Migraine (1) မိုင္ဂရင္း (၁)

(မိုင္ဂရင္း) ေခါင္းကိုက္ပံုက အထဲမွာ ေသြးေၾကာခုန္သလိုျဖစ္တယ္။ ကြက္ျပီး ထိုးကိုက္တယ္။ နာတာကလဲ တမ်ိဳး၊ တဖက္ထဲကနာမယ္။ ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္မယ္။ အလင္းေရာင္ကို မၾကည့္ႏိုင္ဘူး။

တခ်ိဳ႕ၾက ႏွစ္ဘက္လံုး ကိုက္သလို ထိုးကိုက္သလို မဟုတ္ဘဲ Dull ထံုသလို ကိုက္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ အစားပ်က္မယ္။ Cognitive impairment အသိဥာဏ္ဆိုင္ရာ အားနည္းမယ္။ Phonophobia ဆူတဲ့အသံ မၾကားခ်င္ဘူး။ Osmophobia တခ်ိဳ႕အနံ႔ကို မၾကိဳက္တာျဖစ္မယ္။ မ်က္စိၾကည့္ရတာမေကာင္း ျဖစ္မယ္။

ဇီဝကမၼ-ေရာဂါေဗဒအရ ေျပာရရင္ အာရံုေၾကာ နဲ႔ ေသြးေၾကာ အလုပ္ မမွန္တာပါ။ ေသြးေၾကာနားက (ပါရာဆင္ပသက္တစ္) အာရံုေၾကာကေန ထုတ္ေပးတဲ့ Neuropeptides ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေတြ က်ယ္ျပီး မိုင္ဂရင္း ခံစားရတယ္။ Trigeminal nucleus caudalis, Nucleus tractus solitarius နဲ႔ Dorsal raphe nucleus အာရံုေၾကာ ဆိုင္ရာေတြ အလုပ္မမွန္တာေၾကာင့္လို႔ ယူဆရတယ္။ Imaging studies နည္းနဲ႔စစ္ေဆးေတာ့ Brainstem ဦးေႏွာက္ အညွာေနရာမွာရွိတဲ့ Sensory modulation ေနရာမွာ အမွားေတြ႔ရလို႔ Sensory processing နာတာကိုသိတဲ့စနစ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းတာလို႔ သိရတယ္။ ေရာဂါခံစားရခါနီးမွာ ဒါမွမဟုတ္ခံစားရခ်ိန္မွာ Cerebral blood flow ဆိုင္ရာ ဦးေႏွာက္ ေနရာကို ေသြး လိုသေလာက္ မေရာက္ေတာ့ဘူး။ တနာရီ ဒါမွမဟုတ္ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေသြးပိုေလွ်ာက္လာျပန္တယ္။

