Hypothyroid in Children ကေလး လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါ

၁။ ဆရာ ကြ်န္မသားေလးကရက္ ၅၀ပါ။ ကေလးဝမ္းခ်ူပ္လို့ ေဆးခန္းျပတာ ဆရာမက အဲ့တာစစ္ခိုင္းျပီး အဲ့ေဆး ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ လည္ပင္းသိုင္းရြိက္ေဟာ္မုန္းအားနည္းတယ္လို ့ေျပာပါတယ္။ ကြ်န္မသိခ်င္တာက ကေလးေတြက ၆လျပည့္မွ သူတို ့ခႏၶကိုယ္က လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို အျပည့္အဝလုပ္ေဆာင္တယ္ဆိုတာဟုတ္ပါသလားဆရာ ကေလးငယ္လြန္းေသးလို့မ်ား သိုင္ရြိက္ေဟာ္မုန္းအားနည္းေသးတာလားဆရာ ေမြးခင္းစကေလးအတြက္ ေဆးက ဆိုးက်ိဳး ရွိနိုင္သလားရွင့္ ကြ်န္မစိုးရိမ္တာက ခုကေလးက က်န္းက်န္းမာမာဝတျဖိုးျဖိုးပါရွင္။ ေဆးေျကာင့္ ကေလးတခုခုျဖစ္မွာ စိုးရိမ္လို့ပါရွင္။ ေျဖေပးပါဦးရွင့္။

၂။ မဂၤလာပါဆရာ။ အသက္ ၁ႏွစ္ ၃လ။ မိန္းကေလး။ အဖ်ား ၃ရက္ေျမာက္ေန႔မွာ တကိုယ္လံုးေအးစက္ၿပီး မ်က္ျဖဴလွန္လို႔ ကေလးေဆးရံုတင္လိုက္ပါတယ္။ ဆီးအေျဖမွာေရာ ေသြးအေျဖမွာေရာ ပိုးေတြ႔တယ္လို႔ ဆရာဝန္က ေျပာပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆး ၅ရက္ထိုးပါတယ္။ ခါးဆစ္ရိုးၾကားကအရည္ထုတ္ၿပီး စစ္ပါတယ္။ ၅ ရက္ျပည့္ေတာ့ ေဆးရံုဆင္းရပါတယ္။ ေဟာ္မုန္းမညီမၽွလို႔ တသက္လံုးေဆးစြဲေသာက္ရမယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ Levothyroxine တရက္ ၁ျခမ္း တိုက္ခိုင္းပါတယ္။ သိခ်င္တာက ေဆးတိုက္ရံုနဲ႔လံုေလာက္လား။ တျခားေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ ရွိပါက ဘာေတြလုပ္ေပးရမလဲ။ တျခားကေလးေတြနဲ႔ တန္းတူျပန္ျဖစ္လာႏိုင္လား။ ဥာဏ္ရည္နည္းတာ ကိုယ္လက္ သန္စြမ္းမႈအားနည္းတာ ျဖစ္မွာလား။ ေဆးတိုက္ရင္းနဲ႔ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္တတ္လား။

၃။ ဆရာ႐ွင့္ သမီးရဲ႕ တူေလးဟာ ေမြးကတည္းက အသားေရာင္ဝါေနပါတယ္။ ႏို႔လဲစို႔ႏိုင္ပါတယ္။ တျခားျပႆနာ မ႐ွိပါဘူး႐ွင္။ အခု ၂ လ ျပည့္တဲ့အထိ ကေလးက အသားဝါေနလို႔ ဆရာ၀န္ကေသြးစစ္၊ ဆီးစစ္၊ ultrasound ႐ိုက္ပါတယ္။ ကေလးအထူးကုဆရာ၀န္က hypothyroid ျဖစ္တယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ အဲ့ဒီ ေရာဂါက လူ ၄ဝဝဝ မွာ ၁ ေယာက္ျဖစ္တယ္ေျပာပါတယ္။ အဲဒီေရာဂါအေၾကာင္း သိခ်င္ပါတယ္။ ကုသရင္ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ပါသလားဆရာ။ ဘာေတြျဖစ္ႏိုင္ေသးလဲဆိုတာသိခ်င္လို႔ ကူညီ ေျဖၾကားေပးေစခ်င္ပါတယ္။

ကေလးငယ္ေတြမွာ လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါကို မိဘတိုင္းက စိုးရိမ္ၾကမွာ အမွန္ပါ။ ကေလးအထူးကုကေန ေကာင္းေကာင္း လမ္းညႊန္ကုသေပးႏိုင္ပါတယ္။ လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းဟာ အလြန္အေရးပါတယ္။ ၾကီးထြားေဟာ္မုန္း ထုတ္ေပးလို႔ ၾကီးထြားမႈကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။ အသက္ဘယ္အရြယ္မွာမဆို ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ က်ား-မ မေရြးလဲျဖစ္တယ္။ ျပႆနာေပၚႏိုင္တာက အရြယ္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္တယ္။

ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ အခ်က္ ၂ ခုရွိတယ္။
(၁) Congenital defects ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ ေစာေစာသိတာေကာင္းတယ္။
(၂) Inhibition of the production of thyroid hormone ေတြျဖစ္ၾကတယ္။ လည္ပင္းၾကီးေနရာကို ထိခိုက္မိတာနဲ႔ (အိုင္အိုဒင္းး) ဓါတ္ဆားနည္းတာေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္။

ဘာေတြခံစားရမလဲ
အားယုတ္၊ စိတ္ဓါတ္က်၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္တက္၊ လက္သည္း-ေျခသည္းေျခာက္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္။ အရြယ္ေရာက္တာ ေနာက္က်မယ္။ အရပ္ပုႏိုင္တယ္။ စိတ္ဓါတ္က်တယ္ဆိုတာ ကေလးက တျခားကေလးထက္ထူးျပီး မ်က္ရည္ေတြက်ျပီး ငိုမယ္။ ငိုင္ေနမယ္။ စိတ္တိုေနမယ္။

ဘယ္လိုကုသမလဲ
Thyroid hormone ေဟာမုန္းေဆးေပးရမယ္။ တသက္လံုးလိုမယ္။ ကံဆိုးတဲ့အထဲမွာ ကံေကာင္းတယ္လို႔ ေအာက္ေမ့ပါ။ ကေလးငယ္ငယ္ေလးနဲ႔သိလို႔ ကေလးအထူးကု ဆရာဝန္ကိုလဲ ေက်းဇူးတင္သင့္တယ္။ နည္းေနတဲ့ ေဟာ္မုန္းကို ေဆးေဖၚျပီးသားရွိတာ ကံေကာင္းျပန္တယ္။ ေဆးေပးေနရင္ အထက္မွာ ေရးခဲ့တာေတြကို ကေလးဟာ အနည္းဆံုးကိုသာ ခံစားရျပီး တျခားကေလးေတြလိုဘဲ ၾကီးထြားသန္မာ၊ အရြယ္ေရာက္၊ ပညာေတြလဲ သင္ယူတတ္ေျမာက္ပါလိမ့္မယ္။

ကေလးငယ္ေလးေတြမွာ လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါက ကေလး ၃ဝဝဝ နဲ႔ ၄ဝဝဝ မွာ တေယာက္ျဖစ္တယ္။

(၁) Congenital Hypothyroidism ေမြးရာပါလည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါဟာ အဲဒီေရာဂါရွိသူေတြရဲ႕ ၉ဝ% ရွိတယ္။

(၂) ေမြးရာပါမဟုတ္တဲ့ အေၾကာင္းတခုက Hashimoto’s thyroiditis ျဖစ္တယ္။ ခုခံစနစ္ ကေမာက္ကမ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါ ျဖစ္တယ္။  Transient Form ခဏဘဲျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးအစားေခၚတယ္။ ၁ဝ% ရွိတယ္။ မိခင္မွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တံုးက Graves' Disease (hyperthyroidism) ရွိေနခဲ႔လိုျဖစ္ရတယ္။ ေရာဂါရွိတဲ့ မိခင္က ေဆးကုေနရင္ ကေလးအတြက္ စိုးရိမ္စရာမလိုပါ။ ဒီအမ်ိဳးအစား ကေလးမွာျဖစ္ရင္ အခ်ိန္ၾကာတာနဲ႔ ေကာင္းသြားတယ္။

(၃) Acquired Hypothyroidism ေနာက္မွျဖစ္လာတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ Hashimoto's disease လို႔ ေခၚတယ္။ ပေလး အရြယ္ေရာက္ခ်ိန္မွာ ေပၚတာမ်ားျပီး၊ မိန္ကေလးေတြမွာပိုျဖစ္ၾကတယ္။

