DNA testing မ်ိဳးဗီဇစစ္ေဆးျခင္း

၁။ DNA စစ္ခ်က္ဆိုတာ ဘာကို ေခၚပါသလဲခင္ဗ်ာ။
၂။ အေဖအေမ စစ္-မစစ္ ဘယ္လို စမ္းသပ္လို႔ ရနိုင္သလဲခင္ဗ်ာ။

• DNA testing မ်ိဳးဗီဇစမ္းတာကို ေဆးစာမွာ DNA profiling လဲေခၚတယ္၊ DNA typing လည္းေခၚတယ္၊ Genetic Fingerprinting လည္းေခၚတယ္။
• Forensic Science မႈခင္းေဆးပညာရဲ႕အစိတ္အပိုင္းမွာ ပါတယ္။
• လူတေယာက္ရဲ႕ DNA Makeup ကိုၾကည့္ျပီး သူဘယ္သူဆိုတာသိႏိုင္လို႔ Identifier ေခၚတယ္။

• ေနာက္ေဆးစစ္နည္းတခုျဖစ္တဲ့ Full Genome Sequencing ဆိုတာနဲ႔ မတူပါ။
• လူတဦးနဲ႔တဦး DNA sequences ေတြဟာ ၉၉႕၉% တူၾကေပမဲ့ Monozygotic twins အသြင္တူအမႊာကလြဲရင္ ကြဲျပားတာကို ခြဲျခားလို႔ရတယ္။
• DNA profiling technique နည္းကို ၁၉၈၄ ခုမွာ အဂၤလန္ပညာရွင္ကေန စေတြ႔ခဲ့တယ္။
• DNA profiling process ကို အမ်ားဆံုးသံုးတာက Buccal swab ပါးေစာင္က သြားရည္ကို ဂြမ္းစနဲ႔ သုတ္ယူျပီး စမ္းပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ TV channels တီဗြီၾကည့္ခြင့္ရတဲ့သူေတြ အီရတ္ေခါင္းေဆာင္ ဆဒမ္ဟူစိန္ကို ဖမ္းမိတဲ့အခ်ိန္မွာ မီးထိုးထားျပီး ပါးစပ္ ဟေပးေနရတဲ့ပံုကို ျမင္ဘူးၾကပါလိမ့္မယ္။
• Blood ေသြး၊ Saliva သြားရည္၊ Semen သုတ္ရည္၊ ဒါမွမဟုတ္ တျခား (သြားပြတ္တံ၊ မုတ္ဆိတ္ရိပ္ဒါး) တေနရာရာကေန ရႏိုင္တဲ့ Fluid အရည္၊ Tissue (တစ္ရွဴး) ကိုလဲ စစ္ေဆးႏိုင္တယ္။
• RFLP analysis, PCR analysis, STR analysis နဲ႔ AmpFLP နည္းေတြ ရွိတယ္။
• အေမ-အေဖ စစ္မစစ္ စမ္းတာကို DNA family relationship analysis ေခၚတယ္။

အေမ-အေဖ၊ ေဆြမ်ိဳး စစ္-မစစ္ စမ္းတာကို DNA Family Relationship Testing ေခၚတယ္။ ေဆးစာနဲ႔ေျပာရရင္ Polymerase Chain Reaction (PCR) နည္းပညာလို႔ ေခၚတယ္။ Paternity ဖခင္၊ Maternity မိခင္၊ Siblingship အမ်ိဳး ေတာ္တာကုိ အတိအက်စစ္နည္း ျဖစ္တယ္။

လူေတြမွာ သေႏၶတည္ကတည္းက သီးသန္႔ DNA molecules (ဒီအင္န္ေအ-ေမာ္လီၾကဴး) ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အေဖအစစ္ရဲ႕ Sperm cell (သုတ္ပိုး) နဲ႔ အေမအစစ္ရဲ႕ Egg cell (မ်ိဳးဥဆဲလ္) ေတြကေန တူညီတဲ့ အေရအတြက္ရွိတဲ့ DNA ေပါင္းစပ္ျပီး Zygote (ဇိုင္ဂုတ္) ေခၚတဲ့ သေႏၶတည္ေစတယ္။ ရတာမ်ိဳးက တသက္လံုးပါေနမယ္။ ဘယ္ေတာ့မွမေျပာင္းေတာ့ဘူး။ စစ္မစစ္ စစ္ရင္ Buccal swabs ပါးေစာင္က သြားရည္ကို ဂြမ္းစနဲ႔သုတ္ယူတာ၊ Blood ေသြး၊ Body liquid အရည္ေတြနဲ႔ Tissue samples (တစ္ရွဴး) အမူနာေတြကိုရယူ စမ္းသပ္ႏိုင္တယ္။

