ေ႐ႊဥေဒါင္း၏ ေျဖာင့္ဆိုခ်က္

(ဦးဝင္းတင္၊ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လထုတ္၊ စံပယ္ျဖဴအမ်ိဳးသမီးမဂၢဇင္း၊ အမွတ္ ၃၁)

‘ေရာ့ ကိုဝင္းတင္ ဒါေလး သတင္းစာထဲ ထည့္ေပးစမ္း’

ဆရာႀကီး ေ႐ႊဥေဒါင္းက ကြၽန္ေတာ့္အား စာ႐ြက္ကေလးတ႐ြက္လွမ္းေပးသည္။ ခါတိုင္းလိုပင္ ထိုေန႔ညေနက ဆရာႀကီးတို႔ ေနထိုင္ရာ မႏၲေလး (၈၃) လမ္း ေနအိမ္သို႔ ကြၽန္ေတာ္ တျဖဳတ္တနား ေရာက္သြားသည္။ လကုန္ပိုင္း စေနေန႔တေန႔ ျဖစ္ သည္။ ၁၉၇၁ ဇူလိုင္လ။ ဝါဆိုဝါေခါင္ ေရေဖာင္ေဖာင္ ရာသီ။ သို႔ေသာ္ မိုးမ႐ြာ၊ ေနမသာ။ ေကာင္းကင္တျပင္လုံး မည္းေမွာင္ကာသာ ၿပိဳေတာ့မေယာင္ ျဖစ္ေနသည္။

လကုန္ပိုင္း ၿမိဳ႕လည္ဖို႔ ရက္ခ်ိန္းရေအာင္ ထိုေန႔က ကြၽန္ေတာ္ ေရာက္သြားျခင္း ျဖစ္သည္။ ခါတိုင္းလို ဆရာႀကီး စိတ္လိုလက္ရ မရွိလွ။ ‘မိုးမ႐ြာရင္ သြားတာေပါ့’ ဟု မတင္မက်ေျပာသည္။ ၿပီးေတာ့ သတင္းစာထဲထည့္ဖို႔ ဆိုသည့္ စာ႐ြက္ကို လွမ္းေပးသည္။

ေလွ်ာက္လႊာစာ႐ြက္ႀကီးေပၚတြင္ ေရးထားေသာ္လည္း စာ ေလးငါးေျခာက္ေၾကာင္းသာ ပါသည္။ အေပၚတြင္ ေခါင္းစည္း တပ္ထားသည္။ ေအာက္တြင္ လက္မွတ္ထိုးထားသည္။ လက္ေရးမသီ။ ရွင္းခန့္ပီညီသည္။ ဖ်က္ရာ ျပင္ရာ နည္းနည္းေတာ့ပါသည္။

ဖတ္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေခါင္းစဥ္က ‘ေ႐ႊဥေဒါင္း၏ ေျဖာင့္ဆိုခ်က္’။ ကြၽန္ေတာ္ ဆက္ဖတ္သည္။

‘ယခင္ကမူ လူမ်ားမ်ားကို သိခ်င္သည္။ မိမိကိုယ္လည္း လူမ်ားမ်ားက သိေအာင္ လုပ္ခဲ့မိဖူးသည္။ ယခုမူ ေဂါတမ ဗုဒၶ၏ ဩဝါဒအတိုင္း မိမိကိုယ္မိမိ သိေအာင္ ႀကိဳးစားလ်က္ရွိၿပီ ျဖစ္၍ လူေတြကိုလည္း မသိလို။ မိမိအား လူမ်ားက သိျခင္းကိုလည္း မလိုလား။ မိမိကိုယ္မိမိ သဘာဝက်က် သိဖို႔ကိုသာ အေရးႀကီးေတာ့သတည္း။ ေ႐ႊဥေဒါင္း’ ဒါပဲ ျဖစ္သည္။

