Cancer risk factors ကင္ဆာ ဘာလို႔ျဖစ္ရသလဲ

ကြန္မင့္တခု = ကြမ္းစားတဲ့လူတုိင္းသာ ကင္စာျဖစ္မယ္ဆုိရင္ ျမန္မာနုိင္ငံမွာ ကင္စာမျဖစ္တဲ့သူက နဲနဲပဲျကန္ေတာ့မယ္။

ကင္ဆာလို႔သာေရးသင့္တယ္။ က်န္လို႔သာေရးရပါမယ္။ ျမန္မာစာ ကင္ဆာေရာဂါလိုမျဖစ္ပါေစနဲ႔။

ဘယ္ကင္ဆာမဆို ဘာကေနျဖစ္တယ္လို႔ ဘယ္သူကမွ မသိေသးပါ။ ေဆးလိပ္ကေန အဆုပ္ကင္ဆာ၊ တိုဘက္ကို စားတာ-ငံုတာကေန ခံတြင္းကင္ဆာ၊ လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ကေန သားအိမ္ဝကင္ဆာ ဆိုတဲ့ တခ်ိဳ႕ကင္ဆာေတြမွာ ဆက္စပ္မႈရွိတာကိုသာ သိေပးပါတယ္။ အဲတာေတြမွာလည္း % အရသာျဖစ္ပါတယ္။ ေနရာ၊ လူမ်ိဳး စတဲ့ မ်ိဳးဗီဇနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ေတြကိုလည္း စဥ္းစားရပါေသးတယ္။ ဒါစားရင္ ဒါျဖစ္မယ္လို႔ ေရးမထားပါ။

နည္းပညာေတြတိုးတက္လာေပမယ့္လည္း ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့သူမ်ားဆိုတာကိုသာ ပိုသိလာတယ္။ အဲတာကို Cancer risk factors လို႔ေခၚပါတယ္။ ကင္ဆာအႏၲရာယ္ရွိသူမ်ား။
၁။ အသက္၊ အသက္ၾကီးေလကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားေလ။
၂။ အမူအက်င့္၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္၊ ကြမ္းယာ၊ အစားအေသာက္။
၃။ မိသားစုရာဇဝင္နဲ႔ မ်ိဳးဗီဇ။
၄။ က်န္းမာေရးေနာက္ခံ၊
၅။ ပတ္ဝန္းက်င္၊ ဓါတ္ေငြ႔၊ မီးခိုးစတာေတြ။

၁။ Genetics and Cancer မ်ိဳးဇီဇနဲ႔ ကင္ဆာ
ကင္ဆာတခ်ိဳ႕ဟာ မိသားစုလိုက္တာေသခ်ာတယ္။ ဘယ္လိုဆိုတာေတာ့ တိတိပပမသိရေသးပါ။ Family Cancer Syndromes မိသားစုကင္ဆာ ဆင္ဒရုမ္းဆိုတာရွိတယ္။ အဲတာေၾကာင့္ Genetic Testing စမ္းသပ္မႈလုပ္ရတယ္။

၂။ Tobacco and Cancer ေဆးလိပ္နဲ႔ကင္ဆာ
အထူးသျဖင့္ အဆုပ္ကင္ဆာနဲ႔ အေတာ္မ်ားမ်ားဆက္စပ္ေနတာသိထားပါျပီ။ တခ်ိဳ႕ကင္ဆာေတြမွာလည္း ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြမွာ ပိုမ်ားတယ္။

၃။ Diet and Physical Activity အစားအေသာက္နဲ႔ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ
လူေနမႈပံုစံေတြတခ်ိဳ႕မွာ ကင္ဆာပိုျဖစ္ပါတယ္။ လူအဝလြန္တာက ကင္ဆာပိုျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အရက္နဲ႔ ကင္ဆာဆက္စပ္တာလည္းရွိတယ္။

၄။ Sun and UV Exposure ေနေရာင္ျခည္၊ Radiation Exposure ဓါတ္ေရာင္ျခည္သင့္တာနဲ႔ ကင္ဆာဆက္စပ္ပါတယ္။ X-rays, Gamma Rays ေရာျခည္ေတြျဖစ္တယ္။ Radon ေရာင္ျခည္နဲ႔ Ultraviolet (UV) Radiation ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကလည္း ကင္ဆာဆက္စပ္မႈရွိတယ္။ Radiofrequency (RF) radiation ေတြကိုလည္း ေလ့လာေနရတယ္။ Cellular Phones ဆဲလ္ဖုန္းကိုလည္း ေလ့လာေနရတယ္။ Power Lines, Electrical Devices, and Extremely Low Frequency Radiation ေတြကိုလည္း ေလ့လာမႈေတြလုပ္ေနပါတယ္။

