Asthma (2) ပန္းနာ အဆက္

ေဒလီမွာ ယမုန္နာေဆးခန္းေလးဖြင့္စဥ္က ကေလးလာေမြးတဲ့လူနာက ဒုတိယကိုယ္ဝန္ေဆာင္ထားသူျဖစ္တယ္။ အဆင့္ ၁ လို႔ သတ္မွတ္တဲ့ ဗိုက္စနာတာကေန သားအိမ္အဝ အျပည့္က်ယ္တဲ့အထိ ပံုမွန္အတိုင္း တိုးတက္မႈေတြရွိတယ္။ ဒုတိယအဆင့္မွာေတာ့ ၾကာလို႔ ညွပ္ဆြဲ ေမြးေပးရတယ္။ ခ်က္ၾကိဳးက လည္ပင္း ပတ္ေနတယ္။ ေခါင္းဖြါးျပီးေတာ့ ပခံုးႏွစ္ဘက္က တျပိဳင္နက္ ထြက္တာမို႔ ေမြးလမ္းေၾကာင္း စုပ္ျပဲျပီး၊ ျပန္ခ်ဳပ္ေပးရတယ္။ မခ်ဳပ္ခင္ ကေလးက ခ်က္ခ်င္း အသက္မရွဴလို႔ လုပ္ေပးရ၊ တတိယအဆင့္ အခ်င္းခ်ရတာကို ဆရာမက ေကာင္းေကာင္းလုပ္ေပးလိုက္တယ္။ ဒီအထိဟာ ျပႆနာလို႔ မေခၚပါ။

ကေလးကို အေလးခ်ိန္တာ၊ ေခါင္းပတ္ တိုင္းတာေတြလုပ္၊ ကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုး-တိုက္ေနတုန္း ကေလးအေမဆီက ေခ်ာင္းဆိုးသံ ၾကားလာရတယ္။ မသကၤာလို႔ သြားၾကည့္ရ ေမးရတယ္။ လူနာ ကိုယ္ပူလာတယ္။ အဖ်ားလဲတိုင္းျပီး အနီပိန္႔ေတြ မ်က္ႏွာမွာေပၚလာတယ္။ ခ်က္ခ်င္း စားေဆးေပး၊ ေဆးထိုးေပးလိုက္ပါတယ္။ ခဏေနေတာ့ ေခ်ာင္းဆိုးသံ တမ်ိဳးျဖစ္လာျပီ။ သံယရွိတာနဲ႔ အရင္က ပန္းနာ ရွိ-မရွိ ေမးေတာ့ ေခ်ာင္းေတာ့ဆိုးတတ္တယ္လို႔သာ သူ႔ ခင္ပြန္းက ေျပာတယ္။ ခဏေနေတာ့ အသက္ရွဴသံ ေျပာင္းလာတာ နားၾကပ္နဲ႔ ၾကားရျပီ။

ေနာက္ထပ္ စားေဆးအေသာက္ခိုင္းျပီး ထိုးေဆးလဲ အျပင္ခိုင္းတယ္။ ေဆးမထိုးခင္ BP ေသြးဖိအားတိုင္းေတာ့ မမ်ာ။ ကံေကာင္းတယ္။ ဒါနဲ႔ အဒရီနယ္လင္ေဆးတဝက္ကို အေရျပားေအာက္မွာ ထိုးတယ္။ လူနာခံစားေနရခ်ိန္ ဆရာဝန္က Pulmonary oedema ေခၚတဲ့ အသက္ကုိရန္ရွာႏိုင္တဲ့ ရုတ္တရက္အဆုပ္ေရာင္တာ ဟုတ္-မဟုတ္ အသည္းအသန္ စစ္ေဆးရ၊ စဥ္းစားရတယ္။ ျဖစ္ရင္ကုဘို႔ပါ ျပင္ထားရေသးတယ္။

၅ မိနစ္ထိ ပိုဆိုးမလာ။ ၁ဝ မိနစ္ေနေတာ့ သက္သာလာျပီ။ ၁၅ မိနစ္ အနီပိန္႔ေတြလဲ မရွိ၊ ေခ်ာင္းလဲ မဆိုးေတာ့ပါ။ ေဆးတဝက္က်န္ေသးတဲ့ ေဆးထိုးပိုက္ကို ျပန္ျဖဳခိုင္းလိုက္ျပီ။ လူနာအိပ္ခ်င္လာတယ္။ အေမနဲ႔ကေလး ဓါတ္ပံုရိုက္ေတာ့ မေအက မ်က္စိမဖြင့္ႏိုင္လို႔ ဒီအတိုင္း ရိုက္လိုက္ရတယ္။