• Acute attacks ေရာဂါထခ်ိန္မွာ နားပါ၊ ဆိတ္ျငိမ္ရာ၊ အလင္းေရာင္နည္းရာမွာ ေနပါ။
• Aspirin, Acetaminophen, Ibuprofen, Naproxen တခုခုေသာက္ပါ။ တလမွာ ဒီေဆးေတြကို ၁၅ ရက္ ထက္ေတာ့ ပိုမေသာက္ပါနဲ႔။ ေဆး တမ်ိဳးမကတြဲေသာက္တာဆိုရင္ ၁ဝ ရက္ထက္မပိုပါနဲ႔။
• Cafergot (Ergotamine tartrate 1 mg + Caffeine 100 mg) ေဆးကလဲ သက္သာေစတယ္။ ေခါင္းကိုက္တာနဲ႔ ၁ ျပား ၂ ျပား ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္ပိုင္း မိနစ္ ၃ဝ တခါ ၁ ျပား ေသာက္ႏိုင္တယ္။ တခ်ီမွာ ၆ ျပားအထိ ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေဆးကိုစုပ္ယူတာေႏွးလို႔ေရာ၊ အန္တာေၾကာင့္ပါ တခါတေလ ထိေရာက္မႈ နည္းတတ္တယ္။
• Cafergot ေဆးကို Suppositories (Ergotamine 2 mg) စအိုကေနလဲ ေပးႏိုင္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ Dihydroergotamine mesylate 0.5–1 mg ကို ေသြးေၾကာထဲျဖစ္ျဖစ္ 1–2 mg ကို အသားေဆးျဖစ္ျဖစ္ နဲ႔ အေရျပားေအာက္ျဖစ္ျဖစ္ ထိုးေပးႏိုင္တယ္။
• Prochlorperazine 25 mg suppository စအိုထဲ ဒါမွမဟုတ္ 10 mg ေသြးေၾကာထဲထိုးရတယ္။
• Ergotamine ပါတဲ့ေဆးေတြကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနခ်ိန္ မေပးရပါ။
• Sumatriptan ေဆးက သက္ေရာက္မႈရတာ ျမန္တယ္။ အေရျပားေအာက္မွာ ထိုးတယ္။ ကိုယ္ဖါသာလဲ ထိုးဘို႔ လုပ္ထားတာမ်ိဳးရွိတယ္။ ႏွာေခါင္းကေနေဆးေပးတာမ်ိဳးလဲလာတယ္။ စားေဆးလဲ လာတယ္။
• Zolmitriptan စားေဆးကလဲ ဒီေဆးနဲ႔ဆင္ဆင္ဘဲ။ 5 mg ေသာက္တာ ၁ နာရီေနရင္ သက္သာမယ္။ ႏွာေခါင္းကေနေပးတာမ်ိဳးလဲ လာတယ္။
• Eletriptan 80 mg ေဆးကို ရုတ္တရက္ျဖစ္တာအတြက္သံုးျပီး၊ Frovatriptan 7.5 mg ေဆးကို ေရရွည္အတြက္ ေပးတယ္။
• Triptans ေဆးက အန္ခ်င္တတ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီး၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ မေပးတာေကာင္းတယ္။ ႏွလံုးေရာဂါ၊ အဝလြန္သူ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူေတြကိုလဲ မေပးဘူး။ ဒါေပမဲ့ Naproxen 500 mg နဲ႔တြဲေပးရင္ ထိေရာက္တယ္။
• Neuroleptic droperidol ကလဲ ရုတ္တရက္ျဖစ္တာအတြက္ေကာင္းတယ္။
• Metoclopramide ေဆးကို အေၾကာေဆးထိုးေပးႏိုင္တယ္။
• Opioid analgesics ဘိန္းပါတဲ့ အနာသက္သာေဆးကို တခ်ိဳ႕အတြက္သံုးရတယ္။ Meperidine 100 mg အသားေဆး၊ Butorphanol tartrate 1 mg/spray ႏွာေခါင္းထဲပန္းေဆး၊ Propofol အေၾကာေဆး၊

Preventive Therapy မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုဆင္ျခင္မလဲ
• Amitriptyline 10–150 mg ေဆး၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = အိပ္ခ်င္၊ အာေခါင္ေျခာက္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊ အေလးခ်ိန္တက္၊ မ်က္စိၾကည့္မေကာင္း၊ ကိုယ္ေရာင္၊ ေသြးဖိအားတက္၊ ဆီးသြားရခက္၊
• Botulinum toxin type A ထိုးေဆးကို ဦးေရခြံမွာထိုးေပးတာလဲလုပ္တယ္။
• Clonidine 0.2–0.6 mg ေဆး၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = အိပ္ခ်င္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊
• Cyproheptadine 12–20 mg ေဆး၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = အိပ္ခ်င္၊ အာေခါင္ေျခာက္၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ဝမ္းမမွန္၊
• Fluoxetine 20–60 mg ေဆး၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = စိုးရိမ္စိတ္၊ အိပ္မရ၊ ေခြ်းထြက္မ်ား၊ လက္တံု၊ ဝမ္းမမွန္၊
• Imipramine 10–150 mg ေဆး၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = အိပ္ခ်င္၊ အာေခါင္ေျခာက္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္တက္၊ မ်က္စိၾကည့္မေကာင္း၊ ကိုယ္ေရာင္၊ ေသြးဖိအားတက္၊ ဆီးသြားရခက္၊
• Propranolol 80–240 mg ေဆး၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = အားယုတ္၊ စိတ္က်၊ အိပ္မရ၊ ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္။
• Sertraline 50–200 mg ေဆး၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = စိုးရိမ္စိတ္၊ အိပ္မရ၊ ေခြ်းထြက္မ်ား၊ လက္တံု၊ ဝမ္းမမွန္၊
• Timolol, Metoprolol, Nimodipine, Nicardipine, Diltiazem ေဆးေတြလဲသံုးႏိုင္တယ္။
• Verapamil 80–160 mg ေဆး၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ေခါင္းကိုက္၊ ေသြးဖိအားက်၊ ကိုယ္ေရာင္၊ မ်က္ႏွာနီျမန္း၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊
• အတက္က်ေဆးေတြျဖစ္တဲ့ valproic acid (500–1500 mg), Gabapentin (900–2400 mg) နဲ႔ Topiramate (50–200 mg) ေတြကိုလဲသံုးတယ္။ Valproic acid ကို ကိုယ္ဝန္ေတြမွာ မသံုးပါ။

