Meningitis ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း

၁။ ဆရာ က်ေနာ့္သားေလးကေလး ေဆးရံုတင္ထားရတာတယ္။ ဦးေႏွာက္အေမွးေရာင္ေရားဂါပိုးေတြ႔တယ္ေျပာတယ္။ မနက္ျဖန္ ေၾကား႐ိုးေဖာက္စစ္မယ္ဆရာ။ ကေလးအတြက္စိုးရိမ္တယ္ဉာဏ္ရည္ထိခိုက္မွာ တကယ္ပဲ ဉာဏ္ရည္ ထိခိုက္ပါသလား။

၂။ ဆရာ မေန႔က အသိသမီးေလးကို ေဆးရုံသြားၾကည့္ပါတယ္။ ကေလးက ၆ ႏွစ္ ၂ လသမီးေလး။ အဖ်ားၾကီးျပီးမက်လို႔ ေဆးရုံက အိပ္ေဆးကို စအိုကေနသြင္းေပးတာ ၃ ရက္ေလာက္အိပ္ေပ်ာ္ေနျပီးေနာက္ ႕႕႕႕႕ ေဆးရံုကိုလႊဲေပးပါတယ္။ အခု အဖ်ားက်သြားေပမယ့္ ဘာမွ မသိေတာ့ပါဘူး။ အေမအေဖေတာင္ မသိေတာ့ပါ။ ဦးေႏွာက္ထိသြားတယ္လို႔ေျပာပါတယ္။ ျပန္ေကာင္းပါအံုးမလား။ သတိျပန္ရပါ့မလား။ ဘယ္လိုဆက္ကုသသင့္ပါသလည္းဆရာ။

မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္ဆုိတာ ဗဟိုအာ႐ံုေၾကာစနစ္ကို ဖံုးထားတဲ့အလႊာကို ပိုးဝင္ျပီး ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္းကို ေခၚတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဗက္တီးရီးယား၊ ပါရာဆိုက္၊ မႈိတို႔ေၾကာင့္အျပင္ ေဆးဝါး၊ ကင္ဆာတို႔ေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ေစတယ္။ အခ်ဳိ႕က အလြယ္နဲ႔ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ အခ်ဳိ႕မွာ ေအာက္မွာရွိတဲ့ ဦးေႏွာက္၊ အာ႐ံုေၾကာေတြကို ထိခိုက္ေစၿပီး ျပင္းထန္တယ္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
အျပင္းဖ်ားျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ လည္ပင္းတင္းျခင္း၊ ပ်ိဳ႕-အန္ျခင္း၊ စိတ္ရႈတ္ေထြးျခင္း၊ တက္ျခင္း၊ အစားအေသာက္နည္း၊ စာဖတ္ျခင္းေတြကို စိတ္မဝင္စားျခင္း၊ အလင္းေရာင္မႀကိဳက္ျခင္း၊ အသံဆူညံသည္ကို မႀကိဳက္ျခင္း၊ စိတ္ဆိုးလြယ္ျခင္း၊ စိတ္မၾကည္မလင္ျခင္း။ ကေလးငယ္ေလးေတြမွာျဖစ္ရင္ အျပင္းဖ်ားျခင္း၊ ဆက္တိုက္ငိုေနျခင္း၊ အိပ္ျခင္ေနျခင္း၊ ေျခာ့မရျခင္း၊ ငယ္ထိပ္ေဖာင္းျခင္း။ တက္ၾကြမႈမမရွိျခင္း၊ ႏို႔စို႔နည္းျခင္း။

ဗုိင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္းက ျပင္းထန္ျခင္းမရွိ၊ အလိုလိုေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ ပဋိဇီဝေဆးမလို၊ acyclovir ေပးႏိုင္သည္။

ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ဆိုတာ ေသြးထဲအထိပိုးေရာက္ရာကေနဆက္ျဖစ္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Streptococcus pneumonia, Neisseria meningitides, Haemophilus influenzae နဲ႔ Listeria monocytogenes ပိုးေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။

