Peptic ulcer ေလနာဆိုတာ ဘုရင္မွာလည္းျဖစ္သည္

၁။ ဆရာခင္ဗ်ာ ကၽြန္ေတာ္ အသက္က ၃၅ႏွစ္ပါ။ ခံစားေနရတဲ့ ေရာဂါက အစာအိမ္နာတာျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးခန္းသြားျပီး ေသြးဝမ္းစစ္ၾကည့္ေတာ့ ေသြးက ပံုမွန္အတိုင္းေကာင္းပါတယ္။ ဝမ္းထဲမွာကေတာ့ H.pylori ေရာဂါပိုးေတြ႕တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ေဆးခန္းကေန Amoxy 1000gm နဲ႔ clarithromycin 1000mg ကို တေန႔ ၂ႀကိမ္ ၁၄ရက္စာ ေသာက္ရပါတယ္။ ဒီေဆးေတြေသာက္တာနဲ႔ ေရာဂါပိုးက ေသသြားႏိုင္သလားနဲ႔ ထပ္မံကူးစက္ႏိုင္ပါသလားခင္ဗ်ာ။ ေနာက္ထပ္ endoscopy စစ္ဖို႔လည္း ရက္ခ်ိန္းယူထားရပါတယ္။ ေက်းဇူးျပဳျပီး ကူညီေျဖၾကားေပးပါခင္ဗ်ာ။

၂။ က်ေနာ္ အသက္ ၃၃ နွစ္ပါဆရာ။ Helicobactery pylori ေရာဂါလို႔ေျပာပါတယ္။ အစာအိမ္ေရာဂါ ကူးစက္ေရာဂါလို႔ သိရပါတယ္။ ျဖစ္ေနတာေတာ့ ၅ လေလာက္ရွိပါျပီ။ ဒီေရာဂါအေၾကာင္း သိခ်င္လို႔ပါဆရာ။

၁၉၈၂ အရင္ ဆရာဝန္ျဖစ္ၾကသူေတြက ေလနာဆိုတာ ေရာဂါပိုးနဲ႔မဆိုင္ဘူးလို႔ သင္ခဲ့ၾကရတယ္။ စားခ်ိန္ေသာက္ခ်ိန္ မမွန္သူ၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားသူေတြမွာ ျဖစ္ၾကရတယ္လို႔ ဆိုခဲ့တယ္။ အလုပ္မ်ားတဲ့ဆရာဝန္၊ ဆယ္တန္းေျဖမေက်ာင္းသား အျဖစ္မ်ားလို႔ Stress ulcer စိတ္ဖိအားမ်ားအနာေခၚခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၉၈၂ ေရာက္ေတာ့ ေလနာနဲ႔ H. pylori ပိုး ဆက္စပ္တာ သိလာရတယ္။

Peptic Ulcer (PU) ေလနာမွာ Gastric ulcer (GU) အစာအိမ္နာ နဲ႔ Duodenal (DU) ဒူယိုဒီနယ္နာဆိုျပီး၊ ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္။ ဒူယိုဒီနမ္ဆိုတာ အူသိမ္အစပိုင္း (စီ) ပံုေနရာေလးကို ေခၚတာပါ။ DU ဟာ အသက္ ၃ဝ က ၅ဝ ႏွစ္အတြင္း အျဖစ္မ်ားတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေလမ်ားခ်င္မ်ားမယ္၊ ကံပိုေကာင္းၾကတယ္။ ေယာက္်ားေတြေလာက္ ေလနာမျဖစ္ဘူး။ GU ၾကေတာ့ အသက္ ၆ဝ ေက်ာ္ေတြနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ျဖစ္ရင္လည္း ၄% က အစာအိမ္ကင္ဆာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကံမေကာင္းျပန္ဘူး။

