HIV Opportunistic infections အခြင့္ေကာင္းယူျပီး ကူးစက္လာတဲ့ ေရာဂါေတြ

လူတိုင္းရဲ႕ ကိုယ္ေပၚမွာနဲ႔ ကိုယ္တြင္းမွာ Germs ပိုးမ်ိဳးစံုရွိေနတယ္။ Bacteria (ဗက္တီးရီးယား)၊ Protozoa (ပရိုတိုဇိုးဝါး)၊ Fungus (ဖန္းဂပ္စ္) နဲ႔ Viruses (ဗိုင္းရပ္စ္) ေတြျဖစ္ၾကတယ္။ Immune System ခုခံအား အလုပ္ေကာင္းေကာင္း လုပ္ေနသမွ် ေရာဂါဘယ မရေစပါ။ HIV ေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္ တခ်ိဳ႕ေဆးဝါးေတြေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္ ခုခံအားနည္းလာျပီး ေရာဂါရေစႏိုင္တယ္။ ဒီလိုအခြင့္ေကာင္း (အခြင့္ဆိုး) ကိုယူျပီး ဝင္တာေတြကို HIV Opportunistic Infections (OIs) လို႔ ေခၚပါတယ္။

အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ အခြင့္ေကာင္းယူ ကူးစက္ေရာဂါေတြက အရင္ေလာက္ မဆိုးေတာ့ပါ။ Antiretroviral Therapy (ART) ေဆးေတြကေန အမ်ားၾကီး သက္သာရာရေစတယ္။
1. Candidiasis (Thrush) မွကၡရုေရာဂါ၊ ပါးစပ္၊ လည္ေခ်ာင္း၊ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေတြမွာ (ဖန္းဂတ္စ္) ပိုးတမ်ိဳးေၾကာင့္ အနာေတြ ျဖစ္တယ္။
2. Cytomegalovirus (CMV) မ်က္စိကိုထိခိုက္တဲ့ (ဗိုင္းရပ္စ္) ေရာဂါျဖစ္တယ္။ မ်က္စိကြယ္ေစႏိုင္တယ္။
3. Herpes simplex ေရယံုဟာ (ဗိုင္းရပ္စ္) ကေနျဖစ္ေစတယ္။ တျခားေနရာေတြမွာေရာ လိင္လမ္းမွာပါျဖစ္တယ္။
4. Malaria ငွက္ဖ်ား
5. Mycobacterium avium complex (MAC or MAI) (ဗက္တီးရီးယား) ကေနျဖစ္တယ္။ ဖ်ား၊ အားယုတ္၊ အစာမေက်၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်မယ္။
6. Pneumocystis pneumonia (PCP) (ဖန္းဂတ္စ္) ေရာဂါတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ဆိုးဝါးတဲ့ (ႏူမိုးနီးယား) ျဖစ္ေစတယ္။
7. Toxoplasmosis (Toxo) (ပရိုဇိုးဝါး) ပိုးကေနျဖစ္ေစတယ္။ ဦးေႏွာက္ကို ထိခိုက္တယ္။
8. Tuberculosis (TB) တီဘီ
9. အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေမြးလမ္းေၾကာင္း ေနရာကေန စတာမ်ားတယ္။ Pelvic Inflammatory Disease (PID) တင္ပါးဆံုတြင္းအဂၤါေတြ ေရာင္ျခင္း နဲ႔ Bacterial Vaginosis (ဗဂ်ိဳင္းနား) မွာ (ဗက္တီးရီးယား) ေၾကာင့္ ေရာင္ျခင္းေတြ အျဖစ္မ်ားတယ္။

စမ္းသပ္မႈ လုပ္ႏိုင္တယ္။ သတိထားဘို႔က HIV tests positive အေပါင္းျဖစ္သူတိုင္းကို စမ္းသပ္ရင္ လူအမ်ားစုမွာ Cytomegalovirus (CMV) အေပါင္းျပေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရာဂါရတဲ့အဆင့္အထိ မေရာက္တာက မ်ားတယ္။ စိုးရမ္စရာ မလိုတတ္ပါ။ CD4 cell count စစ္လို႔ 50 ထက္နည္းသူေတြမွာသာ ဒီေရာဂါရတယ္။ ဒီလို ေသြးစစ္တဲ့အခါ Antigens (အင္တီဂ်င္) ေတြ႔ရင္ ပိုးအဝင္ခံထားရတယ္။ Antibodies (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြ႔ရင္ ေရာဂါအဆင့္ ေရာက္ေနတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။

