Appendicitis အူအတက္ေရာင္ျခင္း

အဂၤလိပ္စာလံုးေလးေတြပါတယ္။ ေဆာရီး။

၁။ မဂၤလာပါဆရာရွင့္ အသက္ ၂၆ ရွိၿပီး မိန္းကေလးျဖစ္ပါတယ္ရွင့္။ အူတက္ေပါက္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းကို သိခ်င္လို႔ပါရွင့္။ ေရွာင္ရန္ ေဆာင္ရန္ေတြကိုသိခ်င္ၿပီး ကာကြယ္ခ်င္လို႔ပါရွင္။ ကြ်န္မရဲ႕ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ၃ ေယာက္ေတာင္ အူတက္ေပါက္ၾကလို႔ပါရွင္။ ဆရာ့ရဲ႕အၾကံဉာဏ္နဲ႔ကာကြယ္ရမဲ့နည္းလမ္းေတြကိုေျပာျပေပးပါ့ရွင္။

အူအတက္လူတိုင္းမွာရွိတယ္။ အူအတက္ေရာဂါ ဘာလို႔လာျဖစ္လဲ။ သူ႔ကို လာပိတ္လို႔ျဖစ္တယ္။ ပံုမွန္အစာေဟာင္း၊ အစာထဲက မာတာတခုခု ဒါမွမဟုတ္ ကင္ဆာကေန ပိတ္တာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ သန္ေကာင္ကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆို႔ေနတဲ့အစာက ကယ္လ္စီယမ္ျဖစ္စဥ္ ဝင္လာတတ္တယ္။ ၁၅ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ေလာက္ျဖစ္တယ္။ အရြယ္မေရြးဘူး။ ၂ ႏွစ္ေအာက္ကေလးမွာျဖစ္တာ မရွိသေလာက္ပါ။

အူအတက္အေခါင္းပိတ္ရင္ ေရာင္မယ္၊ ေသြးေၾကာေတြ အဖိခံရမယ္။ ေသြးျပန္ရည္ လည္ပတ္တာကို ထိခိုက္မယ္။ ေရာင္ရမ္းျဖစ္စဥ္ ဝင္လာမယ္။ သက္သာသြားတာလဲရွိမယ္။ ေသြးမရတာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ပိုးဝင္လာႏိုင္တယ္။ ျပည္တည္လာႏိုင္တယ္။ ေပါက္ထြက္ႏိုင္တယ္။ ဗိုက္ေခါင္းကို ပိုးဝင္တာ ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ သက္သာရာကေန အခဲျဖစ္ က်န္ရစ္မယ္။ ေနာက္တခါ ျပန္နာႏိုင္တယ္။

အူအတက္ရွိတဲ့ေနရာကို အျပင္ကေန အတိအက်သိခ်င္ရင္ စိတ္ကူးမ်ဥ္းဆြဲရတယ္။ ခ်က္၊ တင္ပါးဆံုရိုးျပား ထိပ္ေနရာကို မ်ဥ္းတေၾကာင္းဆြဲပါ။ အဲဒီေနရာဆိုတာကခါးေဘးေအာက္၊ ေပါင္အထက္မွာ လက္နဲ႔စမ္းရင္ အရိုးမာမာ ဘုကေလးလို ရွိေနတဲ့ေနရာပါ။ ပိန္ပိန္-ဝဝစမ္းလို႔ရတယ္။ တင္ပါးမွာေဆးထိုးတဲ့အခါ အဲဒီ အရိုးစြန္းေလးကို လက္မနဲ႔ စမ္းျပီးထိုးတာ ေကာင္းတဲ့သင္ၾကားမႈကိုရထားသူျဖစ္တယ္။

ဆြဲထားတဲ့မ်ဥ္းကို သံုပိုင္းညီညီ စိတ္ထဲမွာဘဲ ပိုင္းၾကည့္လိုက္ပါ။ ခ်က္ဘက္က (၂) ပိုင္းနဲ႔ အရိုးစြန္းဘက္က (၁) ပိုင္း ဆံုရာေနရာရဲ႕ ေအာက္တည့္တည့္မွာ အူအတက္ကရွိေနတယ္။ အူအတက္မွာတခုခုျဖစ္ရင္ အမ်ားဆံုးနာတာကအဲဒီ (ပြိဳင့္) မွာနာတာက အမ်ားဆံုး ျဖစ္တယ္။ နည္းနည္းလြဲတာလည္း ရွိတာေပါ့။

