Hypoparathyroidism လည္ပင္ၾကီး ခြဲျပီးသည့္ေနာက္ (၂)

အဂၤလိပ္စာလံုးေတြပါတယ္။ ေဆာရီး။

၁။ အသက္ ၃၈ မိန္းကေလးပါ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္ လည္ပင္းခြဲထားပါတယ္ဆရာ အရင္က ကယ္စီယမ္ေဆး ေသာက္ရတာ တေန႔ေျခာက္လံုးေပးထားပါတယ္ ပံုမွန္ေသာက္ပါတယ္ ထိုးေဆးကမထိုးရတာ ေလးလရွိေနပါျပီ အခုခရီးထြက္ေနခ်ိန္မွာ လက္ေတြကပ္ခ်င္ေနပါတယ္ ေသာက္ေဆးကေတာ့ပါလာပါတယ္ ထိုးေဆးပါမလာဘူးဆရာ အေရးေပၚဘာလုပ္သင့္လဲ အျကံေလးေပးပါဆရာေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ခရီးကအညာဘက္ပါဆရာ ကယ္ဆီယမ္ နည္းတဲ့လကၡဏာက ဘယ္လိုေတြလဲဆရာ ဘာေတြစားရင္ျပန္ျပည့္မလဲ ဘာေတြေရွာင္ရမလဲဆရာ ေဆးစစ္တာေတာ့ ကယ္ဆီယမ္နည္းတယ္ ေျပာပါတယ္ အုန္းရည္နဲ႔ ထိုးေဆးမွာပါတဲ့ ဂလူးကို႔စ္ တူပါသလားဆရာ ေလာေလာဆယ္ ထိုးေဆးမပါလာလို႔ပါ ေသာက္လို႔ရပါသလား

၂။ သမီးအေမက လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၂ဝ ေလာက္က လည္ပင္းႀကီး (ညာဘက္) အတြက္ ခြဲခဲ့ရဖူးပါတယ္။ အခု အႏွစ္ ၂ဝ ေရာက္ေတာ့ ေနာက္တခါ ျပန္ျဖစ္တာနဲ႔ ထပ္ခြဲရပါတယ္။ ၂ လ နီးပါး အေရာက္လည္းက်ေရာ မ်က္နွာေတြ ေျခေတြ လက္ေတြ အမ္းလာပါတယ္။ ေသြးလည္း တိုးၿပီး ေသြးေပါင္ခ်ိန္က မမွန္ပါဘူး။ လူကေတာ့ ဝလာတယ္ ထင္ေနတာ။ ေနာက္ေတာ့ ေခါင္းပါ မထူႏိုင္လို႔ နယ္မွာ ျပေနက် ဆရာဝန္နဲ႔ သြားျပေတာ့ ကယ္ဆီယမ္ ခ်ိဳ႕တဲ့တာလို႔ ေျပာပါတယ္။ နယ္ဆရာဝန္က ရန္ကုန္က သူခဲြခဲ့တဲ့ ဆရာဝန္ႀကီးကို ျမန္ျမန္ျပပါဆိုတာနဲ႔ ျပေတာ့ ဆရာႀကီးက အာရံုေၾကာ ေရာင္တာ လို႔ပဲ ေျပာပါတယ္။ နယ္ဆရာဝန္က အဆင္မသင့္ရင္ ႏွလံုးေသြး ရပ္တတ္တယ္လို႔ ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ဆရာႀကီးကေတာ့ စိတ္ပူစရာ မရွိဘူးဆိုၿပီး ေဆးခန္းကို ၃ ရက္တခါ ခ်ိန္းပါတယ္။ ကယ္ဆီယမ္ နဲ႔ ဂလူးကို႔ကို ၃ ရက္ျခား တခါ ထိုးၿပီး ေသာက္ေဆးကေတာ့ ေဆးျဖဴ ၂ ေလး တလံုးပဲ ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ ေဆးခန္းခ်ိန္းတဲ့ ေန႔တိုင္း ကယ္ဆီယမ္ ထိုးရင္ သက္သာပါတယ္။ ဆရာဝန္ၾကီးက ေမးေတာ့လည္း စကားအရမ္းနည္းေတာ့ ေျဖဘူးဆရာ။ ဂဃနဏေပါ့။ ေကာင္းသြားမွာပါ တခြန္းပဲ ေျပာတယ္။ နယ္က ဆရာဝန္ေျပာလိုက္ေတာ့ စိတ္ေတာ္ေတာ္ ပူပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာလဲ ဆိုတာရယ္။ ကယ္ဆီယမ္ ကို အဲလို ဘယ္အခ်ိန္ထိ ထိုးေနရမွာလဲ၊ ကယ္ဆီယမ္ ထိုးရင္ ရမဲ့ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးကိုေရာ၊ သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။

