HIV screening tests စမ္းသပ္နည္းမ်ား

HIV ပိုးစမ္းသပ္နည္းေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခါင္ရႈတ္စရာေတာ့ေကာင္းတယ္။ NAAT (Nucleic acid amplification test) ကို Nucleic acid test (NAT) လို႔လဲေခၚတယ္။ အျမန္သိေအာင္စမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ Enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) စမ္းနည္းကို အမ်ားဆံုး သံုးၾကရတယ္။

၁။ HIV Antibody Tests
HIV (အင္တီေဘာ္ဒီ) စမ္းသပ္နည္းကို ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) လို႔လဲေခၚတယ္၊ EIA (Enzyme Immunoassay) လို႔လဲေခၚေသးတယ္။ ပိုးဝင္ခံရျပီးေနာက္ ၂-၁၂ ပတ္အတြင္းမွာ စမ္းလို႔ရတယ္။ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ဆိုတာ အသင့္တာ-မတည့္တာ ကိုယ္ထဲဝင္လာရင္ တန္ျပန္ခုခံတဲ့စြမ္းအားျဖစ္တယ္။ ဒါေတြ႔ေနရင္ မသင့္တာ-မတည့္တာ ကိုယ္ထဲဝင္ထားျပီးျဖစ္ေနတယ္လို႔ နားလည္ရတယ္။ ေနာက္ဆံုးနည္းက ၃ ပတ္ေနရင္ စမ္းလို႔ရျပီ။

IgG antibodies စမ္းတာကို ဒုတိယမ်ိဳးဆက္စမ္းသပ္နည္းလို႔ သတ္မွတ္တယ္။ IgM နဲ႔ IgG antibodies ေတြကို စမ္းတာကို တတိယမ်ိဳးဆက္စမ္းသပ္နည္း ေခၚတယ္။ ေနာက္ျပီး HIV antibody (အင္တီေဘာ္ဒီ) ကိုေရာ p24 antigen (အင္တီဂ်င္) ကိုပါ စမ္းလို႔ရတာကို စတုတၳမ်ိဳးဆက္စမ္းသပ္နည္းလို႔သတ္မွတ္တယ္။ (အင္တီဂ်င္) ဆိုတာက ပိုး ဒါမွမဟုတ္ ပိုးရဲ႕သတၲိျဖစ္တယ္။

(အင္တီေဘာ္ဒီ) စမ္းနည္းမွာ အေပါင္းျပေနသူေတြကို ေနာက္ထပ္ အတည္ျပဳစမ္းသပ္နည္းဆက္လုပ္ရမယ္။ Western blot လို႔ေခၚတယ္။ စမ္းရတာျမန္လို႔ rapid test ေခၚတယ္။ ေနာက္ျပီး HIV viral load test ကိုပါလုပ္မယ္။ (အင္တီေဘာ္ဒီ) စမ္းနည္းတခ်ိဳ႕က အာဖရိကအေနာက္ပိုင္းမွာျဖစ္တတ္တဲ့ HIV-2 ကိုေတာ့စမ္းမေတြ႔ဘူး။ ဒါထက္ ပိုအျဖစ္မ်ားတဲ့ HIV-1 ကိုလဲမေတြ႔တတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သံသယရွိသူေတြကို စမ္းတဲ့အခါ အေျဖမွာ HIV-1 and HIV-2 လို႔ ပါေနလိမ့္မယ္။

(အင္တီေဘာ္ဒီ) စမ္းနည္းလုပ္ဘို႔ (၃) မ်ိဳးကိုသံုးႏိုင္တယ္။
(၁) Blood ေသြး၊
(၂) Oral Fluid ခံတြင္းအရည္ (တံေတြးမဟုတ္) သြားတိုက္တံထက္ဝက္ေလာက္ရွိတဲ့ အတံေလးကို ပါးေစာင္နဲ႔ သြားဖံုးၾကားမွာ မိနစ္နည္းနည္းေလာက္ထားရမယ္။ ေသြးကိုစမ္းသလိုနီးပါး တိက်တယ္။
ခံတြင္းအရည္ ELISA tests အားလံုးဟာ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ကိုသာစမ္းတယ္။
OraSure ကိုသာ အေမရိကန္ FDA ကအသိအမွတ္ျပဳတားတယ္။
(၃) Urine ဆီးကိုစမ္းနည္းရဲ႕ တိက်မႈဟာ ေသြး နဲ႔ ခံတြင္းအရည္စမ္းတာႏွစ္ခုၾကားမွာက်တယ္။
ELISA tests စမ္းနည္းေတြနဲ႔ Western blot tests စမ္းနည္းေတြဟာ အခ်ိန္ ၂-၁၄ ရက္ၾကာမယ္။

၂။ Rapid HIV Test အျမန္စမ္းနည္း
ELISA နည္းနဲပသေဘာခ်င္းဆင္တယ္။ ဒါေပမဲ့အေျဖရတာျမန္တယ္။ မိနစ္ ၂ဝ သာၾကာမယ္။ ေသြးျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္ခႏၶာအရည္ျဖစ္ျဖစ္ စမ္းႏိုင္တယ္။ အေပါင္းျပသူေတြကို Western blot ထပ္လုပ္ရအံုးမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ တျခား ကုပၼဏီကလာတဲ့ အျမန္စမ္းနည္း ထပ္လုပ္ရမယ္။