DU ၉ဝ% ေလာက္နဲ႔ GU ၈ဝ% တို႔ဟာ H. pylori ေခၚတဲ့ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္နဲ႔၊ က်န္တာက NSAID ေခၚတဲ့ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ေဆးလိပ္စြဲ၊ အရက္စြဲ၊ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဘက္ရည္ စြဲသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ မိဘျဖစ္ရင္ သားသမီးမွာလည္း ျဖစ္တာေတြရွိတယ္။ အရင္က လက္ညွိဳးထိုးခဲ့ၾကတဲ့ အပူအစပ္နဲ႔ စိတ္ရႈတ္တာေတြကေတာ့ ေလနာရွိေနရင္ ပိုဆိုးေစတယ္လို႔သာ လက္ခံၾကေတာ့တယ္။

စားေနက်အခ်ိန္က်ရင္ အစာေျခအရည္ထြက္လာတာက အက်င့္ျဖစ္လာတယ္။ ထမင္းမက်က္ေသးလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ မအားလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ ပိုက္ဆံမရွိလို႔ျဖစ္ျဖစ္ အခ်ိန္ေရာက္ရင္ အက္စစ္ဓါတ္က အလိုက္မသိထြက္လာျပီး၊ ဝမ္းထဲမွာ တဂ်ဳတ္ဂ်ဳတ္ ျမည္လာတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့ ဗိုက္နာမယ္၊ ေလတက္မယ္၊ အစာမေက်ျဖစ္မယ္၊ ပ်ိဳ႕-အန္မယ္။ ၾကာရင္ အစားပ်က္ေတာ့ အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့၊ အားေပ်ာ့တာေတြ ဆက္လိုက္လာမယ္။ နာပံုနာနည္းက ပူျပီးနာတာ၊ ေအာင့္တာ၊ စူးနာတာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ႏွလံုးနဲ႔ဘာမွမဆိုင္ဘဲ၊ Heartburn လို႔ေခၚတာက အစာျမိဳျပြန္ထဲကို အက္စစ္ရည္ေတြ ဆန္တက္လို႔ နာတာကိုေခၚတယ္။ GERD ဆိုျပီး ေရာဂါနာမည္သစ္ ထြင္လိုက္ၾကတယ္။ GU က အစာစားရင္ နာတတ္ျပီး၊ DU က စားလိုက္ရင္သက္သာလို႔ ဆာနာလို႔ေခၚတယ္။

ရက္တိုနဲ႔ နာတာရွည္ ႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။ ၾကာေတာ့ အနာကက်ယ္လာျပီး၊ သူ႔အနီးအနားေတြကိုပါ နယ္ခ်ဲ႕ႏိုင္ေသးတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါေတြက အေတာ္ဆိုးတာေတြပါ။ အစာလမ္းေၾကာင္းကေန ေသြးယုိတာ၊ အနာျဖစ္ေနတဲ့ ဒူယိုဒီနမ္နာ ေပါက္တာ၊ ေအာက္ဆင္းလမ္း က်ဥ္းသြားလို႔ စားျပီး အန္ေနေတာ့တာ။ တာသံုးတာဟာ အေရးေပၚေတြပါ။ အစာအိမ္ေပါက္လို႔ နာတာက စူးရွျပီး နာတာမ်ိဳး။ ဗိုက္ မေနႏိုင္-မထိုင္ႏိုင္ တအားနာျပီး၊ ေဆးရံုကို အေျပးအလႊား လာရတယ္။ အခ်ိန္မေတာ္က မ်ားတယ္။ ရိုးရိုး ဓါတ္မွန္ ရိုက္တာနဲ႔ အစာအိမ္ေပါက္တာကို အေသအခ်ာ သိႏိုင္တယ္။ အသည္းေပၚမွာ လျခမ္းေကြးေကြးေလးကုိ ျမင္ရရင္ေတာ့ အေရးေပၚခြဲစိတ္ရပါမယ္။

