Timelines of world history ကမ႓ာ႔သမိုင္းရက္စြဲ (၃/၄)
၁၉ဝ၂ = ဒုတိယ (ဘိုအား) စစ္ပြဲျပီးဆံုး။ ဖိလစ္ပိုင္-အေမရိကန္စစ္ျဖစ္။ က်ဴးဘား အေမရိကန္လက္ေအာက္ကေန လြတ္လပ္ေရးရ။
၁၉ဝ၃ = (ရိုက္) ညီအကို ေလယာဥ္စမ္းသပ္မႈစတင္။ ပနားမားလြတ္လပ္ေရးရ။
၁၉ဝ၅ = ရုရွား-ဂ်ပန္စစ္ျပီးဆံုး။ ရုရွားေတာ္လွန္ေရးစတင္။ အိုင္းစတိုင္း၏ ရီေလးတစ္ဗတီသီအိုရီေပၚထြက္။ ေနာ္ေဝ ဆြီဒင္ကေနခြဲထြက္။
၁၉ဝ၆ = ကာလီဖိုးနီးယား ငလ်င္ လူ ၃ဝဝဝ ေသဆံုး။ ခ်ိလီ ၂ဝဝဝဝ ေသဆံုး။
၁၉ဝ၈ = အမ်ားသံုးေရဒီယိုစတင္။ ဖို႔ဒ္ေမာ္ေတာ္မွာ တီေမာ္ဒယ္ စတင္။ ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာမွာ တာ့ခ္ငယ္ရြယ္သူမ်ား ေတာ္လွန္ေရးစတင္။ မက္ဆီးနီးယား ငလ်င္ေၾကာင့္ ၇ ေသာင္းေသဆံုး။
၁၉ဝ၉ ယူအက္စ္တပ္မ်ား က်ဴးဘားမွထြက္ခြါ။
၁၉၁ဝ = မက္ဆီကိုေတာ္လွန္ေရးစတင္။ လီယိုတိုစထြိဳင္းနဲ႔ မာ့ခ္တြန္း ကြယ္လြန္။ ဂ်ပန္က ကိုရီးယားကိုသိမ္း။
၁၉၁၁ = တရုပ္ ကြင္မင္းဆက္ကို ဇင္ဟိုင္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ဆန္႔က်င္။
၁၉၁၂ = တရုပ္အင္ပါယာ ဆံုးခန္းတိုင္။ ပဌမေဘာ္လကန္းစစ္ပြဲျဖစ္။ ဒုတိယေဘာ္လကန္စစ္။
၁၉၁၄ = ပနားမားတူးေျမာင္း ဖြင့္လွစ္။
၁၉၁၅ = ယူအက္စ္မွ ေဟတီကိုသိမ္းျခင္းစတင္။
၁၉၁၇ = ရုရွားေတာ္လွန္ေရးျပီးဆံုး။ ဆိုဗီယက္စစ္စတင္။ ပိုလန္လြတ္ေျမာက္။ ယူအက္စ္ေအက မဟာမိတ္မ်ားနဲ႔တြဲရန္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၇ လကတည္းကျဖစ္ေနတဲ့ ပဌမကမာ႓စစ္ထဲဝင္လာ။
၁၉၁၈ = ပဌမကမာ႓စစ္ၾကီး (၁၈-၇-၁၉၁၄ - ၁၁-၁၁-၁၉၁၈) ျပီးဆံုး။ ဂ်ာမန္ေတာ္လွန္ေရးစတင္။ စပိန္မွာ တုပ္ေကြး အၾကီးအက်ယ္ျဖစ္။ ဇာဘုရင္ နစ္ကိုလပ္စ္ (၂) မိသားစု လုပ္ၾကံခံရ။ ပိုလန္၊ ယူကရိန္း၊ ဘိုင္လိုရပ္စ္ လြတ္လပ္လာ။ ဖင္လန္ျပည္တြင္းစစ္။ ပိုလန္-ယူကရိန္းစစ္ျဖစ္။
