The Kings in History မင္းဆက္မ်ား မွတ္စု

အျပီးမသတ္ေသးတဲ့ မွတ္စုသာျဖစ္တယ္။ ျပင္စရာေတြရွိေသးတယ္။

၈၄၉-၁၂၉၇ - ပုဂံေခတ္ (ပဌမျမန္မာႏိုင္ငံ)

၁၂၉၉ မွ ၁၃၆၄ - ပင္းယေခတ္

၁၃၆၄ မွ ၁၅၂၆ - အင္းဝေခတ္

၁၅၂၆ မွ ၁၅၉၆ - ေတာင္ငူေခတ္ (ဒုတိယျမန္မာႏိုင္ငံ)

၁၅၉၆ မွ ၁၇၅၂ - ေညာင္ရမ္းေခတ္

၁၇၅၂ မွ ၁၈၈၅ - ကုန္းေဘာင္ေခတ္ (တတိယျမန္မာႏိုင္ငံ)

ပဌမတေကာင္းမင္းဆက္ (၃၃) ဆက္

ဒုတိယတေကာင္းမင္းဆက္ (၁၇) ဆက္

သေရေခတၱရာမင္းဆက္ (၂၇) ဆက္

ပုဂံမင္းဆက္ (၅၈) ဆက္ (၈၄၉-၁၂၉၇)

ျမင္စိုင္းေခတ္ ႏွင့္ ပင္းယေခတ္ ၁၂၉၇–၁၃၆၄

ပင္းယမင္းဆက္ (၇) ဆက္ (၁၃၁၀ – ၁၃၆၄)

စစ္ကိုင္းမင္းဆက္ (၇) ဆက္ (၁၃၃၀ မွ ၁၃၄၆)

ပဌမအင္းဝမင္းဆက္ (၂၀) ဆက္ (၁၃၆၄ မွ ၁၄၉၂)

ဒုတိယအင္းဝ (၁၀) ဆက္ ၁၄၉၇ မွ ၁၆၅၁)

ေကတုမတီ (ေတာင္ငူ) (၂၈) ဆက္ (၁၄၈၅ မွ ၁၆၁၃)

ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္ (၁၁) ဆက္ (၁၅၉၉ မွ ၁၇၃၃)

ဟံသာဝတီ (ပဲခူး) ၁၇၄၀ မွ ၁၇၅၇

ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ (၁၇၅၂ မွ ၁၈၈၅)

ပဌမအဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ (၁၈၂၄ မွ ၁၈၂၆)

ဒုတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ (၅-၄-၁၈၅၂ မွ ၂ဝ-၁၂-၁၈၅၂)

တတိယအဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ (၇ မွ ၂၉ ႏိုဝဘၤာ ၁၈၈၅)

ျဗိတိသွ်ကိုလိုနီေခတ္ ၁၈၂၄ မွ ၁၉၄၈

ဂ်ပန္ကိုလိုနီေခတ္ ၁၉၄၂ မွ ၁၉၄၅

လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေခတ္ ၁၉၄၈ မွ ၁၉၆၂

မဆလေခတ္ ၁၉၆၂ မွ ၁၉၈၈

နအဖေခတ္ ၁၉၈၈ မွ ၂၀၁၀

ဒီမိုကေရစီတစိတ္ပိုင္းေခတ္ ၂၀၁၁ မွ ၂၀၂၀

တေကာင္း 

ျမန္မာအစာတေကာင္းကလို႔ဆိုရိုးက ခိုင္မာတယ္။ ျမန္မာအစ တျခားေနရာေဒသေတြကလို႔ ရွိလာေပမဲ့ မင္းေနျပည္ေတြနဲ႔ မင္းဆက္ေတြဟာ တေကာင္းကသာစတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရွးက်တဲ့သမိုင္း ပါးစပ္ရာဇဝင္သာမ်ားတယ္။ 

မွန္နန္းရာဇဝင္မွာ သာကီဝင္မင္းမ်ိဳး အဘိရာဇာက ဘုရားပြင့္ေတာ္မမူမီ ႏွစ္ေပါင္း သုံးရာေက်ာ္က အိႏၵိယနိုင္ငံကေနွ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ဝင္ေရာက္လာျပီး တေကာင္းၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ရာဇဝင္မွာ ဗုဒၶဝင္နဲ႔ အမ်ိဳးေတာ္ခိုင္းတာေတြ မမွန္ေလာက္ပါ။ အဘိရာဇာမင္းကစၿပီး မင္း (၃၃) ဆက္ေျမာက္ ဘိႏၷကမင္းလက္ထက္မွာ ပဌမတေကာင္း ပ်က္စီးတယ္။ ဒုတိယတေကာင္းကို ဓဇရာဇာမင္းကတည္တယ္။ ဓဇရာဇာမင္းက ဘိႏၷကရဲ႕မိဖုရားနာကဆိန္ႏွင့္ စုံဖက္ျပီး စိုးစံတယ္။ ပထမတေကာင္းမင္းဆက္ (၃၃) ဆက္နဲ႔ ဒုတိယတေကာင္းမင္းဆက္ (၁၇) ဆက္ စိုးစံခဲ့တယ္။ 