ေသြးအန္တာကို Hematemesis ေခၚတယ္။ ေကာ္ဖီႏွစ္လို ညိဳမည္းမည္းအရည္ေတြ အန္တာ။ အန္မထြက္ဘဲ ေအာက္ဆင္းရင္ ေသြးကဝမ္းထဲပါမယ္။ အခ်ိန္ၾကာတာမို႔ ဝမ္းက မည္းနက္ေနမယ္။ Melaena ေခၚတယ္။ ကတၲရာေစး လိုေနတာ။ အစာအိမ္က ေသြးယိုတာ မဟုတ္တာလည္း အဲလိုဘဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အသည္းေျခာက္ေနသူ၊ အစာျမိဳျပြန္ ေအာက္အဖ်ားက ေသြးျပန္ေၾကာအထံုးေတြ ေပါက္လို႔ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မ်က္စိနဲ႔ မျမင္သာေပမဲ့ ဝမ္းထဲမွာ ေသြးနည္းနည္းခ်င္း ပါေနတာကို အႏုၾကည့္မွန္ဘီလူးနဲ႔စစ္မွ သိရမယ္။

Barium meal ဓါတ္မွန္႐ိုက္တာနဲ႔ Endoscopy ကိရိယာထည့္ၾကည့္တာနဲ႔ ေသခ်ာေအာင္ စစ္ရတယ္။ မီးေတာင္ကို အေပၚက ၾကည့္ရသလို၊ အလည္မွာ အနာေနရာက ခြက္ေန၊ အနားေဇာက္က ေအာက္ကို တည့္တည့္ က်ေနျပီး၊ ေဘးမွာ ေခ်ာ္ရည္ ဆင္းတဲ့လမ္းေတြလို ျဖာထြက္ေနတယ္။

ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္သလဲဆိုတာသိရင္ ေရွာင္ရမယ္။ အျဖစ္မ်ားလို႔ ဆရာလည္းမ်ားတယ္။ ေဆးလည္း မနည္းဘူး။ ပိုးကိုႏိုင္တဲ့ေဆးနဲ႔ အစာေျခရည္ကို သက္ေရာက္တဲ့ေဆး၊ ႏွစ္မ်ိဳးက မပါမျဖစ္ ေပးပါတယ္။ ပိုးအတြက္ ပဋိဇီဝေဆး၊ Amoxacillin, Tetracycline, Claithromycin, Metronidazole ေတြကို သံုးတယ္။

Antacids အက္စစ္ဓါတ္ပ်ယ္ေဆးေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ Aluminium Hydroxide and Oxide, Magnesium Trisilicate 250-1500 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ Magnesium Carbonate, Magnesium Oxides, Magnesium hydroxide 200-400 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ Calcium Carbonate 1250-1500 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္။

အက္စစ္အထြက္နည္းေဆး Atropine Sulphate 0.5-1.0 mg IM ထိုးေဆး၊ Proton pump inhibitors (Omeprazole, Rabeprazole) 20-40 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁ လ၊ ၁ လခြဲ ေသာက္ပါ။ Histamine H 2-receptor Antagonists (Ranitidine) 150 mg တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္။

DU ဆိုရင္ Cimetidine 800 mg အိပ္ရာဝင္၊ 300-400 mg အစာစားျပီးတိုင္း တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္၊ ၁ လ၊ ၁ လခြဲ ေသာက္ပါ။ သက္သာလာရင္ ည 400 mg ေသာက္ပါ။ လတ္တေလာ အစာအိမ္နာဆိုရင္ 800 mg အိပ္ရာဝင္၊ ဒါမွမဟုတ္ 300 mg အစာစားျပီးတိုင္း၊ ၂ လေသာက္ပါ။ အစာေျခရည္ေတြ အထက္ဆန္တာျဖစ္ရင္ 400-800 mg တေန႔ ၂-၃ ၾကိ္မ္၊ ၁ လခြဲ ေသာက္ပါ။ Heartburn နဲ႔ အစာမေက်ျဖစ္ရင္ 200 mg တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္၊ အစာမစားခင္ နာရီဝက္ၾကိဳ ေသာက္ပါ။

Mucosal protective agents ဆိုတာကေတာ့ အစာလမ္း အတြင္းလႊာကို ကာကြယ္ဘို႔ေဆးပါ။ အန္တဲ့သူေတြအတြက္ Metoclopramide 10-15 mg စားေဆး တေန႔ ၃-၄ ၾကိမ္ေပးရတယ္။

