Dyspareunia (1) ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ နာက်င္တာ (၁)

1. သို႔ ဆရာရွင့္ ကၽြန္မကအိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ ကၽြန္မငယ္ငယ္ကလဲ မိန္းကေလးက်န္းမာေရးနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး ဗဟုသုတမရွိပါဘူး။ အခုအိမ္ေထာင္ျပဳျပီးေတာ့ ကၽြန္မနဲ႔ ခင္ပြန္းနဲ႔ အတူတူေနရင္ အရမး္နာပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္း ခင္ပြန္းအကူအညီနဲ႔ စာအုပ္ေတြရွာၾကည့္ေတာ့မွ ကန္ေတာ့ပါရဲ႕ မိန္းမကိုယ္က အရည္မထြက္ဘူး ျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲတာက ကေလးယူရာမွာ အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသလားရွင္႔။ ေနာက္ၿပီး အဲ႔တာက ဘာျဖစ္လို႔မထြက္တာပါလဲ။ ပံုမွန္အတိုင္းျဖစ္ေအာင္ ေဆးေသာက္တာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေလ႔က်င္႔ခန္း လုပ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္ လုပ္လို႔ရႏိုင္ပါမလားရွင္႔။

ေမးခြန္းေမးသူ အသက္ မသိပါ။ အိမ္ေထာင္ျပဳတာဘယ္ေလာက္ၾကာ မသိပါ။ အတူေနဘူးကာစမွာ နာတာက ထံုးစံပါ။ ၃-၄ ၾကိမ္ထက္ မနာပါ။ ဆက္နာေနရင္ အရည္နည္းတာလဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အသက္ ၄၅ ေအာက္မွာ ေျခာက္တာမျဖစ္ပါ။ လိင္စိတ္ျဖစ္ေပၚရင္ စိုစြပ္လာပါမယ္။ ေသြးဆံုးမွသာ ေျခာက္တာ၊ ပါးတာေတြျဖစ္ျပီး နာပါတယ္။ ငယ္တံုးမွာနာတာအတြက္ ေဆးစစ္ဘို႔လိုေသးပါတယ္။ ဘယ္ေနရာကနာသလဲ။ အဝ၊ ဗဂ်ိဳဳင္းနားအတြင္းနဲ႔ ဆီးစပ္။ ေျခာက္လို႔နာတာသက္သက္ဆိုရင္ KY Jelly ဂ်ယ္လီသံုးႏိုင္ပါတယ္။ အခုတခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ မေရာင္းးေတာ့ပါ။ Vaseline ဗက္ဆလင္းသံုးႏိုင္ပါတယ္။ တျခားသန္႔တဲ့ဆီတခုခုလဲရတယ္။ ဒါေပမဲ့ မိႈပိုးဝင္တတ္တယ္။ ေျခာက္လို႔နာတာ မဟုတ္ေသးရင္ OG ျပပါ။

မီးယပ္ေရာဂါနဲ႔ လာျပသူေတြထဲက ၁ဝ-၁၅% ေလာက္မွာ ဒီလိုေရာဂါျဖစ္တာ ေတြ႔ရတယ္။ ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ အမ်ိဳးသမီးက ပံုမွန္ မဟုတ္ဘဲ နာက်င္တာကို ခံစားရေစႏိုင္တဲ့ Dyspareunia အေၾကာင္းတရား ႏွစ္ပါးရွိတယ္။ ရုပ္ နဲ႔ စိတ္။ နာတဲ့ေနရာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ခြဲျခားရမယ္။
1. Vulvar pain အျပင္မ-အဂၤါမွာ နာတာ၊
2. Vaginal pain (ဗဂ်ိဳင္းနား) မွာ နာတာ၊
3. Deep pain အတြင္းထဲမွာ နာတာ၊
4. ၃ မ်ိဳးေပါင္း နာတာ၊
5. တကယ္နာစရာ မရွိဘဲ နာတာ။

ေမြးလမ္းေရာဂါေတြ ေရြးထုတ္-ကုသရပါမယ္။
1. STD Infections လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ (Candidiasis, Chlamydia, Trichomoniasis)
2. Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါ၊
3. Tumors အလံုး-အက်ိတ္၊
4. Uterus Prolapses သားအိမ္က်တာ၊
5. Xerosis (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေျခာက္ေသြ႔ေနတာ၊
6. Lichen Sclerosus et Atrophicus (LSEA) (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေရာဂါ၊
7. Surgical scar tissue ေမြးလမ္းကို ခြဲစိတ္ထားလို႔၊
8. Ovarian cysts and tumors မ်ိဳးဥအိမ္ အလံုး-အက်ိတ္၊
9. Monilial vaginitis (Yeast-like Fungus) မိႈပိုးဝင္တာ၊
10. Herpes ေရယံု၊
11. Hymenal remnants အပ်ိဳေျမွး က်န္ေနတာ၊
12. Estrogen deficiency postmenopausal women ေသြးဆံုးခ်ိန္၊
13. Radiation therapy for pelvic malignancy ဓါတ္ကင္ခံထားရတာ၊
14. Interstitial Cystitis (IC) ဆီးအိမ္ေရာဂါ၊
15. Varicose veins in the pelvis ေသြးျပန္ေၾကာထံုးတာ၊
16. Ectopic pregnancy သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္တာ၊
17. Vaginal septum ေမြးရာပါ ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွာ အလယ္ကန္႔ရွိေနတာ၊
18. Vaginismus ဗဂ်ိဳင္းနားေရာဂါ၊
19. Urinary tract infections ဆီးလမ္းပိုးဝင္တာ၊
20. Sexual abuse, rape လိင္ကိစၥ မဖြယ္မရာျပဳခံရတာ၊ အဓမၼျပဳက်င့္ခံရတာ။

