Stroke Emergency Treatment ဆထုပ္ အေရးေပၚကုသျခင္း

ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာပိတ္၍ ေလျဖတ္သည့္လူနာမ်ားအား နာရီပိုင္းအတြင္း ေပ်ာက္ကင္းသက္သာေစမည့္ ထိုးေဆးျဖင့္ ကုသေပးျခင္းကို ရန္ကုန္ေဆးရံုၾကီးတြင္စတင္ေနျပီဆိုတာ ေဖ့စ္ဘြတ္မွာေတြ႔ပါတယ္။ အေသအခ်ာသိေစရေအာင္ ဒီစာကိုေရးပါတယ္။

ထိုးေဆးဆိုတာ Tissue Plasminogen Activator (TPA) ျဖစ္ပါတယ္။ You Tube မွာလည္းၾကည့္ႏိုင္တယ္။ https://www.youtube.com/watch?v=fW8tPrqaeNU

ဦးေႏွာက္ကို ရုတ္ရက္ ေသြး (ေအာက္စီဂ်င္) မဝျဖစ္တာကို (ဆထုပ္) လို႔ေခၚတယ္။ ေလျဖတ္တာဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အေရးေပၚကုသမႈလိုတယ္။ ဦးေႏွာက္မွာ အဲလို မေတာ္တဆျဖစ္မႈမွာ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ Ischemic stroke ေသြးေၾကာပိတ္တာနဲ႔ Hemorrhagic stroke ေသြးယုိထြက္တာ။ ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ေတြက ေသြးမရတာနဲ႔ မိနစ္ပိုင္းအတြင္း ေသသြားမယ္။ Ischemic stroke ျဖစ္တာကပိုမ်ားတယ္။

(ဆထုပ္) ျဖစ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ -
ကိုယ္တဖက္ျခမ္းမွာ မ်က္ႏွာ၊ လက္၊ ေျခေတြထံုလာမယ္။ မ်က္စိ (တဖက္-ႏွစ္ဖက္) အျမင္ေဝဝါးလာမယ္။ စကားေျပာ ဝါးလာမယ္။ ေခါင္းမူးမယ္။ ကိုယ္ကိုဟန္ခ်က္ညီေအာင္ မထိန္းႏိုင္ျဖစ္လာမယ္။ လဲက်မယ္။ မ်ိဳခ်ရတာခက္လာမယ္။ ေခါင္းအတင္းကိုက္မယ္။ စိတ္ရႈတ္ေထြးမယ္။

အေရးေပၚကုသခန္းပို႔ရမယ္။ CT scan နဲ႔ EKG ရိုက္စစ္မယ္။ (IV) line ေသြးျပန္ေၾကာထဲပိုက္သြင္းထားေပးမယ္။ ေအာက္စီဂ်င္ေပးမယ္။ အေရးေပၚေဆးကုသမႈလုပ္မယ္။

Ischemic stroke ျဖစ္ရင္ ဦးေႏွာက္ထဲကေသြးလႊတ္ေၾကာေလးတခုထဲမွာ ေသြးခဲေလးပိတ္ေနတယ္။ ေသြးဆက္မသြားႏိုင္ဘူး။ ေသြးမယိုဘူး။ Clot busters ေခၚေသြးခဲေပ်ာ္ေဆးအေရးေပၚေပးမယ္။ ျဖစ္ျပီး ၃ နာရီအတြင္း ေပးရတယ္။ T-PA (Activase) ေဆးကို အမ်ားဆံုးသံုးတယ္။ Tissue plasminogen activator ျဖစ္တယ္။ ေသြးယိုမယ့္အႏၲရာယ္ကို သတိထားရမယ္။ ေဆးကို ေသြးျပန္ေၾကာထဲ တနာရီၾကာသြင္းေပးမယ္။

Intra-arterial t-PA ေဆးကေတာ့ ထိခိုက္မႈေနရာကို တိုက္ရိုက္ေပးနည္းျဖစ္တယ္။ ေပါင္ျခံကေန ေသြးလႊတ္ေၾကာထဲကို (ကသီတာ) ပိုက္ကေလးသြင္းျပီး ဦးေႏွာက္ထဲက ျဖစ္တဲ့ေနရာအထိေရာက္ေစမယ္။ ေဆးသြင္းေပးမယ္။ ေဆးအေလးခ်ိန္ နည္းနည္းသာလိုမယ္။ ေသြးလႊတ္ေၾကာထဲထိုးရတာျဖစ္တယ္။ Intra-arterial t-PA လိုေခၚတယ္။ Arteriogram သံုးျပီး ထိုးရတယ္။ ၃ နာရီၾကာမယ္။

Mechanical clot removal (ကသီတာ) ေလးနဲ႔ ေသြးခဲဖယ္နည္းလည္းလုပ္ႏိုင္တယ္။ ေသြးခဲကို ေခ်မြနည္းနည္း ဖယ္ရွားနည္းရွိတယ္။ ေသြးလႊတ္ေၾကသံုးျပီး ေဆးထိုးနည္းနဲ႔ ေသြးခဲရွင္းနည္းကို အက်ိဳးမ်ားမႈအတြက္ ေလ့လာေနတယ္။

