Newborn death and illness ေမြးစကေလး ေသဆံုးမႈ

ကိုယ့္လိုမ်ိဳး သားဆံုးရႈံးရတဲ့အျဖစ္မ်ိဳးမျဖစ္ေစခ်င္ (အေတြ႔အၾကံဳမွ်ေဝျခင္းျဖင့္ သင္ခန္းစာရၾကပါေစရန္) ပို႔စ္ကိုဖတ္ျပီး စိတ္မေကာင္းလို႔ လွမ္းေျပာၾကသူေတြရွိတယ္။ ပို႔စ္ကိုလည္း ေတြ႔ပါတယ္။ ေဆာရီး။

WHO ေခၚ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ၾကီးရဲ႕စာရင္းဇယားရွိတယ္။

အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ ဂ႕၂ သန္း ႏွစ္စဥ္ ေသဆံုးရတယ္။ အဲတာထဲမွာ ၄၁% က ေမြးစကေလးေတြ ျဖစ္တယ္။ ေမြးျပီး ၂၈ ရက္အတြင္းမွာေသဆံုးၾကရတာျဖစ္တယ္။ ၃႕၃ သန္းရွိတယ္။ အဲလိုကေလးေတြထဲက ၄ ေယာက္မွာ ၃ ေယာက္က ပဌမပတ္မွာေသဆံုးတယ္။ ၃ သန္းရွိတယ္။ ၂ သန္းဟာ ေမြးတဲ့ရက္မွာပဲ ေသဆံုးၾကရတယ္။ အဲတာေတြထဲက ၃ ပံု ၂ ပံုဟာ ကာကြယ္လို႔ရႏိုင္တာေတြျဖစ္တယ္။ ၃ ပံု ၁ ပံုကေတာ့ ကံမေကာင္းအေၾကာင္းမလွတာလို႔ မွတ္ယူႏိုင္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္အပါအဝင္ ဖြံ႔ျဖိဳးမႈေနာက္က်ေသးတဲ့တိုင္းျပည္ေတြမွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ေမြးစကေလး တဝက္နီးပါးဟာ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ မရၾကေသးပါ။ ၉၉% ဟာ အာဖရိနဲ႔ ေတာင္အာရွေဒသမွာျဖစ္တယ္။ အာရွတိုက္နဲ႔ ျမန္မာျပည္က နည္းနည္းေလးပိုေကာင္းတယ္။

၃႕၃ သန္းဟာ အေသေမြး။ ကေလးေတြ တႏွစ္သားအရြယ္ထက္ ပဌမ ၄ ပတ္မွာ ေသဆံုးႏိုင္မႈ ၁၅ ဆမ်ားတယ္။ ၁၉၉ဝ ခုႏွစ္တုန္းက ေမြးစကေလးေသဆံုးမႈ ၄႕၆ သန္းရွိခဲ့ရာကေန ၂ဝဝ၉ မွာ ၃႕၃ သန္းအထိေလ်ာ့နည္းလာတယ္ေေ မြးစကေလးေသဆံုးရတဲ့အေၾကာင္းခံေတြထဲမွာ အင္ဖက္ရွင္ ေခၚ ေရာဂါပိုးင္ျခင္းက ၃၆% ရွိတယ္။ ေစာေမြးလို႔ ၂၈% ရွိတယ္။ အသက္ရွဴမဝျခင္းက ၂၃% ရွိတယ္။

တႏွစ္ေအာက္ကေလး ေမြးစေသဆံုးမႈထဲက တဝက္ေက်ာ္ဟာ အိမ္မွာသာေမြးၾကတာေတြျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕ တိုင္းျပည္ေတြမွာ စာရင္းဇယား စနစ္တက်မထားႏိုင္လို႔ ေသဆံုးမႈတကယ္ရွိတာေတြက စာရင္းဇယားထဲမွာ မပါႏိုင္။ တခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာ သားေယာက္်ားေလးကိုသာ အာရံုစိုက္လို႔ ေမြးစမိန္းကေလးေသဆံုးရမႈက ပိုမ်ားတယ္။

