Nosebleed (1) ႏွာေခါင္းေသြးယိုျခင္း (၁)

၁။ ဆရာ ကြၽန္ေတာ္ေကာင္မေလးက အသက္ ၂ဝ ပါ။ သူက ႕႕႕႕႕ မွာပါ။ အခု နာေခါင္းေသြးလွ်ံလို႔ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲဆရာ။ ခဏခဏေတာ့မျဖစ္ဘူး တခါတေလမွျဖစ္တာဆရာ။ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ ေျပာျပေပးပါခင္ဗ်ာ။

၂။ ကြၽန္ေတာ့္ မိန္းကေလးသူငယ္ခ်င္း အသက္ ၁၇၊ ရာသီမမွန္၊ အပ်ိဳ၊ ႏွာေခါင္းေသြး ခဏခဏလွံ်ပါတယ္။ အရင္တုန္းက ေခါင္းမူးရင္ ေသြးလွ်ံပါတယ္။ အခုဆိုရင္ ေသြးက ထြက္ခ်င္တဲ့အခ်ိန္ထြက္ပါတယ္။ ညဘက္အိပ္ေနရင္းေတာင္ ထြက္လာပါတယ္ဆရာ။ အဲတာ ဘာေၾကာင့္လဲဆရာ။ ေရာဂါဆိုရင္ ဘယ္လိုေရာဂါမ်ိဳးလဲဆရာ။ ေ႐ွာင္ရန္ေဆာင္ရန္ေလး ႏွင့္ ျဖစ္ရတဲ့အေၾကာင္းအရင္းေလးေတြ ေျပာျပေပးပါဆရာ။ အရမ္းေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။ ဆရာ အျမဲက်န္းမာပါေစ။

နွာေခါင္းကေသြးယိုတာကို Epistaxis (Nosebleed) လို႔ေခၚတယ္။ နွာေခါင္းကေသြးယိုတာက ႏွာေခါင္းေရွ႕ယိုတာနဲ႔၊ ေနာက္ကယိုတာ အမ်ိဳးအစား ၂ ခုရွိတယ္။ ေရွ႕ျဖစ္တာက အမ်ားဆံုးပါ။ ႏွာေခါင္းေနာက္ကေနယိုတာက ၾကာတတ္ျပီး ကုရခက္တယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ မ်က္စိကေနယိုတာလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ယိုတဲ့ေသြးက အထဲဝင္သြားျပီး၊ အစာအိမ္ထဲေရာက္၊ မ်ားရင္အန္ထြက္တာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္တယ္။

ေမးတာေတြက မိန္းကေလးေတြ။ အားလံုးကိုဆန္းစစ္ရင္ ေယာက္်ားေတြက ပိုျဖစ္တယ္။ အသက္ၾကီးရင္ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။ ႏွာေခါင္းက ေသြးယိုတာဟာ ေသြးေၾကာမွ်င္ေလးေတြ ေပါက္လို႔ပါ။ အေၾကာင္းရင္း ႏွစ္ရပ္ရွိတယ္။ ခႏၶာကုိယ္စနစ္ေၾကာင့္နဲ႔ ႏွာေခါင္းမွာ ျပႆနာရွိတာတို႔ ျဖစ္တယ္။ တခါတေလလဲ ဘာ့လို႔မွန္း မသိဘဲလည္း ယိုေသးတယ္။ ႏွာခါင္းကို ခဏခဏ ကိုင္တတ္သူမ်ား အျဖစ္မ်ားတယ္။ ႏွာေခါင္းကို ထိခိုက္မိတာက အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတယ္။ အသက္ရွဴလမ္း ေရာဂါပိုးဝင္ရာကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ရွားရွားပါးပါး ေမြးရာပါေရာဂါတခုေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ တခုခုဝင္တာနဲ႔ ေရာဂါအက်ိတ္တခုခု ျဖစ္တာေတြကလည္း အေၾကာင္းခံေတြျဖစ္တယ္။

ရွဴရတဲ့ေလဟာ ေဆာင္းတြင္းကာလေတြမွာလို ေရေငြ႔ဓါတ္နည္းလြန္းေနရင္လဲ၊ ယိုတတ္တယ္။ သိပ္ေအးျပီး သိပ္ေျခာက္ေသြ႔တဲ့အခါ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ႏွာခါင္းကေန ရွဴရတဲ့ေဆးနဲ႔ ေဆးသြင္းပစၥည္းကိရိယာေတြေၾကာင့္နဲ႔ ႏွာခါင္း ခြဲစိတ္တာလည္း ထည့္မေျပာရင္ ျပည့္စံုမွာမဟုတ္ဘူး။