ဗိုက္ တအားနာရင္ Buscopan, Hyoscine 10-20 mg IV/IM ထိုးေဆး။ စားေဆး တေန႔ ၃-၄ ၾကိမ္။ Diclofenac 25-75 mg စားေဆး တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ Spasmocip, Spasmonil, Spasmo-Proxyvon စားေဆး တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္။ လိုအပ္ရင္ ခြဲစိတ္ကုသတာ လုပ္ရတတ္တယ္။ Laparoscopic surgery, Vagotomy, Antrectomy, Pyloroplasty ေနာက္ျပီး G-J ေခၚတဲ့ အစာအိမ္နဲ႔ အူကို ဆက္ေပးတဲ့နည္းက စိတ္ဝင္စားဘို႔ ေကာင္းတယ္။

လူေနမႈပံုစံပါေျပာင္းဘို႔ လိုတယ္။ အပူအစပ္ ေရွာင္၊ ေကာ္ဖီ ေလ်ာ့၊ ေဆးလိပ္-အရက္ ျဖတ္ပါ။ စိတ္ဖိအားမ်ားတဲ့ အလုပ္ကေန ေျပာင္းလို႔ရရင္ ေျပာင္းပါ။ တေန႔ နာရီဝက္ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။ မယ္ဒီေတးရွင္းလုပ္တာ ေကာင္းတယ္။ ေလနာ ေရာဂါရွိရင္ စတုမဓူ၊ သၾကား၊ ထန္းလ်က္၊ ေဆး၊ စားတာဟာ ဥပုသ္ေစာင့္ေပမဲ့ သီလမပ်က္ဘူးလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ကုိ ဖိအားနဲ႔ထည့္ထားတဲ့ ဘီယာ၊ ဆိုဒါ၊ စပရင္း-ဝါးတား၊ ကိုကာကိုလာ၊ စပရိုက္၊ အင္နာဂ်ီ-ဒရင့္ခ္ေတြက ေလနာအတြက္မေကာင္းပါ။ Sodium bicarbonate ေဆာ္ဒါမံႈ႔ေသာက္ရင္ ခ်က္ခ်င္းလို သက္သာေပမဲ့ ၾကာရင္ အစာအိမ္ေပါက္ေစႏိုင္တယ္။

ဘာေဆးမွမရွိတုန္း နာလာရင္ ေရ တခြက္ႏွစ္ခြက္ ေသာက္လိုက္ပါ။ ႏြားနို႔ ေသာက္ပါ။ သြားေလရာ ေဆးယူသြားပါ။ ဆာရင္စားဘို႔ စားစရာတခုခု ယူသြားပါ။ ေၾကာ္တဲ့အစားေတြ ေရွာင္ပါ။ အေစ့အဆံေတြ၊ တိုဖူး၊ ပဲပုတ္၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ပင္လယ္ထြက္အသီးအႏွံေတြ၊ ဟင္းႏုႏြယ္ရြက္ေတြ တည့္ပါတယ္။ အသားကိုေလွ်ာ့ပါ၊ ျပဳျပင္ထားတဲ့ဆီကေလနာနဲ႔ မတည့္ပါ။ အစာကို နည္းနည္းခ်င္း ခဏခဏစားပါ။ စားေနက် အစားအစာေတြသာစားတာ ေကာင္းတယ္။ အစာလမ္းက သူခ်က္လုပ္ေပးေနၾကဟာကို ပိုကြ်မ္းက်င္ပါတယ္။ အီတာလ်န္-ပီဇာ၊ ဘာဂါ-ယန္းကီး၊ ဆူရွီး-ဂ်ပန္၊ ကုလားမွန္-ရိုတီး၊ ထမင္းခ်ည္းစားတာ ဗမာ၊ တရုပ္ဟာ ေခါက္ဆြဲ။ ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ စားေနၾကပဲ ေကာင္းတယ္။

