Sympathy and Empathy သနားစိတ္ ႏွင့္ ဆရာဝန္

အဘိဓါန္ေတြမွာေတာ့ ဒီလိုဘာသာျပန္ၾကပါတယ္။
Sympathy ဆင္ပသီ = သနားျခင္း၊ ၾကင္နာျခင္း၊ ေထာက္ထားညွာတာျခင္း။
Empathy အင္ပသီ = မွ်ေဝခံစားျခင္း။
Pathetic ပသက္တစ္ = ရင္နင့္စိတ္ျဖစ္ေသာ၊ သနားစိတ္ျဖစ္ေသာ၊
Apathy အက္ပသီ = စိတ္မပါျခင္း၊ စိတ္မဝင္စားျခင္းကိုဆိုလိုတယ္။ စိတ္မဝင္စားလို႔ စိုးရိမ္မႈလည္းမရွိ၊ ပါဝင္ပတ္သက္မႈလည္းမရွိတာကို ေခၚတယ္။

ေရနစ္ေနသူကို ရုတ္တရက္ေတြ႔တဲ့အခါ အက္ပသီသမားက သူနဲ႔မဆိုင္သလိုေနမယ္။ ဆင္ပသီမ်ားလြန္းသူ သူကိုယ္တိုင္ေရထဲဆင္းမယ္။ အင္ပသီသမားကေတာ့ စဥ္းစားခ်င့္ခ်ိန္ျပီးသာ ကယ္ဘို႔လုပ္မယ္။ ဆင္ပသီက နိမ့္က်ေနသူ၊ ကံအေၾကာင္း မလွသူေတြအေပၚထားတဲ့ စိတ္သေဘာျဖစ္ျပီး၊ အင္ပသီကေတာ့ ေဆြမ်ိဳးမိတ္သဂၤဟေတြအေပၚ ထားတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ႏွစ္ခုလံုးဟာ အသိဉာဏ္ကလာတဲ့ ပရဟိတသေဘာလည္း ျဖစ္တယ္။ အင္ပသီက နီးနီးကပ္ကပ္ ဆက္စပ္မႈျဖစ္ျပီး ဆင္ပသီက ေစာင့္ေရွာက္မႈေပးျခင္းသေဘာ ေဆာင္တယ္။

ေဆးပညာရႈေဒါင့္ကေန ဆင္ပသီ နဲ႔ အင္ပသီ အေၾကာင္းေရးပါမယ္။ လူနာတဦးရဲ႕ေရာဂါအေျခအေနကို ညႇာတာစိတ္နဲ႔ သက္သာေအာင္လုပ္ေပးခ်င္တာကို ဆင္ပသီ လို႔ေခၚမယ္။ လူနာတဦးျဖစ္ပ်က္ခံစားေနရတာကို ကိုယ္ခ်င္းစာျပီး၊ လူနာနဲ႔ မွ်ေဝခံစားတာကို အင္ပသီ ေခၚမယ္။ အင္ပသီ ဆိုတာ သူမ်ားမ်က္စိနဲ႔ၾကည့္၊ သူမ်ားနားနဲ႔ ၾကားျပီး သူမ်ားႏွလံုးသားနဲ႔ ခံစားတာလို႔ ဆိုပါတယ္။

ခင္ဗ်ားမွာဒီေရာဂါျဖစ္ရတာ စိတ္မေကာင္းပါဘူးဗ်ာလို႔ေျပာတာနဲ႔ ကိုယ္အမူအယာျပတာေတြက အင္ပသီျဖစ္တယ္။ ခင္ဗ်ားမွာဒီေရာဂါျဖစ္ေနရတာကို အေကာင္းဆံုးလုပ္ေပးပါမယ္လို႔ မေျပာရင္ေတာင္မွ တကယ္လုပ္ေပးတာမ်ိဳးက ဆင္ပသီ ျဖစ္တယ္။

ႏွစ္မ်ိဳးကတူေပမဲ့ ျခားနာပါတယ္။ ဆင္ပသီစိတ္က သူမ်ားေဝဒနာကို အသိအမွတ္ျပဳရာေရာက္ျပီး၊ အင္ပသီစိတ္က ထပ္တူထပ္မွ်ခံစားတဲ့သေဘာေဆာင္ပါတယ္။ အင္ပသီစိတ္ဟာ ႏွစ္ဦးသားအၾကား တိုင္ပင္မထားၾကေပမဲ့ ဆံုးျဖတ္ လုပ္ေဆာင္တာမွာ သြားတူေနတာမ်ိဳးပါ။ လူနည္းစုေလးတခုမွာရွိတတ္တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ိဳးေပါ့။ ဆင္ပသီက အင္ပသီလို တဖက္သား အနားမွာရွိေနမွျဖစ္တတ္တာ မဟုတ္ပါ။