တိတိက်က် နာတဲ့ေနရာကို ထပ္ခြဲလို႔ ရေသးတယ္။
• Vulvar vestibulitis အျပင္အဂၤါေနရာနာတာ၊ ေသြးမဆံုးခင္အရြယ္ေတြမွာ ျဖစ္တယ္။
• Vulvar or vaginal atrophy အျပင္အဂၤါနဲ႔ ဗဂ်ိဳင္းနား က်ဥ္းသြားတာ၊ ေသြးဆံုးသူေတြမွာ ျဖစ္တယ္။
• Deep dyspareunia or pelvic pain အတြင္းထဲကနာတာ၊ မီးယပ္ေရာဂါ တခုခု ရွိေနသူေတြမွာ ျဖစ္တယ္။

ခႏၶာေဗဒမွာ Vulval vestibule ဆိုတဲ့ေနရာကို အမ်ိဳးသမီး အျပင္-လိင္အဂၤါရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း ေနရာတခုကို ေခၚတယ္။ တိတိက်က် ေျပာရရင္ Clitoris မ-အစိရဲ႕ေအာက္မွာ Labia minora မ-အဂၤါ-ႏုတ္ခမ္းသား အေသး ႏွစ္ဖက္အတြင္းက ေနရာျဖစ္တယ္။ သူ႔မွာ Urethral opening ဆီးထြက္ေပါက္နဲ႔ Vaginal opening ေမြးလမ္းေပါက္ေတြ ပါတယ္။ Hart's Line ဆိုတဲ့ (ဆုေပးတဲ့ဒိုင္း) ပံုနဲ႔တူတဲ့ နယ္နိမိတ္မ်ဥ္း သတ္မွတ္ထားတယ္။

Vulvar Vestibulitis Syndrome (VVS) ခံစားရသူေတြမွာ Burning ပူေလာင္ျပီး၊ Cutting လွီးျဖတ္ခံရသလို နာတယ္။ ရာသီလာလို႔ နာတာနဲ႔ ဆင္တယ္။ နာရီပိုင္းမက ရက္ပိုင္းအထိ နာေနမယ္။ ကူညီသူကင္းမဲ့သလို စိတ္ဓါတ္ပါ က်တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ က်ား-လိင္အဂၤါ ဝင္မွသာ နာေပမဲ့ တခ်ိဳ႕ၾက ထိုင္တာ၊ အတြင္းခံဝတ္တာေတာင္ နာေသးတယ္။

ေသြးဆံုးသြားတဲ့ အမ်ိဳးသမီးတိုင္းမွာ မ-ေဟာ္မုန္း Estrogen (အီစထိုဂ်င္) နည္းသြားလို႔ ဗဂ်ိဳင္းနားဟာ အရင္လို စိုစြပ္ေနမႈ မရွိ၊ စိတ္ပါလို႔လဲ စိုမလာ၊ စိတ္ကလဲ နည္းတာေၾကာင့္ ဆက္ဆံရရင္ နာတယ္။ “Menopause ေသြဆံုး-သားဆံုး” ကို ဖတ္ပါ။

ဆရာဝန္က ဝါဂြမ္းစေလးနဲ႔ အေသအျခာ ေလ့လာ ဆန္းစစ္မယ္။ ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲကို လက္တေခ်ာင္းနဲ႔ အသာအယာ ထည့္သြင္း စမ္းသပ္မယ္။ Speculum ကရိယာ အေနေတာ္ ထည့္စမ္းမယ္။ တခ်ိဳ႕ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ စမ္းသပ္ေနတံုး ၾကည့္မွန္ထဲက ျမင္ေနရတာကို လက္ခံသေဘာက်တတ္တယ္။

VVS ကို စစ္ေဆးရင္ အဲဒီေနရာမွာ
• Multiple tiny erythematous sores နီရဲေနတဲ့ အနာေလးေတြ၊
• Subclinical Human Papillomavirus infection ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မေပၚတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး၊
• Chronic recurrent Candidiasis ခဏခဏျဖစ္ရတဲ့မိႈပိုး၊
• Chronic recurrent bacterial Vaginosis ခဏခဏျဖစ္ရတဲ့ ဗက္တီးရီးယားပိုး ေတြ႔တတ္တယ္။
• Chronic hypertonic perivaginal muscles ဗဂ်ိဳင္းနားေဘးက ၾကြက္သားေရာဂါ၊
• Vestibular neural hyperplasia အာရံုေၾကာေရာဂါလို႔ ထင္ၾကတယ္။