တေကာင္း ႏွင့္ ဓညဝတီ

အဘိရာဇာမွာ သားေတာ္ႏွစ္ပါးရွိတယ္။ သားငယ္ျဖစ္ေသာ ကံရာဇာငယ္က တေကာင္းထီးနန္းကို ဆက္ခံလာေသာအခါ၊ သားႀကီးကံရာဇာႀကီးက ဧရာဝတီျမစ္အတိုင္းစုန္ခဲ့ျပီး၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္ကို ဆန္တက္၊ ကေလးေက်းေတာင္ညိဳအရပ္ ရာဇၿဂိဳဟ္အမည္ေပးျပီး ေျခာက္လ ဗိုလ္ဝင္ခံတယ္။ ေနာက္ ကစၸနဒီျမစ္ အေရွ႕ဘက္၌ ေက်ာက္ပန္းေတာင္းၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္စိုးစံသည္။ ေနာက္ ရခိုင္ျပည္မွာ မင္းဆက္ျပတ္ေနတဲ့ ဓညဝတီၿမိဳ႕ေဟာင္းကို အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ 

ဘိႏၷကမင္းလက္ထက္ တ႐ုပ္ေတြဝင္တိုက္လို႔ တေကာင္းပ်က္တယ္။ ဓဇရာဇာဆိုသူ သာကီဝင္က ဘႏၷမင္းရဲ႕မိဖုရား နာဂဆိန္ကိုယူျပီး စိုးစံတယ္။ မင္းေပါင္း ၁၇ ပါး။ 

တေကာင္းကို ပ်ဴၿမိဳ႕ျပနိုင္ငံတခုလို႔ဆိုတယ္။ တေကာင္းကို တည္ေထာင္ခ်ိန္က ျမန္မာနိုင္ငံအထက္ပိုင္းမွာ ပ်ဴလူမ်ိဳး၊ အေနာက္ဘက္၌ ကမ္းယံလူမ်ိဳး၊ ေျမာက္ဘက္၌ သက္လူမ်ိဳး၊ ဧရာဝတီ၊ သံလြင္၊ စစ္ေတာင္းျမစ္ဝွမ္းတို႔၌ မြန္လူမ်ိဳးမ်ား ေနထိုင္ၾကတယ္လို႔ ယူဆတယ္။ တေကာင္းျပည္ကို သင္းတြဲျပည္လို႔လည္း ေခၚၾကတယ္။

ပ်ဴၿမိဳ႕ျပနိုင္ငံမ်ား ဘီစီ ၂၀၀ မွ ေအဒီ ၁၀၅၀

သေရေခတၱရာ (သီရိေခတၱရာ) က ပ်ဴလူမ်ိဳးတို႔ရဲ႕ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္တယ္။ ျပည္ၿမိဳ႕ေတာင္ဘက္ ငါးမိုင္ခန႔္ အကြာမွာရွိတယ္။ ေအဒီ ၄ ရာစုမွ ၉ ရာစုအတြင္း ထြန္းကားခဲ့တဲ့ ေရွးပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္းျဖစ္တယ္။ ဂဝံပေတ့ အရွင္သူျမတ္ အမႉးျပဳျပီး ဒြတၱေပါင္မင္းႀကီး တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ မွန္နန္းမဟာရာဇဝင္မွာ သေရေခတၱရာမင္းဆက္ ၂၇ ဆက္ကို ေဖာ္ျပထားတယ္။ 

သေရေခတၱရာပထမမင္းဆက္ (၂၇) ဆက္

1. မဟာသမာၻဝ (သာသနာႏွစ္-၆ဝ) (BC-484)

27. သုပညာနဂရဆိႏၵ (သာသနာႏွစ္-၆၁၂) (AD-68)

ပုဂံေခတ္

ပုဂံမင္းဆက္ (၅၈) ဆက္

1. သမုဒၵရာဇ္မင္း (သကၠရာဇ္ ၂၉-ႏွစ္)

43. အေနာ္ရထာ (အေနာ္ရထာေစာ) (၁ဝ၄၄-၁ဝ၇၇)

55. နရသီဟပေတ့ (မင္းေခြးေခ်း၊ တရုပ္ေျပးမင္း) 

