Primary Complex ကေလးတီဘီ

၁။ မဂၤလာပါဆရာရွင့္ ကၽြန္မကိုကူညီေပးပါဆရာ။ ကၽြန္မသားေလး ၁ႏွစ္ျပည့္ပါၿပီ။ ေပါင္ခ်ိန္က ၁၆ ေပါင္ႏွင့္ ၁၈ ေပါင္ၾကား က်လိုက္တက္လိုက္ပါဆရာ။ သံုးလေလာက္ေတာ့ ဆက္တိုက္ တခါဆီေဆးခန္းသြားရတယ္ဆရာ။ ဒီလေတာ့ ၂ ခါ ျပန္ဖ်ားတယ္ဆရာ။ ကေလးဆရာဝန္က တီဘီစစ္ခိုင္းလို႔ စစ္ၾကည့္လိုက္တာ P complex ပါ ဒီေန႔အေျဖရပါတယ္ဆရာ။ ဆရာမက မနက္ျဖန္ ၂၆ ဇူလိုင္ကစၿပီးေဆးေသာက္ခိုင္းပါတယ္ဆရာ။ ကၽြန္မစိုးရိမ္လို႔ပါ

ဆရာ။ ဓာတ္မွန္တခုတည္းနဲ႔ ေဆးတိုက္ရမွာ တကယ္လို႔မ်ား အေျဖမွားသြားတာေတြလည္းၾကားဖူးထားလို႔ပါ။ ကၽြန္မမွာလည္းေရာဂါရွိေနေတာ့ ကေလးရဖို႔မေသခ်ာေတာ့လို႔ပါဆရာ။ သားေလးတေယာက္တည္းမို႔ပါဆရာ။ တျခားဘာေတြမ်ား ထပ္လုပ္ႏိုင္မလဲ သိခ်င္လို႔ပါဆရာ။ X ray အေျဖေလးပါ ထည့္ပးလိုက္ပါတယ္။ ဆရာ့အကူအညီ လိုအပ္လို႔ပါဆရာ။ က်န္းမာပါေစဆရာ။

တီဘီကို ကေလး + လူၾကီး သံသယရွိတာနဲ႔ ေဆးေပးပါတယ္။ ယူအက္စ္ေအမွာဆို ပိုသတိၾကီးတယ္။ ေဆးစနစ္တက် ေသာက္ရင္ ေပ်ာက္တယ္။ ေဆးမကုရင္၊ စနစ္တက်မေသာက္ရင္ ေဆးယဥ္တီဘီျဖစ္တတ္တယ္။ ေရာဂါအေၾကာင္း + ေဆးအေၾကာင္း ဘေလာ့မွာ ေရးထားတယ္။

၂။ ကေလးတီဘီအေၾကာင္းေလး႐ွင္းျပေပးပါဆရာ ခင္ဗ်ား။

၃။ ကေလးတီဘီအေၾကာင္းေလးေျပာေပးပါအုံးဆရာရယ္။

၄။ ဆရာ႐ွင့္ ကေလးတီဘီေရာဂါ လကၡဏာေလးေတြ သိခ်င္ပါတယ္ရွင့္။ အက်ယ္တဝင့္ ဘယ္မွာ ေလ့လာလို႔ရႏိုင္မလဲ လမ္းၫႊန္ေပးပါ ဆရာရွင့္။

၅။ ဆရာေရသမီးေလးက TB ျဖစ္ေနတာ ေဆးေသာက္တာ သံုးလေက်ာ္ၿပီ။ ေျခာက္လအထိ ေန႔တိုင္း မပ်က္မကြက္ ေသာက္ရမယ္တဲ့။ ဟုတ္ပါသလား။ ကေလးက ၁ ႏွစ္ေျခာက္မွာ စေသာက္ရတာပါ။

