Infections ေရာဂါပိုးဝင္ျခင္းမ်ား

အဂၤလိပ္စာလံုးေတြမတည့္မျဖစ္ပါ။ ေဆာရီး။

ေသးငယ္တဲ့ေရာဂါပိုးမႊားေလးေတြက လူ႔ကိုယ္ထဲတနည္းနည္းနဲ႔ဝင္လို႔ လူ႔ခႏၶာကိုယ္ကို အသံုးျပဳျပီး မ်ဳိးပြားၾက၊ အံုက်င္းဖြဲ႔ ေနထုိင္လို႔ လူကိုေရာဂါရေစတယ္။ အဲလိုနည္းနဲ႔ရတဲ့ေရာဂါေတြကို Infectious diseases ကူးစက္ေရာဂါေတြလို႔ ေခၚတယ္။ အဲလိုေရာဂါတမ်ဳိးရွိေနတံုးမွာ ထပ္ရလာတဲ့ေရာဂါသစ္ဝင္တာကို Secondary infection ဒုတိယပိုးဝင္ျခင္းလို႔ေခၚတယ္။ အဲလိုျဖစ္တဲ့အခါ လူရဲ႕တံု႔ျပန္မႈကို Inflammation (အင္ဖလေမးရွင္း) ေရာင္ျခင္းလို႔ ေခၚတယ္။

ေရာင္ျခင္းျဖစ္ရင္ လကၡဏာႀကီး ၅ မ်ဳိးျဖစ္လာတယ္။
၁) နီျခင္း၊ Redness = Rubo
၂) ေရာင္ျခင္း၊ Swelling = Tumor
၃) နာျခင္း၊ Pain = Dolor
၄) ပူျခင္း၊ Heat = Calor
၅) လုပ္ရမည့္ အလုပ္ပ်က္ျခင္း၊ Loss of function = Functio laesa ေတြျဖစ္တယ္။

Acute infection ရက္တို (႐ုတ္တရက္) (အင္ဖက္ရွင္) နဲ႔ Chronic infection ရက္ရွည္ (အင္ဖက္ရွင္) လို႔ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ (အင္ဖက္ရွင္) ရတဲ့ေရာဂါေတြအမည္ အဆံုးတိုင္းမွာ –itis နဲ႔ ဆံုးတယ္။ ဥပမာ Dermatitis အေရျပားေရာင္ျခင္း၊ Appendicitis အူအတက္ေရာင္ျခင္း၊ Meningitis ဦးေႏွာက္ေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ Tonsillitis အာသီးေရာင္ျခင္း။

Infection (အင္ဖက္ရွင္) ရေစတဲ့ပုိးေတြ
၁။ Bacteria ဗက္တီးရီးယား၊
၂။ Virus ဗိုင္းရပ္၊
၃။ Parasite ပါရာဆိုက္၊ နဲ႔
၄။ Fungus ဖန္းဂတ္စ္။

၁။ Bacterial infectious diseases ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြ
Anthrax = ႏြားမွတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ေဒါင့္သန္းေရာဂါ၊ Antibiotic Diarrhea = ပဋိဇီဝေဆးေၾကာင့္ ဝမ္းပ်က္ျခင္း၊ Bacterial Meningitis = ဦးေႏွာက္ အေျမႇးေရာင္၊ Bacterial Vaginosis = ေမြးလမ္းေရာင္ျခင္း၊ Brucellosis = တိရိစာၦန္ မွတဆင့္ ကူးတဲ့ေရာဂါ၊ Chancroid = ရွန္ကာ၊ Chlamydia = ေမြးလမ္းေရာင္ျခင္း၊ Cholera = ကာလဝမ္းေရာဂါ၊ Clostridium botulinum = အစာဆိပ္သင့္ျခင္း၊ Conjunctivitis = မ်က္စိနာျခင္း၊ Diphtheria= ဆံုဆို႔နာ၊ Epididymitis = က်ားအစိ ေရာင္ျခင္း၊ Food Poisoning = အစာဆိပ္သင့္ျခင္း၊ Gardnerella = ေမြးလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ Gas Gangrene = အနာပုတ္ျခင္း၊ Gonorrhea = ဂႏိုရီးယား၊ H. Pylori = အစာအိမ္နာ၊ Impetigo = အေရျပား အနာရင္းျခင္း၊ Leprosy (Hansen's Disease) = အနာႀကီးေရာဂါ၊ Lyme Disease = လိုင္းမ္ေရာဂါ၊ Orchitis = က်ားအေၾကာေရာင္ျခင္း၊ Osteomyelitis = အ႐ိုးတြင္းေရာင္ျခင္း၊ Otitis Media = နားျပည္ယိုျခင္း၊ Pertussis (Whooping Cough) = ၾကက္ညွာ ေခ်ာင္းဆိုး၊ Plague = ပလိပ္၊ Pneumonia = ႏူမိုးနီးယား၊ Prostatitis = က်ားဆီးႀကိတ္ေရာင္ျခင္း၊ Pyelonephritis = ေက်ာက္ကပ္ႁပြန္ေရာင္ျခင္း၊ Rheumatic Fever = ႐ူမက္တစ္အဖ်ား၊ Salmonellosis = ဆာလ္မိုနယ္လိုးဆစ္၊ Shigellosis = ရွီဂယ္လိုးဆစ္၊ Syphilis = ဆစ္ဖလစ္၊ Tetanus = ေမးခိုင္၊ Trachoma= မ်က္ခမ္းစပ္၊ Traveller's Diarrhea = ခရီးသြားဝမ္းပ်က္၊ Tuberculosis (TB = Koch’s) = တီဘီ၊ Typhoid = တိုက္ဖြိဳက္၊ Typhus Fever = တိုက္ဖတ္စ္ေရာဂါ၊ Urinary Tract Infections = ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း။

