Hospital-acquired infection ေဆးရံုကူးစက္ေရာဂါ

ေဆးရုံေတြမွတဆင့္ ကူးစက္ႏုိင္ေသာေရာဂါမ်ားထဲမွာ ခြဲစိတ္ဒဏ္ရာပုိးဝင္ေရာက္ျခင္းအျပင္ အျခား မည္သည့္ေရာဂါမ်ား ကူးစက္ႏုိင္သည္ကုိ သိရွိလုိပါသည္ခင္ဗ်ာ။ ထုိ႔အျပင္ ခြဲစိတ္ဒဏ္ရာပုိးဝင္ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ လူနာအေနျဖင့္ အသက္အႏၱရာယ္ စုိးရိမ္ရမႈရွိ၊ မရွိ ႏွင့္မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ထုိသုိ႔ျဖစ္ပြားရသည္ကုိ သိရွိလုိပါသည္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ အစုိးရေဆးရုံမ်ား၏ သန္ရွင္းေရး အေျခအေနအေပၚ ဆရာရဲ႕ သုံးသပ္ခ်က္အျမင္ကုိလည္း သိရွိလုိပါသည္။

ေဆးရံုတက္လူနာေတြ၊ လူနာေစာင့္နဲ႔ လူနာေမးလာသူေတြေရာ ေဆးရံုမွာ အလုပ္လုပ္ေနသူတိုင္းကို ေဆးရံုေတြကေန ကူးစက္ေရာဂါေတြရတယ္။ Hospital-acquired infection ေဆးရံုရ ကူးစက္ေရာဂါေတြလို႔ေခၚပါတယ္။ Nosocomial infection ႏိုဆိုေကာ္မီကယ္ကူးစက္ေရာဂါဆိုတာက ေဆးရံုဝန္းက်င္မွာ ေပ်ာ္ေနၾကတဲ့ ေရာဂါပိုးေတြကေန ကူးစက္ေရာဂါေတြ ရေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖန္းဂတ္စ္ (မိႈ) ေတြ၊ ဗက္တီးရီးယားေတြ။ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ ပါဝင္တယ္။ ေဝဒနာခံစားေနရလို႔ ကိုယ္ခံစြမ္းအား နည္းေနသူေတြမွာ ပိုျဖစ္လာေစတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာ ဘယ္ေလာက္မ်ားသလဲ ဆန္းစစ္မႈေတြ မသိပါ။ တိုးတက္မႈထိပ္ဆံုးက အေမရိကားမွာ တႏွစ္ကို ေဆးရံု ကူးစက္ေရာဂါသည္ေပါင္း ၂ သန္းရွိျပီး၊ ဒီအထဲက လူနာေပါင္း ၂ ေသာင္း၊ ေသဆံုးေနပါတယ္။ ဥေရာပမွာ (ဂရမ္-အႏုတ္) ဗက္တီးရီးယား အမ်ိဳးအစားေၾကာင့္ တႏွစ္မွာ လူနာေပါင္း ႏွစ္ေသာင္းခြဲ ေသဆံုးေစပါတယ္။

ႏိုဆိုေကာ္မီကယ္ေၾကာင့္ အလြန္ဆိုးလွတဲ့ ႏူမိုးနီးယား၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္တာ၊ ေသြးထဲပိုးဝင္တာ၊ ကိုယ္ခႏၶာ တျခားေနရာမွာ ပိုးဝင္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ဆိုးတယ္လို႔ ေျပာရတာက ဒီပိုးေတြဟာ သံုးေနၾက ပဋိဇီဝေဆးေတြကို ခံႏိုင္ၾကလို႔ပါ။ ေဆးရံုကပါလာျပီး ေနအိမ္ေတြကိုပါ ျပန္႔ႏွံ႔ေစေသးတယ္။

ပိုးနာမည္ေတြကို စာရင္းခ်ရင္ မနည္းလွပါ။
• Ventilator-associated pneumonia
• Staphylococcus aureus
• Methicillin resistant Staphylococcus aureus
• Candida albicans
• Pseudomonas aeruginosa
• Acinetobacter baumannii
• Stenotrophomonas maltophilia
• Clostridium difficile

ဒီလိုပိုးေတြကေန -
• Tuberculosis တီဘီ၊
• Urinary tract infection ဆီးလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊
• Hospital-acquired pneumonia ေဆးရံုကရ ႏူမိုးနီးယား၊
• Gastroenteritis အစာလမ္းေရာင္၊
• Vancomycin-resistant Enterococcus ေဆးယဥ္ကူးစက္ေရာဂါ နဲ႔
• Legionnaires' disease ေရာဂါေတြရေစတယ္။