လူနာကို ကုသေပးရာမွာ မတူတဲ့အက်ိဳးေတြရေစပါတယ္။ ဆရာဝန္က အင္ပသီစိတ္ထားရင္ သူဟာ လူနာရဲ႕ ေဝဒနာခံစားေနရတာကို နားလည္ျပီး ေဝဒနာရဲ႕အမ်ိဳးအစားနဲ႔ အရည္အေသြး ဘာေရာဂါလဲ၊ ဘယ္ေလာက္ဆိုးသလဲ ဆိုတာအေပၚ အာရံုထားပါမယ္။ ဆင္ပသီစိတ္နဲ႔ၾကည့္တဲ့ဆရာဝန္ကေတာ့ လူနာခံစားမႈရဲ႕ အရည္အေသြး ဘယ္လိုနဲ႔ ဘယ္ေလာက္အထိ ခံစားေနရသလဲ ဆိုတာကို မွ်ေဝခံစားတာမ်ိဳး။

ဒါ့ေၾကာင့္ အင္ပသီစိတ္ ပိုေလေလ၊ ေရာဂါကိုကုသရာမွာ အက်ိဳးမ်ားေလ ျဖစ္ႏိုင္ျပီး၊ ဆင္ပသီစိတ္မ်ားတာဟာ ဆရာဝန္က ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာမွာ လိုအပ္တဲ့ ၾကားေနသေဘာ ပ်က္ယြင္းတဲ့အတြက္ ေျပာင္းျပန္အက်ိဳးျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ တိတိက်က် ေျပာရရင္ အင္ပသီ စိတ္ဆိုတာက မ်ဥ္းေျဖာင့္သြားသလို မ်ားေလ၊ တိုးေလျဖစ္တယ္။ ဆင္ပသီ စိတ္ မ်ားတာက ဂငယ္မ်ဥ္းလို အစပိုင္းမ်ားတာက အေကာင္းသေဘာ အတက္ဆီဦးတည္ျပီး၊ ဆက္မ်ားလာတာနဲ႔ ေအာက္ျပန္ဆင္းသြားတာမ်ိဳး။

ေဟာေျပာပြဲတခုမွာ ေျပာသြားတဲ့ဘာသာရပ္ကို ေဟာေျပာသူဘယ္ေလာက္ ဂရုတစိုက္ေလ့လာသလဲဆိုတာ နားလည္ႏိုင္တယ္လို႔ တေယာက္က မွတ္ခ်က္ခ်မယ္။ ေနာက္တေယာက္က ငါေတာ့ ေဟာေျပာသူဟာ ဘာသာရင္ကို ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္မရွိတဲ့အေပၚမွာ သနားေတာင္သနားေသးလို႔ေျပာတယ္။

အေျခအေနတခုမွာ အင္ပသီ ျဖစ္ေပမဲ့ ဆင္ပသီ မျဖစ္ဘဲရွိႏိုင္တယ္။ ဥပမာ လူနာဟာ မဆင္မျခင္ေနလို႔ ေရာဂါ ဆိုးဝါးသြားတာကို ဆရာဝန္က အင္ပသီစိတ္နဲ႔သာလုပ္ပါမယ္။ မိမိလူနာတေယာက္ ဆံုးပါးသြားတဲ့အခါ ဆရာဝန္မွာ ျဖစ္တဲ့စိတ္မ်ိဳးက အင္ပသီျဖစ္တာ။ ဆရာဝန္ရဲ႕ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း ဆံုးတဲ့အခါမ်ိဳးမွာေတာ့ အင္ပသီေရာ၊ ဆင္ပသီပါ ႏွစ္ခုလံုးျဖစ္ပါတယ္။

