Lactose Intolerance လက္တို႔စ္ ႏို႔လက္မခံႏိုင္တဲ့ ဝမ္းပ်က္ေရာဂါ
၁။ ဆရာ႐ွင့္ ၁ လခြဲသမီးေလးမွာ lactose intolerance ျဖစ္ေနတယ္လို႔ သိသိခ်င္း အေမႏို႔ ၂ ပတ္ျဖတ္ၿပီး lactose intorelance ႏို႔မႈန္႔တိုက္ေနရပါတယ္႐ွင့္။ lactose intorelance နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ႐ွင္းျပေပးပါလားဆရာ။ သမီးက ဆားလင္းႀကီးၿမိဳ႕နယ္ကပါဆရာ။
၂။ သမီးရဲ႕ ဒုတိယေျမာက္သားေလးက အသက္ ၇ လခြဲရိွပါၿပီရွင္ လက္တို႔စ္နဲ႔မတည့္ျဖစ္ေနပါတယ္ဆရာ။ ကေလး အသက္ တလခြဲမွာတစ္ခါ အသက္ ၄ လေလာက္မွာတခါ အခု အသက္ ၇လခြဲမွာ တစ္ခါ လက္တို႔စ္နဲ႔မတည့္တာ ျပန္ျဖစ္ေနပါတယ္ လက္တို႔စ္ မတည့္တာက အဲ့ဒီလို ခနခနျဖစ္တတ္ပါသလားရွင္။ အခုတစ္ေခါက္ ဝမ္းစစ္ေတာ့ color က greewish yellow သၾကားဓာတ္က 1.5 ပါဆရာ။ ဆရာ ဒီလို ခဏခဏ မျဖစ္ေအာင္ ဘာေတြကို ဆင္ျခင္ရမလဲရွင္။ ကေလးက G6PD ပါဆရာ။ လက္တို႔နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေလးေတြ ညႊန္ၾကားေပးေစျခင္ပါတယ္ရွင္။
မိခင္ႏို႔ရည္ထဲမွာ ပရိုတင္း 0.8% to 0.9%၊ အဆီ 4.5%၊ ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ 7.1% နဲ႔ ဓါတ္ဆား 0.2% ပါတယ္။ Carbohydrates ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ ထဲမွာ အဓိက Lactose လက္တို႔္စ္သၾကားဓါတ္ 7 g/100 ml ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခ်ိဳတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေလးေတြနဲ႔ လူၾကီးေတြမွာ လက္တို႔္စ္သၾကားဓါတ္ကိုခံႏိုင္ရည္မရွိၾကပါ။ Lactose intolerance ေခၚတယ္။ Lactase deficiency လို႔လဲေခၚတယ္။ Lactase ေခၚတဲ့ အူထဲက အင္ဇိုင္းမ္ကေန လက္တို႔စ္ကို အစာေက်ခ်က္ဘို႔ လုပ္ေပးတယ္။ ဒီအင္ဇိုင္းနည္းေနရင္ ႏို႔ကိုအစာမခ်က္ႏိုင္ျဖစ္မယ္။
သံုးမ်ိဳးရွိတယ္။
(၁) Primary lactose intolerance အသက္ၾကီးလာလို႔ျဖစ္ျခင္း၊ လူဦးေရရဲ႕ ၇ဝ% ေလာက္ရွိတယ္။ ကေလး အသက္ ၂-၃ ႏွစ္ထက္ေစာသိေလ့မရွိပါ။
(၂) Secondary lactose intolerance ေနမေကာင္းရာကေနျဖစ္ျခင္း၊ အူသိမ္ကိုခြဲစိတ္ျပီးေနာက္မွာျဖစ္ျခင္း Celiac disease, Gastroenteritis နဲ႔ Crohn's disease အစာလမ္းေရာဂါေတြကေနျဖစ္ျခင္း။ Lactose malabsorption ေအာက္ခံေရာဂါကေန ဆက္ျဖစ္တယ္။ Rotavirus ရိုတာဗိုင္းရပ္ပိုးဝင္ရာကေနျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Giardiasis, cryptosporidiosis နဲ႔ တျခား ပါရာဆိုက္ ဝင္လို႔ကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒီလိုကေလးေတြကို ျဖစ္ေစတာကိုေရွာင္ျပီး၊ အဲဒီအေျခခံေရာဂါကိုလဲ ကုသေပးရမယ္။
