Methadone မက္သဒံုး

ဆရာ မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ေသာအခ်က္အလက္မ်ား အစားထိုးေဆးဝါးမ်ားသံုးစြဲ၍ ျဖတ္ေတာက္သည့္တိုင္ ထိုအစားထိုးေဆးဝါးမ်ား စြဲသြားသည့္ ျပႆနာကို မည္ကဲ့သို႔ေျဖရွင္းႏိုင္ပါသလဲ။ မူးယစ္ေဆးသံုးသူမ်ားဟာ အစားထိုး ေဆးဝါးမ်ားမသံုးစြဲဘဲ ပကတိကင္းျပတ္သြားႏိုင္ပါသလား။ ထိုအေၾကာင္းအရာမ်ားကို မည့္သည့္ေနရာမ်ားတြင္ ရွာေဖြ ဖတ္ရႈႏိုင္ပါသလဲ။ က်ေနာ္ ကခ်င္ျပည္နယ္ နယ္စပ္ကပါ။ က်ေနာ္တို႔ ျမိဳ႔တြင္ မူးယစ္ေဆးစြဲ လူငယ္မ်ားစြာရွိပါသည္။ ယခု မက္သဒုန္းေဆးကို အခမဲ့ျဖန္႔ေဝေနပါသည္။ ထိုေဆးသည္လည္း စြဲေစသည္ဟုသိရပါသည္။

ဘိန္းစိုက္ခဲ့တာ ေက်ာက္ေခတ္သစ္ကတည္းျဖစ္တယ္။ (ဆူေမးရီယန္း)၊ (အဆီးရီးယန္း)၊ (အီဂ်စ္ပ္ရွန္း)၊ (အင္ဒီးယန္း)၊ (မင္ႏိုအန္)၊ (ဂရိ)၊ (ရိုမန္)၊ (ပါရွန္) နဲ႔ (အာရပ္) အင္ပါယာအားလံုးမွာ ဘိန္းစိုက္ခဲ့တာခ်ည္းဘဲ။

အခုေခတ္မွာေတာ့ (အာဖကန္) နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔က ဗိုလ္လုေနၾကတာ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္တံုးက သူတို႔ဆီမွာ စစ္ပြဲၾကီးက်ယ္ေနခ်ိန္မွာ ကိုယ့္တိုင္းျပည္က ေက်ာ္တက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ကိုလိုနီျဗိတိသွ်ကလဲ ျမန္မာျပည္ကို တစိတ္တပိုင္းသိမ္းျပီး၊ ၁၈၂၆ ခုကတည္းက ဘိန္းေရာင္းတာဝယ္တာကို အစိုးရကိုယ္တိုင္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ျဗိတိသွ်-တရုတ္ ပဌမဘိန္းစစ္ ၁၈၃၉ နဲ႔ ဒုတိယဘိန္းစစ္ ၁၈၅၆ မွာျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ဘိန္းဟာ Opium poppy (Papaver somniferum) အပင္ရဲ႕ မမွည့္ေသးတဲ့ အေစ့အိမ္ကေနထုတ္တဲ့ Milky latex အရည္ကေနရတယ္။ ေလသလပ္ေတာ့မွ မည္းျပီးမာလာတယ္။ ဘိန္းကို ေဆးျဖစ္ဝါးျဖစ္သံုးခဲ့တဲ့သမိုင္း ေအဒီ ၁ဝဝ ကတည္းကပါ။ ေရွးေဟာင္းေဆးစာတိုင္းမွာလဲပါခဲ့တယ္။ ဘုရားေပးတဲ့ေဆးလို႔ေတာင္မွ သမုတ္ၾကတယ္။ ေဆးအျဖစ္ေပးတာနဲ႔ တလြဲသံုးတာကေန ဘိန္းစြဲႏိုင္တယ္။