ဆရာႀကီး အသက္ ၈၂ ႏွစ္ ရွိေနၿပီ။ ဘာစာမွ မေရးေတာ့တာ ၾကာၿပီ။ ၁၉၇၀ မႏၱေလးသို႔ ျပန္ေျပာင္းလာစဥ္က ‘တသက္တာမွတ္တမ္း’ ပၪၥမတြဲ ဆက္ေရးဦးမည္ဟု ရထားေပၚတြင္ ကြၽန္ေတာ့္ကို ေျပာခဲ့ေသးသည္။ အေတာ္ေနသားက်လာခ်ိန္တြင္ ထိုစကားကို ျပန္ေကာက္ၿပီး ဆရာႀကီးထံမွ ေဆာင္းပါးေတာင္းသည္။ မရ။

‘ေတာ္ၿပီ ကိုဝင္းတင္ေရ႕၊ ေခါင္းေကာ၊ လက္ေကာ မဟန္ေတာ့ဘူး’

ကြၽန္ေတာ္က အမွန္းကမ္းလမ္းမသိ။ ထပ္ေတာင္းျပန္သည္။ မရျပန္။ ယခု ရမည့္ရေတာ့ လက္တဝါးစာေလး။

‘ဆရာႀကီးဟာက ေဆာင္းပါးလား၊ ေၾကညာခ်က္လား’

ဆရာႀကီးက ေဆးတံကိုသာ ဖြာေနသည္။

‘ဘယ္လိုထည့္ခ်င္တာလဲ ဆရာႀကီး’

ကြၽန္ေတာ္ ဝိစိကိစာၧေတြမ်ားေနခ်ိန္တြင္ ဆရာႀကီးကေတာ့ ခပ္မဆိတ္ပင္။ ကြၽန္ေတာ္ ဆက္ၿပီး အတြန့္မတက္ဝံ့ေတာ့။ စာမူကို ယူၿပီး ျပန္လာခဲ့သည္။ ေနာက္တေန႔ သတင္းစာ (ဟံသာဝတီ၊ ၂၅-၇-၇၁) တြင္ ၁၄ ပြိုင့္ စာလုံးမည္းျဖင့္ စာသားစီ၊ ႏွစ္လိုင္းစာလုံးျဖင့္ ေခါင္းတပ္၊ ခဲပန္းေဘာင္ခတ္ၿပီး ပုံႏွိပ္ေဖာ္ျပလိုက္ေတာ့သည္။

‘မိမိကိုယ္မိမိ သဘာဝက်က်သိဖို႔’ ဆရာႀကီး အာ႐ုံျပဳခဲ့သည္မွာ ၾကာပါၿပီ။

‘ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္သိ၊ ကိုယ့္အတၱကိုယ္သိ’ ဆိုေသာ အဆုံးအမမ်ားသည္ ေရွးပေဝသဏီကတည္းကပင္ ကမၻာ့ဘာသာေရး အယူအဆမ်ားတြင္ ေရပန္းစားခဲ့သည့္ စကားရပ္ ျဖစ္သည္။ လူသည္ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ မသိသေ႐ြ႕ ေလာကီေရးအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေလာကုတၱရာေရးအားျဖင့္လည္းေကာင္း မလြတ္ေျမာက္နိုင္။

မိမိကိုယ္ကိုယ္သိဖို႔လိုသည္မွာ မိမိကိုယ္ကို မသိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လူသည္ မိမိကိုယ္ကို မသိျခင္းသုံးပါးျဖင့္ မသိေသာအျဖစ္၌ ေရာက္ေနတတ္သည္။ အမွန္ကို အမွန္အတိုင္း မသိျခင္း၊ အမွားကိုသိျခင္း၊ အသိဉာဏ္လုံးဝ မျဖစ္ျခင္း ဟူေသာ မသိေသာ အျဖစ္တို႔ေပတည္း။ (ဝိပဋိပတၱိ၊ မိစာၧပဋိပတၱိ၊ အပဋိပတၱိ)