ဒီေရာဂါ ေမြးရာပါျဖစ္ရင္ ဘာမွ မသိသာေသးပါ။ ေမြးျပီး ၃ ရက္ေလာက္နဲ႔သိႏိုင္ရင္ေဆာ့ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ ကေလးတိုင္းကို ေမြးျပီးမၾကာခင္ ေသြးေဖါက္စမ္းသပ္စစ္ေဆးတာမ်ိဳးကို ဖြံျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာသာ လုပ္ႏိုင္တယ္။ PKU စမ္းသပ္နည္းလုပ္ျပီး ဒီေရာဂါ စစ္တယ္။ Phenylketonuria (PKU) အျပင္ Galactosemia ေရာဂါနဲ႔ Congenital hypothyroidism ေမြးရာပါ လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါေတြကို သိႏိုင္မယ္။  T4 hormone တမ်ိဳးတည္းနဲ႔ ဒါမွမဟုတ္ TSH hormone ပါ မ်ားေနမယ္။ ေျခေထာက္နဲ႔ ဒူးကို ဓါတ္မွန္ရိုက္ၾကည့္ရင္ ဖြံျဖိဳးမႈ နည္းေနတာ ေတြ႔ႏိုင္တယ္။ Thyroid gland လည္ပင္းၾကီး အက်ိတ္ကို (စကင္) လုပ္ရင္လဲ ေတြ႔မယ္။ သူ႔ေနရာမွာရွိရဲ႕လား၊ အသြင္ပံုပန္း မွန္ရဲ႕လား၊ လံုးဝကိုမရွိဘူးလား သိမယ္။

ေဆးမကုဘဲထားရင္ ငယ္ထိပ္ၾကီးမယ္၊ ေမြးကာစ အသားဝါေနတာၾကာမယ္၊ ခ်က္စူေနမယ္၊ ၾကီးသြားေပါက္တာ ေနာက္က်မယ္၊ ငိုသံ အသံၾသမယ္၊ လွ်ာၾကီးျပီး အျပင္ထြက္မယ္၊ စကားေျပာ ေနာက္က်မယ္၊ ဆံပင္ေျခာက္ေသြ႔ေနမယ္၊ လက္သည္း ေျခသည္း မာေၾကာမယ္၊ အေရျပားေျခာက္မယ္၊ မ်က္ႏွာေဖါမယ္၊ အေအးမခံႏိုင္ဘူး၊ ေျခလက္ေအးေနမယ္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္မယ္၊ အစာစားခ်င္စိတ္ နည္းမယ္၊ အစာမ်ိဳခ်ရတာ ခက္မယ္၊ စိတ္ဓါတ္ က်မယ္၊ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာဖြံထြားမႈ ေနာက္က်ႏိုင္တယ္ (တခ်ိဳ႕မွာေစာတယ္)၊ အားယုတ္မယ္၊ ေမ့တတ္မယ္၊ ဖြံထြားမႈကို သက္ေရာက္ခံရမယ္၊ ၾကြက္သားေတြ အားနည္းမယ္၊ အဆစ္ေတြ နာမယ္၊ စိတ္-ဥာဏ္ဖြံထြားမႈ ေႏွးေကြးမယ္၊ စိတ္မူေျပာင္းလဲတာ ျဖစ္မယ္၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တက္မယ္၊ စာသင္ယူတတ္ေျမာက္တာ ေနာက္က်မယ္၊ လည္ပင္းၾကီးမယ္။

ဘယ္ကေန ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္ ကုသနည္းက အတူတူဘဲ။ လည္ပင္းၾကီး ေဟာ္မုန္းေဆးကို ေန႔တိုင္းေသာက္ေစမယ္။ 25 and 50 mcg/day ကေနစေပးတယ္။ ၄ ပါတ္ဆိုရင္ ပံုမွန္အဆင့္ ရလာမယ္။ ကေလးဟာ ဆရာဝန္နဲ႔ မျပတ္ျပေနရသူ ျဖစ္တယ္။ Armour, Synthroid, Thyrolar, Levoxyl စတဲ့ ေဆးနာမယ္ေတြနဲ႔လာတယ္။ Levothyroxine ေဆးဟာ thyroxine (T4) ျဖစ္တယ္။ Synthroid နာမည္နဲ႔ ေဆးလာတယ္။ Unithroid, Levoxyl, Levo-T's နာမည္သစ္ေတြလည္း တိုးလာတယ္။

ေဆးကို တသက္လံုးေသာက္ေနရမယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး မရွိပါ။ သူ႔ေမြးခ်င္းေတြထက္ ေနာက္က်ေနေပမဲ့ ေဟာ္မုန္း မွန္လာတာနဲ႔ အမီလိုက္ႏိုင္မယ္။ ၾကာရင္ သူလိုကိုယ္လိုကေလး ျဖစ္လာပါမယ္။ အဲလိုမ်ိဳး ကေလးတေယာက္ ေမြးဘူးတဲ့ မိခင္ကေန ေနာက္ေကလးေမြးရင္ ၂၅% အဲလိုကေလးမ်ိဳးဘဲ ေမြးႏိုင္တယ္။

Total T4, free T4, or free T4 index High levels = Hyperthyroidism လည္ပင္းၾကီး ေဟာ္မုန္းမ်ားေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
Total T4, free T4, or free T4 index Low levels = Hypothyroidism လည္ပင္းၾကီး ေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
TSH High levels = Hypothyroidism လည္ပင္းၾကီး ေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၈-၁-၂ဝ၁၈
၂၃-၁၁-၂၀၁၉