၅။ Infectious Agents and Cancer ကူးစက္မႈေတြနဲ႔ ကင္ဆာ
At Home ေနအိမ္ေတြမွာ ထူးျခားတာေတြဘာရွိသလဲ။
Workplace လုပ္ငန္းခြင္မွာ ဘာအႏၲရာယ္ရွိသလဲ။
Pollution ေလထုညစ္ညမ္းမႈ
Medical Treatments ေဆးကုသမႈနဲ႔ စမ္းသပ္မႈေတြ

၆။ Carcinogens ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တာေတြလည္းရွိတယ္။
ဒီဓါတ္ေတြက ခ်က္ခ်င္းေတာ့ဘာမွမျဖစ္ပဲ ေနာင္မွာကင္ဆာျဖစ္တာတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။
Aspergillus ဖန္းဂတ္စ္ ေခၚ မိႈတမ်ိဳးမွာပါတဲ့ Aflatoxin B1 ကသဘာဝအရရွိတာမ်ိဳး။
hepatitis B သည္းေရာင္ဘီနဲ႔ human papilloma virus ၾကြက္ႏို႔ဗိုင္းရပ္စေတြ။
Dioxins and dioxin-like compounds, benzene, kepone, EDB နဲ႔ asbestos ဓါတ္ေတြကေနလည္း ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
PVC ထုတ္လုပ္ရာမွာသံုးတဲ့ Vinyl chloride
aromatics, aflatoxin and mustard gas ဓါတ္ေငြ႔ေတြလည္းပါတယ္။

၇။ In prepared food အစားအေသာက္ေတြအထားခံေအာင္၊ ေရာင္းပန္းလွေအာင္လုပ္တာေတြမွာ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏိုင္တာေတြပါေနႏိုင္တယ္။

၈။ Arsenic and its compounds အာဆင္းနစ္ဓါတ္ေပါင္းမ်ား (ျမန္မာဘာသာျပန္လည္း အက်ိဳးထူးမယ္မထင္ပါ)
• Smelting byproduct
• Alloys
• Electrical and semiconductor devices
• Melarsoprol
• Herbicides
• Fungicides
• Animal dips
• Drinking water from contaminated aquifers
• Asbestos
• Roofing papers
• Floor tiles
• Fire-resistant textiles
• Friction linings (brake pads)
• Replacement friction linings for automobiles (asbestos)
• Benzene
• Light fuel oil
• Lithography
• Paint
• Rubber
• Dry cleaning
• Adhesives
• Coatings
• Detergents
• Beryllium and its compounds
• Missile fuel
• Lightweight alloys
• Aerospace applications
• Nuclear reactors
• Cadmium and its compounds
• Yellow pigments
• Phosphors
• Solders
• Batteries
• Metal paintings and coatings
• Hexavalent chromium (VI) compounds
• Pigments
• Preservatives
• IC engine exhaust gas
• Exhaust gas from engines
• Ethylene oxide
• Ripening agent for fruits and nuts
• Rocket propellant
• Fumigant for foodstuffs and textiles
• Sterilant for hospital equipment
• Nickel
• Nickel plating
• Ferrous alloys
• Ceramics
• Batteries
• Stainless-steel welding byproduct
• Radon and its decay products
• Uranium decay
• Quarries and mines
• Cellars and poorly ventilated places
• Vinyl chloride
• Hemangiosarcoma
• Refrigerant
• Production of polyvinyl chloride
• Adhesive for plastics
• Former use in pressurized containers
• Shift work that involves
• Radium-226, Radium-224,
• Plutonium-238, Plutonium-239 and other alpha particle
• Nuclear fuel processing
• Radium dial manufacturing
• Gasoline
• Lead and its compounds
• Alkylating antineoplastic agents (mechlorethamine)
• Alkylating agents (dimethyl sulfate)

ဆရာဝန္ေတြ ညံ့ပါေသးတယ္။ ကင္ဆာေတြကို လိုက္မမီေသးပါ။ လက္ညွိဳးထိုးရတာ အျပစ္မလြတ္မွန္းသိပါတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