Goitre လည္ပင္ၾကီးကို ခြဲစဥ္က တြဲရွိေနတဲ့ Parathyroid glands အိတ္ကေလးေတြ ပါသြားလို႔ ျဖစ္ရတာပါ။ အိတ္ေတြက တဖက္မွာ အထက္ေအာက္ တလံုးစီရွိေတာ့ ပဌမခြဲတံုးက ႏွစ္လံုး ပါသြားေပမဲ့ က်န္ႏွစ္လံုးက အလုပ္လုပ္ေပးေနခဲ့မယ္။ ေနာက္တခါ အကုန္ပါသြားေတာ့ အခုလုိျဖစ္တာ ေနမယ္လို႔ မွန္းၾကည့္ရပါတယ္။

အိတ္ကေလးေတြဆိုတာ လည္ပင္းၾကီး အၾကိတ္လိုဘဲ ေဟာ္မုန္း ထုတ္ေပးတယ္။ အမ်ိဳးအစားေတာ့ Parathyroid hormone (PTH) ေခၚတယ္။ နာမယ္ထက္ အေရးၾကီးတာက ေဟာ္မုန္းရဲ႕သတၲိ။ Calcium (ကယ္လ္စီယမ္) အလုပ္ကို ထိန္းေပတယ္။ အလားတူ Phosphorus (ေဖါ့စ္ဖါးရပ္စ္) နဲ႔ Vitamin D (ဗီတာမင္ ဒီ) ေတြကိုပါ သက္ေရာက္ ေစတယ္။ ေရာဂါရရင္ Blood calcium နည္းလာျပီး၊ Phosphorus levels ျမင့္လာမယ္။ ခြဲလို႔ ထိခိုက္မိလို႔ မဟုတ္ဘဲ၊ Magnesium နည္းရင္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Metabolic alkalosis ျဖစ္ရင္လဲ ဒီလို ျဖစ္မယ္။

ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့ ပါးစပ္နား တဝိႈက္မွာ အပ္နဲ႔ ထိုးသလို စူးျပီးက်င္ဆာ အေစာဆံုး လကၡဏာျဖစ္တယ္။ အန္ခ်င္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဗိုက္နာ၊ လက္သည္း-ေျခသည္း ကြ်တ္ဆတ္၊ ဆံပင္ေျခာက္၊ အေရျပားေျခာက္၊ ၾကြက္သားနာ-ၾကြက္တက္၊ လက္ေခ်ာင္း-ေျခေခ်ာင္းက်င္၊ ေသြးျခည္ဥထြက္၊ ရာသီလာရင္ ကိုက္ခဲ၊ မိႈေရာဂါဝင္၊ ကေလးဆိုရင္ သြားေပါက္ေႏွးမယ္၊ သြား-ေၾကြလႊာ အားနည္းေစမယ္။

ဆိုးတဲ့ဆက္တြဲျဖစ္ႏိုင္တာေတြကေတာ့ မ်က္စိအတြင္းတိမ္၊ Seizures အတက္ေရာဂါ၊ Larynx spasms ရုတ္တရက္ ေလျပြန္ တံုခါ-နာက်င္တာ၊ အာရံုစိုက္နည္းတာ။ Latent tetany ၾကြက္တက္ျခင္ေနတာကို Trousseau sign ေသြးဖိအားတိုင္း ကရိယာနဲ႔ အထက္ေသြးခ်ိန္ အေပၚမွာ ထားၾကည့္ရင္ အဲဒီလက္မွာ တကယ္ၾကြက္တက္လာတာ ေတြ႔ရလိမ့္မယ္။ ဆရာဝန္ကိုင္ တူနဲ႔တူတဲ့ ေခါက္တံနဲ႔ စမ္းရင္ တံု႔ျပန္မႈက ျဖစ္ေနၾကထက္ ပိုကဲေနတာ ေတြ႔မယ္။