ကေလးေသဆံုးမႈနည္းေအာင္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေစာင့္ေရွာက္မႈ ပံုမွန္ အဆက္မျပတ္လုပ္ရမယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေစာင့္ေရွာက္မႈ ျပည္စံုေအာင္စီမံထားရမယ္။ အေရးေပၚအစီအမံေတြ၊ ေဆးဝါးကရိယာေတြ၊ ကြ်မ္းက်င္ဝန္ထမ္း၊ ေအာက္စီဂ်င္၊ ခ်က္ၾကိဳးေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ မိခင္ႏို႔တိုက္ျခင္း၊ အခ်ိန္ေစာေမြးနဲ႔ အေလးခ်ိန္နည္းကေလးေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ မွန္ကန္တဲ့ က်န္းမာေရးအသိ၊ မွားယြင္းတဲ့အယူဆ။

လူမႈေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး။ တိုင္ျပည္စီးပြါးေရးနဲ႔ မိသားစုဝင္ေငြ။ တဦးခ်င္းရဲ႕ ကံ၊ ဉာဏ္၊ ဝီရိယ။

လြန္ခဲ့တဲ့ ၃ ႏွစ္ေလာက္က စာေလးတပုဒ္ ေရးထားတယ္။ ေမြးကာစကေလး CPR လုပ္ေပးနည္း။ CPR ေခၚ ႏွလံုး-အဆုပ္ ျပန္လည္အလုပ္လုပ္ေစရန္ျပဳစုနည္းတင္ေတာ့ ဖတ္တဲ့သူ မနည္းတာ ေတြ႔ရတယ္။ လူၾကီးေတြကိုလုပ္ေပးနည္းနဲ႔ တႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြလုပ္ေပးနည္း ၂ မ်ိဳးလံုးေရးထားပါတယ္။ ေမြးေမြးခ်င္း အသက္မရွဴတဲ့ကေလးမ်ိဳးရွိတတ္တယ္။ ျပာႏွမ္းေနလို႔ Blue baby ဘလူးေဘဘီေခၚတယ္။ အဲတာဆို ဘယ္လုပ္ေပးမလဲ။

နယူးေဒလီမွာ ယမုန္နာေဆးခန္းေလးဖြင့္ျပီး ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြက်န္းမာေရး လုပ္ေပးႏိုင္တာေလးေတြ လုပ္ေပးခဲ့ေတာ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြက မနည္းပါ။ အိႏိၵယကေနထြက္လာတဲ့အထိ ကေလးေပါင္း ၃၄၉ ေယာက္ကို ေမြးေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေမြးစာရင္းကို ျပန္ၾကည့္ေတာ့ ေမြးေမြးခ်င္း မငို၊ အသက္မရွဴ၊ ႏွလံုးမခုန္တဲ့ကေလးေပါင္း (၇) ေယာက္ေတြ႔ပါတယ္။

ေမြးလူနာနံပါတ္၊ မိခင္အမည္၊ မိခင္အသက္၊ ေမြးဖြါးေန႔စြဲ၊ ေမြးဖြါးခ်ိန္၊ က်ား-မ၊ မွတ္ခ်က္။
45. Ma Hla Ni, 32 F, 22-7-08, 2:10 PM, F, Breech + Blue Baby
54. Sui Tin Sung, 30 F, 9-11-08, 00:50 AM, F, Oxytocin; Blue Baby
65. Ciin San Deih, 18 F, 9-3-09, 5:00 PM, M, Oxytocin, Tear + Repair, Blue baby
189. Zai I, 19 F, 16-6-11, 05:52 AM, M, Oxytocin, EPI, Blue babyရတယ္။
256. Esther Lily Pari, 23 F, 6-8-12, 04:10 AM, F, Oxytocin, Blue baby
264. Sui Men, 30 F, 20-9-12, 04:00 PM, F, Normal labor (Blue baby)
300. Vung Pal, 20 F, 13-5-13, 10:15 AM, F, Normal labor, EPI, Blue baby

ကေလး (၇) ေယာက္လံုးကို အသက္ရွဴလာေအာင္နဲ႔ ႏွလံုးျပန္ခုန္လာေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့ရတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေလးေတြက ႏွလံုးခုန္သံၾကားရလို႔ ေတာ္ေသးတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေလးက ႏွလံုးလည္းမခုန္၊ အသက္လည္းမရွဴ၊ ျပာႏွမ္းျပီး၊ ကေလးကို ကိုင္ရတာ ေပ်ာ့ဖတ္ေနတယ္။ ေရျမြာရည္ကေနာက္ေနေတာ့ ခ်က္ၾကိဳးအေရာင္လည္း ခပ္ဝါဝါစိမ္းစိမ္းျဖစ္ေနျပီ။