၁၉၁၉ = ဗာဆိုင္းစာခ်ဳပ္အရ ဥေရာပကိုနယ္နိမိတ္သစ္ေတြသတ္မွတ္။ (ဝိုင္မာ) သမတႏိုင္ငံၾကီး အဆံုးသတ္သည့္ ဂ်ာမန္ေတာ္လွန္ေရးျပီးဆံုး။ ႏိုင္ငံေပါင္းခ်ဳပ္အသင္းၾကီး ပဲရစ္မွာဖြင့္။ အီဂ်စ္ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္။ တူရကီလြတ္ေျမာက္ေရးစစ္ စတင္။ ပိုလန္-ယူကရိန္းစစ္ျပီးဆံုး။
၁၉၂ဝ = မက္ဆီကိုေတာ္လွန္ေရးျပီးဆံုး။ ဂရိဘုရင္စနစ္ျပန္ျဖစ္လာ။ ဂႏၵီ၏ အစိုးရႏွင့္ မပူးေပါင္းေရးလႈပ္ရွားမႈ။
၁၉၂၁ = ဝိုင္မာသမတႏိုင္ငံ ေငြးေၾကးေဖါင္းပြမႈျဖစ္ျပီး ဟစ္တလာ နာဇီပါတီေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာ။ ဆိုဗီယက္ထဲ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာကို တိုက္ျပီးသိမ္းယူ။ ရုရွားျပည္တြင္းစစ္၊ ပိုလန္-ဆိုဗီယက္စစ္၊ ယူကရိန္း-ဆိုဗီယက္စစ္ ျပီး။
၁၉၂၂ = အိုင္းရစ္နယ္ထူေထာင္။ ေျမာက္ပိုင္းအိုင္ယာလန္ျဖစ္လာ။ အီဂ်စ္လြတ္လပ္ေရးရ။ ဆူးအက္ကို ျဗိတိသွ်တပ္က ဆက္ထိန္းထား။ မူဆိုလီနီ အီတလီမွာ အာဏာရလာ။ (ယူအက္စ္အက္စ္အာ) တရားဝင္ျဖစ္လာ။
၁၉၂၃ = တိုင္းမဂၢဇင္းစတင္ထုတ္။ အိုင္းရစ္ျပည္တြင္းစစ္ျပီး။ ဟစ္တာကိုအာရံုစိုက္လာၾကရ။ ဂ်ပန္ ငလ်င္ေၾကာင့္ လူေပါင္း တသိန္းငါးေထာင္ေသဆံုး။ တူရကီသမတႏိုင္ငံျဖစ္လာ။
၁၉၂၄ = လီနင္ေသဆံုး။ ထေရာ္စကီႏွင့္ စတာလင္ အာဏာလု။ အေမရိကန္ (အက္ဖ္ဘီအိုင္) စတင္ဖြဲ႔စည္း။
၁၉၂၅ = မူဆိုလီနီ အီတလီမွာအာဏာရလာ။
၁၉၂၆ = ဟာရီဟီတို ဂ်ပန္ဘုရင္ျဖစ္လာ။ ဂရိ၊ ပိုလန္၊ ေပၚတူကီမွာ အာဏာရွင္ေတြတက္လာ။
၁၉၂၇ = ဆိုဗီယက္ယူနီယန္မွာ စတာလင္အာဏာရလာ။ တရုပ္ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္လာ။
၁၉၂၈ = ပနယ္စလင္စေတြ႔ရွိ။ ႏိုင္ငံတာကာ ၾကက္ေျခနီနဲ႔ လျခမ္းနီျဖစ္လာ။
၁၉၂၉ = ေဝါလ္စထရိ ျပိဳဆင္း။ အေထြေထြစီးပြါးေရးက်ဆင္းမႈၾကီးျဖစ္လာ။ ဆိုဗီယက္ယူနီယန္မွာ စတာလင္ အာဏာတက္လာ။