၂။ Viral infectious diseases ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြ
AIDS = ေအအိုင္ဒီအက္စ္၊ Bronchiolitis = ေလႁပြန္ငယ္ေတြေရာင္ျခင္း၊ Chickenpox (Varicella) = ေရေက်ာက္၊ Common cold = အေအးမိ၊ Conjunctivitis = မ်က္စိနာ၊ DHF = ေသြးလြန္တုပ္ေကြး၊ Encephalitis = ဦးေႏွာက္ေရာင္၊ Hepatitis = အသဲေရာင္၊ Herpes = ေရယံု၊ Herpes Zoster = ေရယံု၊ Human Papilloma virus = ႂကြက္ႏို႔၊ Influenza (Flu) = တုပ္ေကြး၊ Measles (Rubeola) = ဝက္သက္၊ Measles = ဝက္သက္၊ Meningitis = ဦးေႏွာက္ေျမွး ေရာင္၊ Mumps = ပသိေရာင္၊ Orchitis = က်ားအစိေရာင္၊ Poliomyelitis = ပိုလီယို၊ Rabies = ေခြး႐ူး၊ Rubella (German Measles) = ဂ်ာမန္ ဝက္သက္၊ Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) = ဆားစ္၊ Smallpox = ေက်ာက္ႀကီး၊ Viral encephalitis = ဗိုင္းရပ္စ္ ဦးေႏွာက္ေရာင္၊ Viral gastroenteritis = ဗိုင္းရပ္စ္ အစာလမ္းေရာင္ျခင္း၊ Viral Pneumonia = ဗိုင္းရပ္စ္ ႏူမိုးနီးယား၊ Viral pneumonia = ဗုိင္းရပ္စ္ ႏူမိုးနီးယား။

၃။ Parasitic infectious diseases ပါရာဆိုက္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြ
African Sleeping Sickness = အာဖရိကအိပ္ခ်င္ေရာဂါ၊ Amebiasis = အမီးဘား ဝမ္းကိုက္၊ Ascariasis = သန္ေကာင္၊ Bed Bugs = ၾကမ္းပိုး၊ Enterobiasis (Pinworm) = စအိုယားေစတဲ့ သန္ေကာင္၊ Filariasis = ဆင္ေျခေထာက္၊ Giardiasis = ဂိုင္ယားဒီးေရးဆစ္၊ Hookworm = ခိ်တ္သန္ေကာင္၊ Lice = သန္း၊ Malaria = ငွက္ဖ်ား၊ Pinworms = အပ္ပံုသန္ေကာင္၊ Scabies = ဝဲ၊ Tapeworm = တိပ္ျပားပံု သန္ေကာင္၊ Trichinosis = ဝက္မွကူးတဲ့ သန္ေကာင္၊ Trichomoniasis = (ထြိဳင္ကိုမိုးနပ္စ္) = လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ေမြးလမ္း-ဆီးႁပြန္ေရာင္ျခင္း။