အူအတက္ေရာဂါေတြမွာ Acute Appendicitis ရုတ္တရက္ေရာင္တာရယ္၊ Sub-Acute Appendicitis ရက္ပိုၾကာတာရယ္၊ Appendicular Abscess, Burst Appendix ျပည္တည္-ေပါက္ထြက္သြားတာရယ္၊ Appendicular Lump အစိုင္အခဲ ျဖစ္ေနတာရယ္ ဆိုျပီးရွိတယ္။ ရုတ္တရက္ေရာင္ရင္ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္၊ ခ်က္ခ်င္းဆရာဝန္ဆီေရာက္၊ ခ်က္ခ်င္းခြဲစိတ္ရတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ နာရင္လဲေခတ္စကားနဲ႔ဆိုအသားကုန္နာတာေပါ့။ ေပါက္သြားရင္ ရုတ္တရက္ေရာင္တာထက္ ပိုနာတယ္။

သိပ္မဆိုးလို႔ ဆရာဝန္ဆီလည္းမေရာက္၊ ေပါက္လဲမထြက္သူေတြကရက္ နည္းနည္းရွိမွ ေရာက္လာတတ္တယ္။ ခ်က္ခ်င္းခြဲစရာလည္း မလိုဘူး။ ရက္ေနာက္က်မွာလာသူေတြကိုေျပာခဲ့တဲ့ေနရာကိုေသျခာျခာစမ္းရင္ အစိုင္အခဲကုိ ေတြ႔ႏိုင္တယ္။ ဒီလိုလူနာကိုလည္း ခ်က္ခ်င္းမခြဲဘူး။ ႏွစ္လတန္သည္၊ သံုးလတန္သည္ ေစာင့္ျပီး၊ ေအးေအးေဆးေဆး လူနာလည္းအား ဆရာဝန္လည္း အလုပ္မမ်ားခ်ိန္မွာ ရက္ေရြးျပီးခြဲစိတ္ရတယ္။

ေျပာတဲ့ေနရာမွာနာတိုင္း အူအတက္ ဟုတ္ခ်င္မွ ဟုတ္တယ္။ အူအတက္ေရာဂါျဖစ္တာကိုပိုေသျခာေအာင္ စမ္းရမယ္။ ေဆးခန္းလက္ေထာက္ဆရာမေတြကို သင္ေပးသလိုေရးပါရေစ။ လူနာကိုပက္လက္ထား၊ ဗိုက္ကိုလက္ဝါးျပင္နဲ႔ အသာအယာစမ္းပါ။ အူအတက္ရွိတဲ့ေနရာကို တခါတည္းသြားမစမ္းေသးနဲ႔အံုး။ စမ္းတဲ့လက္နဲ႔ လူနာ့ဗိုက္ ရင္းႏွီး ၾကြမ္းဝင္သြားေအာင္ စကားစျမီေျပာရင္း စမ္းပါ။ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္၊ ကိုယ့္လက္ဝါးနဲ႔ သူ႔ဗိုက္သားနဲ႔ အမ်ိဳးေတာ္ေနသလို ျဖစ္ေအာင္လုပ္ျပီး စမ္းပါ။ ခဏေနမွ အူအတက္ရွိရာတည့္တည့္ကိုတပဲသားမွ လြဲမသြားေအာင္ စမ္းပါ။ နာ-မနာ ဆိုတာသိဘို႔ ျဖစ္တယ္။ စမ္းေနရင္းလူနာကို နာသလားေမးစရာမလိုေသးဘူး။ လူနာ့ မ်က္ႏွာကိုသာ ၾကည့္ေနပါ။ နာတာကို အမူအယာနဲ႔ သိႏိုင္တယ္။ မ်က္ႏွာ ရံႈ႕သြားမယ္။ လိုမွသာနာ-မနာေမးပါ။