ကိုယ္မၾကိဳက္တဲ့ အနံ႔တခုခု ဥပမာ ေညွာ္နံ႔၊ ပုပ္နံ႔ စတာမ်ိဳးကို စိတ္ထဲမွာ ေတြးလိုက္တာနဲ႔ (မိုင္ဂရင္း) ျဖစ္လာေစမဲ့ ပဏာမပ်ိဳးအဆင့္ Aura ကို ရေစႏိုင္တယ္။

(မိုင္ဂရင္း) ျဖစ္သူေတြထဲက ၃ဝ% ဟာ အနံ႔အသက္ အပါအဝင္ အာရံုခံမႈနဲ႔ ဆက္စပ္တယ္။ အျမင္ေၾကာင့္ ဥပမာ အလင္းေရာင္၊ အမဲစက္ မ်ိဳးကေနစတာကေတာ့ ပိုမ်ားပါတယ္။

နယူးေယာ့ခ္မွာရွိတဲ့ Montefiore Headache Center ကေန သုေတသနလုပ္သူ Matthew Robbins ေျပာတာက "အနံ႔ကေန တခ်ိဳ႕မွာ အဲလို (မိုင္ဂရင္း) ေရာဂါလာျဖစ္ၾကတယ္။" “အျဖစ္မ်ားလွေတာ့မဟုတ္ပါ။ ဒါေပမဲ့ သိသာတယ္။ အဲလို တကယ္အနံ႔မရဘဲ ရတာမ်ိဳးကို Olfactory hallucinations ေခၚတယ္။”

သုေတသန လုပ္သူေတြက (မိုင္ဂရင္း) နဲ႔ ေခါင္းကိုက္လူနာ ၂၅ ေယာက္ကို စမ္းသပ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ၂ ႏွစ္ခြဲအတြင္း လူနာေပါင္း ၂၁ဝဝ ရဲ႕ မွတ္တမ္းေတြကိုလည္း စစ္ေဆးပါေသးတယ္။ အမ်ားစုက မီးေလာင္တဲ့အနံ႔၊ မီးခိုးနဲ႔ကို မၾကိဳက္ၾကပါ။ တခ်ိဳ႕က ဘယ္မီးခိုးနံ႔ျဖစ္ျဖစ္၊ တခ်ိဳ႕က တိတိက်က် ဥပမာ ေဆးလိပ္မီးခိုးနံ႔၊ သစ္သားမီးေလာင္တဲ့အနံ႔၊ ေျပာင္းဖူး (ေပါ့ပ္ကြန္) ေညွာ္နဲ႔ ေတြကို မၾကိဳက္ၾကဘူး။ အမိႈက္နဲ႔၊ ပုပ္သိုးနံ႔၊ မိလႅာနံ႔ေတြကို ဒုတိယတန္း မၾကိဳက္ၾကပါ။ လူနည္းနည္းက ေကာင္းတဲ့အနံ႔ ဥပမာ Oranges လိေမၼာ္နံ႔၊ Coffee ေကာ္ဖီ၊ Foie gras အသဲ (ဘဲသဲ) ကို မၾကိဳက္တာလဲ ေတြ႔သိရတယ္။

ကမာၻမွာ လူ ၁၁%မွာ (မိုင္ဂရင္း) ေရာဂါရွိမယ္။ Olfactory hallucinations အနံ႔တကယ္မရဘဲ စဥ္းစားလို႔ ေရာဂါ ထလာတာ ရွားေတာ့ ရွားပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို ဘာလို႔ဆိုတာ ဆရာဝန္ေတြက နည္းမလည္ၾကေသးဘူး။

Dr. တင့္ေဆြ