ေမြးေမြးခ်င္း ကေလးကိုေဇာက္ထိုးကိုင္ျပီး ေက်ာပုတ္ ေပးတာကေတာ့ ေမြးလာတဲ့ကေလးတိုင္းကို လုပ္ရပါတယ္။ သည္လိုျပာေနတဲ့ကေလးမ်ိဳးကို အထူးကုသေပးရတယ္။  မိခင္အတြက္လုပ္ေပးစရာေတြကို လက္ေထာက္ဆရာမလက္ အပ္ထားရတယ္။ ဆရာမေလးေတြကလည္း ေတာ္ၾကတယ္။ သူတို႔မွာ ကြ်န္ေတာ္သင္ေပးထားတာသာ တတ္ၾကတယ္။ သင္တန္းဆင္း သားဖြားဆရာမေတြ သူနာျပဳေတြ မဟုတ္ၾကပါ။ ျပာႏွမ္းေပ်ာ့ဖတ္ေနတဲ့ အသက္မရွဴတဲ့ ကေလးကို ခ်က္ခ်င္းကယ္စားပြဲခံုမွာတင္ထား။ တေယာက္ကို ကိုယ့္ႏွာေခါင္းစည္း ျဖဳတ္ေပးခိုင္းျပီး နားထဲကို နားၾကပ္ အတပ္ခိုင္းရတယ္။ ကေလးႏွလံုးခုန္သံ နားေထာင္ဘို႔။

နားၾကပ္အဝိုင္းမ်က္ႏွာျပင္ကိုသာ ကေလးရင္ပတ္ကို ဖိစရာလုပ္ရတယ္။ နားၾကပ္အဝိုင္းနဲ႔ကအံက်။ လိုေသးရင္ ဘယ္ဖက္ လက္ဝါးထဲမွာ ကေလးအေပၚပိုင္းကို ထည့္ကိုင္ထားျပီး ကေလးရင္ေခါင္းပိုင္းေအာက္က ကိုယ့္လက္ေခ်ာင္း ၄ ေခ်ာင္း၊ အထက္မွာ လက္မထားျပီး ကေလးနံရိုးအိမ္ကို ဖိလိုက္ေလွ်ာ့လိုက္လုပ္ရတယ္။ ဘာဖက္လက္မွာက နားၾကပ္၊ ႏွလံုးေနရာနဲ႔ ရင္ညြန္႔ရိုးေပၚတင္ထားျပီး ဖိခ်ေပးရတယ္။

ၾကားထဲအခ်ိန္မွာ ႏွလံုးခုန္သံေပၚလာျပီလားဆိုတာ နားေထာင္ေနရတယ္။ ၅ ၾကိမ္ေလာက္ ဖိတာေလွ်ာ့တာလုပ္ျပီးရင္ ကေလးပါးစပ္ကို ကိုယ့္ပါးစပ္နဲ႔ ေလမႈတ္သြင္းေပးရတယ္။ လူၾကီးေတြလို လူနာရ့ဲကို လက္တဖက္နဲ႔ပိတ္ျပီး၊ ပါးစပ္ခ်င္း ေတ့မႈတ္လို႔မရပါ။ ကေလးပါးစပ္ေရာ ႏွာေခါင္းကိုပါ ကိုယ့္ပါးစပ္နဲ႔ငံုျပီး ေလမႈတ္သြင္းရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ႏွာေခါင္းစည္းကို အရင္ျဖဳတ္ခိုင္းထားရတာ။

