Silent Killer သားအိမ္ဝကင္ဆာ

ေရးထားတာၾကာပါျပီ။ တေနရာမွာကူးျပီးတင္ထားတာ အမွတ္မထင္ေတြ႔လို႔ မြမ္းမံျပီးျပန္တင္ပါတယ္။ စကားေျပာကေန စာလိုနဲ႔ သတ္ပံုေတြကိုပါ ျပင္သံုးထားတာေတြ႔ရပါ။ ကြ်န္ေတာ္က ကိုယ့္ေရးဟန္ကိုပဲ ျပန္ျပင္လိုက္ပါတယ္။

ကမာၻေပၚရွိအမ်ိဳးသမီးထုၾကီးတရပ္လံုးကို ဖြဲမီးလိုတေငြ႔ေငြ႔လိႈက္စားၿပီး အသက္ဇီဝိန္ေၿခြခ်ေနတဲ့ ေၾကာက္စရာ အေကာင္းဆံုးေရာဂါတခုကို ၿပပါဆိုရင္ေတာ့ သားအိမ္ဝ (ေခါင္း) ကင္ဆာကို လက္ညိဳးထိုးၿပရပါလိမ့္မယ္။ အဂၤလိပ္လို Cervical cancer လို႔ေခၚပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းဆိုတာ သားအိမ္ရဲ႕ အက်ဥ္းဆံုးအစိတ္အပိုင္းၿဖစ္ၿပီး မိန္းမကိုယ္အဝနဲ႔ ဆက္သြယ္ထားတဲ့ေနရာၿဖစ္ပါတယ္။ သားအိမ္ဝမွာ အေၿခခံတဲ့ ဆဲလ္ေတြကေန ကင္ဆာၿဖစ္ပြားေစတဲ့ဆဲလ္မ်ား ၿဖစ္ပြားမႈကို ေခၚပါတယ္။ အၿဖစ္မ်ားတဲ့လကၡဏာတခုကေတာ့ မူမမွန္ေသြးဆင္းၿခင္းပါ။ ဒါေပမယ့္ ကင္ဆာဟာ ဆိုးရြားတဲ့အဆင့္ေရာက္တဲ့အထိ သိသာထင္ရွားတဲ့လကၡဏာမၿပပဲနဲ႔လည္း ဆက္လက္ၿဖစ္ပြားေနတာေတြ ရွိပါတယ္။ ေစာေစာအဆင့္ပိုင္းေတြမွာေတာ့ ခြဲစိတ္ကုသလို႔ရႏိုင္ၿပီး ပိုဆိုးရြားတဲ့ ေနာက္ပိုင္းအဆင့္ေတြ ၿဖစ္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ကင္ဆာေဆးသြင္းၿခင္းနဲ႔ ဓါတ္ေရာင္ၿခည္ေပး၍ ကုသၿခင္းေတြ ၿပဳလုပ္ရမွာၿဖစ္ပါတယ္။

ကင္ဆာရွိမရွိစစ္ေဆးၿခင္း Pap smear လုပ္ၿပီးစစ္ၿခင္းဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္းမွာရွိတဲ့ ဆဲလ္ေတြနဲ႔ တစ္ရွူးေတြမွာ ကင္ဆာအဆင့္မေရာက္ခင္အေၿခအေနနဲ႔ ေၿပာင္းလဲမႈေတြကို ၾကိဳၿပီးသိႏုိင္ပါတယ္။ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးေနတဲ့ တိုင္းၿပည္ေတြမွာ Cervical screening ကို က်ယ္ၿပန္႔စြာအသံုးၿပဳေနၾကၿပီး ဒီလိုစစ္ေဆးၿခင္းအားၿဖင့္ အလြန္ဆိုးရြားတဲ့အဆင့္ ၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္းကို ၅ဝ % မကေလ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ၿပီၿဖစ္ပါတယ္။

