ျဖစ္တတ္တဲ့ ကိုယ္လက္လႈတ္ရွားမႈလုပ္တာ၊ ကိုယ္ပူတာ၊ စိတ္ဖိအားမ်ားတာေတြေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ႏွလံုးခုန္ျမန္တာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။
အမ်ိဳးအစား (၂) ခုရွိတယ္။
၁။ Atrioventricular nodal reentrant tachycardia (AVNRT) နဲ႔
၂။ Atrioventricular reciprocating tachycardia (AVRT), including Wolff-Parkinson-White syndrome ေတြ ျဖစ္တယ္။
တမိနစ္မွာ ၁ဝဝ ေက်ာ္ေနမယ္။ ၃ဝဝ အထိလဲ ေရာက္ႏိုင္တယ္။ ေဆးကုလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ သူ႔အလိုလိုျဖစ္ျဖစ္ ၆ဝ-၁ဝဝ ျပန္ေရာက္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ရုတ္တရက္ျဖစ္ျပီး ရုတ္ရက္ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ဘာမွ မခံစားရဘူး။ ခံစားရရင္၊ ခဏခဏျဖစ္ေနရင္၊ ျဖစ္ေနတာၾကာရင္ ေဆးကုဘို႔လိုမယ္။ ေဆးစာမွာ SVT ကို Paroxysmal supraventricular tachycardia (PSVT) နဲ႔ Paroxysmal atrial tachycardia (PAT) လို႔လဲေခၚေသးတယ္။
ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ
ႏွလံုးထဲက လွ်ပ္စစ္သြယ္တန္းမႈမွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းလို႔ျဖစ္လာရတယ္။ ဘာလို႔ အဲလိုလာျဖစ္သလဲကေတာ့ မရွင္းဘူး။ Digoxin ႏွလံုးေဆးနဲ႔ Theophylline ပန္းနာေဆးေတြေၾကာင့္လဲ အဲလိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Wolff-Parkinson-White syndrome က မိသားစုမ်ိဳးရိုးလိုက္ႏိုင္တယ္။ COPD or Pneumonia အဆုပ္ေရာဂါေတြကေနလဲ ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
အသက္ကိုအႏၲရာယ္ေပးႏိုင္တယ္ဆိုတာထက္ ေနရထိုင္ရခက္တာက ျပႆနာပိုျဖစ္တယ္။ ခံစားရရင္
• ရင္တုန္မယ္၊
• ေသြးလႊတ္ေၾကာစမ္းရင္ အတင္းအားေကာင္းေကာင္းနဲ ခုန္ေနတာ စမ္းလို႔ရမယ္။
• ေခါင္းမူးေဝေဝနဲ႔ ေပါ့ေနျပီး ေနမထိျဖစ္ေနမယ္။
• သတိလစ္ခ်င္သေလာက္နီးနီး၊ တကယ္သတိလစ္ျခင္း၊
• အသက္ရွဴတိုေတာင္းျခင္း၊
• အသက္ရွဴျမန္မယ္၊
• ရင္ပတ္နာမယ္၊
• လည္ပင္းထဲတင္းက်ပ္ေနမယ္၊
• ေခြ်းျပန္မယ္။
Electrocardiogram (EKG, ECG) ရိုက္ရမယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
SVTs ကို AV node ဆိုတဲ့ႏွလံုးေနရာေလးတခုနဲ႔ဆိုင္တာနဲ႔ မဆိုင္တာဆိုျပီး ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။
ဆိုင္တဲ့ဟာဆိုရင္ AV nodal blocking နည္းသံုးတယ္။ Physical maneuvers ရုပ္ပိုင္းနည္း = Vagal maneuvers လို႔ေခၚတယ္။ ရင္ပတ္ထဲမွာ ဖိအားကိုမ်ားေစအာင္ တမင္ လုပ္နည္းျဖစ္တယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ အသက္မရွဴဘဲ ေအာင့္ထားမယ္၊ ရွဴထုတ္တဲ့အခါ အားနဲ႔ထုတ္မယ္၊ ႏွာေခါင္းကို ပိတ္ထားျပီးမွ အသက္ရွဴထုတ္မယ္။ မ်က္ႏွာေပၚေရခဲတင္တာ၊ Carotid sinus massage လည္ပင္းမွာ ေနရာေလးတခုကို ႏွိပ္ေပးနည္းလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ အသက္သိပ္ၾကီးေနသူကိုေတာ့ မလုပ္ေစပါ။