Aspirin အက္စပရင္ေဆးလည္းေပးမယ္။ ကာကြယ္ေဆးျဖစ္တယ္။

က်ဥ္းေနတဲ့ေသြးလႊတ္ေၾကာမွာစုေဝးေနတဲ့ fatty deposits (plaques) အဆီလႊာကို ဖယ္ရွားနည္းလည္း လုပ္ရတာ ရွိတယ္။

Carotid endarterectomy ဦးေႏွာက္သြား (ကေရာတစ္) ေသြးလႊတ္ေၾကာခြဲစိတ္နည္းေခၚတယ္။

Angioplasty and stents ေပါင္ျခံေနရာကေသြးလႊတ္ေၾကာကေနတဆင့္ ဦးေႏွာက္သြား (ကေရာတစ္) ေသြးလႊတ္ေၾကာထိ ေရာက္ေအာင္သြားျပီး ဘူလံုးေလးသံုးျပီး ေသြးစီးေလွ်ာက္လမ္းကို က်ယ္ေစမယ္။ ျပီးရင္ Stent တခုထည့္ေပးျပီး ေသြးသြားလမ္းပြင့္ေနေစမယ္။

Hemorrhagic stroke ေသြးယိုတဲ့ (ဆထုပ္) ေရာဂါ
အေရးေပၚအျဖစ္ Warfarin (Coumadin) ေဆး၊ Anti-platelet drugs ေခၚ Clopidogrel (Plavix) ေဆးေပးမယ္။ ေသြးျပစ္ေအာင္ ေသြးထဲကေသြးမႈံသပ္သပ္သြင္းေပးမယ္။ ဦးေႏွာက္ဖိအားက်ေတးနဲ႔ ေသြးတိုးက်ေဆးေတြေပးမယ္။
ေသြးဆက္မထြက္ေတာ့ရင္ ယိုထားတဲ့ေသြးေတြကို စုပ္ယူႏိုင္ေအာင္ဆက္လုပ္ရတယ္။ လိုအပ္ရင္ ေသြးခဲကို ခြဲထုတ္ရတယ္။

Surgical blood vessel repair ေသြးေၾကာခြဲစိတ္နည္းလည္းလိုရင္ လုပ္ေပးရတယ္။ Aneurysm ျဖစ္ေနတာနဲ႔ Arteriovenous malformation (AVM) ျဖစ္တာေတြအျပင္ မူမမွန္ဟုတ္ရင္ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ေပးရတယ္။ Surgical clipping ညွပ္သံုးနည္း၊ Coiling (endovascular embolization) အေခြသံုးနည္းနဲ႔  Surgical AVM removal ဖယ္ရွားနည္း ေရြးရတယ္။

Intracranial bypass (ဘိုင္ပတ္စ္) နည္းလည္းလိုတဲ့လူနာကိုလုပ္တယ္။

Stereotactic radiosurgery ေရဒီယုိလိႈင္းသံုးနည္းလည္းလုပ္ပါေသးတယ္။

Acute Myocardial Infarction ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းျခင္းျဖစ္ရင္ ျမန္ေလေကာင္းေလျဖစ္တယ္။
T-PA (Activase) ထိုးေဆး Accelerated infusion (1-1/2 hr)
≤67 kg: 15 mg IVP bolus over 1-2 minutes, THEN 0.75 mg/kg IV infusion over 30 minutes (not to exceed 50 mg), and THEN 0.5 mg/kg IV over next 60 minutes (not to exceed 35 mg over 1 hr)
>67 kg (100 mg total dose infused over 1.5 hr): 15 mg IVP bolus over 1-2 minutes, THEN 50 mg IV infusion over next 30 minutes, and THEN remaining 35 mg over next 60 minutes
3-hr infusion
<65 kg: 0.075 mg/kg IVP bolus over 1-2 minutes, THEN 0.675 mg/kg infused over the rest of the first hr, THEN 0.25 mg/kg IV for the next 2 hr
≥65 kg: (100 mg total dose infused over 3 hr): 6-10 mg IVP bolus over 1-2 minutes, THEN 50-54 mg infused over the rest of the first hr (ie, 60 mg in 1st hr including 6-10 mg bolus), THEN 20 mg/hr for the next 2 hr

ျမန္မာျပည္သားေတြ ဦးေႏွာက္-ေသြးေၾကာေရာဂါေဘးက ေဝးၾကပါေစ။

1. Ischemic Heart Disease ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/ischemic-heart-disease.html
2. Stroke Emergency Treatment ဆထုပ္ အေရးေပၚကုသျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/12/stroke-emergency-treatment.html
3. Stroke ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာ ေဖာင္းၿပီးေပါက္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/07/stroke.html
4. Stroke ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာမေတာ္တဆျဖစ္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/stroke_22.html
5. Stroke ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/stroke.html
6. Stroke ေလျဖတ္ရင္ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/stroke.html

ျမန္မာျပည္သားေတြ ဘယ္မွာေနေန ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေရာဂါေဘးက ေဝးၾကပါေစ။


ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၇-၁၂-၂ဝ၁၅