အရပ္သံုးေဆးနည္းမွာ ပင္စိမ္းရြက္ကို စားခိုင္းတယ္။ ဂ်င္း (ခ်င္း) စိမ္းသည္ ေလနာ၊ ဝမ္းဗိုက္-ရင္ေခါင္းနာ တို႔ကိုႏိုင္၏လို႔ ဆိုတယ္။ တိုင္းရင္းေဆးတခုက ဗီတာမင္စီဟာ ေလနာနဲ႔မတည့္ဘူးေရးတာ ဖတ္ရတယ္။ မဟုတ္ပါ။ ဗီတာမင္စီ 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ ေသာက္ရင္၊ ေသြးယိုတာအတြက္အက်ိဳးရွိတယ္။ ခ်ယ္ရီသီး၊ ဘလူးဘယ္ရီသီးလိုဘဲ ခရမ္းခ်ဥ္သီးကလည္း အဆိပ္အေတာက္ ေျပေစပါတယ္။ ခရမ္းခ်ဥ္သီးက ေလနာမသင့္လို႔ ေျပာတာလည္း ဖတ္ရတယ္။

စကားအရာမွာ နာမည္တလံုးနဲ႔ရွိခဲ့တဲ့ စကားေတာင္စားအမတ္ဟာ ဘုရင္က ခရမ္းခ်ဥ္သီး စားေကာင္းတယ္ဆိုေတာ့ အလိုက္သင့္ ေလွ်ာက္လိုက္တယ္။ မၾကာခင္ ဘုရင္မွာ ခရမ္းခ်ဥ္သီးေၾကာင့္ ေလနာထေတာ့ မွန္လွပါ အရွင္မင္းျမတ္ရဲ႕ ကြၽန္မို႔ အရွင့္ အလိုကိုလိုက္ၿပီး၊ တင္ရေၾကာင္းပါဘုရားလို႔ ေလွ်ာက္တင္ပါတယ္။ အနာမ်ိဳး ၉၆ ပါးမွာ ေလနာ ၃၂ ပါး ပါတယ္လို႔ ျမန္မာေဆးက်မ္းကဆိုပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္မွာ ဝန္ၾကီးတပါး အလုပ္မ်ားလား မသိပါ၊ ေလနာစြဲေနလို႔ ပခန္းမွာ-ေလ၊ ေလာင္းရွည္မွာ-ဓား၊ ခန္းပတ္မွာ-နား၊ ေရနံ တတိုင္ခ်င္းႏွင့္ လင္းပါ့မလားလို႔ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္က သေရာ္ခဲ့ဘူးတယ္။ ျပင္သစ္ဘုရင္ နဝမေျမာက္ခ်ားလ္စ္မွာလည္း ရွိသတဲ့။ ဒါလဲ သေရာ္တာမဟုတ္ေပမဲ့ St. Bartholomew’s Day Massacre လူသတ္ပြဲၾကီးဟာ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္မွာ ေလနာထလို႔ ျဖစ္ရသလိုလို ဆိုပါတယ္။

1. Antral Gastritis အစာအိမ္ေရာင္ျခင္း https://doctortintswe.blogspot.com/2015/04/antral-gastritis.html
2. Belching ေလတက္ျခင္း https://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/belching.html
3. Bleeding Peptic Ulcer အစာအိမ္နာ ေသြးယိုျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/bleeding-peptic-ulcer_25.html
4. Gastric cancer အစာအိမ္ကင္ဆာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/normal-0-false-false-false-en-us-x-none.html
5. Gastric Juice အစာေျခအရည္ http://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/gastric-juice.html
6. Gastritis အစာအိမ္ေရာင္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2016/05/gastritis.html
7. GERD (1) အခ်ဥ္ရည္ အထက္ဆန္ျခင္း (၁) https://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/heartburn.html
8. GI Tract အစာလမ္းစစ္ေဆးျခင္း https://doctortintswe.blogspot.com/2017/11/gi-tract.html
9. Heartburn ရင္ပူျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/heartburn.html
10. Medicine for Diseases of Digestive Tract အစာလမ္း ေလနာေရာဂါေဆးမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/gastric-cancer.html
11. Peptic Ulcer Diagnosis ေလနာေရာဂါကို ေဆးစစ္ျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/peptic-ulcer-diagnosis_25.html
12. Peptic ulcer ေလနာ ဆိုတာ ဘုရင္မွာလည္းျဖစ္သည္ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/peptic-ulcer.html

Dr. တင့္ေဆြ