(၃) Congenital lactose intolerance ေမြးရာပါျဖစ္ျခင္း။ ရွားပါးတယ္။ Neonatal Lactase Deficiency ဖြံ႔ျဖိဳးမႈ အားနည္းခ်က္ကေနျဖစ္တာကေတာ့ အစာလမ္းေၾကာင္း ဖြံျဖိဳးမႈမျပည့္စံုေသးလို႔ကေနျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ ၃၄ ပါတ္ ေနာက္မွသာ ျပည့္စံုတယ္။ ေစာေမြးတဲ့ကေလးေတြမွာျဖစ္တယ္။
ေရာဂါေသခ်ာေအာင္ စစ္ေဆးမႈေတြလုပ္ရမယ္။
1. Lactose tolerance test
2. Hydrogen breath test
3. Stool acidity test
အဲလိုျဖစ္ေနသူေတြမွာ ႏို႔ပါတာစားေသာက္ျပီးတာနဲ႔ မိနစ္ ၃ဝ အၾကာမွာ စခံစားရမယ္။ ဝမ္းပ်က္မယ္၊ ပ်ိဳ႔-အန္မယ္။ ရင္ျပည့္ေနမယ္။ ေလတက္မယ္။ တခ်ိဳ႕သိပ္မဆိုးလွေပမဲ့ တခ်ိဳ႕မွာဆိုးတယ္။ ဒီေရာဂါရွိေနတဲ့ကေလးမွာ ဗိုက္ေဖါင္းေနမယ္။ ဗိုက္ေအာင့္မယ္။
ေပ်ာက္ေအာင္ကုလို႔မရပါ။ ႏို႔နဲ႔ ႏို႔ထြက္အစားအေသာက္ေတြေရွာင္ပါ။ ေလွ်ာ့ပါ။ အဲလို ေရွာင္ရသူေတြမွာ ကယ္လ္စီယမ္ နည္းမယ္။ ေဆးေသာက္ရမယ္ ကယ္လ္စီယန္ပါအစားေတြေရြးေစားရမယ္။ ဗီတာမင္ (ဒီ) နည္းရင္လဲ ျဖည့္ရမယ္။ Lactose-reduced or lactose-free products လက္တို႔စ္နည္း-မပါ အစားအစာေတြ ေရြးသံုးပါ။ လက္တို႔စ္ မပါတာနဲ႔ နည္းနည္းေလးသာပါတဲ့ ျပဳျပင္ထားတဲ့အစားအေသာက္ေပးတာေတြကိုသာ ေကြ်းတာ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Lactose-Free Formulas လက္တို႔စ္မပါ ႏို႔မံႈသာ တိုက္ပါ။
အရိုးၾကီးထြားဘို႔ မရွိမျဖစ္တဲ့ ကယ္လ္စီယမ္ နည္းမွာကိုသတိထားရမယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲလိုကေလးေတြကို ကယ္လစီယမ္ ပါတဲ့တျခားအစာေတြနဲ႔ ကယ္လ္စီယမ္ေပးရမယ္။ ကေလးအရြယ္ေလးရလာခ်ိန္မွာ ဆန္၊ ပဲပုပ္ေတြကေန လုပ္တဲ့ႏို႔ ေပးႏိုင္ျပီ။ Lactase enzyme tablets or drops ေဆးသံုးႏိုင္တယ္။ ေဆးေသာက္ျပီး လက္တို႔စ္ပါတဲ့ အစားအေသာက္ကို အသင့္အတင့္ စားေသာက္ႏိုင္မယ္။ မိခင္ႏို႔၊ ႏြားႏို႔သာမက ဆိတ္ႏို႔မွာလဲ လက္တို႔စ္ ပါတယ္။
Lactulose လက္က်ဴလို႔စ္ဆိုတာ လူေတြကေနထုတ္လုပ္ထားတဲ့သၾကားဓါတ္ ျဖစ္တယ္။ ဝမ္းေပ်ာ့ေစေအာင္ ေပးတဲ့ေဆးအျဖစ္ သံုးတယ္။ Lactulose ထဲမွာ Lactose ပါတယ္။ Lactose intolerance ရွိေနသူေတြနဲ႔ မသင့္ပါ။
စမ္းသပ္နည္းမ်ား
၁။ Hydrogen breath test တိက်တယ္။ စမ္းသပ္စက္ထဲကို ၂ နာရီၾကာ အသက္ရွဴထုတ္ရတယ္။ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္မ်ားေနရင္ လက္စတို႔စ္နဲ႔မတည့္တာျဖစ္မယ္။ ကေလးေတြကိုေတာ့ မစမ္းပါ။
၂။ Lactose tolerance test နည္းကို ကေလး-လူၾကီး စမ္းႏိုင္တယ္။ စမ္းမယ့္ေန႔မွာ လက္တို႔စ္ပါတာေသာက္ေစမယ္။ ေသြးကို နာရီဝက္တခါ ၂ နာရီၾကာစစ္မယ္။ ေသြးထဲမွာသၾကားဓါတ္တက္လာတာေတြ႔မယ္။ ဆီးခ်ိဳကိုစမ္းတာမဟုတ္ပါ။
Lactose Intolerance လက္တို႔စ္ ႏို႔လက္မခံႏိုင္တဲ့ ဝမ္းပ်က္ေရာဂါ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/lactose-intolerance.html