ကေလးက မိခင္ေမြးလမ္းကထြက္လာတာ စကၠန္႔ပိုင္းေလးသာရွိေသးတယ္။ သန္႔ရွင္းေရးဘာမွ မလုပ္ရေသးပါ။ ဆရာမတေယာက္က ျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ ကေလးကိုေရာ ဆရာဝန္ကိုပါ ဂြမ္းစ၊ အဝတ္စနဲ႔ သန္႔ရွင္းေရး ေဘးကေန လုပ္ေပးေနရေသးတယ္။ ခဏေနတခါ ကေလးကို ေဇာက္ထိုးထားေနခ်ိန္မွာ ေက်ာကို ပုတ္ေပးရတယ္။ နားၾကပ္ကလည္း ကေလးရင္ပတ္ကေန မခြါရပါ။ ခဏေနေတာ့ ေအာက္ျပန္ခ်၊ ပါးစပ္မႈတ္တာနဲ႔ ႏွလံုးေနရာ ဖိေပးတာကို ေလမႈတ္တာ ၅ ခါ၊ ႏွလံုးဖိတာ ၁ ခါ၊ ေဖၚျမဴလာအရ ဆက္လုပ္ရတယ္။ ကေလးလည္ပင္းေလးက ေပ်ာ့စိေနလို႔ ေဇာက္ထိုင္းကိုင္ခ်ိန္နဲ႔ ျပန္ခ်ခ်ိန္ေတြမွာ သတိထားရတယ္။

အရင္ဆံုးက ႏွလံုးခုန္လာမယ္။ အဲတာဆို အားရစရာျဖစ္လာျပီ။ အသက္ရွဴလာဘို႔ကေတာ့ ေဇာက္ထိုးထားျပီး ေက်ာပုပ္တာနဲ႔ ေလမႈတ္သြင္းတာျဖစ္တယ္။ တျပိဳင္တည္းမွာ ဆရာမတေယာက္ ေျခနင္းခြ်ဲစုပ္စရာနဲ႔ မျပတ္တမ္း ခြ်ဲစုပ္ေပးေနရတယ္။ ႏွလံုးခုန္မလာတာ အခ်ိန္နည္းနည္းၾကာလာရင္ေတာ့ Adrenaline ထိုးေဆးလိုလာျပီ။ ကေလးခ်က္ၾကိဳးကေန ထိုးေပးရတယ္။ အဲလိုကေလးမ်ိဳးမွာ ခ်က္ၾကိဳးက ေသြးေၾကာရွာဘို႔ခက္တယ္။ ရတဲ့ေနရာမွာ ထိုးရတယ္။ ေနာက္ဆံုး ကေလးႏွလံုးထဲ တည့္တည့္ထိုးေပးရတယ္။

ကေလးက တခ်က္တခ်က္ ရိႈက္လာရင္ အသက္ရွဴေတာ့မယ္။ ဆက္လုပ္။ ကေလးကုိ ေႏြးေထြးေအာင္လုပ္ေပးလို႔ရျပီ။ အသက္ရွဴသံ တိုးတက္လာတာနဲ႔ ကေလးအသားေရာင္ကလည္း ပန္းေရာင္ဖက္လဲလာမယ္။ ကေလးငိုသံၾကာရတာနဲ႔ ကေလးအေမထက္ ဆရာဝန္ ဆရာမေတြကို ပိုဝမ္းသာၾကတယ္လို႔ေျပာတာ မလြန္ပါ။ ကေလးအေမက သူ႔ကေလး အဲေလာက္ဆိုးခဲ့တာကို မသိရွာၾကတာကမ်ားတယ္။

ကြ်န္ေတာ့္ေဆးခန္းေလးမွာ ေအာက္စီဂ်င္ဆလင္ဒါ အက်ိဳးမေပးပါ။ ဝယ္တိုင္း အဆင္မေျပခဲ့ပါ။ ဆရာဝန္ ပါးစပ္ေဆး၊ နားၾကပ္ေဆးလုပ္တဲ့အခ်ိန္ဟာ ကေလးကို သူ႔အေမ့လက္ထဲအပ္ခ်ိန္ပါ။

ျမန္မာျပည္မွာ က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ေမြးစကေလးမ်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္ထြန္းပါေစသတည္း။

Photo: Baby # 189 and Zai I, 19 F, 16-6-11, 05:52 AM, M, Oxytocin, EPI, Blue baby သူတို႔မိသားစု ဘယ္တိုင္းျပည္ေရာက္ေနသလဲ မသိပါ။ က်န္းမာၾကပါေစ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၆-၆-၂ဝ၁၅
၂၁-၁-၂ဝ၁၈