HIV and AIDS ခုခံစြမ္းအားက် ဗိုင္းရပ္စ္ နဲ႔ ေရာဂါ
Human Immunodeficiency Virus (HIV) ဆိုတာ လူေတြမွာ ျဖစ္ေစတဲ့ ခုခံႏိုင္စြမ္းအားနည္းေစမဲ့ Retrovirus (ရီထ႐ို-ဗိုင္းရပ္စ္) ပိုးကို ေခၚတာျဖစ္တယ္။ ဒီပိုးဝင္လာရင္ AIDS ေရာဂါကို ရေစႏိုင္တယ္။ ဒီပိုးက လူရဲ႕ (ဆဲလ္) ေတြထဲကို ဝင္ျပီး အစာအာဟာရႏွင့္ စြမ္းအားေတြကို သံုးစားျပီး ႀကီးထြား၊ ပြားမ်ားလာၾကတယ္။ ေဆးထိုးအပ္ မွ်သံုးတာ၊ လိင္ဆက္ဆံနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြေၾကာင့္ ကူးစက္မယ္။ မိခင္က ေမြးလာမဲ့ ကေလးကိုလဲ ကူးႏိုင္တယ္။ အစမွာ ကိုယ္ပူမယ္၊ အန္မယ္၊ ဝမ္းပ်က္မယ္၊ ႂကြက္သား-အဆစ္ေတြနာ၊ ေခါင္းကိုက္၊ တက္ေစ့ေတြ နာ-ေရာင္မယ္၊ လည္ပင္းနာမယ္၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်မယ္၊ (အင္ဖက္ရွင္) ေတြ ဝင္လာမယ္၊ Dementia ဥာဏ္ရည္ပါ က်ႏိုင္တယ္။
AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) ဆိုတာ ေမြးရာပါ မဟုတ္ဘဲ တဆင့္ခံရရွိလာတဲ့ ခုခံႏိုင္စြမ္းအား နည္းျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျဖစ္တယ္။ ျဖစ္လာရင္ ခုခံစြမ္းအားစနစ္ ပ်က္စီးၿပီး၊ ေရာဂါပိုးမႊားေတြ ကူးစက္လာတာမွန္သမွ်ကို ခံႏိုင္ရည္ မရွိေတာ့ပါ။ ဝင္လာတဲ့ HIV (ဗိုင္းရပ္စ္) ပိုးက လူရဲ႕ ေသြးျဖဴဥေတြထဲ ဝင္ေရာက္၊ ႀကီးထြား၊ ပြားမ်ား လာၾကတယ္။ ေသြးျဖဴဥေတြက လူရဲ႕ ခုခံစြမ္းအတြက္ ေရာဂါပိုးေတြ၊ ေရာဂါဘယေတြကို တိုက္ဖ်က္ေပးေနတာပါ။
၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္က တကမၻာလံုးမွာ ကူးစက္ေရာဂါေတြေၾကာင့္ ေသရသူ စုစုေပါင္း ၂၇.၇၆ သန္းထဲမွာ AIDS ေၾကာင့္ ၂.၈ သန္း ေသခဲ့လို႔ ၄.၉ % ရွိတယ္။ ၉၅ % မွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္ေတြက ျဖစ္တယ္။ အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ လူငယ္ေတြမွာ ပိုျပီး အျဖစ္မ်ားေနတယ္။ ကေန႔အထိ ထိေရာက္တဲ့ ကုသႏိုင္သည့္ေဆး မေပၚေသး။ ေပၚသမွ်ေဆးေတြက ျပင္းျပီး မေကာင္းက်ဳိးေတြလဲ မ်ားတယ္။
HIV ကူးစက္နည္း
HIV (ဗိုင္းရပ္စ္) ပိုးစာ ကူးစက္ခံထားရသူရဲ႕ ေသြး၊ က်ား-မ လိင္လမ္းေၾကာင္းက ထြက္တဲ့ အရည္၊ မ်က္ရည္၊ တံေတြး၊ ဆီး၊ သလိပ္ နဲ႔ မိခင္ႏို႔ရည္ေတြထဲမွာ ပါေနတယ္။ ပိုးက အျခားလူတေယာက္ရဲ႕ ေသြးထဲကို တနည္းနည္းနဲ႔ ဝင္ေရာက္ ကူးစက္တယ္။ ေမြးလမ္းေၾကာင္း၊ ပါးစပ္၊ လိင္အဂၤါ (လိင္တံ၊ ဗဂ်ိဳင္းနား)၊ စအို၊ ေဆးထိုးအပ္၊ ႏို႕တိုက္တာ၊ အနာ-ဒဏ္ရာ ေတြကတဆင့္ ဝင္ေရာက္ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။