58. ေစာမြန္နစ္ (သကၠရာဇ္ ၁၃၃၁-ႏွစ္) 

ပင္းယေခတ္ (၁၃၁၃-၁၃၆၄) 

ပုဂံေခတ္ ပ်က္သုဥ္းၿပီးေနာက္ ျဖစ္ထြန္းလာတဲ့ နိုင္ငံငယ္ တခုျဖစ္တယ္။ စစ္ကိုင္းနဲ႔ နိုင္ငံၿပိဳင္ျဖစ္တယ္။ ျမင္စိုင္းေခတ္လို႔ လည္းေခၚတယ္။ သီဟသူက ၁၃၁၀ ခုႏွစ္မွာ သူ႔အကို အသခၤယာကို လုပ္ႀကံျပီး ၁၃၁၃ ခုႏွစ္မွာ ပင္းယၿမိဳ႕ကို တည္တယ္။ ၁၃၁၅ခ ုမွာ သားေတာ္အငယ္ အသခၤယာေစာယြန္းက စစ္ကိုင္းမွာ မင္းၿပိဳင္ျပဳတယ္။ ၁၃၆၄ ခုမွာ ေမာရွမ္းေတြဝင္ေရာက္တိုက္လို႔ စစ္ကိုင္းနဲ႔ ပင္းယ ပ်က္စီးတယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာ သီဟသူျမစ္ေတာ္သူ သတိုးမင္းဖ်ား (သတိုးမင္းဘုရား) က အင္းဝေခတ္ကို တည္ေထာင္တယ္။

ပင္းယဟာ ၁၂၈၇ မွာ ပုဂံအင္ပါယာ က်ဆုံးၿပီးေနာက္ ေပၚထြက္လာတဲ့ မင္းေနျပည္ေတာ္ အေသးစားေတြထဲက တခုျဖစ္တဲ့ ျမင္စိုင္းမင္းကို ဆက္ခံတဲ့ တိုင္းျပည္တခု ျဖစ္သည္။ စစ္ကိုင္းနဲ႔ ပဋိပကၡျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ ေျမာက္ပိုင္းက ရွမ္းေတြ စီးနင္းတိုက္ခိုက္တာကို ခုခံကာကြယ္ရတယ္။ ၁၃၆၄ ခုႏွစ္မွာ မိုးေကာင္း ရွမ္းေတြက ပင္းယနဲ႔ စစ္ကိုင္း ႏွစ္ခုစလုံးကို ဆက္တိုက္သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ၿပိဳလဲပ်က္စီးခဲ့ရတယ္။ စစ္ကိုင္းမင္းသား သတိုးမင္းဖ်ားတည္ေထာင္တဲ့ အင္းဝဟာ ၁၃၆၄ ကစျပီး ဗမာနိုင္ငံအလယ္ပိုင္းရဲ႕ မင္းေနျပည္ေတာ္အျဖစ္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅၀ ေက်ာ္တိုင္ေအာင္ တည္ရွိခဲ့တယ္။ ပင္းယကို ၁၂၉၈ မွာ ရွမ္းညီေနာင္သုံးဦးျဖစ္တဲ့ အသခၤယာ၊ ရာဇသၾကၤန္ႏွင့္ သီဟသူတို႔က တည္ေထာင္ခဲ့တယ္။ ၁၃၁၂ ခုႏွစ္မွာ အငယ္ဆုံးသီဟသူက အကိုအႀကီးဆုံးကို အဆိပ္ခတ္သတ္ၿပီး ထီးနန္းကိုသိမ္းယူတယ္။ 

ပင္းယမင္းဆက္ (၇) ဆက္

1. ျမင္စိုင္းရာဇသႀကၤန္ (ေကာဇာ ၆၇၄၊ ခရစ္ ၁၃၁၂)

7. ဥဇနာေျပာင္မင္း (ေကာဇာ ၇၂၆၊ ခရစ္ ၁၃၆၄) (ဥစၥနာေပ်ာင္မင္း) ရွမ္း

စစ္ကိုင္းမင္းဆက္ (၇) ဆက္

1. အသိခၤယာေစာယြန္း (ေကာဇာ ၆၉၂၊ ခရစ္ ၁၃၃ဝ)

7. မင္းေျပာက္ (ေကာဇာ ၇၂၆၊ ခရစ္ ၁၃၆၄)

