Pregnancy and HPV Vaccination သားအိမ္ဝကင္ဆာကာကြယ္ေဆး နဲ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္
• HPV vaccines ကာကြယ္ေဆးဟာ Cervical cancer သားအိမ္ဝ-ကင္ဆာ နဲ႔ တျခား HPV (Human Papillomavirus) ေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ ကင္ဆာေတြကို ကာကြယ္ေပးတယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ Genital warts လိင္လမ္း-ၾကြက္ႏို႔လဲ ပါတယ္။
• ႏွစ္တိုင္း အေမရိကားမွာ သားအိမ္-ကင္ဆာ အမ်ိဳးသမီး လူနာသစ္ေပါင္း ၁၁ဝဝဝ ေတြ႔ရွိေနတယ္။
၄ဝဝဝ က ဒီေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္ၾကရတယ္။
• အရြယ္ရွိသူ လူ ၁ဝဝ မွာ ၁ ေယာက္က လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ တခါမဟုတ္တခါ ေပါက္ေနၾကတယ္။
• FDA က လိုင္စင္ေပးထားတဲ့ ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ Cervarix (GlaxoSmithKline) နဲ႔ Gardasil (Merck) ျဖစ္ၾကတယ္။
• ေဆး ၂ မ်ိဳးလံုးက ဆင္ၾကတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအစား ၁၆ နဲ႔ ၁၈ ကို ကာကြယ္တယ္။ စိတ္လဲခ်ရတယ္။ ၃ ခါ ထိုးရတာလဲ အတူတူဘဲ။
• Gardasil ေဆးကေတာ့ ၾကြက္ႏို႔ျဖစ္ေစတဲ့ HPV အမ်ိဳးအစား ၆ နဲ႔ ၁၁ ေတြကိုပါ ကာကြယ္တယ္။ ေယာက္်ားေတြ ထိုးဘို႔လဲ Gardasil ဘဲျဖစ္တယ္။ Uterus သားအိမ္သာမက Vulva မိန္းမကုိယ္၊ Vagina ဗဂ်ိဳင္းနား နဲ႔ Anus စအို-ကင္ဆာေတြကိုပါ ကာကြယ္ေစႏိုင္တယ္။
• အရြယ္ရွိသူ လူ ၁ဝဝ မွာ ၁ ေယာက္က လိင္လမ္းၾကြက္ႏို႔ တခါမဟုတ္တခါ ေပါက္ေနၾကတယ္။
• FDA က လိုင္စင္ေပးထားတဲ့ ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ Cervarix (GlaxoSmithKline) နဲ႔ Gardasil (Merck) ျဖစ္ၾကတယ္။
• ေဆး ၂ မ်ိဳးလံုးက ဆင္ၾကတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအစား ၁၆ နဲ႔ ၁၈ ကို ကာကြယ္တယ္။ စိတ္လဲခ်ရတယ္။ ၃ ခါ ထိုးရတာလဲ အတူတူဘဲ။
• Gardasil ေဆးကေတာ့ ၾကြက္ႏို႔ျဖစ္ေစတဲ့ HPV အမ်ိဳးအစား ၆ နဲ႔ ၁၁ ေတြကိုပါ ကာကြယ္တယ္။ ေယာက္်ားေတြ ထိုးဘို႔လဲ Gardasil ဘဲျဖစ္တယ္။ Uterus သားအိမ္သာမက Vulva မိန္းမကုိယ္၊ Vagina ဗဂ်ိဳင္းနား နဲ႔ Anus စအို-ကင္ဆာေတြကိုပါ ကာကြယ္ေစႏိုင္တယ္။
• ကာကြယ္ေဆးေတြကို မိန္းကေလး အသက္ ၉ ႏွစ္ကေန ၂၆ ႏွစ္ရွိသူေတြကို
ထိုးသင့္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။
• လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳမရေသးခင္ အရြယ္ေတြကို ရည္ရြယ္တာ ျဖစ္တယ္။ တကယ္လို႔ ေဆးမထိုးခင္ကတည္းက လိင္ဆက္ဆံမႈ ရွိခဲ့ေပမဲ့ ေရာဂါ မကူးေသးသူဆိုရင္ ကာကြယ္ေဆးက အက်ိဳးမ်ားေစမွာ ျဖစ္တယ္။
• ပဌမေဆး ထိုးျပီးေနာက္ ၁-၂ လအၾကာမွာ ဒုတိယေဆး၊ ပဌမေဆးေနာက္ ၆ လ အၾကာမွာ တတိယေဆး ထိုးမယ္။
• ၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္သူေတြ ဘာလို႔ မထိုးသလဲ။ လံုေလာက္တဲ့ စမ္းသပ္မႈေတြအရ ၂၆ ႏွစ္ေအာက္လို႔ သတ္မွတ္ ထားတာ ျဖစ္တယ္။ တကယ္လို႔ ဒီအသက္ထက္ ေက်ာ္သူေတြကိုထိုးတာလဲ အက်ိဳးမ်ားတယ္လို႔ လံုေလာက္တဲ့ စမ္းသပ္မႈေတြ ျပည့္စံုရင္ ျပဳျပင္လာပါလိမ့္မယ္။
• ကုိယ္ဝန္ေဆာင္မ်ား ဒီစာရင္းထဲမွာ မပါပါ။
• Gardasil HPV vaccine ေဆးကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ 1,115 ကို ထိုးေပးစစ္ေဆး ၾကည့္ခဲ့တယ္။ ေဘးထြက္-အက်ိဳး ပိုဆိုးတယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ဆြဲလို႔ မရတာ ေတြ႔ရတယ္။ လူ ၁ဝဝဝ ေက်ာ္ကို စမ္းသပ္တာ နည္းေသးပါတယ္။
• ဒါ့ေၾကာင့္ အခုထိ သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးေတြျဖစ္ၾကတဲ့ Gardasil နဲ႔ Cervarix ေတြဟာ ေယဘုယ် စိတ္ခ်ႏိုင္ပါမယ္လို႔ သတ္မွတ္ေပမဲ့၊ လိုရမယ္ရ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ဆိုရင္ ထိုးမေပးဘို႔ကိုေတာ့ အမ်ားက သေဘာတူထားၾကတယ္။
• အေမရိကားမွာေတာ့ FDA ကေန Pregnancy Category B အဆင့္ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ေဆးတိုင္းကို အဲလို သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ လုပ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက လူကုိယ္ဝန္ေဆာင္ေတြကို ေဆးစမ္းသပ္ထားတာ မရွိေသးလူး၊ ဒါေပမဲ့ အထဲကကေလးကို ထိခိုက္ေစမယ္ ဆိုတာကိုလဲ တိရစၧာန္စမ္းသပ္မႈေတြမွာ သက္ေသက မလံုေလာက္ေသးဘူး။ လူနဲ႔ တိရစၧာန္ေတြ ေဆးေတြကို တံု႔ျပန္ၾကတာ ေနရာတကာမွာ မတူႏိုင္ဘူးလို႔ ပညာရွင္ေတြ လက္ခံထားၾကတယ္။
• တခါတေလ ဆရာဝန္ကေန အေပါင္းလကၡဏာနဲ႔ အႏုတ္လကၡဏာေတြ ခ်ိန္ဆျပီး ဒီကာကြယ္ေဆး ထိုးႏိုင္တယ္။
• တကယ္လို႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနရျပီ၊ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ဘို႔ အလားအလာရွိတယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္ကို ေျပာျပဘို႔ လိုပါတယ္။ ဆရာဝန္ကေန ခ်င့္ခ်ိန္-ဆံုးျဖတ္ပါလိမ့္မယ္။
• အေျခအေနေတြ ျပည္စံုတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ ဒီကာကြယ္ေဆး ထိုးသူတိုင္းကို စနစ္တက် ေစာင့္ၾကည္ဘို႔ Pregnancy Registry အစီအစဥ္ေတြ လုပ္ထားတယ္။
• ကာကြယ္ေဆး တၾကိမ္ ထိုးထားသူ ေနာက္ ၂ ၾကိမ္ ဆက္မထိုးခိုင္းတာဟာ စိတ္ခ်ရတဲ့ဘက္ကေန ေျပာတာ ျဖစ္တယ္။ က်န္တဲ့ ေဆးအၾကိမ္ကို ကေလးဖြါးျပီးမွ အဆံုးသတ္ေအာင္ ထိုးပါ။
• ထိုးလိုက္မိသူ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ပါလို႔လဲ မညႊန္းပါ။
• ကာကြယ္ေဆးထိုးထားသူ ေနာင္ကေလးရဘို႔ ဘာမွ ေဆးေၾကာင့္ မခက္ေစႏိုင္ပါ။
• လိင္ဆက္ဆံတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳမရေသးခင္ အရြယ္ေတြကို ရည္ရြယ္တာ ျဖစ္တယ္။ တကယ္လို႔ ေဆးမထိုးခင္ကတည္းက လိင္ဆက္ဆံမႈ ရွိခဲ့ေပမဲ့ ေရာဂါ မကူးေသးသူဆိုရင္ ကာကြယ္ေဆးက အက်ိဳးမ်ားေစမွာ ျဖစ္တယ္။