၁၉၃ဝ = ဂႏၵီဦးေဆာင္ျပီး အစိုးရႏွင့္ ပူးေပါင္းမေဆာင္ရြက္ေရးစတင္။ ပီရူးႏွင့္ ဘရာဇီး စစ္အာဏာသိမ္း။ ဖီဖါ ကမာၻ႔ေဘာလံုးျပိဳင္ပြဲ စတင္က်င္းပ။
၁၉၃၁ = တရုပ္ေရၾကီးမႈေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂႕၅ သန္းေသဆံုး။ ေတာင္အာဖရိကလြတ္လပ္ေရးရ။ အင္ပါယာစတိတ္ အေဆာက္အဦတည္ေဆာက္။ ဂ်ပန္ကေန မန္ခ်ဴးရီးယားထဲဝင္ေရာက္။
၁၉၃၂ = ခ်ီလီမွာ စစ္အာဏာသိမ္း။ ဘီဘီစီ စတင္အသံလႊင့္။
၁၉၃၃ = ဟစ္တလာ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာ။ ဂ်ပန္ႏွင့္ ဂ်ာမဏီ ႏိုင္ငံေပါင္းခ်ဳပ္အသင္းၾကီးမွထြက္သြား။
၁၃၄ = ဘရာဇီးနဲ႔ ဘိုလီးဗီးယားမွာ အာဏာရွင္ေတြတက္လာ။ ယူအက္စ္မွ ေဟတီကိုသိမ္းျခင္းအဆံုးသတ္။ ဖိလစ္ပိုင္ကိုလည္း ေအာ္တိုေနာ္မီ ပိုေပး။
၁၉၃၅ = ပါရွားမွ အီရန္ျဖစ္လာ။
၁၉၃၆ = စပိန္ျပည္တြင္းစစ္စတင္။ စတာလင္မွာ ရွင္းထုတ္ေရးလုပ္။ လူေပါင္း ၇ သိန္းသုတ္သင္။ အီတလီက အီသီယိုးပီးယားကိုသိမ္း။
၁၉၃၇ = ဂ်ပန္က တရုပ္ထဲက်ဴးေက်ာ္။ နန္ကင္းျမိဳ႕ကို မုဒိန္းက်င့္သလိုလုပ္။ ဒုတိယကမ႓ာစစ္ အေရွ႕ဖ်ားမွာျဖစ္လာ။
၁၉၄၈ = ဂ်ာမဏီနဲ႔ ၾသစၾတီးယားပူးေပါင္း။
၁၉၃၉ = စပိန္ျပည္တြင္းစစ္ျပီး။ ဖရန္ကို အာဏာရွင္ျဖစ္လာ။ ဂ်ာမန္နဲ႔ ဆိုဗီယက္ မိုလိုေတာ့ဖ္-ရစ္ဘင္ထေရာ့ စာခ်ဳပ္။ နာဇီက ပိုလန္ထဲဝင္သိမ္းျပီ ဒုတိယကမာၻစစ္စတင္။ ဆိုဗီယက္ကလည္း ၁၆ ရက္အၾကာမွာ ပိုလန္ထဲဝင္သိမ္း။
၁၉၄ဝ = နာဇီေတြ ျပင္သစ္ထဲဝင္ေရာက္။ နယ္သာလန္၊ ဒိန္းမတ္နဲ႔ ေနာ္ေဝထဲလည္းဝင္ေရာက္။ ဆိုဗီယက္နဲ႔ ဖင္လန္ ေဆာင္းရာသီစစ္ျဖစ္။ ဆိုဗီယက္က ေဘာလ္တစ္ႏိုင္ငံေတြကိုသိမ္း။ ခ်ာခ်ီ ျဗိတိသွ်ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာ။ ျဗိတိန္ ေလေၾကာင္းစစ္ပြဲျဖစ္။ ဝန္ရိုးတန္းႏိုင္ငံေတြစတင္က်ဆင္းလာ။
၁၉၄၁ = ရိန္းဟဒ္ ေအာ္ပေရးရွင္းနဲ႔ နာဇီက အက်ဥ္းသားေတြကို ဟိုလိုကပ္စ္ သုတ္သင္မႈၾကီးလုပ္။ ပုလဲဆပ္ကမ္းဗံုးက်ဲ။ နာဇီေတြ ဆိုဗီယက္ထဲဝင္လာ။ လီနင္ဂရက္ိုသိမ္း။ ေျမာက္အာဖရိကထဲလည္း ဝင္ေပမယ့္ ပဌမဆံုးေျမျပင္တိုက္ပြဲမွာရွံဳး။