ဖန္းဂတ္စ္ေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္းက ရွားတယ္။ AIDS ရွိလွ်င္ ျဖစ္တတ္သည္။ Anti-fungals ေပးရမည္။ Cryptococcal meningitis ေခၚတယ္။ Chronic meningitis နာတာရွည္ေရာင္တာလည္းရွိတယ္။

ဘယ္လိုပိုးကေနျဖစ္ေစသလည္းဆိုတာ သိဘို႔ခက္တယ္။ ခါးရိုးဆစ္အရည္ထုတ္ယူစစ္ေဆးရတယ္။ ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးရမယ္။ ဓာတ္မွန္႐ိုက္ရန္လိုမည္။ အေရးေပၚအျဖစ္ ကုသေပးရမယ္။

ကုသရန္
Streptococcus pneumoniae and Neisseria meningitidis Meningitis
• Cephalosporin (such as Ceftriaxone or Cefotaxime)
• Under 3 years of age, over 50 years of age Listeria monocytogenes = ceftriaxone or cefotaxime + ampicillin
• Vancomycin and a Carbapenem (such as Meropenem) for Penicillin resistance
• Chloramphenicol or Ceftriaxone are often used because only a single dose is needed in most cases

Streptococcus pneumoniae (Pneumococcus) Meningitis
2-week course of IV antibiotics
• Penicillin-sensitive -- penicillin G
• Penicillin-intermediate -- Ceftriaxone or Cefotaxime
• Penicillin-resistant -- Ceftriaxone or Cefotaxime + Vancomycin

Streptococcus agalactiae Meningitis
Penicillin G or Ampicillin
Staphylococci and gram-negative bacilli Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊
• Cefotaxime and Ceftriaxone for Staphylococcus aureus
• Methicillin-sensitive -- Nafcillin
• Methicillin-resistant -- Vancomycin

Neisseria meningitidis (Meningococcus) Meningitis
7-day course of IV antibiotics
• Penicillin-sensitive -- penicillin G or ampicillin
• Penicillin-resistant -- ceftriaxone or cefotaxime
• အတူေနသူမ်ားအား Rifampin 600 mg bid for 2 days (adults) or 10 mg/kg bid (children) ေပးပါ။ ကိုယ္ဝန္မေပးရ။ Ciprofloxacin, Azithromycin, or Ceftriaxone ေပးပါ။

Listeria monocytogenes Meningitis
3-week course of IV Ampicillin + Gentamicin
• Gram negative bacilli Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ Ceftriaxone or Cefotaxime
• Pseudomonas aeruginosa Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ Ceftazidime
• Haemophilus influenzae Meningitis (မင္နင္ဂ်ဳိက္တစ္) ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ Ceftriaxone or Cefotaxime

ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္တတ္သည္မ်ား
နားမၾကား၊ အတက္ေရာဂါ၊ ဦးေႏွာက္ေရာင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ထဲ ေရဝင္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း၊ ဦးေႏွာက္ထဲ ေသြးယိုျခင္း၊ မ်က္ႏွွာတျခမ္းအေၾကာေသျခင္း၊ နာမၾကား။ မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ့။ စာသင္ခက္ခဲ။ ဦးေႏွာက္ခ်ိဳ႕ယြင္း။ လမ္းသြားမူမမွန္။ တက္။ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္။ ေရွာ့ခ္။ ေသဆံုး။

Haemophilus influenzae (Hib) vaccine ကာကြယ္ေဆးကို ကေလး ၂ လနဲ႔ ၄ လမွာထိုးတယ္။ ၆ လမွာ လိုမလို ကာကြယ္ေဆးအမ်ိဳးအစားအေပၚမူတည္တယ္။ ၁၂ လနဲ႔ ၁၅ လအတြင္း ထပ္ထိုးတယ္။

• Bacterial Meningitis ဗက္တီးရီးယား ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ေရာဂါ https://doctortintswe.blogspot.com/2016/03/bacterial-meningitis.html
• Meningitis ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ျခင္း https://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/meningitis.html
• Meningococcal meningitis ျမန္မာျပည္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ေရာဂါ https://doctortintswe.blogspot.com/2016/03/meningococcal-meningitis.html
• Pneumococcal Vaccine ႏူမိုေကာ္ကယ္ကာကြယ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2016/07/pneumococcal-vaccine.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁ဝ-၇-၂ဝ၁၇