Stomatitis လွ်ာနာ ပါးစပ္နာအမ်ိဳးမ်ိဳး

၁။ ကြ်န္မသားေလးက အခုငါးနွစ္ပါ။ သူ့လွ်ာက အဝုိင္းအကြက္ေတြျဖစ္ေနတာ။ ျဖစ္ကာစကေတာ့ လွ်ာကိုတအားကုတ္တာ။ ခုက မကုတ္ေတာ့ဘူး။ အနာစျဖစ္တာ သံုးနွစ္ရွိၿပီ။ အခုက USA မွာေနပါတယ္။ လုိအပ္ရင္ေတာ့ ဆရာ့အိမ္ကို လာေမးခ်င္ပါတယ္။ ၂ဝ၁၄ ကေတာ့ ေဆးခန္းကုိ ေလးၾကိမ္သြားတယ္ဆရာ။ ေဆးခန္းသြားရင္ စကားျပန္နဲ့ေျပာတာပါ။ ဆရာဝန္က သာမန္ပဲလုိ့ေျပာတယ္ဆရာ။ ဒါေပမယ့္ ကြ်န္မသားအနာက မေပ်ာက္ဘူး။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။

၂။ မဂၤလာပါဆရာ သမီးတခုေလာက္ေမးခ်င္လို႔ပါရွင့္၊ ျပန္လည္ေျဖၾကားေပးပါေနာ္။ သမီးလွ်ာအရင္းပိုင္း ေဘးတဖက္စီမွာ အဖုေတြထြက္လာပါတယ္ဆရာ။ တဖက္မွာ ၃ဖု၊ တဖက္မွာ ၂ဖု၊ အဲဒီအဖုေတြကမနာပါဘူးဆရာ။ အစာလည္းစားရပါတယ္။ လွ်ာထိပ္ေလးေတာ့ လွ်ာကဲြသလိုမ်ိဳးခံစားရပါတယ္၊ ႐ိုး႐ိုးဆရာဝန္နဲ႔ျပၾကည့္ေတာ့ သူေပးတဲ့ေဆးက မသက္သာပါဘူးဆရာ၊ ခုသြားခံတြင္းဆရာဝန္နဲ႔ျပဖို႔ရက္ခ်ိန္းယူထားပါတယဆရာ၊ သမီးစိုးရိမ္တာက လွ်ာကင္ဆာ ျဖစ္မွာစိုးတာပါဆရာ။ သမီးေဆးလိပ္လည္းမေသာက္ကြမ္းလည္းမစားပါဘူး။ သမီးဘယ္လိုဆက္လုပ္ရမလဲ အၾကံဉာဏ္ေလးေပးေပးပါေနာ္ဆရာ၊ သမီးေၾကာက္ေနလို႔ပါ။ သမီးလွ်ာေပၚကအဖုပံုပါၾကည့္ေပးပါဆရာ။ တပံုက အစိမ္းေရာင္ဝိုင္းျပထားပါတယ္ဆရာ အဖုေလးပါဆရာ။ သမီးကိုေက်းဇူးျပဳျပီးျပန္လည္ေျဖၾကားေပးပါေနာ္

ေမးနည္းစည္းကမ္းပို႔လိုက္ပါတယ္။

ကၽြန္မအသက္က ၃၂ပါဆရာ၊ ကၽြန္မလွ်ာအရင္းမွာအသားဖုေတြထြက္လာတာပါ၊ဘယ္ဘက္မွာ ၃ဖု၊ ညာဘက္မွာ ၂ဖု၊ ျဖစ္ေနတာၾကာပီဆိုေတာ့ တေန႔ကလွ်ာေတြနာလို႔ ပါးစပ္ကိုဟၾကည့္ရင္ လွ်ာအရင္းမွာေတြ႕တာပါဆရာ၊ ေဆးခန္း တေခါက္သြားေတာ့ ဗီတာမင္စီေပးပါတယ္၊ မသက္သာပါဘူးဆရာ၊ ေနာက္တပတ္မွသြားႏွင့္ခံတြင္းကိုသြားျပမွာပါ၊ အစားလည္းစားလို႔ရပါတယ္ေရလည္းေသာက္လို႔ရပါတယ္ ေၾကာက္တာက ကင္ဆာျဖစ္မွာကိုေၾကာက္တာပါဆရာ၊ ကင္ဆာလကၡဏာပံုစံဟုတ္မဟုတ္ ေက်းဇူးျပဳျပီးျပန္ေျပာေပးပါေနာ္ဆရာ