၄။ Fungal infectious diseases ဖန္းဂတ္စ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြ
Aspergillosis အဆုပ္ထဲဝင္ျခင္း၊ Athlete's Foot အားကစားသမားေျခေထာက္၊ Candidiasis = ကင္ဒီဒိုင္ေရးဆစ္၊ (Thrush မွက္ခ႐ု၊ အေရျပား၊ ေမြးလမ္း၊ အစာၿမိဳႁပြန္တို႔၌ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြ။) Histoplasmosis အဆုပ္ေရာဂါတမ်ိဳး၊ Pneumocystis Carinii Pneumonia (PCP) ႏူမိုးနီးယားတမ်ိဳး၊ Sporotrichosis အေရျပားနာ၊ Yeast Infections (ရိစ္) = ေမြးလမ္ေၾကာင္း ယားျပီးအျဖဴဆင္းျခင္း။

၅။ Staphylococcal Infections (စတက္ဖလိုေကာကပ္စ္) ဗက္တီးရီးယား အင္ဖက္ရွင္ေတြ
Folliculitis, Furuncles အေရျပားေရာင္ျခင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ Impetigo အေရျပားနာ၊ Wound infections, Soft-tissue infections အနာ-ဒဏ္ရာေတြ၊ Endocarditis ႏွလံုးအတြင္းသား ေရာင္ျခင္း၊ Osteomyelitis အ႐ိုးအတြင္း ေရာင္ျခင္း၊ Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊ Food poisoning အစာဆိပ္သင့္ျခင္း၊ Infections related to prosthetic devices သြားအတု-အ႐ိုးတုေရာင္ျခင္း၊ Urinary tract infection ဆီးလမ္းေရာင္ျခင္း။

(စတက္ဖလိုေကာကပ္စ္) ပိုးေသေဆးေတြ
• Clindamycin: လူၾကီး 150-300 mg (၈) နာရီတၾကိမ္၊ 300-600 mg IV (၈) နာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 25-40 mg/kg/d IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊
• Dicloxacillin: လူၾကီး 500 mg ၆ နာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 25 mg/kg/d ၆ နာရီတၾကိမ္၊
• Trimethoprim-sulfamethoxazole (Septrin): လူၾကီး 160 mg TMP/800 mg SMZ တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁ဝ-၁၄ ရက္၊ ကေလး >2 years: 6-12 mg of trimethoprim/kg/d တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊
• Nafcillin: လူၾကီး 1-2 g IV ၄ နာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 100-200 mg/kg/d IV ၄ နာရီတၾကိမ္၊
• Vancomycin: လူၾကီး 1 g or 15 mg/kg IV ၁၂ နာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 30-40 mg/kg/d IV ၁၂ နာရီတၾကိမ္၊
• Cefazolin: လူၾကီး 1 g IV (၈) နာရီတၾကိမ္၊ ကေလး 50-100 mg/kg/d IV ၈ နာရီတၾကိမ္၊
• Minocycline: လူၾကီး 100 mg PO/IV q12-24h; ကေလး 2-4 mg/kg/d တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊

၆။ Streptococcus Group A Infections (စတက္ပတိုေကာကပ္စ္ ေအ) ဗက္တီးရီးယားအင္ဖက္ရွင္ေတြ
Pharyngitis အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ Tonsillopharyngeal cellulitis အာသီး-အာေခါင္ ေရာင္ျခင္း၊ Abscess ျပည္တည္နာ၊ Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊ Necrotizing fasciitis အေရျပား ျပည္တည္ျခင္း၊ Streptococcal bacteremia ေသြးထဲပိုး ဝင္ျခင္း၊ Osteomyelitis အ႐ိုးအတြင္းေရာင္ျခင္း၊ Ottitis Media နားျပည္ယိုျခင္း၊ Sinusitis ဆိုင္းနပ္စ္၊ Meningitis ဦးေႏွာက္ေျမွး ေရာင္ျခင္း၊ or Brain Asscess ဦးေႏွာက္ ျပည္တည္ျခင္း၊ Acute rheumatic fever ေလးဘက္နာ ရုတ္ တရက္ျဖစ္ျခင္း၊ Rheumatic Heart disease ရူမက္တစ္ ႏွလံုးေရာဂါ၊ Acute Glumerulo-nephritis ေက်ာက္ကပ္ ရုတ္တရက္ေရာင္ျခင္း၊ Scarlet fever (စကားလက္ဖီဗာ)။