ဘိန္းစြဲသူေတြမွာ ဒီလကၡဏာေတြရွိမယ္
ဘိန္းကိုပဲစြဲ၊ စိုးရိမ္စိတ္ကဲ၊ လူထဲမတိုးခ်င္၊ သူမ်ားမျမင္ေအာင္သံုးေန၊ ေငြကုန္ခ်င္ကုန္ပါေစ ဘိန္းအတြက္ဆိုရင္၊ ေျပာရင္ ေလသံနဲ႔ျမန္၊ စိတ္မူမမွန္၊ အန္ခ်င္၊ သူမ်ားမျမင္တာေတြျမင္၊ မၾကားေတြၾကား၊ စားခ်င္စိတ္ကမရွိ၊ လူကပိန္ခ်ိ၊ မ်က္စိကနီေစြး၊ အေဝးေငးၾကည့္၊ သတိေမ့ေလွ်ာ့၊ အလုပ္မွာေပါ့၊ ေက်ာင္းမွာေတာ့စာညံ့၊ သန္႔ရွင္းေရးဂရုမစုိက္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ငိုက္ေပမဲ့အိပ္မေပ်ာ္၊ အသံေတာ္ေတာ္က်ယ္ရင္ မၾကားခ်င္၊

ဆက္တြဲျဖစ္လာႏိုင္တာေတြရွိတယ္။ စြဲလမ္းမႈမ်ား၊ စိတ္ဓါတ္က်၊ အိပ္မရတာ ၾကာရွည္လာ၊ အလိုလို လိင္ဆႏၵျပီးသြား၊ လိင္စိတ္ နည္းပါး၊ ဂေရာင္ေခ်ာက္ျခားျဖစ္၊ နားထဲကေန သူမ်ား မၾကားတာေတြၾကား၊ မ်က္စိထဲကေန သူမ်ား မျမင္တာေတြျမင္၊ အနံ႔ကို တကယ့္အနံ႔ေရာ စိတ္ကူးထဲမွာပါ သူမ်ားထက္ထူးေန၊ စိတ္တို၊ အေၾကာက္ၾကီး၊ စိုးရိမ္စိတ္၊ ေၾကာက္စိတ္လြန္ကဲ၊ အျမင္ေသြလြဲ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုသတ္ေသခ်င္၊ အသက္ရွဴနည္းတာ ၂-၄ နာရီၾကာရင္ ေသႏိုင္တယ္။

ေဆးျဖတ္လိုက္ရင္ လကၡဏာေတြခံစားရမယ္။ ေခါင္းထဲမွာ ေပါ့ေနသလိုခံစား၊ မ်က္ရည္က်၊ ႏွာရည္ယို၊ သန္းေဝ၊ ႏွာေခ်၊ ပ်ိဳ႕၊ အန္၊ ဝမ္းေလွ်ာ၊ အလြန္ယား၊ ဖ်ား၊ ေခြးလြန္၊ ခ်မ္း၊ ေျခ-လက္တံု၊ အတြင္းထဲမွာ မျငိမ္တာခံစားရလို႔ လူကလဲ အျငိမ္မေနႏိုင္ျဖစ္၊ ရင္တံု၊ ေျခဆစ္လက္ဆစ္ေတြကိုက္ခဲ၊ နာတာကိုပိုခံစား၊ ေသြးဖိအားတက္၊ အသက္ရွဴနည္း။

ဘိန္းျဖတ္ရာမွာ စိတ္အထူးကု လုပ္ရတယ္။
1. Cognitive behavioral therapy နည္း၊
2. Motivational therapy နည္း၊
3. Addiction treatment programs နည္း၊
4. Counseling နည္း၊
5. Detoxification ဘိန္းသတၲိေတြ ပ်ယ္ေအာင္လုပ္နည္း နဲ႔
6. Methadone ေဆးကိုေတာ့ ဘိန္းျဖတ္လို႔ရလာမဲ့ လကၡဏာေတြ သက္ေသာ ေစအာင္ေပးတယ္။ Methadone အျပင္ Buprenorphine, Naltrexone, Clonidine and Lofexidine ေဆးေတြလဲ သံုးတယ္။

