Lumps or Bumps အလံုး-အက်ိတ္

၁။ ကြ်န္ေတာ့္အသက္ ၁၉ ပါ။ ေယာက်ာ္းေလးပါ။ အိမ္ေထာင္မရွိပါ။ ရန္ကုန္ကပါဆရာ။ တင္ပါး ဘယ္ဘက္ျခမ္းမွာ အဆီက်ိတ္ ျဖစ္ေနလို႔ပါဆရာ။ ျဖစ္တာ ၂ႏွစ္ေလာက္ ႀကာပါျပီ။ ဆရာဝန္က ကင္ဆာေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး ဒါေပမယ့္ ခြဲမွ အဲဒီ အလံုးက ေပ်ာက္မယ္ ေျပာပါတယ္။ အခု အက်ိတ္က တျဖည္းျဖည္းမာလာျပီး ဖိထိုင္မိရင္ေတာင္ နာလာပါတယ္ဆရာ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁လကမွ ဦးေလးတေယာက္လဲ ကြ်န္ေတာ့္လိုမ်ိဳး အဆီက်ိတ္ကို ခြဲထုတ္လိုက္ပါတယ္ ႀကက္ဥ အလံုးေသးေလာက္ အရြယ္စားရွိတဲ့အလံုးထြက္လာပါတယ္ဆရာ။ သူက အခုေတာ့ အနာေတာင္က်က္ေနပါျပီ ။ ကြ်န္ေတာ္က ေက်ာင္းသားမို႔လို႔ ခြဲသင့္ မခြဲသင့္ စဥ္းစားေနတာပါဆရာ။ ဆက္ျပီး အက်ိတ္က ႀကီးလာႏိုင္ေသးလား၊ မခြဲပဲ ေပ်ာက္တဲ့နည္းလမ္း ရွိမလား၊ ဘာေႀကာင့္ အဆီက်ိတ္ျဖစ္တာလဲ ဆိုတာေတြကို ေက်းဇူး ျပဳျပီး ေျပာျပေပးပါဆရာ။

၂။ ဆရာ ကြၽန္ေတာ့္အသက္ ၂၆ နွစ္၊ လူပ်ိဳ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံကပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၆ လေလာက္ကစၿပီး ကြၽန္ေတာ့္ခႏၶာကိုယ္မွာ အဆီက်ိတ္ေတြထြက္လာလို႔ပါ။ ဘာေၾကာင့္ထြက္လာတာလည္းဆိုတာ သ္ိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။ ေပါင္နဲ႔လက္ေမာင္းမွာ ပိုမ်ားပါတယ္။ ခြဲထုတ္ရင္လည္း အမာ႐ြတ္ေတြမ်ားမွာစိုးလို႔ပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားမ်ားလုပ္ရင္ရမလား။ ေပ်ာက္တဲ့ေဆး ရိွမလားဆရာ။ တကယ္လို႔မရိွရင္လည္း ေနာက္ထပ္မထြက္ေအာင္ ႕႕႕႕႕။

၃။ သမီးအမ်ိဳးသားရဲ႕ ေခါင္းမွာ အဖုက်ိတ္တစ္ခု ေပါက္ေနပါတယ္။ အဲဒါ ခြဲဖို႔ လုိအပ္လားလုိ႔ပါဆရာ။

၄။ ကြၽန္ေတာ့္လည္ပင္း အသားပိုေတြ ထြက္လာတာ႐ွိပါတယ္။ အဲဒါ ဘယ္လိုလုပ္ရင္ေကာင္းမလဲ ေျပာေပးပါ။

၅။ လည္ပင္းမွာျဖစ္ေသာ အက်ိတ္ေတြက ကင္ဆာက်ိတ္ ဟုတ္-မဟုတ္ ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ ေျပာျပေပးေစခ်င္ပါတယ္။