၆။ ကၽြန္မ ကေလးက အသက္ ၄ ႏွစ္ ၈ လ၊ ေပါင္ခ်ိန္က 12.5 kg ပါ။ အခု ေဆးေတြက Rifampicin 100 mg + Isoniazid 100 mg tablet ကို တလံုးတစိတ္ ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ Pyrazinamide 500 mg ကို တျခမ္းခ်ိဳး တိုက္ခိုင္းပါတယ္။ ကေလးအသက္နဲ႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္အလိုက္ တိုက္ရတယ္လို႔ သိရပါတယ္ ဆရာရွင့္။ အခုအတိုင္း တိုက္လို႔ရလားရွင့္။ ေဆးအတိအက်မတိုက္ပဲ (ရက္နည္းရင္ ေဆးနည္းရင္) မေကာင္းဘူးဆိုလို႔ပါရွင္။ ကၽြန္မ စိတ္ပူလို႔ပါရွင့္။

၇။ X-ray အေျဖေလး သိလို႔ရမလားဆရာ။ အသက္က ၁ႏွစ္ ၇လ ေယာက်္ားေလးပါ။
• ကေလးတီဘီ။
• အႏၱရာယ္႐ွိပါသလား ဆရာ။ တီဘီေဆးတိုက္ရင္ေရာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားလားဆရာ။
• ဆရာဝန္ကညႊန္ရင္ တိုက္ကိုတိုက္ရမယ္။ ၆ လထက္မၾကာပါ။ တိတိက်က်တိုက္ရတယ္။ မဟုတ္ရင္ ေဆးယဥ္တီဘီ ဆိုရင္ေတာ့ ေဆးေစ်းလည္းၾကီး၊ ေဆးလည္းရွား၊ ထိေရာက္မႈလည္း မေကာင္းပါ။ ေဆးတိုင္းမွာ အားေဆးကအစ ေဘးထြက္သက္ေရာက္မႈေတြရွိတယ္။
• ဟုတ္ကဲ့ပါဆရာ။ ဉာဏ္ရည္ေတြဘာေတြေရာ ထိခိုက္ႏိုင္လားဆရာ။

တီဘီဆိုတာ ဘယ္ေနရာ (အဆုပ္၊ အရိုး၊ အူ၊ တျခားေနရာ) မွာျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္အရြယ္ (လူၾကီး၊ ကေလး) မွာျဖစ္ျဖစ္ Mycobacterium tuberculosis ပိုးကေနျဖစ္ေစတယ္။ ေလထဲကေန ကူးစက္ခံရလို႔ျဖစ္တယ္။ ကေလးတီဘီျဖစ္ေနရင္ ဒါေတြရွိေနမယ္။ အေလးခ်ိန္ တိုးသင့္သေလာက္မတိုးတာ။ အစားပ်က္တာ။ လည္ပင္းနားမွာ တက္ေစ့ေလးေတြ ၾကီးေနတာ။

အေရျပားစမ္းနည္းနဲ႔ ရင္ပတ္ဓါတ္မွန္နဲ႔ေရာဂါကိုသိမယ္။ Tuberculin skin test (Mantoux test or PPD test) အေရျပားစမ္းတဲ့အခါ ေဆးထိုးေပးရာမွာ ယားမယ္။ နည္းနည္း ေဖါင္းလာမယ္။ အရြယ္အစားၾကီးလာမယ္။ ၂ဝ% မွာ မျပပဲေနတာေတြ႔ရတယ္။ BCG ေမြးစတံုးက ကာကြယ္ေဆးထိုးထားလို႔ မွားျပီး အေပါင္းျပတာလည္း ရွိႏိုင္တယ္။ ဒီကာကြယ္ေဆးက အဓိကဦးေႏွာက္တီဘီျဖစ္မွာကို ကာကြယ္တယ္။

၂ဝ၁ဝ WHO ကေလးတီဘီအတြက္ ေဆးအေလးခ်ိန္သတ္မွတ္ခ်က္
Isoniazid 10mg/kg (range 10-15 mg/kg); maximum dose 300 mg/day
Rifampicin 15mg/kg (range 10-20 mg/kg); maximum dose 600 mg/day
Pyrazinamide 35mg/kg (30-40) mg/kg)
Ethambutol 20mg/kg (15-25 mg/kg)
အေလးခ်ိန္ 25kg ကအထက္ လူၾကီးေတြလိုတိုက္ႏိင္တယ္။