အေရးေပၚ လကၡဏာေတြကေတာ့ Laryngospasm ေလျပြန္ ၾကြက္သားေတြ ရုတ္တရက္၊ အခ်ိန္မေရြး ဒုကၡေပးတာ (တျခားအေၾကာင္းေတြကေနလဲ ျဖစ္တတ္တယ္) နဲ႔ Cardiac arrhythmias ႏွလံုးခုန္ မမွန္တာ။

ကုသရာမွာ အဓိက Calcium နဲ႔ Vitamin D ေတြကို အပိုေဆာင္းေပးရတယ္။ Vitamin D3 က ပိုေကာင္းတယ္။ အေရးေပၚ ျဖစ္ခ်ိန္မွာ Calcium gluconate (IV) ေသြးျပန္ေၾကာထဲ ထိုးရမယ္။ ႏွလံုးကို ေစာင္ၾကည့္ ေနရမယ္။ ႏွလံုးခုန္တာက စည္းခ်က္ဝါးခ်က္က်က် ခုန္ေနမွ ေကာင္းတယ္။ သက္သာခ်ိန္မွာ စားေဆး ေပးမယ္။ ေဆးကုရတာက တသက္လံုးပါ။

High-calcium (ကယ္လ္စီယမ္) မ်ား အစာေတြကို ေရြးစားျပီး၊ Phosphorous (ေဖါ့စ္ဖါးရပ္စ္) နည္းတာေတြကို ေရွာင္ပါ။ မက္မြန္သီး၊ ပဲေစ့-ပဲေတာင့္-ပဲသီး၊ ၾကံသကာ၊ အုတ္စပါး၊ ဆာဒင္းငါး၊ ႏွမ္းျပစ္၊ ဆီးသီးမ်ိဳးစံု၊ ဆရုတ္ဆီးသီး၊ ဗာဒံေစ့၊ အစိမ္းေရာင္ရင့္ အရြက္ေတြ ဥပမာ ဟင္းႏုႏြယ္ရြက္၊ စတာေတြ မ်ားမ်ားစားပါ။ အဆီလြတ္အသား၊ ေရခ်ိဳငါး စားပါ။ တို႔ဖူး၊ ပဲ စားပါ။ ဆီသံုးရာမွာ အသီးအႏွံက ထုတ္တာ ေရြးသံုးပါ။ Soy milk ပဲႏို႔ ေသာက္ႏိုင္တယ္။

Calcium စစ္ရင္
• ပံုမွန္အားျဖင့္ 8.5 to 10.2 mg/dL or 9–10.5 mg/dL or 2.2–2.6 mmol/L ရွိတယ္။
• ဓါတ္ခြဲခန္းေတြ မတူရင္ ကြဲလြဲတတ္တယ္။
• 8.0 mg/dL ထက္နဲရင္ Hypocalcaemia ေရာဂါ၊
• 1.59 mmol/L (6 mg/dL) ထက္နည္းရင္ အေတာ္ဆိုးတယ္။
• 10.6 mg/dL ထက္မ်ားရင္ Hypercalcaemia ေရာဂါ။
• 3.753 mmol/L (15.12 mg/dL) ထက္ပိုရင္ အေတာ္ဆိုးတယ္။

ဝယ္လိုရတတ္တဲ့ Calcium စားေဆးေတြကေတာ့
• Calcium carbonate 250, 650 mg
• Calcium gluconate 90, 1000 mg
• Calcium citrate 200, 950 mg
• Calcium lactate 60, 300 mg

ဝယ္လိုရတတ္တဲ့ Vitamin D ေဆးေတြကေတာ့
• 1,25-Dihydroxycholecalciferol Capsule: 0.25, 0.5 μg
• Calcitriol (Rocaltrol; Calcijex) Injection: 1, 2 μg/mL
• 25-hydroxycholecalciferol Capsule: 20, 50 μg
• Calcifediol (Calderol) Capsule: 1.25 mg to 50,000 IU
• Ergocalciferol (vitamin D2, Drisdol) Solution: 12.5 mg/mL; Drops: 200 μg/mL to 8,000 IU
• Cholecalciferol (vitamin D3; Delta-D) Tablet: 400, 1000 IU