Lactose free milk လက္တို႔စ္ဖရီး ႏို႔မႈန္႔ https://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/lactose-free-milk.html
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂။ သမီးရဲ႕ ဒုတိယေျမာက္သားေလးက အသက္ ၇ လခြဲရိွပါၿပီရွင္ လက္တို႔စ္နဲ႔မတည့္ျဖစ္ေနပါတယ္ဆရာ။ ကေလး အသက္ တလခြဲမွာတစ္ခါ အသက္ ၄ လေလာက္မွာတခါ အခု အသက္ ၇လခြဲမွာ တစ္ခါ လက္တို႔စ္နဲ႔မတည့္တာ ျပန္ျဖစ္ေနပါတယ္ လက္တို႔စ္ မတည့္တာက အဲ့ဒီလို ခနခနျဖစ္တတ္ပါသလားရွင္။ အခုတစ္ေခါက္ ဝမ္းစစ္ေတာ့ color က greewish yellow သၾကားဓာတ္က 1.5 ပါဆရာ။ ဆရာ ဒီလို ခဏခဏ မျဖစ္ေအာင္ ဘာေတြကို ဆင္ျခင္ရမလဲရွင္။ ကေလးက G6PD ပါဆရာ။ လက္တို႔နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေလးေတြ ညႊန္ၾကားေပးေစျခင္ပါတယ္ရွင္။
မိခင္ႏို႔ရည္ထဲမွာ ပရိုတင္း 0.8% to 0.9%၊ အဆီ 4.5%၊ ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ 7.1% နဲ႔ ဓါတ္ဆား 0.2% ပါတယ္။ Carbohydrates ကာဗြန္ဟိုက္ဒရိတ္ ထဲမွာ အဓိက Lactose လက္တို႔္စ္သၾကားဓါတ္ 7 g/100 ml ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခ်ိဳတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေလးေတြနဲ႔ လူၾကီးေတြမွာ လက္တို႔္စ္သၾကားဓါတ္ကိုခံႏိုင္ရည္မရွိၾကပါ။ Lactose intolerance ေခၚတယ္။ Lactase deficiency လို႔လဲေခၚတယ္။ Lactase ေခၚတဲ့ အူထဲက အင္ဇိုင္းမ္ကေန လက္တို႔စ္ကို အစာေက်ခ်က္ဘို႔ လုပ္ေပးတယ္။ ဒီအင္ဇိုင္းနည္းေနရင္ ႏို႔ကိုအစာမခ်က္ႏိုင္ျဖစ္မယ္။
သံုးမ်ိဳးရွိတယ္။
(၁) Primary lactose intolerance အသက္ၾကီးလာလို႔ျဖစ္ျခင္း၊ လူဦးေရရဲ႕ ၇ဝ% ေလာက္ရွိတယ္။ ကေလး အသက္ ၂-၃ ႏွစ္ထက္ေစာသိေလ့မရွိပါ။
(၂) Secondary lactose intolerance ေနမေကာင္းရာကေနျဖစ္ျခင္း၊ အူသိမ္ကိုခြဲစိတ္ျပီးေနာက္မွာျဖစ္ျခင္း Celiac disease, Gastroenteritis နဲ႔ Crohn's disease အစာလမ္းေရာဂါေတြကေနျဖစ္ျခင္း။ Lactose malabsorption ေအာက္ခံေရာဂါကေန ဆက္ျဖစ္တယ္။ Rotavirus ရိုတာဗိုင္းရပ္ပိုးဝင္ရာကေနျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Giardiasis, cryptosporidiosis နဲ႔ တျခား ပါရာဆိုက္ ဝင္လို႔ကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒီလိုကေလးေတြကို ျဖစ္ေစတာကိုေရွာင္ျပီး၊ အဲဒီအေျခခံေရာဂါကိုလဲ ကုသေပးရမယ္။
(၃) Congenital lactose intolerance ေမြးရာပါျဖစ္ျခင္း။ ရွားပါးတယ္။ Neonatal Lactase Deficiency ဖြံ႔ျဖိဳးမႈ အားနည္းခ်က္ကေနျဖစ္တာကေတာ့ အစာလမ္းေၾကာင္း ဖြံျဖိဳးမႈမျပည့္စံုေသးလို႔ကေနျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ ၃၄ ပါတ္ ေနာက္မွသာ ျပည့္စံုတယ္။ ေစာေမြးတဲ့ကေလးေတြမွာျဖစ္တယ္။