၆။ ဖိလိုက္ရင္ေတာ့ နာတ့ဲအသားလုံးလို အက်ိတ္ေတြထြက္တာ စိုးရိမ္ရလား႐ွင့္။ ကိုယ္အႏွံ႔မွာ ထြက္တာ ၁ဝ လုံး ေလာက္႐ွိတယ္။ ဘယ္လိုကုသင့္လဲဆိုတာ ေျပာျပေပးပါ႐ွင့္။

၇။ က်ားပါဆရာ။ အသက္က ၃၁ ပါ။ ၃ - ၄ ႏွစ္ေလာက္ၾကာၿပီလို႔ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ေက်ာဘက္ ခါးေနရာေတြရယ္ လက္ေတြ ေျခေထာက္ေတြမွာ ျဖစ္တာပါ။ အသားလံုးလိုပဲ မမာဘူးလို႔ေျပာပါတယ္ ဓာတ္ပုံက မလြယ္လို႔ပါ႐ွင့္။ ဓာတ္ပုံထဲ မေပၚပါဘူးဆရာ။ အသားထဲျမဳပ္ေနတာပါ။ စမ္းၾကည့္မွသိရတာပါ။ ျဖစ္ကာစက သတိထားမိတာ ၁ လုံး ၂ လုံးပဲ ေနာက္မွ ပြါးလာတာပါ။

၈။ ဆရာ အက်ိတ္အေႀကာင္းေျပာေတာ့ လည္ပင္းမွာအက်ိတ္ေလးထြက္ေနတာ ေလးလေလာက္ရွိျပီမနာဘူးဆရာ။ ေဆးျပႀကည့္ေတာ့ တီဘီက်ိတ္မဟုတ္ဘူး။ အဆီက်ိတ္လည္းမဟုတ္ဘူးလို႔ ေျပာတယ္ဆရာ။ ကင္ဆာက်ိတ္ေရာ။ ျဖစ္နိုင္မလားအသားစ ဓါတ္ခြဲခန္းတင္စစ္ရမယ္ေျပာတယ္ဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳျပီး အက်ိတ္အေႀကာင္းရွင္းျပေပးပါလားဆရာ။

Swelling အလံုး၊ Lump အက်ိတ္၊ Bump အေဖါင္း၊ Cyst အိတ္ဆိုတာမ်ိဳးေတြကို Tumor လို႔ ေဆးစာကေခၚပါတယ္။ ကင္ဆာနဲ႔ ကင္ဆာမဟုတ္တာလို႔ ၂ မ်ိဳး ခြဲရတယ္။ အမ်ားဆံုးက ကင္ဆာမဟုတ္ၾကပါ။ ၂ မ်ိဳးလံုးက ဘာလို႔ျဖစ္တယ္ကို တိတိက်က် ေျပာမရပါ။ က်ား-မ၊ ၾကီးသည္-ငယ္သည္မဟူ အတူတူျဖစ္ၾကတယ္။ အစားနဲ႔ဆိုတယ္လို႔ ေထာက္ျပတာ မေတြ႔ဘူးပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္လည္း မေပ်ာက္ပါ။ ေဆးလိမ္းလို႔လည္း မေပ်ာက္ပါ။

အလံုးအက်ိတ္ဆိုတာ ေမြးရာပါ၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ၊ ေရာင္ရမ္းတာ၊ တျခားဟာ တခုခုလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အနာလို၊ ဒဏ္ရာလိုကေန ေဖါင္းလာတာဆိုရင္ ဆရာဝန္မေျပာပဲ သိၾကပါတယ္။ ေရာင္တာအျပင္ နာတာ၊ နီတာ၊ ပူတာေတြနဲ႔ ေရာျဖစ္မယ္။ Fibroids (Myoma) သားအိမ္အလံုး နဲ႔ Fibroadenoma ရင္သားအက်ိတ္ေတြကလဲ အမ်ိဳးသမီးေတြ အတြင္းထဲမွာ ျဖစ္တာမ်ားလွတဲ့ ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ အက်ိတ္ေတြျဖစ္တယ္။