Trans-fatty acids ေတြ သံုးထားတဲ့ ဘီစကစ္မံု႔၊ ကိတ္မံု႔၊ ဆိုင္ေရာင္း အာလူးေက်ာ္၊ ဒူးနတ္၊ ေထာပတ္တုေတြ ေရွာင္ပါ။ Carbonated beverages ကာဗြန္ ထည့္ေပးထားတဲ့ ေဖ်ာ္ရည္ မမ်ားေစနဲ႔။ Phosphates မ်ားတယ္။ ေကာ္ဖီ၊ အရက္၊ ေဆး-ေဆးလိမ္ မတည့္ပါ။ ေပါင္မံု႔ျဖဴ၊ (ပါစတာ)၊ သၾကားေတြ ေရွာင္ပါ။

• ေဆးက ေသြးေၾကာအျပင္ေရာက္ရင္ အလြန္ကို နာတယ္။ အေၾကာေဆး ခဏခဏထိုးရသူေတြမွာ Phlebitis ေသြးျပန္ေၾကာေရာင္တာ ျဖစ္လာတတ္တယ္။
• Hypoparathyroidism ကေန Pernicious anemia ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ Addison's disease, Parkinson's disease ေရာဂါေတြ ဆက္ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။
• ေလျပြန္ေနရာ ၾကြက္တက္သလို ျဖစ္လာရင္ အေရးေပၚ Tracheotomy လည္ပင္မွာ အေပါက္ဖါက္ ျပြန္တပ္ ေပးတာ လုပ္ရမယ္။
• Teriparatide ဆိုတဲ့ေဆး စမ္းသပ္ေနျပီ။ PTH ေဟာ္မုန္းကို အျပင္မွာထုတ္တာ။ Osteoporosis ေရာဂါသည္ ေတြကို ေပးေနတယ္။
• Vitamin D နဲ႔ Calcium လိုတာထက္ မ်ားသြားရင္လဲ Hypercalcemia ျဖစ္ေစျပီး ေက်ာ္ကပ္ကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္။

အားေဆးေတြအျဖစ္ Vitamins A, C, E, B-complex ေတြ ေသာက္ပါ။ Magnesium, Zinc, Selenium ဓါတ္ဆားေတြလဲ ပါသင့္တယ္။ Omega-3 fatty acids လဲ ေကာင္းတယ္။ ေရေသာက္တာ တေန႔ ၆-၈ ခြက္ထက္ မနည္းေစနဲ႔။ ကိုယ္လက္ လႈတ္ရွားမႈ တေန႔ နာရီဝက္၊ တပါတ္ ၅ ရက္ လုပ္ပါ။ မျပင္းထံပါေစနဲ႔။

ေသြးတိုးမ်ားရင္၊ ကိုလက္စေထာမ်ားရင္ သပ္သပ္ ဂရုစိုက္ပါ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မတိုးတာ ေကာင္းမယ္။ ေရာဂါ အေၾကာင္း စံုေစ့ေအာင္ ေရးလိုက္တာမို႔ အစိုးရိမ္ မပိုေစလိုပါ။ အဆိုးဆံုးအထိ ပါေအာင္အထိ ေရးရတာမို႔ပါ။

Hypothyroidism လည္ပင္းၾကီး ခြဲျပီးသည့္ေနာက္ (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/hypothyroidism.html
Complications of Thyroid Surgery လည္ပင္းၾကီးေရာဂါ ခြဲစိတ္ကုသျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/complications-of-thyroid-surgery.html
Hypoparathyroidism လည္ပင္ၾကီး ခြဲျပီးသည့္ေနာက္ (၂) https://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/hypoparathyroidism.html
Calcium (ကယ္လ္စီယမ္) https://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/calcium.html
Calcium အမ်ိဳးသမီး၊ ကေလးနဲ႔ ကယ္လ္စီယမ္ https://doctortintswe.blogspot.com/2016/03/calcium.html
Calcium blood test (ကယ္လ္စီယမ္) စစ္ေဆးျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/02/calcium-blood-test.html

Dr. တင့္ေဆြ