DNA တိုင္းမွာ Coding information (ကုတ္) ပါတာနဲ႔ Non-coding genetic material (ကုတ္) မပါတာ ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္။ မပါတာကို Junk DNA ေခၚေလ့ရွိျပီး Individual identification ဘယ္သူ-ဘယ္ဝါ ခြဲျခားရာမွာ သံုးရတယ္။ လူတိုင္းမွာ မတူထူးျခားတဲ့ Unique genetic profile ရွိတာမို႔ ခြဲလို႔ရတယ္။ သတ္မွတ္ေပးႏိုင္တဲ့ DNA Marker (မတ္ကာ) ၅ မ်ိဳး သံုးတယ္။ D21S11, D7S820, TH01, D13S317 နဲ႔ D19S433 ေတြျဖစ္တယ္။ အေမ၊ အေဖ နဲ႔ ကေလးတို႔ရဲ႕ အဲဒီ ၅ မ်ိဳးကို စစ္လိုက္ရင္ အေဖဟုတ္-မဟုတ္၊ အေမဟုတ္-မဟုတ္ သိလာေတာ့တယ္။ စံုေစ့ေအာင္စစ္ရင္ ၁၃ မ်ိဳးအထိရွိတယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ အဆံုးသတ္ အေျဖထုတ္တယ္။ Biological father ဟုတ္တယ္၊ မဟုတ္ဘူး သိလာမယ္။

DNA Test Applications စမ္းနည္းကို
1. Relationship DNA Testing ေဆြမ်ိဳးစစ္တာ၊
2. Genetic Disease Testing ေရာဂါစစ္တာ၊
3. Genealogy DNA Testing ဗီဇသမိုင္းေၾကာင္းစစ္တာ၊
4. Family Tree DNA ေဆြမ်ိဳးစဥ္ဆက္ လိုက္ရွာတာေတြအတြက္ သံုးတယ္။

Rates of non-paternity အေဖ-မစစ္ႏွဳန္းဟာ ဝ႕၈% ကေန ၃ဝ% အထိရွိတယ္လို႔ ၂ဝဝ၅ စစ္တမ္းတခုက ဆိုပါတယ္။
• အဂၤလန္မွာ ေယာက္်ား ၁၆၇၈ ေယာက္ကို စစ္ရတာမွာ ၁-၂% ရွိတယ္။
• မက္စီကိုမွာ ကေလး ၃၉၆ ေယာက္ကို စစ္တာမွာ ၉႕၈% ကေန ၁၃႕၈% ရွိတယ္။
• ဆြစ္ဇလန္မွာ ဝ႕၃% ကေန ၁႕၃% ရွိတယ္။
• အေမရိကားမွာ (မစ္ခ်ိဂန္) မယ္ အျဖဴကေလး ၁၄၁၇ ေယာက္နဲ႔ အမဲကေလး ၅၂၃ ေယာက္ကေန ၁႕၄% ကေန ၁ဝ႕၁% ရွိတယ္။ (ဟာဝိုင္ယီ) မွာ မိသားစုေပါင္း ၁၇၄၈ ထဲက ကေလးေပါင္း ၂၈၃၉ ေယာက္ကေန ၂-၃% ရွိတာ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။

Non-paternity အေဖ-မစစ္တာကိုစစ္လို႔ သိလာ၊ ေတြ႔လာရင္ လူမႈေရးအရႈတ္အရွင္းသာမက က်န္းမာေရး ျပႆနာပါ တက္ပါမယ္။ မ်ိဳးရိုးလိုက္တဲ့ Cystic fibrosis ေရာဂါအတြက္ Genetic screening မ်ိဳးဗီဇ စစ္ေဆးတဲ့အခါ သိလာေစတယ္။

1. Non-paternity အေဖ စစ္-မစစ္၊
2. Brother/sister sibling test ေမာင္ႏွမ စစ္-မစစ္၊
3. Half-brother/half-sister sibling test အေမတူ-အေဖကြဲ ေမာင္-ႏွမ ဟုတ္-မဟုတ္၊
4. Grandparentage test အဖိုး-အဖြါးမွန္-မမွန္၊
5. Uncle (aunt)/nephew (niece) test အေဒၚ-ဦးေလး ေတာ္-မေတာ္ေတြကိုလည္း စစ္လို႔ရပါတယ္။

ဒီစစ္ေဆးမႈေတြကို တရားဝင္မႈရွိေအာင္လည္းလုပ္ေပးဘို႔ အလုပ္ရက္ ၁၅ ရက္ပဲၾကာမယ္။ အပိုေဆာင္းေပးရင္ ၅ ရက္နဲ႔ ဝန္ေဆာင္ေပးႏိုင္ပါသတဲ့။ PRO-DNA Family Relationship Test စမ္းသပ္နည္းအတြက္ $725 ကုန္က်မယ္။ Legal admissibility ဥပေဒေဘာင္ဝင္ခ်င္ရင္ ေနာက္ထပ္ $170 ေဒၚလာ၊ ၅ ရက္နဲ႔ ရခ်င္ရင္ $275 ေဒၚလာ အပိုေပးရမယ္လို႔ ေၾကာညာထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

- Blood Grouping (A, B, AB, O) ေအ၊ ဘီ၊ ေအဘီ၊ အို ေသြးအုပ္စု ဇယား http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2011/11/b-ab-o.html ကိုလည္း ဖတ္ပါ။

Dr. တင့္ေဆြ