အေပၚယံမွာ ျဖစ္တာေတြထဲမွာ ဒါေတြပါတယ္ -
1. Lipomas အဆီက်ိတ္၊ ေနရာတကာျဖစ္တယ္။
2. Sebacious cyst ေခြ်းထြက္အိတ္-အက်ိတ္၊ ေနရာတကာျဖစ္တယ္။
3. Enlarged lymph glands တက္ေစ့ေရာင္တာ၊ ခ်ိဳင္း၊ ေပါင္ျခံ နဲ႔ လည္ပင္းမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။
4. Cyst (ဆစ္စ္) အထဲမွာ အရည္တမ်ိဳးမ်ိဳးပါတယ္၊ (ေလလဲရွိႏိုင္တယ္) အကာလႊာရွိတယ္၊ ေနရာတကာျဖစ္တယ္။
5. Ganglion လက္ေကာက္ဝတ္ေနရာမွာ အရြတ္အိတ္က ျဖစ္ရတာကို ေခၚတယ္။
6. Boils အနာစိမ္း၊ Abscess ျပည္တည္နာ၊ ေနရာတကာျဖစ္တယ္။
7. Corn or callus ငါးမ်က္စိ၊ ေျခေထာက္မွာ ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။
8. Warts ၾကြက္ႏို႔၊
9. Moles မွဲ႔၊
10. Cancer of the skin အေရျပားကင္ဆာ၊

Tumor လို႔ ေျပာလိုက္ရင္ အမ်ားစုက ကင္ဆာထင္ၾကတယ္။ မဟုတ္ပါ။ Tumor ဆိုတာက အေမရိကန္လို၊ Tumour လို႔ စာလံုးေပါင္းတာက အဂၤလိပ္နဲ႔ ေခတ္ေဟာင္းျပင္သစ္ျဖစ္တယ္။ ေယဘုယ်ဆိုရင္ တေနရာမွာ ပံုမွန္မဟုတ္ပဲ ေဖါင္းၾကြလာတာမ်ိဳးကို ေခၚတယ္။

ကင္ဆာရဲ႕ထူးျခားခ်က္က ေဖါင္းတာ၊ ေရာင္တာ၊ အက်ိတ္ျဖစ္တာ မဟုတ္ပါ။ မွန္ဘီလူးနဲ႔ စစ္ၾကည့္ရင္ (ဆဲလ္) ေတြ၊ (တစ္ရွဴး) ေတြ မ်ားလာေတြက ပံုပ်က္ေနတာေတြ ျဖစ္ျပီး Genetic mutations ေခၚတဲ့ မ်ိဳးဗီဇေျပာင္းလဲမႈ ရွိပါတယ္။ Leukemia (လူကီးမီးယား) နဲ႔ Carcinoma in situ လိုဟာေတြဆိုရင္ ေဖါင္းလာတာမ်ိဳး မရွိၾကဘူး။

ေရာဂါနာမယ္ေတြမွာ ေနာက္ဆံုးက -megaly နဲ႔ အဆံုးသတ္ရင္ ၾကီးေနတာကို ေျပာတာျဖစ္တယ္။ ဥပမာ Hepatomegaly အသည္းၾကီးေနတာ၊ Splenomegaly ေဘလံုးၾကီးေနတာ။ -oma နဲ႔ အဆံုးသတ္ရင္ အလံုးျဖစ္တယ္။ ဥပမာ -carcinoma, -sarcoma ဆိုတာမ်ိဳး။ Hemangioma, Meningocele, Branchial cyst, Dermatoid cyst, Thyroglossal cyst ေတြက ေမြးကတည္းက ျဖစ္တာမ်ိဳးေတြ။ Hematoma ဒဏ္ရာေၾကာင့္ အထဲမွာ ေသြးယိုလို႔ ေဖါင္းေနတာ၊ Dislocation အဆစ္လြဲလို႔ ေရာင္ေနတာ။