(စတက္ပတိုေကာကပ္စ္ ေအ) ပိုးေသေဆးေတြ
• Penicillin G: လူၾကီး 2-4 million U IV တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ ကေလး 150,000 U/kg/d IV ၄ နာရီတၾကိမ္၊
• Penicillin VK: လူၾကီး 500 mg တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္၊ ၁ဝ ရက္၊ ကေလး 250 mg တေန႔ ၂-၃ ၁ဝ ရက္၊
• Clindamycin: လူၾကီး 600 mg IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ (သို႔) 300-450 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ ကေလး 25-40 mg/kg/d IV တေန႔ ၃-၄ ၾကိမ္၊
• Vancomycin: လူၾကီး 15 mg/kg IV ၁၂ နာရီတၾကိမ္၊ (သို႔) 22.5 mg/kg ၁၂ နာရီတၾကိမ္၊ ဦးေႏွာက္ေရာင္ = ကေလး 40 mg/kg/d IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊/တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ ၇-၁ဝ ရက္။
• Telavancin: လူၾကီး 10 mg/kg IV OD ၇-၁ဝ ရက္။

၇။ Streptococcus Group B Infections (စထြက္ပတိုေကာကပ္စ္ ဘီ) ဗက္တီးရီးယား အင္ဖက္ရွင္ေတြ
Pneumonia ႏူမိုးနီးယား၊ Meningitis ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ျခင္း၊ Bacteremia ေသြးထဲပိုးေရာက္ျခင္း၊ Endocarditis ႏွလံုး အတြင္းသားေရာင္ျခင္း၊ Cellulitis, Skin and soft-tissue infection အေရျပားအနာေတြ၊ Osteomyelitis အ႐ိုးအတြင္း ေရာင္ျခင္း၊ Arthritis အဆစ္ေရာင္ျခင္း၊ Urinary tract infection ဆီးလမ္းေရာင္ျခင္း၊ Pelvic abscess တင္ပါးဆံုတြင္း အဂၤါေတြ ျပည္တည္ျခင္း။

(စထြက္ပတိုေကာကပ္စ္ ဘီ) ပိုးေသေဆးေတြ
• Penicillin G: လူၾကီး 12-24 million U/d IV ၄ ပါတ္။
• Cefazolin: လူၾကီး 1 g IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊
• Vancomycin: လူၾကီး 1 g IV တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊
• Telavancin: လူၾကီး 10 mg/kg IV ၇-၁၄ ရက္။
• Gentamicin: လူၾကီး 60 mg IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊
• Clindamycin: လူၾကီး 600 mg IV တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ 900 mg IV တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ 300 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္။

၈။ Streptococcus Group D Infections (စထြက္ပတိုေကာကပ္စ္ ဒီ) ဗက္တီးရီးယားအင္ဖက္ရွင္ေတြ
Meningitis ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ျခင္း၊ Peritonitis ဝမ္းဗိုက္အတြင္းဖံုးအလႊာေရာင္ျခင္း၊ Septic arthritis အဆစ္ေရာင္ ျခင္း၊ Urinary tract infections ဆီးလမ္းေရာင္ျခင္း၊ Neonatal sepsis ေမြးစကေလးပိုးဝင္ျခင္း။

(စထြက္ပတိုေကာကပ္စ္ ဒီ) ပိုးေသေဆးေတြ
• Penicillin G လူၾကီး 12-18 million U IV ကို ၂၄ နာရီအတြင္း ၄ ၾကိမ္ခြဲေပးပါ။ ကေလး >4 weeks: 25,000-400,000 U/kg/d IV တေန႔ ၄ ၾကိမ္။
• Ceftriaxone: လူၾကီး 2 g IV တေန႔ ၁ ၾကိမ္။ ကေလး >4 weeks: 50-100 mg/kg/d IV တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္။
• Vancomycin: လူၾကီး 30 mg/kg ကို တေန႔ ၂ ၾကိမ္ခြဲေပး။ ကေလး >4 weeks 40 mg/kg/d IV တေန႔ ၃-၄ ၾကိမ္။
Candidiasis Yeast like fungus ဖန္းဂန္စ္ မိႈဝင္ျခင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး
• Clotrimazole, Ciclopirox, Econazole, Intraconazole, Ketoconazole, Miconazole, Nystatin လိမ္းေဆး-ထည့္ေဆးေတြ။
• Candida esophagitis: Fluconazole 100-200 mg/d ၁၄-၂၁ ရက္၊
• Vulvovaginal candidiasis: Fluconazole (150 mg) ၁ ၾကိမ္တည္း။
• Candida cystitis: Fluconazole at 200 mg/d ၁ဝ-၁၄ ရက္အနည္းဆံုး၊
• Renal candidiasis: Fluconazole at 400 mg/d IV or orally ၂ ပါတ္အနည္းဆံုး။
• Chronic mucocutaneous candidiasis: Fluconazole 100-400 mg/d (သို႔) Itraconazole 200-600 mg/d

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