သီဟသူ၏ သားအႀကီးဆုံးျဖစ္တဲ့ ၁၅ ႏွစ္ အရြယ္ရွိ ေစာယြန္းက သူ႔ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါမ်ားႏွင့္အတူ စစ္ကိုင္းသို႔ ထြက္ခြာတယ္။ ပုန္ကန္ခဲ့ျခင္းမရွိပဲ သူ၏ဖခင္အေပၚတြင္ သစၥာရွိသေယာင္ အမည္ခံအျဖစ္ေနခဲ့တယ္။ ၁၃၂၄ ခုႏွစ္ သီဟသူေသၿပီးေနာက္မွာ ပင္းယနဲ႔ စစ္ကိုင္းလို႔ ႏွစ္ျခမ္းကြဲသြားတယ္။

၁၃၂၄ ခုႏွစ္ သီဟသူေသေတာ့ ပုဂံမင္းဆက္ရဲ႕ အႂကြင္းအက်န္ျဖစ္တဲ့ ဥဇန ထီးနန္းဆက္ခံခဲ့တယ္။ ၁၃၄၃ ခုႏွစ္မွာ ထီးနန္းစြန႔္လႊတ္ခဲ့ၿပီး ရေသ့ဝတ္တယ္။ ၁၃၅၀ ခုေႏွာင္းပိုင္းမွာ ရွမ္းက်ဴးေက်ာ္မႈေတြ ပိုမိုျပင္းထန္လာတယ္။

၁၃၆၄ ခုႏွစ္မွာ ပင္းယဘုရင္ နရသူဟာ သူ႔အဓိကၿပိဳင္ဘက္ျဖစ္တဲ့ စစ္ကိုင္းနဲ႔ ေျမာက္ပိုင္းက ရွမ္းေတြကို ႏွိမ္နင္းရန္ အႀကံအစည္တခုရတယ္။ စစ္ကိုင္းကို ပူးေပါင္းတိုက္ခိုက္ရန္ မိုးေကာင္းမွ ရွမ္းေစာ္ဘြား ေစာင္(ဝ္)ဖ နဲ႔ မဟာမိတ္ ျပဳတယ္။ နရသူအစီအစဥ္ဟာ ရလဒ္ေျပာင္းျပန္ ထြက္ေပၚတယ္။ မိုးေကာင္းတပ္ေတြက စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး ပင္းယကို သိမ္းပိုက္ကာ နရသူကို အက်ဥ္းသားအျဖစ္ မိုးေကာင္းသို႔ ေခၚေဆာင္သြားတယ္။ ရွမ္းေတြဟာ ဗမာျပည္အလယ္ပိုင္းကို မသိမ္းပိုက္ေပမဲ့ အစုတ္စုတ္အျပတ္ျပတ္ ျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ နရသူရဲ႕အကို အႀကီးဆုံး ဥဇန (၂) က ပင္းယထီးနန္းကို ဆက္ခံခဲ့ေပမဲ့ သုံးလသာၾကာတယ္။ ပင္းယမင္းေနျပည္ေတာ္ႀကီးဟာ ျမင္စိုင္းနဲ႔အတူ ၿပီးဆုံးသြားေတာ့တယ္။

ျမင္စိုင္းမင္းဆက္ (၁၂၉၈-၁၃၁၃)

အသခၤယာ (၁၂၉၈-၁၃၁၀)

ရာဇသၾကၤန္ (၁၂၉၈-၁၃၀၅)

တစီးရွင္ သီဟသူ (၁၂၉၈-၁၃၁၃)

ပင္းယမင္းဆက္ (၁၃၁၃-၁၃၆၄)

တစီးရွင္ သီဟသူ (၁၃၁၃-၁၃၂၄)

ဥဇနာ (ပင္းယ) (၁၃၂၄-၁၃၄၃)

ငါးစီးရွင္ ေက်ာ္စြာ (၁၃၄၃-၁၃၅၀)

ေက်ာ္စြာငယ္ (၁၃၅၀-၁၃၅၉)

နရသူ (ေမာပါမင္း) (၁၃၅၉-၁၃၆၄)

ဥဇနာေျပာင္ (ဥစၥနာေျပာင္) (၁၃၆၄)

ပဌမအင္းဝမင္းဆက္

1. သတိုးမင္းဖ်ား 1364-1367 (ပင္းယမွ ေရႊ႕လာ)

20. မင္းရဲေက်ာ္စြာ ၉၄၈-၉၅၄ 1486-1492

ဒုတိယအင္းဝ

1. ေညာင္ရမ္းမင္း ၉၅၉-၉၆၇ 1497-1505

10. ဟံသာဝတီပါမင္း ၁၀၉၅-၁၁၁၃ 1633-1651

ေတာင္ငူမင္းဆက္

ေကတုမတီ (ေတာင္ငူ) (အင္းဝလက္ေအာက္ခံကေန မင္းႀကီးညိဳက သီးျခားျပည္ထူေထာင္၊ မထူေထာင္မီ မင္းဆက္ေပါင္း ၂၈ ဆက္အုပ္စိုးခဲ့။ 

