Fungal infections မိႈေရာဂါမ်ား

ဆရာရွင့္ ရုိေသစြာျဖင့္ ေမးခြင့့္ၿပဳပါရွင့္။ က်ား (69) ႏွစ္ပါ။ ကြ်န္မအေဖပါ။ အေရျပားေပၚမွာ နီနီအ၀ုိင္းကြက္ေတြပါ။ ခုတေလာမွ  လက္ေမာင္းအတြင္းသားေတြ ခ်ုိဳင္းေနာက္ဘက္ေတြမွာပါ ရွိလာတာကုိ သတိထားမိလုိ႔ေမးၾကည့္ေတာ့မွ ျဖစ္တာ ၾကာျပီး fungiderm ေဆးလိမ္းတယ္လုိ႔ေတာ့ေျပာပါတယ္ရွင့္၊ အရင္က ေပါင္ျခံေတြမွာပဲ ရွိတယ္လုိ႔ ေျပာပါတယ္ရွင့္။ ပုံမွန္ တကုိယ္ရည္ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ပါတယ္ရွင့္။ လြန္ခ့ဲတ့ဲ 10 ႏွစ္ နယ္ကုိ တာ၀န္က်လုိ႔ 1 ႏွစ္သြားရာက ျဖစ္လာတယ္လုိ႔ေျပာပါတယ္ရွင့္။ ဘယ္လုိ ကုသမႈမ်ိဳးလုပ္ေပးရမလဲ ဆရာရွင့္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာရွင့္။

Fungal Infections (Mycotic infections) မိႈေရာဂါေတြကိုအၾကမ္းအားျဖင့္ အေပၚယံနဲ႔ အတြင္းပိုင္း ျဖစ္တာေတြလို႔ ခြဲျခားထားတယ္။ ဆိုးဝါးတာေရာ ကုသရတာပါမတူၾကဘူး။ Superficial Fungal Infections ကိုယ္ခႏၡာ အေပၚယံမွာ ျဖစ္တာေတြကို ဦးစားေပးေရးပါမယ္။ ဦးေရခြံကေန ေျခမအထိျဖစ္ႏိုင္တဲ့ေရာဂါပါ။

Principles of Treatment မိႈ-ေပြးေရာဂါေတြကိုကုသတဲ့အခါ အေျခခံအားျဖင့္ ဘယ္မိႈပိုးလဲဆိုတာေဆးစစ္နည္းေတြနဲ႔ ေသျခာေအာင္လုပ္မွ ေကာင္းတယ္။ ထင္တဲ့ေဆးသံုးေနရင္းမေပ်ာက္ႏိုင္လို႔ ေဆးစစ္ေတာ့ ပိုခက္ေစႏိုင္တယ္။ မိႈေရာဂါ အမ်ားစုကိုလိမ္းေဆးနဲ႔ရတယ္။ လက္သည္း-ေျခသည္းမွာျဖစ္ရင္ေတာ့ လိမ္းေဆးနဲ႔တင္ မရဘူး။
• အေရျပားမွာ ျဖစ္တာေတြအတြက္ Griseofulvin ေဆးကအမ်ားဆံုးသံုးျပီးစိတ္ခ်ရတယ္။ ဦးေရခြံနဲ႔ လက္သည္း-ေျခသည္းေတာ့ ဒီေဆးနဲ႔မရဘူး။
• Itraconazole နဲ႔ Terbinafineေဆးေတြက Dermatophytes အတြက္ ပိုေကာင္းတယ္။ Griseofulvin ေပးတာထက္ ရက္တိုတယ္။
• Fluconazole ေဆးကေတာ့ Yeasts ျဖစ္တာအတြက္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ ဥပမာMucocutaneous candidiasis အေရျပားႏုေလးေတြမွာျဖစ္တာမ်ိဳး။
• Itraconazole, Fluconazole နဲ႔ Terbinafine ေဆးေတြကအသဲေကာင္းေနသူေတြအတြက္သာသံုးသင့္တယ္။ Dermatophytosisအတြက္ေတာ့ႏိုင္တယ္။
• Ketoconazole ေဆးကို Dermatophytosis အတြက္ တလေက်ာ္ေပးရင္ အသဲကိုထိခိုက္ေစလို႔ အခုမသံုးၾကေတာ့ဘူး။ Tineaversicolor ျဖစ္တာအတြက္ေတာ့ ေကာင္းတယ္။