HIV Opportunistic infections (အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ) ရွိေနစဥ္ အခြင့္ေကာင္းယူျပီး ကူးစက္လာတဲ့ ေရာဂါေတြအတြက္ ေဆးမ်ား

Randomized Controlled Trial (RCT) ေဆးကုသနည္းေတြရဲ႕ ထိေရာက္မႈကို စနစ္တက် ေလ့လာမႈျပဳလို႔ ထြက္လာတဲ့ ရလဒ္မ်ား
(၁) Beneficial (ဗက္တီးရီးယား) ေတြအတြက္ အက်ိဳးရွိတဲ့ ေဆးေတြ၊
• Aciclovir for Herpes simplex and Vericella zoster virus ေရယံုအတြက္ ေဆး၊
• TMP/SMX (Trimethoprim/Sulfamethoxazole), Co-trimoxazole for Pneumocystis cartil pneumonia (PCP) (ႏူမိုဆစ္စ္တစ္-ကာတဲလ္-ႏူမိုးနီးယား) အတြက္ေဆး၊
• Tuberculosis prophylaxis တီဘီ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္း၊

(၂) Likely to be beneficial အက်ိဳးရွိႏိုင္ေလာက္တဲ့ ေဆးေတြ၊
• Atovaquone (Dapsone or Aerosolised pentamidine) for PCP (ႏူမိုဆစ္တစ္-ကာတဲလ္-ႏူမိုးနီးယား) အတြက္ေဆး၊
• Azithromycin for Mycobacterium avium complex (MAC) (မိုင္ကိုဘက္တီးရီယမ္-ေအဗီယမ္) ပိုးဝင္ျခင္း အတြက္ေဆး၊
• Azithromycin for PCP (ႏူမိုဆစ္တစ္-ကာတဲလ္-ႏူမိုးနီးယား) အတြက္ေဆး၊
• Clarithromycin for MAC (မိုင္ကိုဘက္တီးရီယမ္-ေအဗီယမ္) ပိုးဝင္ျခင္းအတြက္ေဆး၊
• Clarithromycin, Rifabutin and Ethambutol for MAC in people with previous MAC (မိုင္ကိုဘက္တီးရီယမ္-ေအဗီယမ္) ပိုးဝင္ျခင္း ထပ္ျဖစ္သူမ်ားအတြက္ေဆး၊
• Ethambutol, Clarithromycin, Clofazimine for MAC in people with previous MAC (မိုင္ကိုဘက္တီးရီယမ္-ေအဗီယမ္) ပိုးဝင္ျခင္း ထပ္ျဖစ္သူမ်ားအတြက္ေဆး၊
• Itraconazole for Penicillium marneffel (ပင္နဆီလီယမ္-မာနက္ဖဲလ္) ပိုးအတြက္ေဆး၊

(၃) Trade off treatment မသံုးေတာ့သည့္ ေဆးမ်ား
• Rifabutin + either Clarithromycin or Azithromycin for MAC
• Fluconazole or Itraconazole for Fungal diseases
• INH for TB prophylaxis for 6-12 months
• Oral Ganciclovir for CD4 depletion

(၄) Unknown effectiveness ထိေရာက္မယ္လို႔ မယူဆသည့္ေဆးမ်ား
• Addition of Rifabutin to Clarithomycin + Ethambutol for MAC in people with previous MAC
• Famciclovir for Herpes simplex
• Itraconazole for Histoplasmosis
• TMP/SMX for Toxoplasmosis

(၅) Likely to be ineffective or harmful အက်ိဳးမရွိဟု ယူဆေသာ သို႔မဟုတ္ ဆိုးဝါးေစႏိုင္သည့္ေဆးမ်ား
• Clofazimine added to Ethambutol + Clarithromycin MAC in people with previous MAC
• Itraconazole for Cryptococcal meningitis
• Valaciclovir for Cytomegalovirus

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