Viral load စစ္တာပါဆရာ

ဆရာ႐ွင့္ HIV Lab test result မွာ Below minimum level ဆိုတာ ဘာကိုဆိုလိုတာပါလဲ႐ွင့္ link ေတြမွာ ဘာကို ဆိုလိုမွန္း မသိလို႔ပါ႐ွင့္ ေက်းဇူးျပဳ၍ေျဖေပးပါဆရာ႐ွင့္

ဘာကို စစ္သလဲ မသိ။ အင္တီေဘာ္ဒီလား တျခားဟာလား မသိ။

Viral load စစ္တာပါဆရာ

HIV/AIDS ေရာဂါအေၾကာင္း ေကာင္း-ဆိုး သိခ်င္ရင္ စမ္းသပ္တဲ့ နည္းတခုကို CD4 (Cluster of differentiation 4) လို႔ ေခၚတယ္။ အလြယ္ေခၚ T4 count; T-helper cells; T-suppressor cells; Cytotoxic T-cells နဲ႔ တရားဝင္ အေခၚက CD4 lymphocyte count; CD8 lymphocyte count; CD4/CD8 ratio; CD4 percent ျဖစ္ပါတယ္။

လူတိုင္းမွာ ခုခံႏိုင္စြမ္း ရွိေအာင္ လုပ္ေပးေနတဲ့ (ဆဲလ္) ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ အဲဒီဟာေတြထဲက (လင္ဖိုဆိုက္) ေခၚတဲ့ ေသြးျဖဴဥတမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ HIV ပိုးဝင္လာရင္ T-cells ကို တိုက္ခိုက္တယ္။ CD4 က T cells ထဲကို HIV-1 ဝင္လာေစဘို႔ ဧည့္ၾကိဳတာဝန္ယူသလို ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီ (ဆဲလ္) ေတြကို အသံုးခ်ျပီး၊ ပံုတူပြါးတာမို႔ ခုခံအားစနစ္ကို ဖ်က္ဆီးရာ ေရာက္ေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီ (ဆဲလ္) ေတြ နည္းေနတာဟာ ခုခံစြမ္းအားေတြ က်ဆင္းတယ္လို႔ သြယ္ဝိႈက္ျပီး ေျပာတယ္။

ေရာဂါ ျဖစ္စပိုင္းမွာေတာ့ လူဟာ ပ်က္စီး-ေျပာင္းသြားတဲ့ CD4 cells ကို အစားထိုး ေပးႏိုင္ေသးတယ္။ ေနာက္ပိုင္းၾက ဒီလို မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ CD4 cells ေတြ နည္းလာေလေလ ခုခံအား က်ဆင္းေလဘဲ။ ေနာက္ဆံုးမေတာ့ ဘာဆို ဘာမွ မခုခံႏိုင္ေတာ့ပါ။

CD4 Count ကို တခါထဲ စမ္းရတာ မဟုတ္ပါ။ ေနာက္စမ္းရင္ အေျဖ မတူတာေတြ ထြက္မယ္။ ယွဥ္ၾကည့္ရတယ္။ တေယာက္ထဲမွာေတာင္ မနက္ခင္းမွာ ညေနထက္ နည္းတတ္တယ္။ HIV မဟုတ္ဘဲ ႏူမိုးနီးယား၊ ေရယံု၊ တုပ္ေကြးတို႔လို ေရာဂါ တခုခု ရေနရင္လည္း CD4 count ခဏတျဖဳတ္ နည္းတယ္။ ကင္ဆာေဆး ေသာက္ေနရရင္လည္း နည္းတယ္။

CD4 counts 500 -1500/mm3 အတြင္းရွိတယ္။ ပံုမွန္အေရအတြက္က ဓါတ္ခြဲခမ္း တခုႏွင့္တခု မတူပါ။ 500-1200x106/L လို႔ သတ္မွတ္တာလဲ ရွိတယ္။ CD4 Count 200 cells/mm3 ရွိတာေတြ႔ရင္ AIDS ေရာဂါသည္လို႔ ေျပာတယ္။ ART ေဆး ေပးတယ္။ တခ်ိဳ႕ ေဆးရံုေတြက 350 cells/mm3 ရွိကတည္းက ေရာဂါလကၡဏာ ရွိရွိ- မရွိရွိ ေဆးေပးတယ္။ CD4 နည္းေပမဲ့ က်န္းမာေနသူလဲ ရွိတယ္။ မနည္းေပမဲ့ ေနမေကာင္း ျဖစ္ေနသူလဲ ရွိျပန္တယ္။