1. မင္းႀကီးညိဳ (၁၄၈၅) 

2. နတ္သွ်င္ေနာင္ (၉၇၅)

ရခိုင္

၁၄၇၃ ခုႏွစ္မွာ ရခိုင္ဓညဝတီက မင္းဘီလူကံေတာ္ကုန္းေတာ့ မင္းဆက္ျပတ္လို႔ မင္းေတာင္းတယ္။ အင္းဝဘုရင္ မင္းၾကီးစြာေစာ္ကဲက သူ႔ဦးရီးေတာ္ ေစာမြန္ၾကီးကို ရခိုင္ကိုေပးတယ္။

ေစာမြန္ၾကီးကြယ္လြန္ေတာ့ မင္းထပ္ေတာငး္တဲ့အခါ ငယ္ကြ်န္တလုပ္စားေစာမည္းကိုပို႔တယ္။ ဘုရင္က ထန္းေစ့ထန္းပင္ကဲ့သို႔မက်င့္ေလႏွင္၊ ေညယင္ေစ့ေညာင္ပင္ကဲသို႔က်င္ေလဟု မွာသည္။ စည္းတပစ္ ပညာရွိက ေၾကာင္ႏွင့္ ေညာင္ကို ထံုးစံဥပမာျပဳ၍က်င့္ေလဟု မွာသည္။ တလုပ္စားေစာမည္းက ပညာမရွိ။ ရခိုင္ေရာက္တာနဲ႔ ျမိဳ႕တြင္းျမိဳ႕ျပင္က ေညာင္ပင္ေတြခုတ္ျပီး ဆင္စာေကြ်းတယ္။ေတာ္ထတြင္းကေၾကာင္ေတြကို ဘမ္းျပီးသတ္ေစတယ္။ ရခိုင္ေတြက ပုန္ကန္ေတာ့ ေစာမည္းထြက္ေျပးရတယ္။ နန္းက်ၾကီး ေျမးေက်ာ္စြာကို နန္းတင္တယ္။

မြန္

ျမန္မာနိုင္ငံမွာ မြန္ေတြဟာ အေစာဆုံး အေျခခ်တဲ့ လူမ်ိဳးစုတခုျဖစ္ေၾကာင္း ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္းမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္းကို ရာမညေဒသလို႔ တခ်ိန္က ေခၚခဲ့ပါတယ္။ မြန္ေတြဟာ ထိုင္းနိုင္ငံထဲကနယ္ေျမေတြမွာလည္း နိုင္ငံေတြ ထူေထာင္ၿပီး အုပ္စိုးခဲ့ၾကပါတယ္။

တခ်ိန္က ျမန္မာျပည္ အထက္ပိုင္း ေက်ာက္ဆည္လြင္ျပင္မွာလည္း မြန္ေတြ အေျခခ် ေနထိုင္ၿပီး စိုက္ပ်ိဳးေရးေတြ လုပ္သြားတယ္။ 

မြန္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သမိုင္းမွာ အျငင္းပြားေနတာေတြက သုဝဏၰဘူမိဟာ သထုံျပည္လား၊ သထုံကို အေနာ္ရထာ တကယ္ သိမ္းမသိမ္းနဲ႔ ေရႊတိဂုံေစတီကို ဘယ္လူမ်ိဳးေတြ တည္ခဲ့တာလဲ။ 

ပုဂံေခတ္မွာ မြန္ဘာသာနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈေတြ ထြန္းကားခဲ့တယ္။ က်န္စစ္သားလက္ထက္ ပုဂံျပည္မွာ မြန္ဘာသာဟာ နန္းေတာ္သုံးဘာသာ ျဖစ္လာၿပီး မြန္ပုံစံဗိသုကာေတြလည္း ထြန္းကားခဲ့တယ္။ ျမန္မာဘာသာ အကၡရာေတြကို မြန္ဘာသာကေန တီထြင္ခဲ့တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

အေနာ္ရထာ ဝင္တိုက္တဲ့ သထုံဟာ နခုံပထုံ ျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆသူေတြလည္း ရွိေၾကာင္း ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္းမွာ ပါပါတယ္။

ျမန္မာဘက္က သထုံနဲ႔ ပဲခူးမွာ အေစာပိုင္း နန္းစိုက္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ မင္းဆက္ေတြဟာလည္း ဒြာရာဝတီရဲ့ လက္ေအာက္ခံ နိုင္ငံေတြ ျဖစ္နိုင္တယ္လို႔ ယူဆၾကတယ္။ 