အင္ပသီဆိုတာ တျခားသူတေယာက္ရဲ႕စိတ္ခံစားမႈကိုမွ်ေဝခံစားႏိုင္စြမ္းျဖစ္တယ္။ ဆင္ပသီကိုေက်ာ္လြန္သြားတယ္။ သူကိုယ္တိုင္ခံစားရသလိုသေဘာ သက္ေရာက္တယ္။ ပိုနက္နဲတယ္။ ဆရာဝန္ကေန ပိန္ခ်င္တဲ့လူနာကို ေအးဗ်ာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ခ်ရတာ လြယ္တာေတာ့မဟုတ္ဘူးဗ်။ ကြ်န္ေတာ္ကိုယ္တိုင္လည္း ၾကံဳးဖူးတယ္။ အဲတာက အင္ပသီ။ ေအးဗ်ာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ခ်ရတာက ေတာင္တက္ရသလိုပဲ ခက္ေတာ့ခက္တယ္ဗ်။ အဲတာက ဆင္ပသီ။

ဆင္ပသီဆိုတာ ရိုးရိုးသားသားေျပာတာနဲ႔ ႏွလံုးသားနဲ႔ခံစားတာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ နာေရးတခုမွာ ဆင္ပသီျဖစ္ၾကသူေတြ အမ်ားၾကီးရွိႏိုင္ေပမယ့္ နာေရးကိုအလားတူၾကံဳထားသူမ်ိဳးဆီကေနသာ အင္ပသီရေစႏိုင္တယ္။ ေဒဝါလီခံလိုက္ရသူမွာ ဆင္ပသီျဖစ္ၾကသူေတြသာရွိမယ္။

အင္ပသီစိတ္နဲ႔ ဆင္ပသီစိတ္ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးဟာ Compassion ကရုဏာစိတ္ရဲ႕ အေျခခံေတြျဖစ္ၾကျပီး၊ Love ေမတၲာမွာ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးက အၾကံဳးဝင္ၾကပါတယ္။ သူမ်ားဒုကၡကို နားလည္းျခင္း + လက္ခံျခင္း ေရာထားတယ္။ အသိဉာက္နဲ႔ သုတေတြကေန အရင္းခံတာျဖစ္ျဖစ္၊ ပိုတိုးပြါးေစတာျဖစ္ျဖစ္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ဒီႏွစ္မ်ိဳးလံုးဟာ Humanity လူဆန္တာေတြျဖစ္ၾကတယ္။ အဲလိုမျဖစ္တဲ့သူမ်ားလည္းရွိတယ္။ Narcissistic အတၲစြဲၾကီးသူနဲ႔ Sociopathic လူမႈေရးမသိနားမလည္သူလို႔ သတ္မွတ္တယ္။ အဆိုးဆံုးလူမ်ိဳးက Psychopathic စိတ္မူမမွန္သူျဖစ္တယ္။ အျမဲမျဖစ္သူေတြကိုသာ ဒီသတ္မွတ္ခ်က္မ်ိဳးခ်သင့္တယ္။ ဗဟုသုတနည္းလို႔ သနားစိတ္ ထားရေကာင္းမွန္းမသိလို႔ မျဖစ္ၾကသူေတြလည္းရွိတယ္။ မၾကံဳဖူးလို႔လည္းမျဖစ္သူရွိတယ္။

အင္ပသီအလြန္ျဖစ္ျပန္ရင္လည္း အႏုတ္သေဘာျဖစ္သြားတတ္တယ္။ ဆက္ဆံေရးလြန္က်ဴးတာမ်ိဳး ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။ အင္ပသီျဖစ္ဘို႔ ဆရာဝန္-လူနာဆက္ဆံေရးက အေရးပါတယ္။ အင္ပသီစိတ္ကိုေတာ့ သင္ယူေလ့က်င့္လို႔ တိုးပြါးလာႏိုင္ပါတယ္။ ဆင္ပသီစိတ္ဆိုတာကို သင္ေပးလို႔မရပါ။

ထပ္ေေျပာပါရေစ။ အင္ပသီစိတ္ ပိုေလေလ၊ ေရာဂါကိုကုသရာမွာ အက်ိဳးမ်ားေလ၊ ဆင္ပသီစိတ္မ်ားရင္ ဆရာဝန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာမွာ ၾကားေနသေဘာ ပ်က္ယြင္းတဲ့အတြက္ ေျပာင္းျပန္အက်ိဳးျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ဒီစာေလးေရးထားတာ ၂ဝဝ၉ ကတည္းကပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၃-၁-၂ဝ၁၈