(မက္သဒံုး) ဟာ ဓါတ္ခြဲခမ္းမွာ ထုတ္တဲ့ ဘိန္းျဖစ္တယ္။ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္ကတည္းက ဂ်ာမဏီမွာစထုတ္ျပီး၊ အေမရိကားမွာ ၁၉၄၇ ၾကမွစတယ္။ (ေမာ္ဖိန္း) နဲ႔ (ဟီရိုးယင္း) တို႔လိုဘဲ သတၲိတူတယ္။ အလြန္နာတာကို သက္သာတဲ့ေဆး၊ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးေတြမွာ သံုးတယ္။ ဘိန္းျဖတ္ရာမွာ (မက္သဒုန္း) က အသံုးက်ေပမဲ့ (မက္သ္မင္ဖက္တမင္း) (ကိုကိန္း) နဲ႔ အရက္ျဖတ္ရာမွာ အသံုးမက်ပါ။ ေသြးကင္ဆာကိုကုရာမွာ သံုးေသးတယ္။

(မက္သဒံုး) မွာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြမ်ားလွတယ္။ ေသြးခဲ၊ အသက္ရွဴမဝ၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊ ေခြ်းထြက္မ်ား၊ အိုက္တာမခံႏိုင္၊ အားယုတ္၊ သူငယ္အိမ္က်ဥ္း၊ ပ်ိဳ႕၊ ေသြးဖိအားက်၊ အျမင္အၾကား သူမ်ားနဲ႔မတူတာေတြခံစား၊ ေခါင္းကိုက္၊ အန္၊ ႏွလံုးခုန္ မမွန္၊ အစားပ်က္၊ လူကဝ၊ ဗိုက္နာ၊ ေယာက္်ားရင္သားထြက္၊ လိင္တံမသန္မာ၊ အာေခါင္ေျခာက္၊ ေခြ်းမ်ား၊ မ်က္ႏွာနီျမန္း၊ ယားယံ၊ ေျခလက္ေတြေရာင္၊ စိတ္ဂနာမျငိမ္ျဖစ္၊ မူေျပာင္း၊ မ်က္စိေဝဝါး၊ အိပ္မေပ်ာ္၊ အေရျပားအနီျပင္ထြက္၊ ဆီးသြားရခက္၊ တက္။

FDA ကေန C အဆင့္သတ္မွတ္ထားလို႔ (မက္သဒံုး) ကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြမသံုးသင့္။ ဆီးသြားေဆး၊ Azithromycin, Ciprofloxacin, Clarithromycin, Erythromycin, Itraconazole, Ketoconazole, Metronidazole, Voriconazole ပိုးေသေဆး၊ Diltiazem, Verapamil ႏွလံုး-ေသြးတိုးေဆး၊ Abacavir, Amprenavir, Didanosine, Efavirenz, Lopinavir/Ritonavir, Nelfinavir, Nevirapine, Ritonavir, Stavudine, or Zidovudine ျဖစ္တဲ့ HIV ေဆး၊ Isocarboxazid, Tranylcypromine, Phenelzine, Selegiline ေဆး၊ Pentazocine, Nalbuphine, Buprenorphine, Butorphanol တျခားဘိန္းပါတဲ့ေဆး၊ Rifampin တီဘီေဆး၊ Phenobarbital, Phenytoin အတက္သက္သာေဆးေတြနဲ႔ တြဲေပးရင္ အထူးသတိထားရတယ္။

ဘိန္းက သူ႔အလိုလိုက မွိန္းေစ-စြဲေစ-ထိုင္းမိႈင္းေစတာေတြ ရွိေနေပမဲ့ သူ႔ထက္သူ႔ အစြမ္းထက္တာေတြကို ေဖၚစပ္-သံုးစြဲလာၾကတယ္။ ဘိန္းထဲမွာ (ေမာ္ဖိန္း) ၁၂% ပါတယ္။ အဲဒါကေန (ဟီရိုးယင္း) ထုတ္ယူရတယ္။ (ကိုဒင္း) လဲ ပါတယ္။ (ေမာ္ဖိန္း) ကို ၁၈ဝ၄ မွာ ေဖၚစပ္တယ္။ (ဟီရိုးယင္း) ကို ၁၈၇၄ မွာ စထုတ္တယ္။ (မက္သဒုန္း) ကို ၁၉၃၇၊ Pethidine ကို ၁၉၃၉၊ Fentanyl ကို ၁၉၅ဝ မွာထုတ္ပါတယ္။ (ဟီရိုးယင္း) ဆိုတာ Diacetylmorphine ျဖစ္ျပီး၊ Diamorphine လို႔လဲ ေခၚတယ္။