ပဲခူးဟံသာဝတီေခတ္မွာ မြန္နိုင္ငံနဲ႔ ျမန္မာ စစ္ခင္းတာေတြကို ရာဇာဓိရာဇ္အေရးေတာ္ပုံက်မ္းမွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ပုဂံပ်က္ၿပီးေနာက္ အင္းဝနဲ႔ ဟံသာဝတီ နိုင္ငံေတြ အႏွစ္ေလးဆယ္ စစ္ခင္းၾကတဲ့အခ်ိန္မွာ မြန္သမိန္ဗရမ္းလို နာမည္ႀကီး သူရဲေကာင္းေတြ ေပၚထြက္ခဲ့တယ္။ ပဲခူးနဲ႔ ဒဂုံ (ရန္ကုန္) မွာ မြန္ဘုရင္ေတြရဲ့ ကုသိုလ္ ေရႊေမာ္ေဓာနဲ႔ ေရႊတိဂုံ ရွိတယ္။

ေတာင္ငူ ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္မွာေတာ့ ပဲခူးကိုသိမ္းၿပီး နန္းစိုက္ခဲ့ပါတယ္။ ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္ အကုန္ပိုင္းမွာ အင္းဝကို မြန္ေတြ ခဏသိမ္းနိုင္ခဲ့ေပမယ့္ အေလာင္းဘုရားရဲ့ ေခ်မႈန္းမႈေၾကာင့္ မြန္နိုင္ငံ အၿပီးပ်က္သုဥ္းခဲ့တယ္။

ဟံသာဝတီ (ပဲခူး) (ထင္ရွားေသာမြန္ဘုရင္မ်ားမွာ ဝါရီ႐ူမင္းဆက္မွ ဗညားဦး( ၁၃၅၃-၈၅)၊ ရာဇာဓိရာဇ္ (၁၃၈၅-၁၄၂၃)၊ ရွင္ေစာပု (၁၄၅၃-၇၂)၊ ဓမၼေစတီ (၁၄၇၂-၉၂)။ ျမန္မာမင္းမ်ားထဲမွ တပင္ေရႊထီး၊ ဘုရင့္ေနာင္ အစရွိသည္။) 

ရခိုင္ (၁၂၈၇-၁၇၈၅) ေလာင္းၾကက္မင္းဆက္ (ပုဂံမွကင္းလြတ္)၊ ရခိုင္ ေျမာက္ဦးေခတ္ ၁၄၂၉–၁၇၈၅။ ၁၄၇၃ ခုႏွစ္မွာ ရခိုင္ဓညဝတီက မင္းဘီလူကံေတာ္ကုန္းေတာ့ မင္းဆက္ျပတ္လို႔ မင္းေတာင္းတယ္။ အင္းဝဘုရင္ မင္းၾကီးစြာေစာ္ကဲက သူ႔ဦးရီးေတာ္ ေစာမြန္ၾကီးကို ရခိုင္ကိုေပးတယ္။ အေရွ႕ဘဂၤလားက ၁၄၅၉-၁၆၆၆ အထိ ေျမာက္ဦးေအာက္မွာရွိခဲ့တယ္။

မုတၲမျမိဳ႕ (၁၂၈၇-၁၃၆၃)

ဒုန္ဝန္းၿမိဳ႕ (၁၃၆၃-၁၃၆၉)

ပဲခူးၿမိဳ႕ (၁၃၆၉-၁၅၃၉၊ ၁၅၅၀-၁၅၅၂)

ဝါရီ႐ူးမင္း (၁၂၈၇-၁၃၀၇)

ရာဇာဓိရာဇ္ (၁၃၈၄-၁၄၂၁)

ရွင္ေစာပု (၁၄၅၁-၁၄၇၁)

ဓမၼေစတီ (၁၄၇၁-၁၄၉၂)

မဂဒူးမင္းဆက္ (၁၂၈၇-၁၅၃၉)