Transmission ဘယ္လမ္းေၾကာင္းေတြကေန ေရာဂါပိုးေတြ ဝင္လာသလဲ
1. Direct contact တိုက္ရိုက္ထိစပ္ျခင္း။ အမ်ားဆံုးကူးပါတယ္။
2. Droplet transmission အမံႈေလးေတြကေနကူးျခင္း။ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်၊ စကားေျပာရာကေန ကူးတယ္။
3. Airborne transmission ေလထဲကေနကူးျခင္း။ 5 µm ထက္ငယ္တဲ့ အမံႈအမႊားေလးေတြက ေလေငြ႔၊ ေရေငြ႔ ပ်ံတာထဲမွာ ပါေနႏိုင္တယ္။ သူတို႔ထဲမွာ ပိုးေတြပါေနမယ္။ ေနာက္တေယာက္က အသက္ရွဴတဲ့အခါ ပါသြားမယ္။ ဒီလိုမျဖစ္ေစေအာင္ ေလကို စနစ္တက်ထိန္းသိမ္းေရး၊ ၾကံခိုင္ေရးေတြ လုပ္ေနရပါမယ္။ Legionella, Mycobacterium tuberculosis ဗက္တီးရီးယားေတြအျပင္ Rubeola နဲ႔ Varicella viruses ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။
4. Common vehicle transmission ၾကားခံကသက္မဲ့ေတြတဆင့္ကူးျခင္း။ အစားအေသာက္၊ ေရ၊ ေဆးဝါး၊ ကရိယာပစၥည္းေတြကေန ၾကားခံျပီး ကူးတယ္။
5. Vector borne transmission ၾကားခံသက္ရွိအေကာင္ေလးေတြကေနတဆင့္ကူးျခင္း။ ျခင္၊ ယင္၊ ၾကြက္၊ ပိုးဟပ္၊ စသည္။

ဘယ္လိုအေျခအေနေတြမွာ အႏၲရာယ္ရွိသလဲ
လူနာျဖစ္ေနရျခင္း၊ အသက္ၾကီးျခင္း၊ လမေစ့ပဲေမြးလာရျခင္း၊ အဂၤါအစိတ္အပိုင္း အစားထိုးထားလို႔ ကိုယ္ခံအားကို တမင္က်ေစေအာင္ေဆးသံုးေနရျခင္း၊ ဓါတ္ကင္ေနရျခင္း၊ ကင္ဆာေဆးသံုးေနရျခင္း၊ အသက္ရွဴလမ္းပိတ္ေရာဂါ ရွိေနေသးျခင္း၊ ကိုယ္ထဲကို စမ္းသပ္ကရိယာ၊ ေဆးကုသကရိယာေတြ ထည့္သြင္းခံရျခင္း၊ ပိုက္အမ်ိဳးမ်ိဳးတပ္ထားရျခင္း၊ ပိုးေသေဆး၊ ေလနာေဆးေသာက္ေနရျခင္း၊ ေသြးသြင္း၊ ေဆးသြင္းရျခင္း၊ ေဆးထိုးရျခင္း၊ ေဆးထည့္ရျခင္း။

အတန္းအစားခြဲျခင္း
ဗက္တီးရီးယားက ထိပ္မွာရွိတယ္။ MRSA ဆိုတာ ေဆးယဥ္တဲ့ S. aureus ပိုးကေနျဖစ္တယ္။ သူက ဂရမ္-အေပါင္း အမ်ိဳးအစား နဲ႔ ဂရမ္-အႏုတ္ အမ်ိဳးအစားက Acinetobacter baumannii ျဖစ္တယ္။ ေနာက္အမ်ိဳးအတြက္ ေဆးက ရွားေသးတယ္။ Polymyxin-type antibacterials ေဆးမ်ိဳးနဲ႔ကုမွရမယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးက ဂရမ္-အႏုတ္၊ ေဆးယဥ္တဲ့ Klebsiella pneumonia ႏူမိုးနီးယားပိုး ျဖစ္တယ္။ (ႏိုဆိုေကာ္မီကယ္) ကူးစက္ေရာဂါေတြထဲက သံုးပံုတပံုဟာ ကာကြယ္လို႔ရတာေတြလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
ေဆးရံုေတြမွာ Hospitals sanitation protocols သန္႔ရွင္းေရးလက္စြဲထားၾကရတယ္။ ယူနီေဖါင္း၊ ကရိယာ ပစၥည္း၊ ေဆးေၾကာေလွ်ာ္ဖြတ္ျခင္း စတာေတြအတြက္ ဘယ္လိုဘယ္ပံုလုပ္ရမလဲ အားလံုးစံု ေရးထားျပီး လိုက္နာၾကရတယ္။ စစ္ေဆးေနရမယ္။ ေဆးရံုတာဝန္ရွိသူမ်ားအားလံုးအတြက္ (ခ်က္-လစ္)