‘ကိုယ့္အတၱကိုယ္သိ’ အဆုံးအမသည္ ဥပနိသွ်ဒ္ေခတ္တြင္တည္ထြန္းခဲ့သည္။ ‘ေလာကကို ဖန္ဆင္းေသာ ျဗဟၼာသည္ ဣေျႏၵတို႔ကို ျပင္ပသို႔ မ်က္ႏွာမူေအာင္ ျပဳလုပ္ထား၏။ ထို႔ေၾကာင့္ သတၱဝါသည္ ျပင္ပတို႔ကို ျမင္တတ္သည္။ အတြင္းတို႔ကို မျမင္တတ္။ တစုံတေယာက္ေသာ ပညာရွိသည္ အမတတရားကို အလိုရွိပါက မ်က္စိကို ေျပာင္းျပန္လွည့္လ်က္ အတြင္းပိုင္း၌ ရွိေသာ အတၱကို ၾကည့္ရာ၏’ ဟူေသာ မဟာဝါက်အဆုံးအမမ်ိဳး သည္ ဥပနိသွ်ဒ္ေခတ္ ဘာသာေရး စာေပတို႔တြင္ ထင္ရွားခဲ့သည္။

ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္စံၿပီး ဆယ္ႏွစ္အၾကာတြင္ ဖြားျမင္ေသာ ဂရိပညာရွိႀကီး ေဆာ့ခရာတိ၏ ဆိုမိန့္ခ်က္ဟူ၍ မွတ္ယူေလ့ရွိေသာ ‘ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္သိ’ အဆုံးအမသည္ ခရစ္မတိုင္မီ ေျခာက္ရာစု (ဗုဒၶႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္) ခန့္က ပါနပ္ဆပ္စ္ ေတာင္ေျခ၌ ေဆာက္လုပ္ခဲ့သည့္ ဂရိဗ်ာဒိတ္နတ္ဘုရားဒယ္လ္ဖီ၏ ေက်ာင္းေတာ္နံရံတြင္ ေရးထိုးထားခဲ့သည့္ စာတမ္းျဖစ္သည္။

ထိုအဆုံးအမတို႔သည္ လူသားအား ကိုယ့္အတၱကိုယ္သိေရးအတြက္ ဆုံးမခဲ့သည္။ ဗုဒၶကလည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္သိ ဓမၼတရားကို ေဟာၾကားခဲ့သည္။ ဗုဒၶ၏ အဆုံးအမကား ကိုယ့္အတၱကိုယ္ သိေရးမဟုတ္။ ကိုယ့္အနတၱကိုယ္သိေရး ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶဓမၼအရ လူသည္ ခႏၶာငါးပါး အစုအေဝးျဖစ္သည္။ (႐ူပကၡႏၶာ၊ ေဝဒနကၡႏၶာ၊ သညကၡႏၶာ၊ သခၤါရကၡႏၶာ၊ ဝိညာနကၡႏၶာ ဟူေသာ ႐ုပ္အစု၊ ခံစားမႈအစု၊ မွတ္သားမႈအစု၊ ေစတနာ အစရွိေသာ သခၤါရအစု၊ သိမႈအစု)။ ထိုခႏၶာငါးပါး အစုအေဝးသည္ အေၾကာင္း တရားတို႔ ဆုံဆည္း၍ ယာယီမွ်သာ ဖြဲ႕စည္းမိေနျခင္း ျဖစ္သည္။ အနိစၥသေဘာမွ်သာ ျဖစ္သည္။ ထိုခႏၶာငါးပါးအေပၚ ပုဂၢိုလ္သတၱဝါအေန၊ အေကာင္းအဆိုး အေန၊ ထင္ျမင္ စြဲလမ္းျခင္းသည္ အတၱအျမင္ ျဖစ္သည္။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ျဖစ္ၿပီးပ်က္ေသာ အနတၱသေဘာသာ ရွိသည္။

ဆရာႀကီး ေ႐ႊဥေဒါင္းသည္ သူ႔စကားအတိုင္းဆိုရလွ်င္ ‘ျဖည့္ဆည္းႀကိဳးစားရေကာင္းမွန္းသိေသာ လူတေယာက္’ ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶဓမၼ ႏွင့္ အညီ မိမိကိုယ္မိမိသိဖို႔ ျဖည့္ဆည္းေနခဲ့သည္မွာ ၾကာေလၿပီ။