အသက္တမ်ိဳးသာတိုးသိရတယ္။ က်န္ေတာေတြ မေျပာပါ။ မေျပာလည္း ရတယ္။ ဘေလာ့မွာ ဖတ္ႏိုင္တယ္။

ပါးစပ္နာနဲ႔ လွ်ာကြဲတာတြဲေရးပါရေစ။ Fissured or cracked tongue လွ်ာကြဲတာကို Geographic tongue ပထဝီ-ေျမပံုနဲ႔ တူတယ္လို႔ ႏိႈင္းၾကတယ္။ လွ်ာကြဲတာေမြးရာပါ ျဖစ္တတ္တယ္။ ငယ္ကတည္းကေန စတယ္။ ၾကီးလာေလ သိသာေလ။ Down syndrome ဆိုတဲ့ ေမြးရာပါ ဦးေႏွာက္ အားနည္းေရာဂါရွိသူ ၁ဝ ေယာက္မွာ ၈ ေယာက္က ဒီလို လာျဖစ္တယ္။ မေသခ်ာရင္ အပူအစပ္စားတာ၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္စတာေတြကိုလႊဲခ်ရတယ္။ ပါးစပ္အနံ႔ပ်ယ္ေဆး အျပင္းသံုးတာ၊ သြားတိုက္ေဆးအျပင္းသံုးတာ၊ ဗီတာမင္ဘီကို စုပ္မယူႏိုင္တာ၊ အူမၾကီးမေကာင္းတာေတြကိုလဲ ထည့္စဥ္းစားရတယ္။

စိတ္ဖိအားမ်ားေနခ်ိန္ေတြမွာ အိပ္ေနရင္း လွ်ာကိုက္မိတတ္တယ္။ စားတဲ့ အစာနဲ႔ မတည့္တာ၊ အစာအိမ္-အက္စစ္ဓါတ္က အထက္တက္လာတာ၊ တခ်ိဳ႕မွာ ဆီးခ်ိဳနဲ႔ တြဲေနတတ္တယ္။ မိႈေရာဂါေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ ဗီတာမင္နဲ႔ ဓါတ္ဆားနည္းတာေတြပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ဆိုတာ သိဘို႔ခက္တယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္ျဖစ္ ကင္ဆာမဟုတ္ပါ။ ေနာက္ဆက္တြဲ အခက္အခဲေတြ ဝင္လာႏိုင္တယ္။ အစားအစာေတြ ညပ္ေနတတ္တယ္။

Cold sores အေအးနာေခၚ ျမန္မာျပည္မွာ အပူကန္တာဆိုတာ ေရယံုဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအစာ (၁) ကေနျဖစ္တယ္။ ပါးစပ္ အစြန္မွာျဖစ္တယ္။ ကူးစက္ႏိုင္တယ္။ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေပ်ာက္လြယ္ပါတယ္။ အဲလို အလိုလိုေပ်ာက္တာဆိုရင္ အရပ္ေဆးနည္းေတြ တေယာက္တမ်ိဳးလာေပးတတ္ၾကတယ္။

Aphthous ulcer (Canker sore) အနာေဘးႏႈတ္ခမ္းနီရဲျပီး အေတာ္နာတယ္။ ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တာမဟုတ္ပါ။ ႏႈတ္ခမ္းေနရာမွာ အရည္ေအာင္းေနတဲ့အနာမ်ိဳးကိုသာေခၚရတယ္။ အနာပံုစံက တခါေတြ႔ဘူး၊ မွတ္ထားဘူးရင္ မလြဲႏိုင္ဘူး။ ခပ္ဝိုင္းဝိုင္းေနမယ္။ တလကၼရဲ႕ ၁ဝ ပံု ၁ ပံုကေန ၅ ပံုေလာက္အထိ ၾကီးတယ္။ အလည္ပိုင္းက ခပ္ဝါျဖဴျဖဴနဲ႔ ခြက္ေနျပီး၊ ေဘးႏႈတ္ခမ္းက နီရဲေနမယ္။ ျဖစ္ရင္ အေတာ္နာတယ္။ ပူစပ္ေနမယ္။ ေရေသာက္တာေတာင္မွ မခံခ်င္ဘူး။ ထမင္းစားရင္ သိပ္ဒုကၡေရာက္တယ္။