ကင္ဆာမဟုတ္အက်ိတ္ေတြက သာမန္ျဖစ္တယ္၊ တိုးတာ-ေျပာင္းျဖစ္တာ မရွိပါ၊ အႏၲရာယ္မရွိပါ၊ တျခားကိုလဲ မျပန္႔ပါ။
တခ်ိဳ႕ ကင္ဆာမဟုတ္အက်ိတ္ေတြက ဒုကၡေပးႏိုင္တာေတြ ရွိတယ္။ ထုထည္သက္ေရာက္မႈ ေခၚတယ္။ အေရးပါတဲ့ ေနရာ-အဂၤါေတြ အေပၚ-အနီးအနား ျဖစ္ေနရင္ ဖိအား သက္ေရာက္ေစတယ္။ ေဟာ္မုန္းထြက္ရာ (အင္ဒိုခရိုင္း-ဂလင္း) ေတြမွာျဖစ္ရင္ ေဟာ္မုန္းေတြ ပိုမ်ားေစတယ္။ ဥပမာ လည္ပင္းၾကီးအက်ိတ္၊ ဦးေႏွာက္ (ပစ္က်ဴထရီ) အက်ိတ္ ဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။

ကင္ဆာမဟုတ္တာရဲ႕ ထူးျခားခ်က္က အဖံုးလႊာပါတာ ျဖစ္တယ္ မွန္ဘီလူးနဲ႔ၾကည့္ရင္ (ဖိုက္ဘရပ္စ္) အလႊာကို ေတြ႔ရမယ္။ ဒါရွိလို႔ အျပင္ကိုမျပန္႔ေစပါ။ ဒီအခ်က္ဟာ ကင္ဆာနဲ႔ေျပာင္းျပန္ျဖစ္တယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္တာထဲမွာ Teratoma (တရက္တိုးမား) ဆိုတာကေတာ့ နည္းနည္းဆိုးတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာေတြက ကင္ဆာကိုေျပာင္းသြားတတ္လို႔။ အူမၾကီးမွာ ျဖစ္တဲ့ Tubular adenoma ဆိုတာမ်ိဳးကလဲ Colon cancer အူမၾကီးကင္ဆာကို ေျပာင္းသြားတတ္တယ္။ Melanoma မွည့္ကင္ဆာနဲ႔ Seminoma (ဆီမီႏိုးမား) ေတြက နာမယ္အရ ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ သေဘာေဆာင္ေပမဲ့ ကင္ဆာေတြ ျဖစ္တယ္။ အစဥ္အလာ ဆက္ေခၚေနၾကလို႔ပါ။

ကင္ဆာမဟုတ္ေပမဲ့ အလံုးကေလး ေတြ႔ရတာအျပင္ တခ်ိဳ႕မွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြပါ ရွိႏိုင္တယ္။ ဥပမာ -
• ေသြး မသိမသာျဖစ္ျဖစ္၊ သိသိသာသာျဖစ္ျဖစ္ ယိုမယ္။ ဆက္ျပီး ေသြးအားနည္းလာမယ္။
• ဖိေနလို႔ ေအာက္ကအဂၤါ နာမယ္။ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္တာ ျဖစ္ေစမယ္။
• အၾကည့္ရဆိုးမယ္။
• ယားမယ္။
• ေဟာ္မုန္းမ်ားတဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္လာမယ္။
• ပိတ္ဆို႔ေနမယ္။ ဥပမာ အူပိတ္တာ။
• ေသြးေၾကာကိုဖိလို႔ ေသြးမေလွ်ာက္တာျဖစ္မယ္။ Vital organs အေရးပါတဲ့အဂၤါေတြ အဖိခံရမယ္။