ျဖစ္ေနတဲ့သူ စံုတြဲကို ဆရာဝန္က အေသအျခာ ရွင္းျပမယ္။ စိတ္နဲ႔ကုတာ မဟုတ္ေသးပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ နာတာက တေျဖးေျဖး သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းလိမ့္မယ္။ ခင္ပြန္းကလဲ ကူညီမႈ၊ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္မႈ ေပးရမယ္။ ဆက္ဆံတာ မတိုင္ခင္ Foreplay အဆင့္အတြက္ အခ်ိန္ေရာ နည္းနာေတြပါ ပိုယူ-ပိုလုပ္သင့္တယ္။ တခ်ိဳ႕ (ကြန္ဒြမ္) နဲ႔၊ တခ်ိဳ႕ သုတ္ပိုးေသဆးနဲ႔ မတည့္ဘူးဆိုရင္ ေျပာင္းသံုးခိုင္းတယ္။ ေရနဲ႔ေဖၚစပ္တဲ့ Kubricant ေခ်ာဆီသံုးခိုင္းမယ္။ Xylocaine ထံုေဆး-လိမ္းေဆး သံုးႏိုင္တယ္။ လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အေနအထား ေရြးတတ္ပါ။ ဗဂ်ိဳင္းနားထဲကို က်ား-လိင္အဂၤါ မသြင္းတဲ့ နည္းမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္တယ္။ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ခိုင္းမယ္။ Sitz baths ေရခ်ိဳနည္း လုပ္ႏိုင္တယ္။

ေရာဂါပိုးေတြရွိရင္ ေဆးေတြေပးမယ္။ Hymen အပ်ိဳေျမွးက ခံေနတာဆိုရင္ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ေပးရမယ္။ လိုအပ္ရင္ Vaginal dilation ဗဂ်ိဳင္းနာကို တေျဖးေျဖး ခ်ဲ႕ေပးမယ္။ ကေလးရခ်င္သူေတြကို နည္းလမ္းညႊန္ပါမယ္။

လိုအပ္သူကို Psychological counseling စိတ္အထူးကုနဲ႔ ကုသမႈခံယူေစမယ္။
• ၾကိဳတင္ တင္ကူးျပီး နာတာကို မခံခ်င္-မခံႏိုင္စိတ္က လိုတာထက္ ကဲလြန္းေနရင္ ကုရမယ္။
• လိင္ကိစၥအေပၚ အႏုတ္လကၡဏာသေဘာ မေကာင္းျမင္ ျဖစ္ေနတာကို ဖယ္ရွားရမယ္။
• ကိုယ့္ကိုယ္ခႏၶာအေၾကာင္း နားလည္မႈ နည္းေနတာကိုလဲ သင္ရ-ျပင္ရမယ္။
• လိင္ကိစၥကို နားလည္သေဘာေပါက္မႈ နည္းေနတာလဲ ေလ့လာရ-ျပင္ရမယ္။

လိင္ဆက္ဆံလို႔ နာတဲ့ အေၾကာင္းတခုထဲက (ဗဂ်ိဳင္းနား) က ၾကြက္သားေတြ Spasm ရတာကို ေဆးစာမွာ Vaginismus လို႔ ေခၚတယ္။ Pubococcygeus (PC) ၾကြက္သား တံု႔ျပန္မႈျဖစ္တာကို စိတ္ကေန ထိန္းမရလို႔ပါ။ ဆယ္ေက်ာ္သက္ နဲ႔ အရြယ္ မၾကီးေသးသူေတြမွာ ျဖစ္ၾကတယ္။ အရင္တံုးက မနာေပမဲ့ ေနာက္ၾကမွ နာလာတာ။ မိႈပိုး၊ ကေလးဖြါးတံုးက ဒဏ္ နဲ႔ စိတ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြထဲမွာ ၂-၂ဝ% အထိရွိတာ ေတြ႔ရတယ္။ တခ်ိဳ႕က ေဆးကုဘို႔ လာမျပၾကဘူး။ Botox ေဆးနဲ႔ ကုႏိုင္တယ္။ ကိုယ့္ဖါသာ အာသာေျဖျပီး ေက်နပ္မႈ ရေစတာကလဲ ဒီလို ျဖစ္ေနတာကို အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္။ Systematic desensitization method နဲ႔ ကုသသူေတြ ၉ဝ-၁ဝဝ% ေကာင္းၾကတယ္။

Dyspareunia (1) ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ နာက်င္တာ (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/dyspareunia-1.html
Dyspareunia (2) ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ နာက်င္တာ (၂) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/dyspareunia-2.html
Dyspareunia (3) ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ နာက်င္တာ (၃) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/dyspareunia-3.html

Dr. တင့္ေဆြ