HIV ေရာဂါ ရလာရင္ CD4 အေရအတြက္ က်ဆင္းတယ္။ ART ေဆးေပးျပီးေနာက္ နလံထမွာ တခါ ျပန္တက္လာတယ္။ CD4 နဲ႔ VL ဆက္စပ္ေနတာ ရွိသလို တခါတေလ အဲလို မဟုတ္တာလဲ ေတြ႔ေနရတယ္။ ၁ဝ% ေလာက္မွာ VL က်ေနေပမဲ့ CD4 မတက္ဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ CD4 တံု႔ျပန္မႈ မရွိတာနဲ႔ ေဆးကုတာ မထိေရာက္ဘူးလို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ Viral load (VL) ဟာလဲ CD4 ေလာက္ေတာ့ မတိက်ပါ။

CD4 ဟာ HIV ပိုးက ဘယ္ေလာက္ ဖ်က္ဆီးထားျပီလဲ ဆိုတာကို သိေစႏိုင္ျပီး၊ Viral load ကေတာ့ ေသြးထဲမွာ HIV ပိုး ဘယ္ေလာက္ မ်ားမ်ား ရွိေနသလဲကို သိေစတယ္။ Viral load မ်ားေနတာ မေကာင္းဘူး။ 100,000 ေက်ာ္ဆိုရင္ ေဆးကုပါလို႔ ဆိုတယ္။ အေျခခံ အက်ဆံုးအခ်က္ကို ေျပာရရင္ “ေဆးစစ္နည္းေတြဆိုတာ လူေတြလိုဘဲ Perfect မျဖစ္ၾကပါ။”

HIV viral load test ေခၚတဲ့ ေသြးထဲမွာ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ ေကာ္ပီေတြ ဘယ္ေလာက္ရွိေနသလဲ သိတဲ့ စမ္းသပ္မႈနဲ႔ပါ တြဲမွ ေရာဂါ ဆိုးလာတာ၊ ေဆးထိေရာက္တာ ပိုေသျခာတယ္။ နည္းေလေလ ေကာင္းေလေလျဖစ္တယ္။ မ်ားေနရင္ မေကာင္းပါ။ HIV viral load ၅ ေသာင္း၊ ၁ သိန္းသာမက၊ ၁ သန္းအထိလဲ ရွိႏိုင္တယ္။ HIV viral load ရွာမေတြ႔တိုင္းလဲ ေရာဂါေပ်ာက္ျပီလို႔ မသတ္မွတ္ပါ။ သူမ်ားကိုလဲ ကူးေစႏိုင္တယ္။ ေသြးထဲမွာ နည္းေနရင္ စမ္းမေတြ႔ပါ။ HIV ပိုးကလဲ ေသြးထဲမွာေနတာက ၂% သာရွိတယ္။ HIV မဟုတ္တဲ့ တျခား ေရာဂါ-အေျခအေနေတြမွာလည္း ဒီနည္း သံုးပါေသးတယ္။

HIV ေဆး ART ေစာေစာေပးေတာ့မည္
WHO ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ၾကီးကေန ပိုးရွိေနသူေတြကို အရင္သတ္မွတ္ထားတဲ့ကာလထက္ ေစာျပီး ေဆးတိုက္ေပးဘို႔ Guidelines လမ္းညႊန္အသစ္ ထုတ္လိုက္ပါတယ္။ ဒါကို မေလးရွားမွာ က်င္းပေနတဲ့ International AIDS conference အစည္းအေဝးမွာ ထုတ္ျပန္လိုက္တာပါ။

လူနာရဲ႕ CD4 count အေရအတြက္ 500 cells/cumm ၅ဝဝ ထက္ေအာက္ နည္းလာတာနဲ႔ ေဆးေပးရပါမယ္။ CD4 ဆိုတာ ဗိုင္းရပ္စ္ကေန တိုက္တာခံရတဲ့ ေသြးျဖဴဥေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔အေရအတြက္ဟာ လူနာရဲ႕ ခုခံအားကို ညႊန္ျပေနပါတယ္။ ၅ဝဝ အထိရွိေနရင္ ပံုမွန္ျဖစ္ျပီး ၂ဝဝ အထိက်လာရင္ ကူးစက္ေရာဂါေတြဝင္လာဘို႔ အႏၠရာယ္ ရွိလာေနပါျပီ။

၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ကထုတ္ခဲ့တဲ့ လမ္းညႊန္ခ်က္ဟာ CD4 ၃၅ဝ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁ဝ ႏွစ္ေက်ာ္တံုးကေတာ့ ၂ဝဝ ဆိုမွ ေဆးဝယ္ၾကရပါတယ္။ သီးျခား အုပ္စုေတြကိုေတာ့ HIV ပိုးေတြ႔တာနဲ႔ CD4 အေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ရွိေနေန၊ ေဆးေသာက္ေစရပါမယ္။ Active TB တီဘီပိုးလက္ရွိ ရွိေနသူေတြနဲ႔ Hepatitis B အသဲေရာင္ (ဘီ) ေရာဂါ ရေနသူေတြကို ေျပာတာပါ။ ေနာက္ျပီး လိင္အတူေနဘက္ဇနီးခင္ပြန္းမွာ ပိုးရွိေနျပီး ကုိယ့္မွာမရွိေသးသူေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနသူေတြနဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ေနရသူေတြလဲ ဒီစာရင္းထဲမွာပါသလို အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြကလဲ ပါပါေသးတယ္။

Antiretroviral therapy (ART) ေဆးဆိုတာ Antiretroviral (ARV) ေဆးေတြကိုေရာေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ ဆရာဝန္ေတြကေတာ့ CD4 levels ကိုၾကည့္မေနေတာ့ဘဲ ေဆးေပးပါမယ္။ ဒီလိုုလပ္ႏိုင္ရင္ ကူးစက္ေရာဂါပိုးေတြ ဝင္မွာကို တားဆီးႏိုင္မယ္၊ အသက္ပိုရွည္ႏိုင္မယ္လဲ ထင္ရတယ္။

WHO guidelines ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ ဆင္းရဲေသးတဲ့ႏိုင္ငံေတြက အစိုးရေတြအတြက္ ေပၚလစီခ်ဘို႔ရာ အကူအညီ ေပးဘို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ လမ္းညႊန္သစ္အရ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ မခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံေတြက လူေပါင္း ၂၆ သန္းဟာ ေဆး စေသာက္ရပါလိမ့္မယ္။ အေဟာင္းအတိုင္းဆိုရင္ လူနာေပါင္း ၁၇ သန္းကသာေဆးေသာက္ရပါမယ္။ တကယ္ ေဆးေသာက္ေနရသူ (ေနႏိုင္သူ) ၁ဝ သန္းရွိပါတယ္။ ပိုးကူးစက္ခံေနရသူေပါင္း တကမာၻလံုးမွာ ၃၄ သန္းရွိပါတယ္။

ေဆးဘိုးနဲ႔ ေဆးစစ္ကုန္က်စရိတ္ေတြကို တြက္ခ်က္ရပါတယ္။ အားလံုးက ေစ်းႏွဳန္းက်လာေနပါတယ္။ က်န္းမာေရး ဘတ္ဂ်က္ တိုးလာႏိုင္တဲ့တိုင္းျပည္ေတြကလဲ အလွဴရွင္ေတြအေပၚမွီခိုရ သက္သာလာတယ္။ ဥပမာ ေတာင္အာဖရိကမွာ AIDS ဘတ္ဂ်က္ကို ၅ဝဝ% အထိတိုးလာႏိုင္ပါျပီ။

လမ္းညႊန္သစ္အရ ရိုးရွင္းတဲ့ေဆး ၃ မ်ိဳးကို ေဆးတေတာင့္ထဲမွာသာ ထည့္ထားတာကို သံုးပါမယ္။ Tenofovir + Efavirenz နဲ႔ Lamivudine ဒါမွမဟုတ္ Emtricitabine ကိုေရာထားပါတယ္။ လမ္းညႊန္သစ္ကေန ကူးႏိုင္ေျခ ရွိေနသူတိုင္းကိုေတာ့ ေဆးေသာက္ဘို႔ ေျပာမထားပါ။ ဥပမာ မူးယစ္ေဆးစြဲေနသူေတြ၊ လိင္လုပ္ငန္း လုပ္ေနသူေတြ၊ ေဂးေတြ၊ ေယာက္်ား အက်ဥ္းသားေတြ၊ ဖနီးခင္ပြန္းမွာ ပိုးရွိေသူေတြျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔ကို ေန႔စဥ္ Tenofovir pill ေပးေနရင္ ကူးလာမွာကို တားႏိုင္ပါတယ္။