ပန္းနာဆိုတာ ဘာလဲ
အသက္ရွဴလမ္းက ေလအရွဴအထုတ္လုပ္တဲ့ ေလျပြန္ေတြ ရုတ္တရက္ က်ဥ္းလာ၊ ေရာင္လာရာကေန အခြ်ဲရည္ပါ ထြက္လာျပီး အသက္ရွဴခက္လာ၊ ၾကပ္လာတာျဖစ္တယ္။ စီစီနဲ႔ အသံမ်ိဳးၾကားရမယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ အသက္ရွဴၾကပ္မယ္။ အသက္အႏၲရာယ္ပါ ထိပါးႏိုင္တယ္။ ပန္းနာနဲ႔ အလာဂ်ီဆက္ေနတယ္။ သူမ်ား တိုင္းျပည္ေတြမွာ ပန္းနာျဖစ္ေစတဲ့ တရားခံစားရင္းမွာ ပန္းဝတ္မံႈက ထိပ္မွာရွိတယ္။ ေဒလီမွာေတာ့ ပန္းဆိုတာ ေမြးတာရယ္လို႔ မရွိပါ။

ဘာလို႔ ျဖစ္ရသလဲ
မ်ိဳးဗီဇ နဲ႔ ပါတ္ဝန္းက်င္ အေျခခံေတြ ေပါင္းစပ္ရာကေန ျဖစ္ေစတယ္။ ပါတ္ဝန္းက်င္ ဆိုတာေတြထဲမွာ ပန္းဝတ္မံႈ၊ တိရစၧာန္ေတြကလာတဲ့ အမံႈအမႊား၊ ဖန္းဂတ္စ္ ေခၚ မိႈ၊ ပိုးဟပ္၊ ေလွးေကာင္၊ မႊားေကာင္၊ ေလထဲကမီးခိုး စတဲ့ အခိုးအေငြ႔ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။

ပန္းနာ အခ်က္အလက္နဲ႔ ကိန္းဂဏန္းမ်ား
၂ဝဝ၄ စာရင္းေတြအရ တကမာၻလံုးမွာ ပန္းနာျဖစ္သူ သန္းေပါင္း ၃ဝဝ ရွိတယ္။ ပန္းနာဟာ မ်ိဳးဗီဇနဲ႔ ဆက္စပ္ႏိုင္တယ္။ ပန္းနာရွိသူ အသားမည္းေတြမွာ ၂၅% အဲဒီမ်ိဳးဗီဇကို ေတြ႔ရျပီး၊ အသားျဖဴေတြမွာေတာ့ ၅% သာ ေတြ႔ရတယ္။  ၂ဝဝ၇ စာရင္းဇယားေတြအရ အေမရိကားမွာ ၃၄ သန္းရွိတယ္။ ၉ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ျဖစ္ေနတဲ့သေဘာ။ မိန္းကေလး၊ အမ်ိဳးသမီးေတြက ေယာက်္ားသားေတြထက္ ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ေတြမွာ လူၾကီးေတြထက္ ပိုမ်ားတယ္။ အသားမည္း ၁ဝ႕၂%၊ အသားျဖဴ ၇႕၆% နဲ႔ အသားညို-ဝါေတြမွာ ၆႕၈%။

ေဆးကုနည္းေတြ
• Daily use of inhaled corticosteroids (Flovent, Pulmocort and Asmanex) ေန႔တိုင္း စတီရြိဳက္ ရွဴေဆး၊ ေရာင္ရမ္းတာကို သက္သာေစဘို႔ ျဖစ္တယ္။
• Oral bronchodilator medications (Theophylline) မၾကာမၾကာ ျဖစ္သူေတြအတြက္ ေလျပြန္က်ယ္စားေဆး၊ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆရာဝန္ျဖစ္ေတာ့ ဒီေဆးတမ်ိဳးသာရွိတယ္။
• Oral medications (Singulair, Accolate and Zyflo) ရုတ္တရက္ ၾကပ္လာတာကို ကာကြယ္ဖို႔ စားေဆး၊
• Ipratropium (Atrovent) inhaler ရုတ္ရက္ျဖစ္တာ ခ်က္ခ်င္းသက္သာဘို႔ ရွဴေဆး၊
• Bronchodilator inhaler (Beta-agonists, Anticholinergics, Theophylline) ၾကပ္တာဆိုးလာရင္ သံုးရတဲ့ ရွဴေဆး၊
- Short-Acting Bronchodilator Inhalers ရက္တိုသံုး ေလျပြန္က်ယ္ ရွဴေဆး = Albuterol (Proventil HFA, Ventolin HFA, AccuNeb), Alupent (Metaproterenol), Combivent (Beta-agonist + anticholinergic), DuoNeb (Beta-agonist + anticholinergic), Maxair, Xopenex
- Long-Acting Bronchodilator Asthma Inhalers ရက္ရွည္သံုး ေလျပြန္က်ယ္ ရွဴေဆး = Advair and Symbicort (Beta-agonist bronchodilator + Inhaled steroid), Serevent (Aalmeterol), Foradil (Formoterol), Perforomist (formoterol solution for nebulizers)

• Asthma (1) ပန္းနာ (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/asthma-1.html

Dr. တင့္ေဆြ
၅-၁-၂ဝ၁၇
၅-၁-၂ဝ၁၈