၃။ HIV Antibody Confirmation Tests ေသျခာေအာင္စမ္းသပ္နည္း
ELISA test နည္းနဲ႔စမ္းရင္ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးအစားက ပိုးေတြလြတ္သြားႏိုင္တာ အင္မတန္ရွားတယ္။ ျပႆနာက False-positive results မမွန္တဲ့အေပါင္း နဲနဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆင္တူတဲ့တျခား (အင္တီေဘာ္ဒီ) ရွိေနလို႔ မွားျပီး အေပါင္းျပတာ ျဖစ္ပါတယ္။
၃။ (က) Western blot နည္းကို ေသျခာေစရေအာင္ အမ်ားဆံုးသံုးတယ္။ ဘာလို႔ဒီနည္းကို တခါတည္းမလုပ္လဲဆိုရင္ လုပ္ရတာ ကရိကထမ်ားတယ္။
၃။ (ခ) Indirect Fluorescent Antibody (IFA) သြယ္ဝိုက္စမ္းသပ္နည္း။ ေသျခာေအာင္စမ္းသပ္နည္းထခု ျဖစ္တယ္။ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ကိုစမ္းတာဘဲျဖစ္တယ္။ Western blot နည္းထက္ ေစ်းၾကီးတယ္။
၃။ (ဂ) HIV Viral Load Measurements နည္းကို အမ်ိဳးမ်ိဳးေခၚၾကတယ္။
Viral load, PCR, RNA ေခၚတယ္။ အမ်ားက HIV NAAT (Nucleic Acid Amplification Testing) ေခၚတယ္။ ဒီနည္းကို ပိုးရွိေနသူေတြကို Antiretroviral medications ေဆးေပးေနရင္းေဆးထိေရာက္မႈကို သိခ်င္လို႔လုပ္ပါတယ္။ တျခား (အင္တီေဘာ္ဒီ) နည္းနဲ႔မတူတာက ဒီနည္းမွာ ပိုးရဲ႕ (RNA) ကိုစမ္းရတာျဖစ္တယ္။

၄။ Detecting Very Early HIV Infection အျမန္ဆံုးစမ္းသပ္နည္း
လူတေယာက္ဟာ ပိုးဝင္တာခံထားရေပမဲ့ စမ္းလို႔မသိႏိုင္ေသးတဲ့ကာလတခု ရွိေနမယ္။ ဒါကို Window period လို႔ ေခၚတယ္။ (အင္တီေဘာ္ဒီ) နည္းလုပ္လဲ မေတြ႔ႏိုင္ေသးဘူး။ အေစာဆံုး သိႏိုင္ေအာင္စမ္းသပ္နည္းရွိတယ္။ HIV viral load tests ဒါမွမဟုတ္ 4th-generation HIV test စတုတၳမ်ိဳးဆက္စမ္းသပ္နည္းလို႔ သတ္မွတ္တယ္။ HIV antibody (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေရာ၊ p24 antigen (အင္တီဂ်င္) ေရာစမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ ပိုးဝင္လာလို႔ ကိုယ္ကေနခုခံမဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြမထြက္ႏိုင္ေသးခင္၊ ဒါမွမဟုတ္ စမ္းသပ္လို႔သိေလာင္ေအာင္ မထြက္ေသးခင္မွာ ပိုးနဲ႔ဆင္တူတဲ့ (အင္တီဂ်င္) ကို စမ္းတယ္။ ျဖစ္ကာစအတြက္သာမက နာတာရွည္သမားေတြမွာ ရွိတဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြကိုပါ သိႏိုင္တယ္။

HIV viral load test နည္းကို HIV-infected mothers ပိုးရွိမိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ကေလးမွာ ပိုးဝင္ေန-မေန ေသျခာေစေအာင္ စမ္းတယ္။ တကယ္လို႔ လိင္ဆက္ဆံမႈျပဳျပီး ပိုးကူး-မကူး အေစာဆံုးသိခ်င္ရင္ အေျခအေနလဲ ေပးတယ္ဆိုရင္ HIV antibody test နဲ႔ HIV viral load test စတုတၳမ်ိဳးဆက္စမ္းသပ္နည္းေတြလုပ္ပါ။ ေသြးကိုစစ္ျပီး အေျခကို ေစာေစာသိရမယ္။ ၂ ပတ္ဆိုတာ ေနာက္ဆံုးဘဲ။ ဒါျဖင့္ရင္ ဒီလိုေစာေစာသိႏိုင္တာကို ဘာလို႔ အမ်ားသံုးနည္း အေနနဲ႔ မသံုးရသလဲ ေမးစရာရွိမယ္။ (၁) ေစ်းၾကီးတယ္။ (၃) မေသျခာတဲ့ အေပါင္းျပႏိုင္တယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