ရာခိုင္ႏွုန္း ကိုးဆယ္ေက်ာ္ေလာက္ေအာင္ Human Papillomavirus (HPV) ေၾကာင့္ ၿဖစ္ပြားရၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ ယူအက္စ္၊ ကေနဒါနဲ႔ ယူေက မွာဆိုရင္ ဒီ HPV ကာကြယ္ေဆးဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ၇ဝ% ေလာက္အထိၿဖစ္ ပြားေစႏုိင္တဲ့ ဗိုင္းရပ္အမ်ိဳးအစား မ်ိဳးကြဲ ၂ မ်ိဳးကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အၿဖစ္မ်ားတဲ့ အမ်ိဳးအစား HPV နဲ႔ကင္ဆာကို သာကာကြယ္ ေပးႏိုင္ တာၿဖစ္တဲ့အတြက္ အမ်ိဳးသမီးအားလံုးဟာ ကာကြယ္ေဆးထိုးၿပီးတာေတာင္မွပဲ ဒီလို Pap Smear Screening ကို ပံုမွန္ၿပဳလုပ္ေနသင့္ပါတယ္။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာေတြ
အေစာပိုင္းအဆင့္ေတြမွာေတာ့ ဘာလကၡဏာမွ မၿပပဲနဲ႔ရွိ ေနႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အၿပင္ မူမမွန္ေသြး ဆင္းမႈ၊ အမ်ိဳးသားနဲ႔ အတူေနတဲ့အခါ ေသြးဆင္းၿခင္း၊ တခါတရံ ေသြးခဲဆင္းၿခင္း၊ ရွားေတာ့ရွားတယ္ ဒါေပမယ့္ ကင္ဆာအဆင့္ ၿဖစ္တယ္ဆိုတာ ၿပသေနၿခင္း၊ စတာေတြ့ဖစ္တတ္တယ္။ ဒါ့အၿပင္ အမ်ိဳးသားနဲ႔ အတူေနတဲ့အခါ နာက်င္ၿခင္းနဲ႔ ေသြးဆင္းၿခင္းေတြဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာရဲ႕ လကၡဏာေတြ ၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ပိုမိုးဆိုးရြားတဲ့အဆင့္ ေရာက္ေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ဝမ္းဗိုက္၊ အဆုတ္နဲ႔ေနရာေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာပ်ံ႕ႏွံ႕ၿခင္းေတြကို ေတြ႔ရမွာၿဖစ္ပါတယ္။

ပိုမိုးဆိုးရြားတဲ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာရဲ႕လကၡဏာေတြကေတာ့ အစားအေသာက္ပ်က္ၿခင္း၊ ပိန္ခ်ံဳးၿခင္း၊ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ၿခင္း၊ တင္ပဆံုရိုး အမွားကိုက္ခဲၿခင္း၊ ခါးနာၿခင္း၊ ေၿခေထာက္ မ်ားနာၿခင္း၊ ေၿခေထာက္မ်ား ေရာင္လာၿခင္း၊ ေသြးအလြန္ အမင္းဆင္းၿခင္း၊ အရိုးက်ိဳး ၿခင္းမ်ား၊ တခါတရံ မိန္းမကိုယ္မွ ဆီး သို႔မဟုတ္ မစင္မ်ား ထြက္က်ၿခင္းစတဲ့လကၡဏာေတြ ၾကံဳေတြ႔ ရႏုိင္ပါတယ္။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ပြားရတာလဲ
Human Papilloma Virus ဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿဖစ္ေစတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းအခ်က္ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အၿပင္ လိင္ဆက္ဆံဖက္မ်ားၿခင္း၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ၿခင္း၊ HIV ပိုး စတာေတြဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ၿဖစ္ေစရၿခင္းရဲ႕ risk factor ေတြၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အၿပင္ အၿခားအေၾကာင္းအရာေတြကေတာ့ Chlamydia ပိုးဝင္ၿခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ ေနတဲ့အေၿခအေနမ်ား၊ အစားအေသာက္၊ ေဟာ္မုန္းပါေသာ သားဆက္ၿခားေဆးမ်ား၊ ကိုယ္ဝန္ေပါင္းမ်ားစြာယူၿခင္း၊ မ်ိဳးရိုးထဲမွာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာရွိၿခင္း စတဲ့အခ်က္ေတြဟာလည္း သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿဖစ္ေစၿခင္းရဲ႕ တြဲဖက္အေနနဲ႔ ပါဝင္ေနၿပန္ပါတယ္။ အသက္ငယ္ရြယ္စဥ္မွာ လိင္ဆက္ဆံၿခင္းနဲ႔ အသက္ငယ္ရြယ္စဥ္မွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ၿခင္း၊ အသက္ငယ္ရြယ္စဥ္မွာ သားဆက္ၿခားေဆးမ်ား ေသာက္သံုးၿခင္းဟာလည္း အႏၲရာယ္ေတြထဲမွာပါဝင္ေနတာကိုေတြ႔ ရပါတယ္။

သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ဘယ္လိုကာကြယ္ႏုိင္သလဲ
၁။ Screening ၿပဳလုပ္ၿခင္း
Pap smear သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကိုစစ္ေဆးၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ ၃ ႏွစ္တၾကိမ္ ငါးႏွစ္တၾကိမ္ စစ္ေဆးေပးၿခင္းအားၿဖင့္ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿဖစ္ပြားမႈႏွုန္းကို ၈ဝ% အထိေလ်ာ့ခ်ေပးတာေတြ႔ရပါတယ္ အကယ္၍ မူမမွန္ေသာ အေၿဖေတြ ေတြ႔ခဲ့ရင္လည္း Precancerous change ကိုၾကိဳတင္သိရွိႏိုင္ၿပီးေတာ့ လိုအပ္တဲ့ ကာကြယ္ကုသမႈေတြေပးႏုိင္မွာ ၿဖစ္ပါတယ္။ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကို ေစာေစာစီးစီးသိရင္ မ်ိဳးပြားႏုိင္မႈ စြမ္းရည္ကို နည္းနည္းထိခိုက္ႏုိင္ယံုကလြဲလို႔ မခြဲမစိတ္ရပဲ ကုသမႈေတြေပးႏုိင္ပါတယ္။

၂။ Vaccine ကာကြယ္ေဆးထိုးၿခင္း
HPV vaccine ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ Gardasil နဲ႔ Cervarix ၿဇစ္ၿပီး ဒီကာကြယ္ေဆးေတြက သားအိမ္ေခါင္းနဲ႔ စအိုဝတဂိႈက္မွာ ကင္ဆာၿဖစ္ပြားႏိုင္မႈကို ၉၃% အထိ ေလ်ာ့ခ်ေပးႏုိင္တာေတြ႔ရပါတယ္။ အသက္ ၉ ႏွစ္က ၂၆ ႏွစ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးေတြကို ပိုးမဝင္မွာ ၾကိဳတင္ထိုးထားႏုိင္တယ္။ ဒါကလည္း ေရာဂါပိုးမရွိမွသာ ထိေရာက္မႈရွိတာၿဖစ္ပါတယ္။ ေလးႏွစ္ကေၿခာက္ႏွစ္အထိ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မႈရွိၿပီး ဒီထက္ပို စြမ္းသလားထပ္ထိုးဖို႔ လိုအပ္သလား ဆိုတာကိုေတာ့ မသိရွိရေသးပါဘူး။ ေစ်းႏွုန္းၾကီးမားမႈက ၿပႆနာတခုၿဖစ္ေနၿပီး ႏုိင္ငံေပါင္းမ်ားစြာကေတာ့ HPV Vacinnation Fund ေတြ တည္ေထာင္ဖို႔ ၾကိဳးစားေနၾကပါၿပီ။

၃။ ကြန္ဒြမ္အသံုးၿပဳၿခင္း
ကြန္ဒြမ္အသံုးၿပဳၿခင္းဟာ တခ်ိဳ႕သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာေတြကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ HPV ကိုသာမက အနည္းဆံုးေတာ့ လိင္အဂါၤၾကြက္ႏို႔နဲ႔ တၿခားေရာဂါပိုးေတြကိုပါ ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ဥပမာ STD, Chlamydia ပိုးေတြ။ သုတ္ရည္ဟာ Precancerous changes (CIN 3) ကို ေၿပာင္းလဲေစႏိုင္တဲ့ risk ရွိတဲ့အတြက္ ကြန္ဒြမ္ အသံုးၿပဳၿခင္းအားၿဖင့္ ကာကြယ္ေပးရာေရာက္ပါတယ္။

၄။ အာဟာရ
ဗီတာမင္ေအ၊ ဗီတာမင္ ဘီ ၁၂၊ ဗီတာမင္စီ၊ ဗီတာမင္အီးနဲ႔ ဘီတာကာရိုတင္းေတြဟာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ၿဖစ္ပြားမႈကို ေလ်ာ့က်ေစတဲ့ အာဟာရဓါတ္ေတြၿဖစ္ပါတယ္။

ၿဖစ္ၿပီးမွ ကုသတာထက္စာရင္ မၿဖစ္ခင္ၾကိဳတင္ကာကြယ္ၿခင္းဟာ လြန္စြာထိေရာက္လွပါတယ္။ တတ္ႏိုင္သမွ် သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာၿဖစ္ပြားႏုိင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကိုေလ်ာ့ခ်ၿပီး Pap smear ၿပဳလုပ္ဖို႔ တုိက္တြန္းလိုပါတယ္။ ကာကြယ္ေဆးထိုးထားၾကဖို႔လည္း တိုက္တြန္းပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၁ဝ-၁၂-၂ဝ၁၅