လူ႔ဦးေႏွာက္မွာ ဘိန္းသေဘာကိုသိတတ္တဲ့ အာရံုခံေတြရွိတယ္။ သူတို႔ရွိတဲ့ ေနရာက အသက္ရွဴတာ၊ နာက်င္တာ၊ စိတ္လႈတ္ရွားတာေတြကို ထိန္းတဲ့ေနရာေတြနဲ႔ ကပ္ေနတယ္။ လူေတြဟာ ေၾကာက္စိတ္ဝင္ရင္၊ လိင္စိတ္ ျပည့္ဝရင္၊ စိတ္ဖိအားမ်ားရင္၊ ေျပးရင္၊ ငရုပ္သီးစပ္ရင္၊ ဘိန္း စား-ရွဴ-ထိုးရင္ Endorphins ဆိုတာေတြ ထုတ္ေပးေနတယ္။

ေတာင္သူေတြက ဘိန္း ၁ ကီလိုေရာင္းရင္ ေဒၚလာ ၃ဝဝ ရတယ္။ ကုန္သည္ေတြက ၈ဝဝ နဲ႔ ေရာင္းျပီး၊ အေနာက္ႏိုင္ငံ လမ္းေတြေပၚမွာ ၁၆ဝဝဝ ေပးရတယ္။ ဒါက ၂ဝဝ၂ ကိန္းဂဏန္းေတြသာျဖစ္တယ္။ ၂ဝဝ၉ မွာ ေစ်းက်လို႔ ၆၄ ေဒၚလာသာ ရေပမဲ့ ၂ဝ၁ဝ မွာ ၁၆၉ ျဖစ္လာတယ္။

အခ်င္းခ်င္းသာသိေအာင္ေခၚၾကတဲ့အသံုးအႏံႈး အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ Hop, Dope, Midnight oil, OP, Big O, Tar စသျဖင့္။ ကပြဲေတြ၊ (ေဂး) စုေဝးေနရာေတြမွာ Chill-out drug ၁ ဂရမ္ကို ၅၉-၈၈ ေဒၚလာ။ သံုးပံုတပံုကို $22 နဲ႔၊ တခါသံုး $10 ေပးရတယ္။ (ဟီရိုးယင္း) စြဲသူဟာ တရက္မွာ $150 ရွာႏိုင္ရမယ္။ အႏုမႈံ႔၊ အၾကမ္းမႈံ႔၊ အရည္၊ အလံုး၊ အမ်ိဳးမ်ိဳး။ အသန္႔ အျဖဴမံႈ႔က၊ ခါးတယ္။ (ယူေက) မွာ အညိဳမ်ားျပီး၊ (ဒတ္ခ်္) မွာ ေရမွာမေပ်ာ္ သံပုရာရည္နဲ႔ ေဖ်ာ္ရတဲ့အမႈံ႔ သံုးၾကတာ မ်ားတယ္။ အညိဳရဲ႕ လက္လီေစ်းက တူရကီမွာ ၁ ဂရမ္ကို €14.5 ရွိျပီး၊ ဥေရာပတျခားေနရာေတြမွာ €35-40 နဲ႔ ဆြီဒင္မွာ €110 ရွိတယ္။ (ေရႊတရိဂံ) နဲ႔ (စကင္ဒီေနးဗီးယား) ပိုက္လိုင္းေဖါက္ဘို႔ မေကာင္းပါလား။

ဘိန္းဘုရင္ေတြနဲ႔ ဘိန္းကရေငြကို ေငြျဖဴလုပ္ေပးခဲ့ၾကတဲ့ စစ္ဗိုလ္ၾကီးေတြကို မေမ့ၾကေစလိုပါ။

Dr. တင့္ေဆြ