အက်ိတ္အမ်ိဳးမ်ိဳး (ေအ-တူ-ဇက္) -
• Acne cyst ဝက္ျခံအိတ္၊
• Arachnoid cyst ဦးေႏွာက္အက်ိတ္၊
• Baker's cyst ဒူးေကာက္ေကြးအက်ိတ္၊
• Bartholin's cyst အမ်ိဳးသမီးေမြးလမ္းအဝ အက်ိတ္၊
• Breast cyst ရင္သားအက်ိတ္၊
• Chalazion cyst (eyelid) မ်က္စိအတြင္းစြန္ျခင္း၊
• Choroid plexus cyst (brain) ဦးေႏွာက္အက်ိတ္၊
• Epididymal cyst ေယာက္်ားအေစ့ အက်ိတ္၊
• Ganglion cyst ေျခ-လက္ အရြတ္ေၾကာ အက်ိတ္၊
• Glial cyst ဦးေႏွာက္အက်ိတ္တမ်ိဳး၊
• Gartner's duct cyst အမ်ိဳးသမီးေမြးလမ္းအဝအက်ိတ္၊
• Hydatid cyst တိပ္ျပားပံုသန္ေကာင္အက်ိတ္၊
• Hydrocele မုတ္ေရာဂါ၊
• Liver cystic disease အသည္းအက်ိတ္၊
• Meibomian cyst မ်က္ခြံအက်ိတ္၊
• Nabothian cyst သားအိ္မ္အဝအက်ိတ္၊
• Ovarian cyst မ်ိဳးဥအိမ္အက်ိတ္၊
• Paratubal cyst သားအိမ္ျပြန္အက်ိတ္၊
• Pericardial cyst ႏွလံုးအိတ္အက်ိတ္၊
• Peritoneal cyst ဗိုက္ေခါင္းအဖံုးလႊာအက်ိတ္၊
• Pilar cyst ဦးေရခြံအက်ိတ္၊
• Renal cyst ေက်ာက္ကပ္အက်ိတ္၊
• Polycystic ovary syndrome မ်ိဳးဥအိမ္အက်ိတ္၊
• Pineal gland cyst ဦးေႏွာက္အက်ိတ္၊
• Sebaceous cyst ေခြ်းထြက္အိတ္အက်ိတ္၊
• Spermatocele ေယာက္်ားအေၾကာအက်ိတ္၊

အတြင္းထဲေရာ အျပင္မွာပါျဖစ္တဲ့ အလံုး-အက်ိတ္ေတြထဲမွာ စိတ္ဝင္စားဘို႔ ေကာင္းတာတခုက Dermoid cyst (Cystic teratoma) ဆိုတာပါ။ သူျဖစ္ရင္ လူေတြမွာရွိတဲ့ (တစ္ရွဴး) မွန္သမွ် သူ႔မွာရွိႏိုင္လို႔၊ အေမႊး၊ ဆံပင္၊ ေခြ်း၊ အဆီ၊ အရိုး၊ လက္သည္း၊ သြား၊ အရိုးႏု၊ လည္ပင္းၾကီးတစ္ရွဴး၊ စတာေတြထဲက ေတြ႔ခ်င္တာ ေတြ႔ႏိုင္တယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္ပါ။ မ်က္ခံုးေဘးမွာ လာေတြတဲ့ အလံုးဆိုရင္ ဒါျဖစ္မလား သံသယမ်က္စိနဲ႔ ၾကည့္ရတယ္။ အျပင္ကစမ္းရင္ ရာဘာကို စမ္းရသလိုေနမယ္။ မခြဲခင္ သြားကလိရင္ ေရာင္ႏိုင္တယ္၊ ရင္းႏိုင္တယ္။ အကုန္အစင္ ခြဲမထုတ္ရင္ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္အျဖစ္မ်ား ေနရာေတြကေတာ့ မီးေညွာင့္ရိုးအေပၚနဲ႔ မ်ိဳးဥအိမ္မွာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္မွာ ျဖစ္ရင္ ဆံပင္ေတြ အေထြးလိုက္ပါႏိုင္တယ္။ အပင္းမဟုတ္ပါ။

ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့အက်ိတ္ကို ေဆးကုဘို႔ မလိုဘူးေျပာရင္ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူရွိေနလို႔ တခုခုခံစားရမွ ကုဘို႔လိုတယ္။ ဥပမာ လွခ်င္လို႔။ ေၾကာက္လို႔။ ကင္ဆာေျပာင္းလာမွာစိုးရိမ္လို႔။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