ႏွာေခါင္းကမဟုတ္တဲ့ အေၾကာင္းခံေတြကေတာ့ အလာဂ်ီ၊ အေအးမိေရာဂါ၊ ေသြးတိုး၊ ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ တြယ္ဆက္တစ္ရွဴးေရာဂါ၊ Blood dyscrasias ေခၚ ေသြးေရာဂါ၊ ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ေတာ့တဲ့ ေရာဂါ၊ တိုက္ဖြိဳက္၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ငွက္ဖ်ား၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး၊ ဝက္သက္၊ ႏွာေခါင္း ဆံုဆို႔နာ၊ အေအးမိေရာဂါ၊ ဆိုင္းနပ္စ္၊ ေသြးကင္ဆာ၊ ဗီတာမင္ စီ နဲ႔ ေက နည္းေရာဂါ၊ ေနာက္ျပီး Aspirin, Ibuprofen, Ginseng စတဲ့ေဆးေတြ၊ Anticoagulant ေသြးမခဲေဆး၊ အရက္ေသာက္သံုးတာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္၊ သိပ္ပူတဲ့အစား စားတာေတြပါဝင္တယ္။ ကိုကိန္းလို မူးယစ္ေဆးေၾကာင့္လဲ ယိုတတ္တယ္။

ေျခာက္တယ္လို႔ေတာ့ မထင္ပါနဲ႔။ အေမရိကားမွာ မွတ္တမ္းတခုအရ လူေပါင္ ၂ သန္းခြဲျဖစ္တာမွာ ၄ ေယာက္က ေသဆံုးတဲ့အထိဆိုးတယ္။ ေရွးေခတ္ ဟြန္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ဧကရာဇ္ အတီလာဟာ မဂၤလာဦးညမွာ အရက္ေတြ အလြန္အကြ်ံေသာက္ေတာ့၊ အိပ္ရာထဲ ႏွာေခါင္းေသြးေတြ ယိုရာကေန၊ အသက္ရွဴလမ္းပိတ္ျပီး၊ နတ္ရြာစံခဲ့ဘူးပါတယ္။

ဘာလုပ္ရမလည္း
ေသြးဆိုတာ ေသြးေၾကာထဲကထြက္ရရင္ ခဲတတ္တဲ့သေဘာရွိလို႔ သူထြက္လာတဲ့ ေသြးေၾကာမွာ အပိတ္လိုျဖစ္ျပီး ေနာက္ထပ္ ေသြးထြက္မွာကိုတားႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေသြးခဲဘို႔ အားေပးတဲ့အေနနဲ႔ေရာ ေသြးေၾကာကို ဖိအားနဲ႔ပိတ္တဲ့ သေဘာလည္းျဖစ္ေအာင္ ေသြးထြက္တဲ့ ေနရာကို ဖိႏွိပ္ ေပးထားတာက အေကာင္းဆံုး ေရွးဦးသူနာျပဳနည္းျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းဆိုရင္ေတာ့ အေပ်ာ့ပိုင္းကို လက္မနဲ႔ လက္ညွိဳး သံုးဖိေပးရမွာပါ။ ဒီလိုလုပ္ရင္ အက်ိဳးမ်ားေစလို႔ ႏွာေခါင္းရဲ႕ ေရွ႕ပိုင္း တရိဂံပံုေနရာကို Kiesselbach's area, Little's area လို႔ေခၚတယ္။ ဖိတယ္ဆိုတာက တင္းတင္းဖိရမွာ၊ ၅ မိနစ္ေလာက္ ၾကာသင့္တယ္။ ေခါင္းကို နဲနဲေရွ႕ငံု႔ထားရင္ အသက္ရွဴလမ္းထဲ ေသြး-ေသြးခဲ မဝင္ေအာင္ ကာကြယ္ရာ ေရာက္ေစတယ္။ Trotter နည္းေခၚတယ္။ ထိုင္ေနေစပါ၊ ပါးစပ္နဲ႔ အသက္ရွဴေစပါ။ ေသြးယိုတာ ျမိဳမခ်ေစနဲ႔။ ႏွာေခါင္းထဲက ေသြးခဲကို အတင္းရွင္းထုတ္ဘို႔ မၾကိဳးစားရ။ ႏွာေခါင္းနား၊ ဂုတ္ပိုး၊ နဖူးတဝိႈက္ကို ေရခဲ တင္ေပးတာ၊ ေရခဲကိုလဲ ပါးစပ္ထဲငံုတာမ်ိဳး လူေတြလုပ္ေနၾကျဖစ္ေပမဲ့ သုေတသနကိန္းဂဏန္းနဲ႔ ဘယ့္ေလာက္ အက်ိဳးမ်ားတယ္ ဆိုတာေတာ့ မေျပာႏိုင္ဘူး။

ေသြးေၾကာေတြကို က်ံဳ႕ေစတဲ့ေဆး Oxymetazoline, Phenylephrine ေတြကိုလည္းသံုး ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးေတြက အေအးမိ ႏွာေစးအတြက္ေပးတဲ့ ရွဴေဆးေတြထဲမွာ ပါတယ္။ ေသြးခဲေစတဲ့ ေဆးေတြကေတာ့ Coalgan, Stop Hemo နဲ႔ NasalCEASE ေတြျဖစ္တယ္။ ဒီနည္းေတြနဲ႔ မရရင္ ဆရာဝန္ဆီ ေရာက္ရေတာ့မယ္။