ဆရာႀကီးသည္ ျပင္ပေလာကသို႔သာ မ်က္ႏွာမူတတ္ေသာ ဣေျႏၵတို႔ကို မ်က္စိေျပာင္းျပန္လွည့္လ်က္ အတြင္းေလာကကို ရႈၾကည့္သည္။ ထိုအခါ မိမိကိုယ္ကို သိျခင္းဟူေသာ အမတတရားကို သိျမင္လာသည္။ ႐ုပ္နာမ္တို႔၏ ျဖစ္တုံပ်က္တုံ သေဘာကို သိျမင္လာသည္။ ခႏၶာငါးပါးအစုအဖြဲ႕၏ မၿမဲေသာ သေဘာကို သိျမင္လာသည္။ ‘ငါဆိုတာ တကယ္ မဟုတ္ေသာ္လည္း ဟုတ္တယ္လို႔ အထင္မွားစရာ အေၾကာင္းႀကီး’ ကို နဖူးေတြ႕ဒူးေတြ႕ သိျမင္လာသည္။ ဆရာႀကီးသည္ ဗုဒၶ၏အဆုံးအမႏွင့္အညီ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သိေရးအလုပ္တာဝန္ကို ေသလြန္ခ်ိန္အထိ ျဖည့္ဆည္းသြားသည္။

စင္စစ္ ‘ေ႐ႊဥေဒါင္း၏ ေျဖာင့္ဆိုခ်က္’သည္ ေ႐ႊဥေဒါင္း၏ ေလာကသံေယာဇဥ္ ျဖတ္ေတာက္ခ်က္ ျဖစ္ေလသည္။

‘ေ႐ႊဥေဒါင္း၏ ေျဖာင့္ဆိုခ်က္’သည္ ဆရာႀကီးေ႐ႊဥေဒါင္း ေနာက္ဆုံးေရးခဲ့သည့္စာ ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆုံး ပုံႏွိပ္ခဲ့သည့္ စာလည္းျဖစ္သည္။ ဆရာႀကီးစာမ်ားအနက္ အတိုဆုံးစာတပုဒ္လည္း ျဖစ္သည္။ ဆရာႀကီး၏ စာနယ္ဇင္း ပုံႏွိပ္စာမ်ားအနက္ လူသိအနည္းဆုံး စာတပုဒ္လည္း ျဖစ္သည္။

လူမ်ားမ်ား မသိေသာ္ျငားလည္း အေရးမႀကီး။ ဆရာႀကီးကိုယ္တိုင္က လူမ်ားမ်ားသိေစေရးကို အေလးထားေတာ ့သည္ မဟုတ္။ ထိုစာတိုကေလးကို သတင္းစာ၌ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပေစခဲ့သည္မွာ ‘ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္သိ’ ဓမၼအျမင္ကို ထပ္ဆင့္ အမွတ္သညာျပဳရန္သာ ျဖစ္သည္။ သူ႔အား လူမ်ားမ်ားသိဖို႔ မသိဖို႔ ဆိုသည္မွာ အေၾကာင္းကိစၥ မဟုတ္ေတာ့။ အသစ္ေတြးခ်င္သူ ေတြးနိုင္ေအာင္၊ အသစ္ျမင္ခ်င္သူ ျမင္နိုင္ေအာင္၊ တစုံတရာေသာ အေတြးသစ္၊ အျမင္သစ္ကို လက္ဆင့္ကမ္းခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ အေမြေပးခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ‘ကြၽတ္’ သင့္ ‘ကြၽတ္ထိုက္သူတို႔ ‘ကြၽတ္’ ေစဖို႔ တရားဓမၼအေတြးအျမင္ အေမြေပးႏွင္းခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။   ။ (ဝင္းတင္)

ေ႐ႊဥေဒါင္း၏ ေျဖာင့္ဆိုခ်က္
ယခင္ကမူ လူမ်ားမ်ားကို သိခ်င္သည္။ မိမိကိုယ္လည္း လူမ်ားမ်ားက သိေအာင္ လုပ္ခဲ့မိဖူးသည္။ ယခုမူ ေဂါတမဗုဒၶ၏ ဩဝါဒအတိုင္း မိမိကိုယ္မိမိ သိေအာင္ ႀကိဳးစားလ်က္ရွိၿပီ ျဖစ္၍ လူေတြကိုလည္း မသိလို။ မိမိအား လူမ်ားက သိျခင္းကိုလည္း မလိုလား။ မိမိကိုယ္မိမိ သဘာဝက်က် သိဖို႔ကိုသာ အေရးႀကီးေတာ့သတည္း။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၅-၇-၂၀၂၀