ေရာဂါေသခ်ာေအာင္ စစ္ေဆးမႈေတြလုပ္ရမယ္။
1. Lactose tolerance test
2. Hydrogen breath test
3. Stool acidity test
အဲလိုျဖစ္ေနသူေတြမွာ ႏို႔ပါတာစားေသာက္ျပီးတာနဲ႔ မိနစ္ ၃ဝ အၾကာမွာ စခံစားရမယ္။ ဝမ္းပ်က္မယ္၊ ပ်ိဳ႔-အန္မယ္။ ရင္ျပည့္ေနမယ္။ ေလတက္မယ္။ တခ်ိဳ႕သိပ္မဆိုးလွေပမဲ့ တခ်ိဳ႕မွာဆိုးတယ္။ ဒီေရာဂါရွိေနတဲ့ကေလးမွာ ဗိုက္ေဖါင္းေနမယ္။ ဗိုက္ေအာင့္မယ္။
ေပ်ာက္ေအာင္ကုလို႔မရပါ။ ႏို႔နဲ႔ ႏို႔ထြက္အစားအေသာက္ေတြေရွာင္ပါ။ ေလွ်ာ့ပါ။ အဲလို ေရွာင္ရသူေတြမွာ ကယ္လ္စီယမ္ နည္းမယ္။ ေဆးေသာက္ရမယ္ ကယ္လ္စီယန္ပါအစားေတြေရြးေစားရမယ္။ ဗီတာမင္ (ဒီ) နည္းရင္လဲ ျဖည့္ရမယ္။ Lactose-reduced or lactose-free products လက္တို႔စ္နည္း-မပါ အစားအစာေတြ ေရြးသံုးပါ။ လက္တို႔စ္ မပါတာနဲ႔ နည္းနည္းေလးသာပါတဲ့ ျပဳျပင္ထားတဲ့အစားအေသာက္ေပးတာေတြကိုသာ ေကြ်းတာ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Lactose-Free Formulas လက္တို႔စ္မပါ ႏို႔မံႈသာ တိုက္ပါ။
အရိုးၾကီးထြားဘို႔ မရွိမျဖစ္တဲ့ ကယ္လ္စီယမ္ နည္းမွာကိုသတိထားရမယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲလိုကေလးေတြကို ကယ္လစီယမ္ ပါတဲ့တျခားအစာေတြနဲ႔ ကယ္လ္စီယမ္ေပးရမယ္။ ကေလးအရြယ္ေလးရလာခ်ိန္မွာ ဆန္၊ ပဲပုပ္ေတြကေန လုပ္တဲ့ႏို႔ ေပးႏိုင္ျပီ။ Lactase enzyme tablets or drops ေဆးသံုးႏိုင္တယ္။ ေဆးေသာက္ျပီး လက္တို႔စ္ပါတဲ့ အစားအေသာက္ကို အသင့္အတင့္ စားေသာက္ႏိုင္မယ္။ မိခင္ႏို႔၊ ႏြားႏို႔သာမက ဆိတ္ႏို႔မွာလဲ လက္တို႔စ္ ပါတယ္။
Lactulose လက္က်ဴလို႔စ္ဆိုတာ လူေတြကေနထုတ္လုပ္ထားတဲ့သၾကားဓါတ္ ျဖစ္တယ္။ ဝမ္းေပ်ာ့ေစေအာင္ ေပးတဲ့ေဆးအျဖစ္ သံုးတယ္။ Lactulose ထဲမွာ Lactose ပါတယ္။ Lactose intolerance ရွိေနသူေတြနဲ႔ မသင့္ပါ။
စမ္းသပ္နည္းမ်ား
၁။ Hydrogen breath test တိက်တယ္။ စမ္းသပ္စက္ထဲကို ၂ နာရီၾကာ အသက္ရွဴထုတ္ရတယ္။ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္မ်ားေနရင္ လက္စတို႔စ္နဲ႔မတည့္တာျဖစ္မယ္။ ကေလးေတြကိုေတာ့ မစမ္းပါ။
၂။ Lactose tolerance test နည္းကို ကေလး-လူၾကီး စမ္းႏိုင္တယ္။ စမ္းမယ့္ေန႔မွာ လက္တို႔စ္ပါတာေသာက္ေစမယ္။ ေသြးကို နာရီဝက္တခါ ၂ နာရီၾကာစစ္မယ္။ ေသြးထဲမွာသၾကားဓါတ္တက္လာတာေတြ႔မယ္။ ဆီးခ်ိဳကိုစမ္းတာမဟုတ္ပါ။
Lactose Intolerance လက္တို႔စ္ ႏို႔လက္မခံႏိုင္တဲ့ ဝမ္းပ်က္ေရာဂါ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/lactose-intolerance.html
Lactose free milk လက္တို႔စ္ဖရီး ႏို႔မႈန္႔ https://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/lactose-free-milk.html
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
Comments
Post a Comment