ဆရာဝန္ကေန မီးရိႈ႕ျပီး ေသြးေၾကာပိတ္တာ လုပ္ခ်င္လုပ္မယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ ပတၲီးရွည္ ထည့္ေပးခ်င္ ေပးမယ္။ Gauze ပိတ္က်ဲစကို Vaseline or liquid paraffin ဆီတခုခုထဲစိမ္၊ 10% povidone-iodine ပိုးသန္႔ေဆးရည္ နည္းနည္းေရာျပီး ႏွာေခါင္းထဲကို တင္းၾကပ္ေနေအာင္ ထိုးသြင္းထားရင္ အေတာ္ မ်ားမ်ား ေကာင္းသြားပါတယ္။ ႏွာေခါင္းေရာဂါ ခြဲစိတ္ျပီးသူမ်ားကိုလည္း ဒီနည္းနဲ႔ ေသြးမထြက္ေအာင္ လုပ္တယ္။ ၂၄ နာရီ ေနရင္ ျပန္ထုတ္ၾကည့္၊ လုိအပ္ရင္ တခါ ထပ္ထည့္တယ္။ Silver nitrate ေဆး ထည့္ေပးခ်င္ေပးမယ္။ နာမယ္ထင္ရင္ ထံုေဆး သံုးျပီး လုပ္ပါတယ္။ ထံုေဆးထဲကို Injection Adrenaline ပါထည့္တယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ ေမ့ေဆးနဲ႔ ကိရိယာထည့္ စစ္ေဆးျပီး ေသြးေၾကာကို ပိတ္ေပးတယ္။

ႏွာေခါင္းဖံုးအလႊာ ေျခာက္ေနလို႔ ခဏခဏျဖစ္တတ္သူမ်ား ဆားရည္ျဖန္းတာ တေန႔ ၃ ခါ လုပ္ရတယ္။ ႏွာခါင္းကိုလည္း Vaseline လိုမ်ိဳးနဲ႔ ေခ်ာေမြ႔ေစအာင္ လုပ္ရတယ္။ အိမ္မွာလဲ ေရေငြ႔ဓါတ္ေပးတဲ့ Humidifier တပ္ဆင္ထားရမယ္။ ျပန္ျပန္ျဖစ္သူမ်ားကို ပဋိဇီဝလိမ္းေဆးေပးတာ အကိ်ဳးရွိေစတာေတြ႔ရတယ္။ ႏွာေခါင္ေသြးယိုတာ မ်ားသူ၊ ခဏခဏျဖစ္သူေတြမွာ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ဝင္လာတတ္တယ္။

သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ Pomegranate သလဲသီးပန္းကို အရည္လုပ္ျပီး၊ ခပ္ျပင္းျပင္း ရွဴေစတယ္။ Fresh green grass ျမက္ပင္သန္႔သန္႔ကို အရည္လုပ္ျပီး၊ ႏွာခါင္းတဖက္စီထဲကို ၅-၁ဝ စက္ ထည့္ခိုင္းတယ္။ ဗီတာမင္ စီ ေဆးရွာမရရင္ သံပရာသီး၊ ေရွာက္သီး၊ ဆီးျဖဴသီး စားပါေလ။

ေဆာင္းတြင္းမွာျဖစ္သူေတြနဲ႔ ေအးတဲ့တိုင္းျပည္ေဒသေတြမွာ ဆားရည္ကို ႏွာေခါင္းထဲ ျဖန္းျဖန္းေပးသင့္တယ္။ ေကာင္းတာကေတာ့ Normal saline ေခၚတဲ့ ေသြးေၾကာထဲသြင္းေပးရတဲ့ ပုလင္းထဲက ဆားရည္ျဖစ္တယ္။ အစက္ခ်ေဆးအျဖစ္လည္း ဝယ္လို႔ရတယ္။ ဝယ္ရတာခက္ရင္ ေရသန္႔သန္႔ထဲမွာ အိမ္သံုးဆား ဝ႕၉% ရေအာင္ေဖ်ာ္ျပီး သံုးႏိုင္ပါတယ္။ ရိုးရိုးေရသန္႔သန္႔ ၅ဝဝ စီစီထဲမွာ ဆား လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၁ ဇြန္းထည့္ပါ။ အဖံုးပိတ္အိုးထဲမွာ ေရကို ပြက္ေအာင္အပူေပးပါ။ အေအးခံပါ။ ပုလင္းထဲ အဖံုးနဲ႔ထားသိုပါ။ ၂၄ နာရီအတြင္း သံုးလို႔ရတယ္။

Nosebleed (1) ႏွာေခါင္းေသြးယိုျခင္း (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/nosebleed-1.html
Nosebleed (2) ႏွာေခါင္းေသြးယိုျခင္း (၂) http://doctortintswe.blogspot.com/2017/02/nosebleed-2.html
Bleeding ေသြးယိုျခင္း ေရွးဦးသူနာျပဳ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/05/bleeding.html

Dr. တင့္ေဆြ