1) Tinea Corporis or Tinea Circinata (Body Ringworm) ကိုယ္ခႏၡာ-မိႈ (ေပြး)၊
• Miconazole, Clotrimazole, Butenafineနဲ႔ Terbinafine လိမ္းေဆးေတြ ေပးရတယ္။
• Terbinafine နဲ႔ Butenafine ဆိုရင္ ရက္တိုတိုနဲ႔ရတယ္။
• မ်က္ျမင္မွာ ကင္းစင္ေနေပမဲ့ ေနာက္ထပ္ ၁-၂ ပါတ္အထိေဆးေပးရတယ္။
• Betamethasone Dipropionate with Clotrimazole (Lotrisone) ေဆးမသံုးရဘူး။
• စားေဆးအျဖစ္ Griseofulvin (ultramicrosize) 250–500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၄-၆ ပါတ္။
• Itraconazole 200 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္။
• Terbinafine 250 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁ လ။

2) TineaCruris (Jock Itch) ဂြ်တ္
• ေပါင္ျခံနဲ႔ တင္ပါးေနရာေတြမွာျဖစ္တယ္။ လက္သည္းမိႈနဲ႔ပါတြဲေနတတ္တယ္။ အေတာ္ယားတယ္။
• Miconazole nitrate (Zeasorb-AF) powder ေဆးမံႈ႔သံုးပါ။ အတြင္းခံေခ်ာင္တာဝတ္ပါ။
• Terbinafine cream ကိုတေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္ လိမ္းရင္ လူနာ ၈ဝ% ေက်ာ္ေပ်ာက္တယ္။
• Griseofulvinultramicrosize 250–500 mg စားေဆးတရက္ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၂ ပါတ္ေသာက္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္
• Itraconazole 200 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္။ ဒါမွမဟုတ္
• Terbinafine 250 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၇ ရက္။

3) Tinea Manuum & Tinea Pedis (Dermatophytosis, Tinea of Palms & Soles) ကို Athlete's Foot အားကစားသမားေျခေထာက္လို႔ အေခၚမ်ားတယ္။ ေျခေခ်ာင္းေတြၾကားမွာျဖစ္တယ္။ ယားမယ္၊ စပ္ပူစပ္ေလာင္ ေနမယ္။

ျဖစ္စမွာ -
- Aluminum subacetate solution ေဆးရည္ထဲမွာမိနစ္ ၂ဝ ၾကာ၊ တေန႔ ၂ ခါ စိမ္ထားပါ။
- Imidazoles or Ciclopirox ခရင္မ္-ေဆးရည္ တေန႔ ၁ ခါ၊ တပါတ္ၾကာသံုးရင္ ဗက္တီးရီးယားဝင္ေနတာေတြ ေကာင္းသြားမယ္။ အဲဒါနဲ႔မရေသးရင္ Terbinafine or Butenafine ကိုတေန႔ ၁ ခါ၊ တပါတ္ၾကာလိမ္းပါ။

ေနာက္ပိုင္းမွာ -
- Griseofulvin 250–500 mg စားေဆးတရက္ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၂ ပါတ္ေသာက္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္
- Itraconazole 200 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၂ ပါတ္၊ ဒါမွမဟုတ္ Itraconazole 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁ ပါတ္၊ ဒါမွမဟုတ္
- Terbinafine 250 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၂-၄ ပါတ္၊