နာတာကိုဘာသာျပန္ရင္ Pain, Painful ေပါ့။ အမွန္ကခံစားရသူကေန နာတယ္လို႔ ဆရာဝန္ကလက္နဲ႔မထိခင္ ေျပာတာကိုသာအဲလိုေခၚတယ္။ စမ္းၾကည့္တဲ့အခါ နာတာကို Tenderness လို႔ ေခၚရတယ္။ အူအတက္ ေရာင္ရင္ Pain ေရာ Tenderness ေရာရွိတယ္။ ေလနာသမားကိုစမ္းရင္ Pain ရွိေပမဲ့၊ စမ္းတဲ့လက္ေၾကာင့္ အနာေတာင္ သက္သာႏိုင္တယ္။

နာတာသိယံုနဲ႔ အူအတက္ကြလို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို အလ်င္စလိုမလုပ္နဲ႔။ ဆက္စမ္းရဦးမယ္။ နာပါတယ္ဆိုတဲ့ အူအတက္ေနရာကို အသာအယာဖိေပးထားျပီး၊ ရုတ္တရက္ စမ္းတဲ့လက္ကို ၉ဝ ဒီဂရီ ျပန္ မ, ျပစ္လိုက္ပါ။ အဲဒီအခါ လူနာ့မ်က္ႏွာ တခါထပ္ရံႈ႕လိမ့္မယ္။ မတတ္သာလို႔ မေရႊတက္မွာ ႏွစ္ခါနာျဖစ္ေအာင္လုပ္ရတာ။ ေဆာရီးဗ်ာ။ ပိုေသျခာလာျပီ။ အဲ ႕႕႕ လူနာနားက မခြါနဲ႔ဦး။

စမ္းတဲ့လက္ကို အူအတက္ မရွိတဲ့ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္း ဘယ္ဘက္ျခမ္းကို စမ္းပါ။ ေမးရင္ မနာဘူးေျပာမယ္။ အဲဒီဘက္ကေန အူအတက္ဆီ တြန္းေပးၾကည့္လိုက္ပါ။ ေရာင္ေနတဲ့ အူအတက္ဆီတဖက္ကအူေတြကိုတြန္းဖိေပးလို႔ နာျပန္ရတာ ျဖစ္တယ္။ မေရႊတက္ခင္ျမာ တတိယမိနာတယ္ ေျပာလိမ့္မယ္။ ဒုတိယမိ ေဆာရီး။

ပိုပိုေသျခာလာျပီ။ ဒါတင္ဘဲလားဆိုေတာ့ မဟုတ္ေသးဘူး။ ကိုယ္ပူတယ္ မေျပာလည္းအဖ်ားတိုင္းပါ။ အပူခ်ိန္ ျမင့္ေနရင္ ေျပာေပတာ့။ (ယူ႔ အပဲန္ဒစ္) တခုခုျဖစ္ေနျပီ။

ေတာ္ေတာ့ဆရာက ဒါေလာက္ဘဲသင္မယ္။ ကိုယ္သင္တဲ့ ဆရာမေတြအကုန္အစင္ ရေစခ်င္တယ္။ ဆက္ေမးစရာ၊ စမ္းစရာ၊ က်န္ေသးတယ္။ လူနာေတြဟာတေယာက္နဲ႔ တေယာက္ အနာခံႏိုင္တာမတူၾကသလိုပညာခံလည္းကြာတယ္။ တခ်ိဳ႕က သဲတယ္။ ပါလာတဲ့ အမ်ိဳးေတြေရွ႕ ခြ်ဲခ်င္လို႔ ဟိုေနရာစမ္းလည္းနာတယ္၊ ဒီေနရာလည္းနာတယ္၊ လုပ္တတ္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ပညာခံနည္းေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။ တိတိပပသိရေအာင္လုပ္ရမယ္။ (ဆင္ပသီ) ကိုခဏထား (အင္ပသီ) နဲ႔ စမ္းပါေလ။