• ပဌမေဆး ထိုးျပီးေနာက္ ၁-၂ လအၾကာမွာ ဒုတိယေဆး၊ ပဌမေဆးေနာက္ ၆ လ အၾကာမွာ တတိယေဆး ထိုးမယ္။
• ၂၆ ႏွစ္ေက်ာ္သူေတြ ဘာလို႔ မထိုးသလဲ။ လံုေလာက္တဲ့ စမ္းသပ္မႈေတြအရ ၂၆ ႏွစ္ေအာက္လို႔ သတ္မွတ္ ထားတာ ျဖစ္တယ္။ တကယ္လို႔ ဒီအသက္ထက္ ေက်ာ္သူေတြကိုထိုးတာလဲ အက်ိဳးမ်ားတယ္လို႔ လံုေလာက္တဲ့ စမ္းသပ္မႈေတြ ျပည့္စံုရင္ ျပဳျပင္လာပါလိမ့္မယ္။
• ကုိယ္ဝန္ေဆာင္မ်ား ဒီစာရင္းထဲမွာ မပါပါ။
• Gardasil HPV vaccine ေဆးကို ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ 1,115 ကို ထိုးေပးစစ္ေဆး ၾကည့္ခဲ့တယ္။ ေဘးထြက္-အက်ိဳး ပိုဆိုးတယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ဆြဲလို႔ မရတာ ေတြ႔ရတယ္။ လူ ၁ဝဝဝ ေက်ာ္ကို စမ္းသပ္တာ နည္းေသးပါတယ္။
• ဒါ့ေၾကာင့္ အခုထိ သားအိမ္ဝကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆးေတြျဖစ္ၾကတဲ့ Gardasil နဲ႔ Cervarix ေတြဟာ ေယဘုယ် စိတ္ခ်ႏိုင္ပါမယ္လို႔ သတ္မွတ္ေပမဲ့၊ လိုရမယ္ရ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ဆိုရင္ ထိုးမေပးဘို႔ကိုေတာ့ အမ်ားက သေဘာတူထားၾကတယ္။
• အေမရိကားမွာေတာ့ FDA ကေန Pregnancy Category B အဆင့္ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ေဆးတိုင္းကို အဲလို သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ လုပ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက လူကုိယ္ဝန္ေဆာင္ေတြကို ေဆးစမ္းသပ္ထားတာ မရွိေသးလူး၊ ဒါေပမဲ့ အထဲကကေလးကို ထိခိုက္ေစမယ္ ဆိုတာကိုလဲ တိရစၧာန္စမ္းသပ္မႈေတြမွာ သက္ေသက မလံုေလာက္ေသးဘူး။ လူနဲ႔ တိရစၧာန္ေတြ ေဆးေတြကို တံု႔ျပန္ၾကတာ ေနရာတကာမွာ မတူႏိုင္ဘူးလို႔ ပညာရွင္ေတြ လက္ခံထားၾကတယ္။
• တခါတေလ ဆရာဝန္ကေန အေပါင္းလကၡဏာနဲ႔ အႏုတ္လကၡဏာေတြ ခ်ိန္ဆျပီး ဒီကာကြယ္ေဆး ထိုးႏိုင္တယ္။
• တကယ္လို႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနရျပီ၊ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ဘို႔ အလားအလာရွိတယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္ကို ေျပာျပဘို႔ လိုပါတယ္။ ဆရာဝန္ကေန ခ်င့္ခ်ိန္-ဆံုးျဖတ္ပါလိမ့္မယ္။
• အေျခအေနေတြ ျပည္စံုတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာေတာ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္ ဒီကာကြယ္ေဆး ထိုးသူတိုင္းကို စနစ္တက် ေစာင့္ၾကည္ဘို႔ Pregnancy Registry အစီအစဥ္ေတြ လုပ္ထားတယ္။
• ကာကြယ္ေဆး တၾကိမ္ ထိုးထားသူ ေနာက္ ၂ ၾကိမ္ ဆက္မထိုးခိုင္းတာဟာ စိတ္ခ်ရတဲ့ဘက္ကေန ေျပာတာ ျဖစ္တယ္။ က်န္တဲ့ ေဆးအၾကိမ္ကို ကေလးဖြါးျပီးမွ အဆံုးသတ္ေအာင္ ထိုးပါ။
• ထိုးလိုက္မိသူ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ပါလို႔လဲ မညႊန္းပါ။
• ကာကြယ္ေဆးထိုးထားသူ ေနာင္ကေလးရဘို႔ ဘာမွ ေဆးေၾကာင့္ မခက္ေစႏိုင္ပါ။
Comments
Post a Comment