Postpartum depression ကေလးဖြါးျပီးျဖစ္တဲ့ စိတ္က်ေရာဂါ

၁။ ဆရာ႐ွင့္ ကြၽန္မက အသက္ ၂၉ႏွစ္ပါ။ ယခုကိုယ္ဝန္ ၃၄ ပတ္ထဲမွာပါ။ Baby Blue Periods အေၾကာင္း သိခြင့္ရရင္ သိခ်င္ပါတယ္႐ွင့္။ မီးဖြားၿပီးေနာက္ပိုင္းအတြက္ စိတ္ပူလို႔ပါ႐ွင္။ အမ်ိဳးသားက ႏိုင္ငံျခားမွာပါ မီးဖြားခ်ိန္မွာ ခြင့္ ၁လ ျပန္လာၿပီး ျပန္သြားရမွာမို႔ ကြၽန္မတေယာက္တည္း စိတ္ပူမိလို႔ပါ႐ွင့္။ သားဦးကိုယ္ဝန္ပါ ဆရာ။

ေမးတဲ့သူ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနခ်ိန္။ Baby Blue ဆိုတာ ေမြးျပီးမွသာျဖစ္တာ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနခ်ိန္မွာ စိတ္ကုိ အျပဳသေဘာထားရမယ္။ မူမမွန္ကိုယ္ဝန္အေၾကာင္းေတြ မသိခ်င္ရဘူး။ မေမးနဲ႔။ နားမေထာင္နဲ႔။ ဆရာေရးတာေတြလည္း မဖတ္နဲ႔။

၂။ ဆရာ႐ွင့္ က်မအသက္ ၂၅ ႏွစ္ပါ။ ကေလးမီးဖြားၿပီးတာ ၃ လရိွပါၿပီ။ မီးဖြားၿပီးမွ ဝမ္းနည္း စိတ္အားငယ္စိတ္မ်ား ထိန္းမရျဖစ္ေနပါတယ္။ စိတ္ဓာတ္လည္းက်ပါတယ္။ အခုလိုစိတ္က်န္းမာေရးအေျခအေနဟာ မီးဖြားျခင္းနဲ႔ သက္ဆိုင္ပါသလား။ ဘယ္လိုကုသႏိုင္သလဲသိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။

၃။ ဆရာရွင့္ သမီးရင္ေသြးငယ္ေလးေမြးတာ အခုဆိုရက္ ၄ဝ ရပါျပီ။ ကေလးေမြးျပီးထဲက အစားမစားခ်င္တာ အခုခ်ိန္ထိပါပဲဆရာ။ ဆာတယ္လို့လည္းမရွိဘူး။ စိတ္လည္းမခ်မ္းသာဘူးဆရာ။ မေကာင္းတာေတြပဲ အေတြးထဲ ေရာက္ေရာက္လာတယ္။ စိတ္ကိုမနဲထိမ္းေနရတယ္။ ပိုျပီးအားငယ္တတ္လာတယ္။ အစားနဲေတာ့ ႏု့ိကလည္း သိပ္မထြက္ဘူး။ ကေလးကိုႏို့ဘူးတိုက္ေနရတယ္အဲဒါသမီးစိတ္ခ်မ္းသာျပီး အစာစားခ်င္ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလည္း ဆိုတာ လမ္းညႊန္ေပးအံုးဆရာ။

ကေလးေမြးျပီဆိုတာ ဘဝတခုလံုး ရာသက္ပန္အေျပာင္းအလဲၾကီးတခုျဖစ္သြားတာပဲ။ စိတ္လႈတ္ရွားမႈၾကီးတယ္။ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တာထဲမွာ စိတ္ဓါတ္က်တာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ Postpartum baby blues ေခၚတဲ့ မီးတြင္းမွာ ကေလးရလို႔ ျဖစ္တဲ့စိတ္အေျပာင္းအလဲျဖစ္ၾကတယ္။

Blue baby ဆိုတာကတမ်ိဳး။ ေမြးလာတဲ့ကေလး ေမြးေမြးခ်င္း ငိုလဲမငို၊ အသက္လဲ မရွဴတာကိုေခၚတယ္။ မိခင္မွာ ကေလးေမြးျပီး ၂ ပါတ္အတြင္းေလာက္ မေအမွာ ဝမ္းသာလိုက္၊ ဝမ္းနဲလိုက္ျဖစ္တာကို Baby blue ေခၚတယ္။ ျဖစ္လည္း ခဏပါ။ တခ်ိဳ႕ၾက ေမြးျပီးနည္းနည္းၾကာမွ သားဦး ဟုတ္ဟုတ္-မဟုတ္ဟုတ္ အဲလိုျဖစ္တယ္။ ၂ ပါတ္အထိသာၾကာတာ မ်ားတယ္။