WHO အဆိုအရ ဒီနည္းလမ္းသစ္ေၾကာင့္ ၂ဝ၂၅ အထိ လူေပါင္း ေနာက္ထပ္ ၃ သန္းကို ကယ္ရာက်ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ နည္းသစ္ကို လက္ရွိ အာဂ်င္တီးနား၊ ဘရာဇီးလ္နဲ႔ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္ေနျပီးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေပးသင့္တဲ့စာရင္းထဲမွာ လူနာ ၁၆ သန္းသာရွိရာကေန အခု ၂၆ သန္းအထိ ရွိလာပါမယ္။ ဒါဟာ ပိုးရွိေနသူေတြထဲက ၈ဝ% နဲ႔ညီပါတယ္။ ေငြအားျဖင့္ ၁ဝ% တိုးလာဘို႔ရွိပါတယ္။ ေဒၚလာ ၂၃ ဘီလီယန္နဲ႔ညီမွ်ပါတယ္။ တီဘီ၊ AIDS နဲ႔ ငွက္ဖ်ားတိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ေနတဲ့ Global Fund နဲ႔ Doctors Without Borders အဖြဲကေန ၂၁ ႏိုင္ငံက လူနာေပါင္း ၂၈၆ဝဝဝ ကိုေဆးကုေပးေနတဲ့ အဖြဲ႔ေတြက ၾကိဳဆိုလိုက္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ Health GAP အဖြဲ႔ကေတာ့ ေငြလွဴသူေတြနဲ႔ ေဆးထုတ္သူေတြကို ဆက္ျပီးေဝဖန္လိုက္ပါတယ္။ ဒါဟာ အနိမ့္ဆံုးနဲ႔ အနည္းဆံုးကိုသာ လုပ္ေပးရာက်တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အလွဴရွင္ေတြေရာ၊ ကုလအရာရွိေတြေရာ၊ ေတာင္ပိုင္းကမာၻက အစိုးရေတြေရာဟာ ခြဲျခားမႈေတြ မ်ားေနတယ္လို႔ Asia Russell ကေနေျပာလိုက္ပါတယ္။

၂၄-၄-၂ဝ၁၃ အဂၤလန္မွာ HIV ျပန္႔ပြါးမႈကို ေနာက္မ်ိဳးဆက္မတိုင္မီ ဟန္႔တားႏိုင္မည္လို႔ က်န္းမာေရးဌာနက ေထာက္ကူထားတဲ့ Terrence Higgins Trust လႈံ႕ေဆာ္ေရးအဖြဲ႔ကေန ေျပာလိုက္ပါတယ္၊ ကြ်န္ေတာ္-က်မက စပါမည္၊ HIV ကိုတားႏိုင္သည္။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားတဲ့ အုပ္စုေတြကို အနည္းဆံုး ၁၂ လမွာတခါ ေဆးစစ္ဘို႔တိုက္တြန္းပါတယ္။

အဂၤလန္မွာ HIV ပိုးနဲ႔အတူေနၾကရသူေပါင္း ၉ သိန္းရွိတယ္။ ၄ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္က ပိုးရွိေနမွန္း မသိၾကပါ။ အာဖရိကေသြးပါသူေတြထဲက လိင္တူသမားေတြေရာ အေျဖာင့္သမားေတြေရာဟာ စုစုေပါင္းရဲ႕ ၄ ပံု၊ ၃ ပံုျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကူးစက္ႏိုင္ေျခမ်ားသူေတြကို ဦးတည္ျပီး ေရာဂါပို ရွိ-မရွိ ရွာေဖြျခင္းဟာ ထိေရာက္တဲ့ တားဆီးနည္းျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေရာဂါအတြက္ ကာကြယ္ေဆးေရာ၊ ေပ်ာက္ကင္းေစမဲ့ ေဆးဝါးပါ လက္တကမ္းမွာ မရွိေသးပါ။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ လူေတြက ဗိုင္းရပ္စ္ေတြ ျပန္႔ပြးမႈကို တန္႔ေစေမဲ့ ေဆးပညာေရွ႕ေရာက္လာမႈဆိုတာ လက္တကမ္းမွာ ရွိပါတယ္လို႔ သေဘာေပါက္သင့္ၾကပါတယ္။

လူေတြမ်ားမ်ားၾကီးကို HIV ပိုး ရွိ-မရွိ စမ္းသပ္ႏိုင္ေလေလ၊ ေဆးကုသမႈကိုလည္း ခံယူႏိုင္ေလေလ ကူးစက္ျပန္႔ပြါးမႈကို ထိုးက်သြားေစေအာင္ လုပ္ႏိုင္မွာ ေသခ်ာပါတယ္။ အဂၤလန္မွာ တေနရာရာမွာ တေယာက္ေယာက္ကို မိနစ္ ၉ဝ တိုင္းမွာ HIV ရွိ-မရွိ စမ္းသပ္ၾကည့္ေနပါတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာလဲ HIV/AIDS ေရာဂါ က်ဆင္း၊ ပေပ်ာက္ပါေစ။

Hepatitis C Viral Load (စီ) ပိုး (ဗိုင္ရယ္လ္-လုဒ္) https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/hepatitis-c-viral-load.html
HIV and CD4 စီ-ဒီ-ဖိုး HIV and CD4 စီ-ဒီ-ဖိုး https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/hiv-and-cd4.html
HIV, CD4, Viral load and ART အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/hiv-cd4-viral-load-and-art.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၅-၁၁-၂ဝ၁၄
၁၃-၃-၂ဝ၁၈