ေအဒီ (၁၁) ရာစုတြင္ သုဝဏၰဘူမိ ေခၚ သထုံၿမိဳ႕ကို အေနာ္ရထာမင္းက တိုက္ခိုက္ၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ ေအာက္ျမန္မာနိုင္ငံရွိ မြန္တို႔မွာ တထီးတနန္း ေနထိုင္နိုင္သည့္ အဆင့္မွ ေလ်ာက်ခဲ့ရသည္။ ထို႔အတူျပင္ ယေန႔ ထိုင္းနိုင္ငံအတြင္းရွိ မြန္တို႔မွာလည္း ေျမာက္ဖက္မွ အလုံးအရင္း ဆင္းသက္လာၾကသည့္ ရွမ္း-ထိုင္း(တိုင္)အႏြယ္တို႔၏ နယ္ခ်ဲ႕မႈကို ခံရၿပီး ေအဒီ (၁၂) ရာစုအတြင္းတြင္ အၿပီးတိုင္ ၿပိဳလဲရျပန္သည္။ ပုဂံအင္အားက်ဆင္းကာ မြန္ဂိုတာတာတို႔၏ ရန္ေၾကာင့္ ပုဂံပ်က္ခ်ိန္မ်ားတြင္ ကိုယ္ပိုင္ထီးနန္းကို ျပန္လည္ ထူေထာင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းရာမွ မဂဒူး မင္းဆက္ ေပၚထြန္းလာသည္။ မဂဒူးမင္းဆက္ကို ဗညားဝါ႐ူး (ေခၚ) ဝါရီ႐ူးမင္းက မုတၱမၿမိဳ႕မွ စတင္တည္ေထာင္သည္။ ထိုမင္း၏ ငယ္အမည္ မဂဒူးကိုအစြဲျပဳကာ ၎တည္ေထာင္သည့္ မင္းဆက္ကို မဂဒူးမင္းဆက္ဟု၎၊ ဘြဲ႕နာမည္ကို အစြဲျပဳကာ ဝါရီ႐ူးမင္းဆက္ ဟု၎ ေခၚေဝၚၾကသည္။ မဂဒူးမင္းဆက္တြင္ မင္းေပါင္း ၁၈ ဆက္တိတိ မင္းျပဳၾကသည္။ ပထမ မင္း (၇) ဆက္တိုင္မူလျဖစ္သည့္ မုတၱမၿမိဳ႕တြင္သာ အစဥ္အဆက္ မင္းျပဳကာ ထီးနန္းစိုးစံခဲ့ေသာ္လည္း (၈) ဆက္ေျမႇာက္ျဖစ္သည့္ ဆင္ျဖဴရွင္ဗညားဦး(သုရွင္ဗညားဦး)လက္ထက္အေရာက္တြင္ လက္ေအာက္ခံၿမိဳ႕စားမ်ားျဖစ္သည့္ ေလာက္ဖ်ား၊ ဥလို၊ အဲျဗပန္ု ႏွင့္ ျဗတ္ထဗ ညီေနာင္မ်ားကပုန္ကန္သည့္အတြက္ မုတၱမမွ ဒုန္ဝန္း(ယခု ဝန္ၿမိဳ႕)သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕စိုးစံရသည္။ သို႔ေသာ္ ဝန္ၿမိဳ႕တြင္လည္း အခ်ိန္မ်ားစြာမၾကာလိုက္ပဲ စစ္ရႈံးျပန္သျဖင့္ ဟံသာဝတီ(ပဲခူးၿမိဳ႕)သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ရျပန္သည္။ ထို ဆင္ျဖဴရွင္ ဗညားဦးေနာက္ နန္းတက္သည့္ ဗညားႏြဲ႕ (ေခၚ) ရာဇာဓိရာဇ္ လက္ထက္တြင္ မဂဒူးမင္းဆက္၏ အထြန္းေတာက္ဆုံး အခ်ိန္ျဖစ္သကဲ့သို႔ မြန္တို႔အင္အား ႀကီးမားလာခဲ့သည္။ ရာဇာဓိရာဇ္သည္ ထိုစဥ္က အင္းဝတြင္ ထီးနန္းစိုးစံၾကသည့္ မင္းႀကီးစြာ၊ ၎၏သားေတာ္မ်ား ျဖစ္သည့္ ဆင္ျဖဴရွင္ ႏွင့္ မင္းေခါင္(ငယ္အမည္ မင္းေဆြ)တို႔ႏွင့္ စစ္ၿပိဳင္ျပဳကာ ရာဇဝင္တြင္ ထင္ရွားလွသည့္ အင္းဝ-ဟံသာဝတီ အႏွစ္ေလးဆယ္စစ္ႀကီးကို တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကသည္။ ၁၈ ဆက္ေျမႇာက္ျဖစ္သည့္ သုရွင္တကာရြတ္ပိမင္း လက္ထက္အေရာက္တြင္မူ ေတာင္ငူမွ အင္အားႀကီးမားလာသည့္ တပင္ေရႊထီး၏အင္အားကိုမခံနိုင္ပဲ က်ဆုံးကာ မြန္တို႔၏ မဂဒူးမင္းဆက္လည္း ပ်က္သုဥ္းသြားခဲ့ရသည္။

မဂဒူးမင္းဆက္ ၁၈ ဆက္

1. ဝါရီ႐ူး(ေခၚ)မဂဒူး(ေခၚ)ဗညားဝါ႐ူး ၁၂၈၇-၁၂၉၆)