၁၉၄၂ = မဒ္ေဝးတိုက္ပြဲ။ ကိုရယ္ပင္လယ္စစ္ပြဲ။ အယ္လ္ အာလာမိန္းစစ္ပြဲႏွစ္ခု။ စတာလင္ဂရက္စစ္ပြဲ။ (မင္ဟတ္တန္) ပေရာဂ်က္။
၁၉၄၃ = စတာလင္ဂရက္စစ္ပြဲျပီး။ လူ ၂ သန္းေသေက်ထိခိုက္။ ဂ်ာမန္တပ္ဆုတ္။ ရုစ္ဗဲ့လ္၊ ခ်ာခ်ီနဲ႔ စတာလင္ ေဆြးေႏြး၊ ေအာ္ပေရးရွင္း အိုဗာလဒ္ ခ်မွတ္။ အစိမ္းေရာင္ေတာ္လွန္ေရးစတင္။
၁၉၄၄ = ဒီ-ေဒး။ လီနင္ဂရက္ကို ဆိုဗီယက္ျပန္သိမ္း။ လူ ၁ သန္းေသ။ အီလက္ထေရာနစ္ ကြန္ျပဴတာစသံုး။
၁၉၄၅ = ဒရက္စ္ဒန္းဗံုးက်ဲ။ ဘာလင္စစ္ပြဲ။ ရာလ္ထြာကြန္ဖရင့္။ ဥေရာပမွာ ဒုတိယကမာ႓စစ္ၾကီးျပီးဆံုး။ ဟိုလိုကပ္စ္ျပီး။ ဂ်ဴး ၆ သန္းအပါအဝင္ လူ ၁၂ သန္းသုတ္သင္ခံခဲ့ရ။ ရုစ္ဗဲ့လ္၊ ဟစ္တလာ၊ မူဆိုလီနီ ေသဆံုးၾက။ အႏုျမဴဗံုးတီထြင္။ ဟီရိုရွီးမားနဲ႔ နာဂါဆာကီမွာခ်။ ဒုတိယကမာ႓စစ္ၾကီး (၁၉၃၉-၁၉၄၅) ျပီးဆံုး။ ပို႔စ္ဒန္ ကြန္ဖရင့္စ္အရ ဥေရာပကိုခြဲျခမ္း။ ကုလသမဂၢဖြဲ႔စည္း။ ကိုရီးယား လြတ္လပ္ေရးရ။ အင္ဒိုနီးရွားလြတ္လပ္။ ႏုရင္ဘတ္ခံုရံုး စတင္။
၁၉၄၆ = အီတလီသမတႏိုင္ငံျဖစ္လာ။ ျပင္သစ္စတုတၱသမတႏိုင္ငံထူေထာင္။ ေဂ်ာဒန္လြတ္လပ္။ ႏုရင္ဘတ္ခံုရံုးျပီးဆံုး။ အင္ဒိုနီးရွားစစ္ပြဲစတင္။ အာကာသခရီးစတင္။ ဖိလစ္ပိုင္လြတ္လပ္ေရးရ။
၁၉၄၇ = အိႏိၵယ၊ ပါကစၥတန္လြတ္လပ္ေရးရ။ ထရူးမင္း ေထာက္ခရင္းနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးစတင္။
၁၉၄၈ = ျမန္မာႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရးရ။ အစၥေရးႏိုင္ငံထူေထာင္။ အာရတ္-အစၥေရးလ္စစ္ပြဲစတင္။ ဘာလင္ပိတ္ဆို႔ေရး စတင္။ မရွယ္ပလင္စတင္။ ဂႏီၵလုပ္ၾကံခံရ။ ေတာင္အာရိက လူျဖဴ-လူမည္းခြဲျခားေရးစတင္။ ေတာင္နဲ႔ ေျမာက္ ကိုရီးယား ခြဲျခား။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
Comments
Post a Comment