Adenosine ေဆးကို အထက္ကနည္းေတြနဲ႔ မရရင္ ေဆးမယ္။ ဒီေဆးနဲ႔သက္သာရင္ Diltiazem, Verapamil or Aetoprolol ေတြနဲ႔ ထိန္းထားေပးမယ္။ Adenosine ေဆးကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနခ်ိန္မွာလဲ ေပးႏိုင္တယ္။
AV node နဲ႔မဆိုင္တဲ့ SVT ေရာဂါအမ်ိဳးအစားဆိုရင္ Sotalol နဲ႔ Amiodarone ေဆးေတြေပးတယ္။
Electrical cardioversion လွ်ပ္စစ္နည္းနဲ႔လဲ ကုသေပးခ်င္ေပးမယ္။ လူနာအေျခအေနက မတည္ျငိမ္ရင္၊ ေဆးေတြနဲ႔လဲ မႏိုင္ရင္ ဒီနည္းသံုးႏိုင္တယ္။ Synchronized electrical cardioversion လို႔လဲေခၚတယ္။ Catheter ablation ခြဲစိတ္နည္းလဲ ရွိတယ္။
အရက္နဲ႔မတည့္ပါ။ ေကဖင္း (ေကာ္ဖီ) နဲ႔ မတည့္ပါ။ ေဆးလိပ္နဲ႔ မတည့္ပါ။ တိုင္းရင္းေဆး၊ ဟာဗယ္လ္ေဆး၊ အားေဆးဆိုျပီးဆိုင္ေတြမွာ ေၾကာ္ညာျပီးေရာင္းတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ မတည့္ပါ။ Decongestants အေအးမိေပ်ာက္ေဆး ေသာက္ရင္ သတိထားပါ။ Cocaine, Ecstasy, or Methamphetamine တရားမဝင္ေဆးေတြနဲ႔ မတည့္ပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
Supraventricular tachycardia (SVT) ဆိုတာ ပံုမွန္ျဖစ္တတ္တဲ့ ကိုယ္လက္လႈတ္ရွားမႈလုပ္တာ၊ ကိုယ္ပူတာ၊ စိတ္ဖိအားမ်ားတာေတြေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ႏွလံုးခုန္ျမန္တာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။
အမ်ိဳးအစား (၂) ခုရွိတယ္။
၁။ Atrioventricular nodal reentrant tachycardia (AVNRT) နဲ႔
၂။ Atrioventricular reciprocating tachycardia (AVRT), including Wolff-Parkinson-White syndrome ေတြ ျဖစ္တယ္။
တမိနစ္မွာ ၁ဝဝ ေက်ာ္ေနမယ္။ ၃ဝဝ အထိလဲ ေရာက္ႏိုင္တယ္။ ေဆးကုလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ သူ႔အလိုလိုျဖစ္ျဖစ္ ၆ဝ-၁ဝဝ ျပန္ေရာက္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ရုတ္တရက္ျဖစ္ျပီး ရုတ္ရက္ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ဘာမွ မခံစားရဘူး။ ခံစားရရင္၊ ခဏခဏျဖစ္ေနရင္၊ ျဖစ္ေနတာၾကာရင္ ေဆးကုဘို႔လိုမယ္။ ေဆးစာမွာ SVT ကို Paroxysmal supraventricular tachycardia (PSVT) နဲ႔ Paroxysmal atrial tachycardia (PAT) လို႔လဲေခၚေသးတယ္။
ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ
ႏွလံုးထဲက လွ်ပ္စစ္သြယ္တန္းမႈမွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းလို႔ျဖစ္လာရတယ္။ ဘာလို႔ အဲလိုလာျဖစ္သလဲကေတာ့ မရွင္းဘူး။ Digoxin ႏွလံုးေဆးနဲ႔ Theophylline ပန္းနာေဆးေတြေၾကာင့္လဲ အဲလိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Wolff-Parkinson-White syndrome က မိသားစုမ်ိဳးရိုးလိုက္ႏိုင္တယ္။ COPD or Pneumonia အဆုပ္ေရာဂါေတြကေနလဲ ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
အသက္ကိုအႏၲရာယ္ေပးႏိုင္တယ္ဆိုတာထက္ ေနရထိုင္ရခက္တာက ျပႆနာပိုျဖစ္တယ္။ ခံစားရရင္
• ရင္တုန္မယ္၊
• ေသြးလႊတ္ေၾကာစမ္းရင္ အတင္းအားေကာင္းေကာင္းနဲ ခုန္ေနတာ စမ္းလို႔ရမယ္။
• ေခါင္းမူးေဝေဝနဲ႔ ေပါ့ေနျပီး ေနမထိျဖစ္ေနမယ္။
• သတိလစ္ခ်င္သေလာက္နီးနီး၊ တကယ္သတိလစ္ျခင္း၊
• အသက္ရွဴတိုေတာင္းျခင္း၊
• အသက္ရွဴျမန္မယ္၊
• ရင္ပတ္နာမယ္၊
• လည္ပင္းထဲတင္းက်ပ္ေနမယ္၊
• ေခြ်းျပန္မယ္။
Electrocardiogram (EKG, ECG) ရိုက္ရမယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
SVTs ကို AV node ဆိုတဲ့ႏွလံုးေနရာေလးတခုနဲ႔ဆိုင္တာနဲ႔ မဆိုင္တာဆိုျပီး ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။
ဆိုင္တဲ့ဟာဆိုရင္ AV nodal blocking နည္းသံုးတယ္။ Physical maneuvers ရုပ္ပိုင္းနည္း = Vagal maneuvers လို႔ေခၚတယ္။ ရင္ပတ္ထဲမွာ ဖိအားကိုမ်ားေစအာင္ တမင္ လုပ္နည္းျဖစ္တယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ အသက္မရွဴဘဲ ေအာင့္ထားမယ္၊ ရွဴထုတ္တဲ့အခါ အားနဲ႔ထုတ္မယ္၊ ႏွာေခါင္းကို ပိတ္ထားျပီးမွ အသက္ရွဴထုတ္မယ္။ မ်က္ႏွာေပၚေရခဲတင္တာ၊ Carotid sinus massage လည္ပင္းမွာ ေနရာေလးတခုကို ႏွိပ္ေပးနည္းလဲ သံုးႏိုင္တယ္။ အသက္သိပ္ၾကီးေနသူကိုေတာ့ မလုပ္ေစပါ။
Adenosine ေဆးကို အထက္ကနည္းေတြနဲ႔ မရရင္ ေဆးမယ္။ ဒီေဆးနဲ႔သက္သာရင္ Diltiazem, Verapamil or Aetoprolol ေတြနဲ႔ ထိန္းထားေပးမယ္။ Adenosine ေဆးကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနခ်ိန္မွာလဲ ေပးႏိုင္တယ္။
AV node နဲ႔မဆိုင္တဲ့ SVT ေရာဂါအမ်ိဳးအစားဆိုရင္ Sotalol နဲ႔ Amiodarone ေဆးေတြေပးတယ္။
Electrical cardioversion လွ်ပ္စစ္နည္းနဲ႔လဲ ကုသေပးခ်င္ေပးမယ္။ လူနာအေျခအေနက မတည္ျငိမ္ရင္၊ ေဆးေတြနဲ႔လဲ မႏိုင္ရင္ ဒီနည္းသံုးႏိုင္တယ္။ Synchronized electrical cardioversion လို႔လဲေခၚတယ္။ Catheter ablation ခြဲစိတ္နည္းလဲ ရွိတယ္။
အရက္နဲ႔မတည့္ပါ။ ေကဖင္း (ေကာ္ဖီ) နဲ႔ မတည့္ပါ။ ေဆးလိပ္နဲ႔ မတည့္ပါ။ တိုင္းရင္းေဆး၊ ဟာဗယ္လ္ေဆး၊ အားေဆးဆိုျပီးဆိုင္ေတြမွာ ေၾကာ္ညာျပီးေရာင္းတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ မတည့္ပါ။ Decongestants အေအးမိေပ်ာက္ေဆး ေသာက္ရင္ သတိထားပါ။ Cocaine, Ecstasy, or Methamphetamine တရားမဝင္ေဆးေတြနဲ႔ မတည့္ပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
Comments
Post a Comment