ဒါ့ေၾကာင့္ ကာကြယ္မႈ မလုပ္ဘဲ လိင္ဆက္ဆံမႈေတြမွာ အထူးသတိထားရမယ္။ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္တတ္တဲ့ေရာဂါ STD တခုခုရွိေနရင္ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေဆးထိုးအပ္ကို လူတေယာက္မက အသံုးမျပဳရဘူး။ ထိုးကြင္း-မင္ေၾကာင္ထိုးတာ၊ လွျခင္လို႔ ကြင္းတပ္တာလဲ ကူးႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုးနဲ႔ ႏို႕တိုက္ရင္လဲ မိခင္မေန ကေလးကို ကူးစက္ေစတယ္။ ဒါေပမဲ့ အစားအစာ၊ ေလ၊ သာမန္ထိေတြ႕မႈေတြေၾကာင့္ ကူးစက္ျခင္း မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
• ပထမအဆင့္။ တုပ္ေကြးလို ျဖစ္လာမယ္။ ကိုယ္ပူ၊ ညေခၽြးထြက္၊ တက္စိေရာင္၊ ခ်မ္း၊ အားယုတ္၊ အေလးခ်ိန္က်။ ရက္သတၱပတ္ အနည္းငယ္အတြင္း ေရာဂါလကၡဏာေတြ ရွင္းေပ်ာက္သြားမယ္။
• ဒုတိယအဆင့္။ ေရာဂါလကၡဏာမရွိတဲ႔ နာတာရွည္အဆင့္၊ ေရာဂါလကၡဏာ မေပၚေပမဲ့ ေရာဂါပိုး ရွိေနတယ္။ လူေကာင္းလိုဘဲ။ ေသြးစစ္မွ သိႏိုင္တယ္။
• တတိယအဆင့္။ AIDS ျဖစ္ၿပီ။ Opportunistic infections အေျခအေနကို အခြင့္ေကာင္းယူျပီး အျခားေရာဂါေတြ ဝင္လာေတာ့မယ္။ ႏူမိုးနီးယား၊ တီဘီ၊ အစာၿမိဳႃပြန္ေရာင္၊ မႈိပိုး၊ ေရယံု၊ ကင္ဆာ။
ကာကြယ္နည္း
• လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါတိုင္း အရည္အေသြးမွီတဲ့ (ကြန္ဒုန္း) သံုးပါ။
• ေဆးထိုးအပ္ကို တဦးထက္ ပိုမသံုးရ၊
• မိခင္မွာ ပိုးရွိေနရင္ မီးဖြားတာ အထူးဂ႐ုစိုက္ရမယ္။ မိခင္က ကေလးကို ႏို႕မတိုက္ရ။
• သံသယရွိလွ်င္ စစ္ေဆးပါ။
• STD တခုခုရွိေနရင္ ဖိထိေရာက္ေရာက္ ကုသပါ။
• က်ား-မ အတူေနဖက္ အေရအတြက္ မမ်ားသင့္ပါ၊
• အသက္ငယ္ငယ္မွာ လိင္ဆက္ဆံတာ၊ အိမ္ေထာင္ျပဳတာ ဆင္ျခင္ပါ။
• အေပ်ာ္လိုက္တာ ေရွာင္ရန္။
ကုသနည္း
• ကာကြယ္ေဆး မရွိေသး၊ ကုသရန္ ထိေရာက္သည့္ေဆး မရွိေသး၊
• လက္ရွိသံုးေနတဲ့နည္းက Highly Active Antiretroviral Therapy (HAART) ျဖစ္တယ္။
• ဗီတာမင္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေပးျခင္းဟာ သက္သာေစတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
Comments
Post a Comment