ထံုေဆးလိမ္းေဆးကို သုတ္လိမ္းလိုက္ရင္ ခဏေလာက္မနာေတာ့ဘဲ ထမင္းစားႏိုင္လိမ့္မယ္။ ထံုေဆးပ်ယ္ရင္ ျပန္နာမယ္။ Lidocaine, Xylocaine, Xylocaine Viscous (Lidocaine viscous) ေဆးနာမည္ေတြအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ အေပ်ာ့အျပင္းမတူဘူး။ မေပ်ာက္ႏိုင္သူေတြကို Corticosteroids ပါတဲ့လိမ္းေဆး ေပးႏိုင္တယ္။ ေဆးနာမည္ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ အေပ်ာ့အျပင္းမတူဘူး။ Paracetamol တို႔ Ibuprofen တို႔လို အနာသက္သာေဆး အစာနဲ႔ တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ခရမ္းေရာင္ေဆးလိမ္းရင္ ပိုးဝင္တာ ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ အခု မသံုးခိုင္းေတာ့ဘူး။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ ဆားရည္နဲ႔ တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ပါးစပ္ေဆးပါ။ ဗီတာမင္ ဘီအုပ္စုနဲ႔ ဗီတာမင္စီ ၅ဝဝ အား ေသာက္ပါ။

White tongue လွ်ာမွာျဖဴေနျပီး ထူေနတာကို Coated tongue လည္းေခၚတယ္။ အဲတာေတြက ဗက္တီးရီးယားပိုးေတြနဲ႔ ဖန္းဂတ္စ္ေခၚ မိႈပိုေတြစုေဝးေနတာျဖစ္တယ္။ ဆဲလ္အေသေတြနဲ႔ေရာေနတယ္။ ေရာဂါၾကီးတခုခုေၾကာင့္ျဖစ္တာ မဟုတ္ပါ။ လွ်ာက္ု သြားတိုက္တံနဲ႔ အသာအယာတိုက္ေပးတာနဲ႔ေပ်ာက္မယ္။ ေတာ္ေတာ္နဲ႔မေပ်ာက္ရင္ေတာ့ ေဆးလိုမယ္။

Leukoplakia လို႔ေခၚတာက ၾကာေနတယ္။ မနာဘူး။ သြားတိုက္တံနဲ႔ ရွင္းလို႔မရဘူး။ ဆဲလ္ေတြသာမက လွ်ာကေန Keratin ပါထုတ္ေပးလို႔ျဖစ္တာ။ ေဆးလိပ္နဲ႔ အရက္ေသာက္သူေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ လူၾကီးေတြမွာျဖစ္ရင္ ကင္ဆာ ေျပာင္းမွာကို သတိထားေနရမယ္။

Oral lichen planus ဆိုတာက ခံတြင္း လွ်ာအပါအဝင္မွာျဖစ္တယ္။ ခုခံအားမေကာင္းလို႔ျဖစ္တယ္။ သာမန္ဆိုမနာပါ။ ဆိုရင္နာမယ္။ အေနရခက္မယ္။ ပူေလာင္မယ္။ သြားဖံုးအနာျဖစ္မယ္။ ဘာလို႔ျဖစ္လည္း တိတိက်က်မေျပာႏိုင္ပါ။ မိသားစုလိုက္တာလည္းေတြ႔ရတယ္။ Antiseptic mouthwash ပိုးေသေဆးပါ ပါးစပ္ေဆးရည္သံုးရမယ္။ Steroid sprays or steroid tablets ေဆးျပားကိုေရစိမ္ျပီး ခံတြင္းသန္႔ရွင္းေပးရမယ္။