Kidz Kit 3 ေဆးထဲမွာ ဒီေဆးေတြပါတယ္။
2 – 120mL bottles of Zcure (Pyrazinamide) 250mg per 5mL suspension - Each 5mL of Zcure suspension contains 250mg pyrazinamide
1 – 120mL bottle of Natricin (Rifampicin) Forte 200mg per 5mL suspension - Each 5mL of Natricin Forte suspension contains 200mg rifampicin
1 – 120mL bottle of Curazid (Isoniazid) Forte 200mg/10 mg per 5mL syrup - Each 5mL of Curazid forte syrup contains 200mg isoniazid and 10mg pyridoxine hydrochloride (Vitamin B6)

ေဆးတိုက္နည္း
• အိပ္ယာထ အစာမေကြ်းမီ = Rifampicin တိုက္ပါ။
• ေနာက္နာရီဝက္မွာ = Isoniazid တိုက္ပါ။
• ေနာက္နာရီဝက္ = မနက္စာေကြ်းပါ။
• ေန႔ခင္း = Pyrazinamide တိုက္ပါ။

ေဆးတိုက္ခ်ိန္ (၆) လတိတိၾကာမယ္။ Primary Complex ကသူမ်ားေတြကို မကူးစက္ပါ။ ေဆးတိုင္းမွာ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးရွိတယ္။ တီဘီေဆးေတြက ဆိုက်ိဳးေတြက မဆိုးပါ။ ေဆးစနစ္တက်မတိုက္ရင္ (ရက္နည္းရင္၊ ေဆးနည္းရင္) တီဘီပိုးေတြမေသတာနဲ႔ ေဆးယဥ္တာျဖစ္ေစမယ္။ အဲလိုျဖစ္တရင္ေတာ့ ဒုတိယတန္းစားေဆးေတြက ေဆးဝယ္ရ ခက္တယ္။ ေဆးေစ်းၾကီးတယ္။ ပဌမတန္းစားေဆးေတြေလာက္ ထိေရာက္မႈမေကာင္းပါ။

TB writing links တီဘီေရာဂါစာမ်ား
1. BCG vaccine တီဘီ ကာကြယ္ေဆး http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/01/bcg-vaccine.html
2. Bone tuberculosis အရိုး တီဘီ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/10/bone-tuberculosis.html
3. Bone tuberculosis အရိုး တီဘီ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/10/bone-tuberculosis.html
4. Infertility and TB (1) တီဘီ ေဆးနဲ႔ ကေလးမရႏိုင္ေသးျခင္း (၁)
5. Infertility and TB (2) တီဘီ ေဆးနဲ႔ ကေလးမရႏိုင္ေသးျခင္း (၂)
6. Intestinal Tuberculosis အူ (တီဘီ) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/01/intestinal-tuberculosis.html
7. MDR-TB ေဆးယဥ္တဲ့ တီဘီ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/11/mdr-tb.html
8. More money needed to beat TB တီဘီေရာဂါႏွိမ္နင္းရန္ ေဒၚလာ ၅၆ ဘီလီယန္လိုအပ္
9. Primary Complex ကေလးတီဘီ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/11/primary-complex.html
10. TB Medicines Side Effects (တီဘီ) ေဆးေတြ နဲ႔ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/04/side-effects-of-tb-medicines.html
11. TB No more in Medical Curriculum ဆရာဝန္ေတြကို တီဘီ သင္မေပးၾကေတာ့တာ စိုးရိမ္စရာ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2009/10/tb-no-more-in-medical-curriculum.html
12. TB Q and A (တီဘီ) အေမး-အေျဖ (၁) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/09/tb-q-and.html
13. TB Q and A (တီဘီ) အေမးအေျဖ (၂) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2014/01/tb-questions.html
14. TB Signs & Symptoms တီဘီေရာဂါလကၡဏာမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2016/12/tb-signs-symptoms.html
15. TB အသစ္လား အေဟာင္းလား http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/05/tb.html
16. Tuberculin test (တီဘီ) အတြက္ (ၾကဴဘာကူလင္ တက္စ္)http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/10/tuberculin-test.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