အဆိုးဆံုးက စိတ္ဓါတ္က်တာ။ စိတ္မူအမ်ားၾကီးေျပာင္းမယ္။ အဲလိုျဖစ္တာ လူကအားနည္းလို႔မဟုတ္ပါ။ ေမြးနည္း အားနည္းလို႔လည္းမဟုတ္ပါ။ စိတ္မူေျပာင္းျခင္း။ စိုးရိမ္စိတ္ကဲျခင္း။ ဝမ္းနည္းျခင္း။ စိတ္တိုျခင္း။ လိုတာထက္ပို ေက်နပ္ေနျခင္း။ ငိုျခင္း။ အာရံုစိုက္မႈနည္းျခင္း။ စားခ်င္စိတ္ေျပာင္းျခင္း။ အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း။ စိတ္ဓါတ္က်ျခင္းေတြ ခံစားရႏိုင္တယ္။

ေမြးျပီးေနာက္ နည္းနည္းၾကာမွျဖစ္တယ္။ ၆ လေလာက္အထိၾကာေနႏိုင္တယ္။ ပိုဆိုးသူေတြမွာ စိတ္မူေျပာင္းတာ ပိုသိသာမယ္။ ငိုတာမ်ားမယ္။ ကေလးကိုဂရုမစိုက္ျခင္ျဖစ္မယ္။ မိသားစုနဲ႔ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔လည္း ဆက္ဆံေရးက်ဲမယ္။ စားခ်င္စိတ္မရွိျဖစ္မယ္။ အိပ္မေပ်ာ္။ အားကုန္ေနမယ္။ ေပ်ာ္စရာကိုစိတ္မဝင္စား။ စိတ္တို ေဒါသၾကီးေနမယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို တန္ဘိုးမရွိသူလို႔ထင္ေနမယ္။ မိခင္ေကာင္းတေယာက္မဟုတ္ဘူးလို႔ယူေနမယ္။ မစူးစိုက္ႏိုင္လို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြမွားတတ္တယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေရာကေလးကိုပါ နာက်င္ေအာင္လုပ္ျခင္ေနမယ္။ စိုးရိမ္စိတ္မ်ားျပီး ေဆာက္တည္ရာမရျဖစ္မယ္။ သတ္ေသခ်င္စိတ္ဝင္လာမယ္။

Postpartum psychosis စိတ္ေရာဂါအထိေရာက္တာလည္းရွိတတ္တယ္။ အဲလိုျဖစ္ရင္ စိတ္ကရွင္းရွင္းလင္းမရွိ။ ဘယ္ေရာက္ေနမွန္း တခါတေလမသိ။ တခုခုကိုစြဲလမ္းေနမယ္။ သူမ်ားမျမင္မၾကားတာေတြကို ျမင္ၾကားေနမယ္။ အသက္ရန္ရွာခ်င္လာမယ္။

ခက္တာက သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ စိတ္ဓါတ္က်ေနတယ္လို႔ မထင္ၾကပါ။ ဘာလို႔ျဖစ္သလည္း သဲသဲကြဲကြဲမေျပာႏိုင္ပါ။ ရုပ္အေျပာင္းအလဲကေန စိတ္အေျပာင္းအလဲပါျဖစ္တယ္။ မိသားစုထဲမွာ စိတ္အေျခအေနရွိသူပါေနႏိုင္တယ္။ အရင္ကေလးေမြးျပီးျဖစ္ခဲ့သူက ထပ္ျဖစ္တာလည္းရွိတယ္။ စိတ္ဖိအားမ်ားသူ။ ကေလးႏို႔တိုက္ခက္ေနသူ။ လင္မယား ဆက္ဆံေရး၊ မိသားစုဆက္ဆံေရး ခက္ခဲသူ။ မလိုခ်င္ပဲကိုယ္ဝန္နဲ႔ ကေလးရလာသူေတြမွာျဖစ္တတ္တယ္။

Psychotherapy စိတ္ပညာကုသနည္း။ Antidepressants စိတ္မက်ေဆး။ Electroconvulsive therapy (ECT) လွ်ပ္စစ္နည္းေတြနဲ႔ကုသႏိုင္ပါတယ္။ စိုးရိမ္စိတ္နည္းေစတဲ့ေဆးေတြကေတာ့ benzodiazepines = Xanax (alprazolam), Klonopin (clonazepam), Valium (diazepam), Ativan (lorazepam) ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။ Alprazolam 0.5 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္။ လိုအပ္ရင္ 1 mg ထိတိုးႏိုင္တယ္။ ၃-၄ ရက္သာလိုမယ္။

Dr. တင္ေဆြ
၈-၂-၂ဝ၁၆
၁၆-၄-၂ဝ၁၆
၂၆-၁၁-၂ဝ၁၇