4) TineaVersicolor (PityriasisVersicolor) ညွင္း
• ကူးစက္ေရာဂါ မဟုတ္ပါ။
• Selenium sulfide lotion ေဆးလိမ္းပါ။ လည္ပင္းကေနခါးအထိတေန႔ ၁ ခါ၊ ေဆးကို ၅-၁၅ မိနစ္ၾကာထားပါ။ တလမွာ ၇ ရက္လိမ္းပါ။
• Ketoconazole shampo- 1% or 2% တခါလိမ္း ၅ မိနစ္၊ တလမွာ ၇ ရက္။
• Ketoconazole 200 mg တေန႔ ၁ ခါ၊ ၇ ရက္ ေသာက္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္ Ketoconazole 400 mg တၾကိမ္ထဲေသာက္ပါ။ ေဆးေသာက္ျပီးရင္ ၈-၁၂ နာရီအတြင္းေရမခ်ိဳးပါနဲ႔။ ပူအိုက္တဲ့ေနရာေဒသေတြမွာတခါထဲေသာက္ေဆးမတိုးတတ္ပါ။ မ်ားရင္လဲအသဲထိုခိုက္မွာစိုးရတယ္။ fluconazole 300 mg ကိုတခါေသာက္ျပီးေနာက္ ၁၄ ရက္မွာတခါထပ္ေသာက္ပါ။
• Imidazole creams, solutions, and lotions လိမ္းေဆးေတြကေနရာကြက္ျဖစ္တာအတြက္ရတယ္။

5) Scalp fungus = Scalp ringworm ဦးေရခြံေပြး (မိႈ) ေခၚတဲ့ (ဖန္းဂတ္စ္) ေခၚတယ္။
Griseofulvin စားေဆးကို၈-၁၂ပါတ္အထိေသာက္ရတယ္။ အသက္ ၁၂ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ တခါေသာက္ ၁ ျပား၊ တေန႔၂ၾကိမ္။ ငယ္ရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္အရ ေလွ်ာ့ေသာက္ရမယ္။
Terbinafine ကိုလဲအစားထိုးေပးႏိုင္တယ္။ Itraconazoleနဲ႔ Fluconazole ကိုလဲသံုးႏိုင္တယ္။
Antifungal creams and shampoos လိမ္းေဆးနဲ႔ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္လဲလာတယ္။ စားေဆးေလာက္မထိေရာက္ပါ။ စားေဆးပါေသာက္ျပီးေခါင္းလိမ္းရင္တပါတ္မွ၂ခါသာလိမ္းပါ။

မိႈေရာဂါမျဖစ္ေအာင္၊ ေပ်ာက္ျပီးေနာက္မေပၚေအာင္ စိုထိုင္းေနတဲ့ အေရျပားမ်ိဳးဟာမိႈေတြကိုဖိတ္ေခၚေနတာကိုသတိျပဳ ဆင္ျခင္ပါ။ ေရခ်ိဳး-ေဆးေၾကာျပီးရင္ ေျခာက္ေသြ႔ေအာင္လုပ္ပါ။ ကိုယ္လိမ္းေပါင္ဒါ သံုးႏိုင္တယ္။ တျခားေရာဂါအတြက္ Corticosteroids (စတီရြိဳက္) ေဆးလိမ္းေနရရင္ Candidal infection ထပ္ဝင္လာလို႔ Antifungals မိႈေဆးပါ တြဲလိမ္းရတတ္တယ္။

ပ႗ိဇီဝေဆး၊ စတီရြိဳက္ေဆး၊ immunosuppressant drugs ခုခံအားက်အတြက္ေဆးနဲ႔ contraceptives ကိုယ္ဝန္တားေဆးေတြသံုးေနရသူေတြမွာမိႈေရာဂါကိုပိုဆိုးေစႏိုင္တယ္။ Endocrine disorders ေဟာ္မုန္းေရာဂါ၊ Immune diseases ေရာဂါျပီးစနစ္ေရာဂါ၊ လူဝလြန္းတာ၊ AIDS ေရာဂါ၊ တီဘီ၊ ၾကီးမားတဲ့ မီးေလာက္နာ၊ လူကီးမီးယား၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိေနသူေတြမွာလဲမိႈေရာဂါ ဆိုးေစႏိုင္ေသးတယ္။ ပ႗ိဇီဝေဆးေၾကာင့္လဲ မိႈေရာဂါရလာႏိုင္တယ္။

မိႈေရာဂါ ဟုတ္-မဟုတ္စစ္ရာမွာ KOH (Potassium hydroxide) နည္းသံုးတယ္။ ေနာက္ျပီး Wood's ultraviolet lamp မီးနဲ႔ၾကည္ရင္လဲသိတယ္။ လိုအပ္ရင္ Culture and sensitivity test လုပ္ရတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