ခံတြင္းဖန္းဂတ္စ္ေခၚ မိႈပိုးက အလိုလိုမေပ်ာက္ရင္ မိႈေဆးလိုမယ္။ ပဌမတန္းစားေဆးေတြကေတာ့ Clotrimazole troches 10 mg တေန႔ ၅ ၾကိမ္။ (သို႔) Nystatin suspension တေန႔ ၄ ၾကိမ္။ (သို႔) Fluconazole 100 to 200 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္။ ဒုတိယတန္းစားေဆးေတြကေတာ့ itraconazole solution 200 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္။ (သို႔) posaconazole 400 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္။ (သို႔) Voriconazole 200 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္။ (သို႔) Amphotericin B (AmB) suspension 100 mg တေန႔ ၄ ၾကိမ္။ Clotrimazole or nystatin လိမ္းေဆးတခုခုကို သာမန္ျဖစ္တာအတြက္လိမ္းႏိုင္တယ္။ (အက္ဖ္သပ္စ္ အာလ္ဆာ)၊ Herpatic Stomatitis လွ်ာနာျခင္း၊ Fluocinonide ointment 0.05% (သို႔) Triamcinolone acetate 0.1% ointment (သို႔) Diclofenic 3% လိမ္းပါ၊ Acyclovir 200-800 mg တေန႔ ၅ ၾကိမ္၊ ၇-၁၄ ရက္ေသာက္ပါ။ Ulcerative Gingivitis သြားဖံုးေရာင္ျခင္းအတြက္ Penicillin 250 mg တေန႔ ၃-၄ ၾကိမ္၊ ၁ဝ ရက္ေသာက္ပါ။

1. Angular stomatitis က်ီးကန္းပါးစပ္နာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/angular-stomatitis.html
2. Aphthous ulcer and Fissured tongue လွ်ာနာ အာနာ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/aphthous-ulcer-and-fissured-tongue.html
3. Bad breath ခံတြင္းနံ႔ မေကာင္းရင္ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/bad-breath.html
4. Black Spots on Tongue လွ်ာအမဲစက္ https://doctortintswe.blogspot.com/2015/01/black-spots-on-tongue.html
5. Common Oral Mucosal Lesions ခံတြင္း-ပါးစပ္မွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေရာဂါေတြ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/common-oral-mucosal-lesions.html
6. Gingivitis သြားဖံုးေရာင္ျခင္း https://doctortintswe.blogspot.com/2017/07/gingivitis.html
7. Herpes labialis ႏႈတ္ခမ္းေရယံု https://doctortintswe.blogspot.com/2015/09/herpes-simplex.html
8. Oral cancer ခံတြင္းကင္ဆာလကၡဏာမ်ား https://doctortintswe.blogspot.com/2018/01/oral-cancer.html
9. Oral hygiene ခံတြင္းသန္႔ရွင္းေရး https://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/oral-hygiene.html
10. Sore throat လည္ေခ်ာင္းနာ https://doctortintswe.blogspot.com/2016/09/sore-throat.html
11. Stomatitis လွ်ာနာ ပါးစပ္နာအမ်ိဳးမ်ိဳး https://doctortintswe.blogspot.com/2016/06/stomatitis.html
12. Teeth Grinding သြားၾကိတ္ျခင္း https://doctortintswe.blogspot.com/2017/06/teeth-grinding.html
13. Teeth သြားမ်ား https://doctortintswe.blogspot.com/2016/03/teeth.html
14. Teeth သြားေပါက္ခ်ိန္ https://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/teeth.html
15. Thrush (Oral candidiasis) မွကၡရုနာ https://doctortintswe.blogspot.com/2016/06/thrush-oral-candidiasis.html
16. Tongue diseases လွ်ာေရာဂါမ်ား https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/tongue-diseases.html
17. Toothache သြားကိုက္ျခင္း https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/toothache.html

ဒီစာေအာက္မွာ ကိုယ္ပိုင္နည္းေတြ ေရးလာၾကမယ္လို႔ ၾကိဳသိထားတယ္။ ေရးလာရင္ ဖ်က္ပါမယ္။ ကိုယ့္ေနရာမွာသာ ေရးပါခင္ဗ်ား။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၇-၆-၂ဝ၁၆
၂၆-၁-၂ဝ၁၈