18. သုရွင္တကာရြတ္ပိ(၁၅၂၆-၁၅၃၉)

ကုန္းေဘာင္မင္း ၁၁ဆက္

1. အေလာင္းမင္းတရား (ဦးေအာင္ေဇယ်) (၁၇၅၂-၁၇၆ဝ)

11. သီေပါမင္း (၁၈၇၈-၁၈၈၅)

မွတ္သားရန္မ်ား

ပုဂံအင္ပါယာကို မြန္ဂိုေတြက ဖ်က္ဆီးခဲ့တယ္။ 

အင္းဝမွာ ျမန္မာစာေပထြန္းကားခဲ့တယ္။ အင္းဝေခတ္တြင္ စာဆိုေတာ္ ပညာရွင္ေပါင္း (၄၉)ဦး ေပၚေပါက္ခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရပါသည္။ ပထမအင္းဝေခတ္တြင္ စာဆိုေတာ္ (၂၃)ဦး၊ ဒုတိယအင္းဝေခတ္တြင္ စာဆိုေတာ္ (၁၂)ဦး၊ တတိယအင္းဝေခတ္တြင္ စာဆိုေတာ္ (၉)ဦး၊ စတုတၳအင္းဝေခတ္တြင္ စာဆိုေတာ္ (၅)ဦး ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။

အႏွစ္ (၄ဝ) စစ္ေၾကာင့္ အားအင္ကုန္ခမ္းျပီး အင္းဝေခတ္ပ်က္စီးရတယ္။ 

ေတာင္ငူအင္ပါယာဟာ ဘုန္းတန္ခိုးၾကီးတဲ့မင္းနတ္ရြာစံျပီး ပ်က္စီးသြားတယ္။ 

ကုန္ေဘာင္မင္းဆက္ဟာ နန္တြင္းေရးနဲ႔ ညံ့ဖ်င္းတဲ့မင္းနဲ႔ အေပါင္းပါေတြ အုပ္စိုးခ်ိန္မွာ ကြ်န္ဘဝ ေရာက္ခဲ့ရတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ လြတ္လပ္ေရး ရေပမယ့္ ျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ည့ံဖ်င္းေၾကာင့္ အစစဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းခဲ့ရတယ္။

လြတ္လပ္ေရးနဲ႔အတူ ကြန္ျမဴနစ္ေတြ ေတာခိုျပီး လက္နက္ကိုင္ပုန္ကန္တယ္။ ကရင္ကစျပီး တိုင္းရင္းသားေတြ အားလံုးလက္နက္ကိုင္တယ္။ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္တယ္။ ကေန႔အထိ မျပီးေသးပါ။ ၁၉၄၉ မွ တရုပ္ဖက္ကေနေျပးဝင္လာတဲ့ တရုပ္ျဖဴေတြကို တိုက္ထုတ္ရတယ္။ ၁၉၅၈ မွာ ဖဆပလ ၂ ျခမ္းကြဲတယ္။ ဦးႏုက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းကို အာဏာလႊဲတယ္။ ၁၉၆ဝ မွာ ဦးႏုအစိုးရ ျပန္တက္လာတယ္။ ၂-၃-၁၉၆၂ မွာ ဗခကေနဝင္းကစစ္အာဏာသိမ္းတယ္။ ၁၉၇၂ ဧျပီမွာ ဗခကေနဝင္းနဲ႔ စစ္ယူနီေဖါင္းခြ်တ္ျပီး မဆလပါတီနာမည္နဲ႔ဆက္အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ၁၉၇၄ ကစျပီး တပါတီစနစ္ဖြဲ႔စည္းပံုအရ မဆလ ပါတီအစိုးရေတြက အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ၁၉၈၇ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ LDC အဆင့္ ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာတယ္။ ၁၉၈၈ မတ္လကစျပီး ေက်ာင္းသားေတြ စတင္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲေတြျဖစ္တယ္။ မဆလပါတီ သမတ ၃ ဆက္ ေျပာင္းျပီး ေနာက္ဆံုး ၁၈-၉-၁၉၈၈ မွာ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းျပန္တယ္။

၁၉၉ဝ မွာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေပမယ့္ NLD ကိုအာဏာလႊဲမေပးပဲ စစ္တပ္ကဆက္အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ၂ဝ၁ဝ မွာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔အတူ လူေဟာင္းေတြကပဲ အရပ္ဝတ္နဲ႔ဆက္အုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ၂ဝ၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ NLD ပါလာတယ္။ ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ NLD က အျပတ္အသတ္အႏိုင္ရလိုက္တယ္။