လူနာကအမ်ိဳးသမီးဆိုရင္ ဆက္ေမးစရာေတြ ရွိလာျပီ။ အျဖဴဆင္းသလားေမးပါ။ ဆင္းရင္ ယားသလားေမးပါ။ ေမြးလမ္းေၾကာင္းေရာင္တာလည္း ထည့္စဥ္းစားရမယ္။ သားအိမ္ျပြန္ ညာဘက္ေရာင္ေနရင္ အူအတက္ေနရာနဲ႔ သိပ္နီးလို႔ နာတဲ့ေနရာတူတယ္။ အူအတက္ကသူခ်ည္းျဖစ္ရင္ အျဖဴမဆင္းဘူး။ ဘယ္ဘက္ပါ နာခ်င္နာေနမယ္။ ဒါဆိုအူအတက္ မဟုတ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။

ရာသီမွန္-မမွန္ ေမးပါ။ မမွန္ရင္ ထိန္သလား။ အိမ္ေထာင္ရွိရင္ ကုိယ္ဝန္ရွိလားေမးပါ၊ စစ္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ႏုတံုး၊ သားအိမ္ျပင္ပ၊ ညာဘက္ျပြန္မွာကုိယ္ဝန္တည္ရင္ ဆင္တူေနျပန္တယ္။

ကေလး-လူၾကီး၊ အမ်ိဳးသမီး-အမ်ိဳးသား၊ သန္ေကာင္ကိုလည္းထည့္စဥ္းစားပါ။ Pain ဘဲရွိမယ္။ Tenderness မရွိဘူး။

ေနာက္တခါ ဝမ္းကိုက္ဘူးတဲ့ ရာဇဝင္လည္းေမးပါအံုး။ (အမီးဗား) ဝမ္းကိုက္ပိုးကအူမၾကီးအစပိုင္း၊ အူအတက္ ထြက္တဲ့ေနရာ (ေစကမ္) မွာလာေရာင္တတ္တယ္။ သူကလည္းဖ်ားႏိုင္တယ္။ အစိုင္အခဲလိုလိုလည္းစမ္းလို႔ရတယ္။ Appendicular lump အူအတက္အစိုင္အခဲနဲ႔ ခြဲသိရမယ္။

ဆီးလမ္းေၾကာင္းမွာ ေက်ာက္ကပ္ကေန ဆီးအိမ္ကိုဆင္းတဲ့ Ureter ဆီးျပြန္ ညာဘက္ထဲမွာ ေက်ာက္က တစ္ေနရင္လည္း နာတယ္။ နာတာက အူအတက္ထက္ေတာင္ နာတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ေခြ်းျပန္တဲ့အထိ။ သူနာတာကို Pain (ပိန္း) လို႔ မေခၚဘူး။ Agony (ေအဂိုနီ) လို႔ေခၚမွ တိက်တယ္။

အူအတက္၊ အစာအိမ္ေပါက္စတဲ့ အစာလမ္းကိုခြဲရရင္ ခြဲျပီး ပဌမ ၂ ရက္ ဘာမွမစားရ၊ ေနာက္ ၂ ရက္ အရည္၊ ေနာက္ ၂ ရန္ အရည္ + အဖတ္၊ စျဖင့္ တိုးတိုးစားေစတယ္။ ဒါက အရင္ကသံုးခဲ့တဲ့ ေဖၚျမဴလာပါ။ ခုေနာက္ပိုင္းမွာ နလံထရက္ တိုလာပါျပီ။ ေစာျပီးစားေစႏိုင္တယ္။ လူနာတဦးခ်င္းေတာ့ၾကည့္ရမယ္။

- Appendix အူအတက္ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/appendix_19.html
- Appendicitis treatment with Antibiotics အူအတက္ေရာင္တာ မခြဲဘဲရသလား http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/appendicitis-treatment-with-antibiotics_19.html

Dr. တင့္ေဆြ
ဓါတ္ပံု = ၂၂-၄-၂ဝ၁၄ ေန႔က ေဒလီ၊ ယမုန္နာေဆးခန္းမွာခြဲေပးခဲ့တဲ့ အူအတက္ေရာင္လူနာ