- လက္ေတြကို ဆပ္ျပာ + ေရနဲ႔ လိုအပ္လာတိုင္းေဆးပါ။ လိုအပ္ေသးခ်ိန္မွာ အရက္ပ်ံသုတ္လိမ္းပါ။
- လူနာအေရျပားကို ပိုးသန္ဘို႔ရာ Chlorhexidine ၂% ပါတဲ့ေဆးရည္ တမ်ိဳးသံုးပါ။ တျခားေဆးလည္း သံုးႏိုင္တယ္။
- ႏွာေခါင္းစီး၊ Cap ေခါင္းစီး၊ ပိုးသန္႔ျပီးဝတ္ရံု၊ ပိုးသန္႔ျပီးလက္အိတ္ေတြ သံုးပါ။
• Sterilization ပိုးသန္႔ နည္းေတြထဲမွာ Chemicals ဓါတုနည္း၊ Ionizing radiation ဓါတ္ေရာင္ျခည္နည္း၊ Dry heat အပူေျခာက္၊ Steam under pressure ေရေႏြးေငြ႔ + ဖိအားနည္းေတြပါတယ္။
• ကူးစက္ေဆာင္မွာ သီးသန္႔ခြဲထားတာ လိုအပ္သူေတြအတြက္ လုပ္ရမယ္။
• ေဆးရံုကိုလာသူတိုင္းလဲ ေဆးရံုတာဝန္ရွိသူေတြက ညႊန္သလို လိုက္နာၾကရမယ္။
• လက္အိပ္ကေန ဆရာဝန္ဆီကေရာဂါကို လူနာကိုေရာ၊ လူနာဆီကေန ဆရာဝန္ဆီသမကာ လူနာ တေယာက္ကေန ေနာက္တေယာက္ကို ဆရာဝန္ဆီကတဆင့္ကူးမွာကိုပါ ကာကြယ္တယ္။
• မ်က္ႏွာျပင္ ပိုးသန္႔ျခင္းနည္းရွိတယ္။ စားပြဲ၊ ကုတင္၊ ထိုင္စရာ စသည္။
• Antimicrobial copper alloy ေၾကးနီသတၲဳေရာက ေကာင္းတယ္။
• NAV-CO2 နည္းက ေခတ္မီနည္းျဖစ္တယ္။
• Hydrogen peroxide vapor ဟိုပ္ဒရိုဂ်င္-ပါေအာက္ဆိုက္ ဓါတ္ေငြ႔နည္းလဲ ေကာင္းတယ္။
• ေအပရြန္ (ကိုယ္ကာအစ) သံုးၾကရမယ္။

ခြဲစိတ္ခန္းကေန ပိုးဝင္တာ ျဖစ္တတ္တယ္။ အမွန္က မခြဲခင္ ခြဲရမဲ့ေနရာ၊ ခြဲရာမွာသံုးတာမွန္သမွ်၊ ခြဲရာမွာ ပါေနသူအားလံုး စနစ္တက် ပိုးသန္႔ထားတဲ့ အခင္းအက်င္းမွာ ခြဲရတယ္ဆိုရင္ ခြဲျပီးေပမဲ့ ပိုးေသေဆး တခုမွေတာင္ ေပးစရာ မလိုပါ။ ပဋိဇီဝေဆးေတြကို ၾကိဳတင္ေပးတာမ်ိဳးလဲ လုပ္ဘို႔မလိုပါ။ လိုျပီဆိုကတည္းက တေနရာမွာ တခုခုလိုသြားတာျဖစ္မယ္။

ဒီလိုကူးစက္မႈေတြ ဘာလို႔ျဖစ္ပါသလဲ။ ေဆးရံုမွာ တာဝန္ရွိသူေတြကိုလက္ညွိဳးထိုးတာ မမွားပါ။ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ရမဲ့ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ခ်က္ေတြကို အတိအက် မလိုက္နာတာကေန ျဖစ္ပါမယ္။ အတြင္းလူနာျဖစ္ျပီဆိုကတည္းက က်န္းမာေရး အေတာ္ခ်ိဳ႕တဲ့ေနတာမို႔လဲ ခံႏိုင္ရည္ နည္းေနၾကလို႔ ကူးစက္ေရာဂါေတြက ပိုဆိုးတယ္။ လူနာတဦးကို ျပဳစုေပးျပီး ေနာက္တဦးဆီ ကူးလုပ္ေပးရာကေန လူနာအခ်င္ခ်င္းၾကား ဆရာဝန္၊ ဆရာမေတြက "ကယ္ရီယာ" လုပ္ေပးေနသလို ျဖစ္ေစႏိုင္ေသးပါတယ္။

ေကာင္းေပ့ဆိုတာမွန္သမွ် သန္႔ေပ့ဆိုတဲ့ အရည္အခ်င္းပါရတယ္။ ခြဲစိတ္ခန္း၊ သားဖြါးခန္းေတြမွာ ပိုးေတြရွိေနရင္ နံရံကအစ ခြါခ်ျပီး အသစ္လုပ္ၾကရပါတယ္။ ျမန္မာတျပည္လံုးမွာ နံရံေဆးသုတ္နည္းနဲ႔ ကူးစက္ေရာဂါကင္းသြားမွာ မဟုတ္သလို၊ အစစခြါခ်ျပီး ျပဳျပင္ႏိုင္ေရး ဝိုင္းဝန္းအားေပးၾကပါစို႔။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁-၃-၂ဝ၁၃
၂၁-၈-၂ဝ၁၇