Ovarian cysts မ်ိဳးဥအိမ္အိတ္မ်ား

(၁) ဆရာရွင့္ ေဆာင္းပါးေတြမွာ ဖတ္ဖူးတာေတာ့ အရြယ္အစားသိပ္မၾကီးခင္ 5 cm ေအာက္ရွိခ်ိန္မွာ အစားေသာက္ကို ဆင္ျခင္ရမယ္၊ အသားေလ်ာ့စားရမယ္၊ အသီးအရြက္မ်ားမ်ားစားရပါမယ္၊ အီစထရိုဂ်င္ကိုေလ်ာ့ခ်မယ္၊ DIM ကိုပံုမွန္ သံုးစြဲမယ္ဆိုရင္ အရြယ္အစား ငယ္သြားနိုင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ခက္တာက DIM (Diindolymethane) ကို ရန္ကုန္မွာ လံုးဝရွာလို႔ မရပါဘူးရွင့္။ တကယ္ေတာ့ အမ်ိုးသမီးအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီလို case မ်ိုးျကံုေတြ႔ ေနရတယ္လို့သိရပါတယ္။ အမ်ိုးသမီးထုၾကီးအားလံုးရဲ့ ကိုယ္စားအၾကံေကာင္းေလးလိုခ်င္ပါတယ္ဆရာ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင့္။

(၂) ညီမမွာလည္း ေရအိတ္ရွိတယ္လို႔ DR က ေျပာတယ္။ အခုလ ရာသီလာတာလည္း ၂ ရက္ထဲ။ ဘယ္ဘက္ သားအိမ္ရွိတဲ့ အျခမ္းကလည္း တင္းေနတယ္လို႔ခံစားရတယ္။ အဲဒါ ကိုယ္ဝန္ရွိတယ္လို႔သတ္မွတ္ရမလား။ ေရအိတ္ေရာင္တယ္လို႔ သတ္မွတ္ရမလားရွင့္။ ေရအိတ္ေရာင္တယ္ဆို ဘာေဆးေသာက္ရမလဲရွင့္။ ကေလးလဲ အရမ္းလိုခ်င္ေနပါျပီ။

ေမးတဲသူေတြ အသက္မသိပါ။ အမ်ိဳးသမီးေတြဆိုတာေတာ့ သိေပမယ့္ ရာသီ မသိပါ။ အိမ္ေထာင္ေရး မသိပါ။ ဘာခံစားေနၾကရသလည္း မသိပါ။ ေဆးစစ္သလား မသိပါ။ သားအိမ္နဲ႔ မ်ိဳးဥအိမ္ေရာဂါအေတာ္မ်ားမ်ား (အာလ္ထြာေဆာင္း) ရိုက္မွသိတယ္။

Diindolylmethane (DIM) ကို ဆရာညႊန္ခဲ့ဘူသလားဆိုတာ မမွတ္မိပါ။ ဒီဓါတ္ကို ၾကြက္ႏို႔ဗိုင္းရပ္စ္ကေနျဖစ္ေစတဲ့ ရွားတဲ့ (RRP) အသက္ရွဴလမ္းကင္ဆာတမ်ိဳးမွာသံုးတယ္။ ဒုတိယေမးခြန္းထဲက ေရအိတ္ေရာင္တယ္ဆိုတာ ေဆးပညာမွာေတာ့ မရွိပါ။ ေရာင္တယ္ဆိုတာ နာမယ္-ေရာင္မယ္-ပူမယ္-နီမယ္-သူ႔တာဝန္မလုပ္ႏိုင္ျဖစ္မယ္။ ဥပမာ သြားဖံုးေရာင္ေနတာမ်ိဳး။

ေမးခြန္းေတြမွာ ေရအိတ္လို႔ေရးၾကတာမ်ားတယ္။ အရပ္ေခၚေတြက အေတာ္ေဝခြဲရခက္တယ္။ ေမးရင္ ေဆးစာရြက္ထဲက စာလံုးေပါင္းကိုသိခ်င္တယ္။ ေရအိတ္ဆိုတာထဲမွာ ေရ-အရည္သာမဟုတ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ အရည္ၾကည္၊ အရည္ပ်စ္၊ ေသြး၊ ေခ်ာကလက္၊ ဆံပင္-ကိုယ္ေမႊး၊ အရိုး-သြား အကုန္ပါေနႏိုင္တယ္။ မေန႔ကေမးတဲ့တေယာက္ကေတာ့ ဗိုက္တေနရာ နာေနတာလို႔ သူမ်ားေတြကေရအိတ္ေျပာတာနဲ႔ ဘယ္ကေဆးစာလည္းမသိ အဲတာပဲသိခ်င္လို႔ လာေမးေနတယ္။ ကိုယ့္ေရာဂါကို သိခ်င္ေပ်ာက္ခ်င္တာမဟုတ္ပဲ ေရအိတ္ဆိုတာပဲစြဲလမ္းျပီး ေမးေနတာ။

အမ်ိဳးသမီးတိုင္းမွာ မ်ိဳးဥအိမ္တစံုစီပါတယ္။ သူ႔ထဲမွာ အလံုး (အက်ိတ္) ျဖစ္တာကို Ovarian cysts လို႔ေခၚတယ္။ ေသးေသးေလးကေန ကိုယ္ဝန္ေမြးကာနီးအရြယ္အထ ိၾကီးႏိုင္တယ္။ အရြယ္ေကာင္းေတြမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ ေသြးဆံုးျပီးသူေတြ ၁၅% သာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္ကေနထုတ္ေပးေနတဲ့ (FSH) နဲ႔ (LH) ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြ အခ်ိဳးအစားမမွ်လို႔ ျဖစ္လာရတယ္။

မ်ိဳးဥအိမ္အရည္အိတ္က အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။
- Graafian or follicular cysts အမ်ိဳးမစားကေသးတယ္။ အလိုလိုေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ ဗိုက္စူးျပီးနာတတ္တယ္။ ၂၅% ေသာအမ်ိဳးသမီးေတြမွာျဖစ္တယ္။ တဖက္ထဲမွာျဖစ္တာမ်ားတယ္။

- Corpus luteum cysts ဆိုတာ လစဥ္မ်ိဳးဥထြက္အျပီးမွာျဖစ္တယ္။ LH ေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္။ အမွန္က ပံုမွန္ျဖစ္ရမယ့္ (ေဖၚလီကယ္) ျဖစ္တာပါ။ ဒီဟာကေန (ပရိုဂ်က္စတီရုန္း) ေဟာ္မုန္းထုတ္ေပးတယ္။ ကိုယ္ဝန္ျဖစ္မလာရင္ ပ်က္စီးသြားမယ္။ အဲတာမ်ိဳးျဖစ္မလာရင္ အလံုးလည္းမျဖစ္ ေဟာ္မုန္းလည္းမထုတ္ပါ။ ဆက္ၾကီးလာခဲ့ရင္ ဗိုက္နာမယ္။ ေပါက္ထြက္ရင္ စူးရွျပီးနာမယ္။ ဒီေဟာ္မုန္းက မ်ိဳးဥထြက္ဘို႔လုပ္ေပးတယ္။ (ေကာပတ္းစ္လူတီယမ္) ျဖစ္ဘို႔လုပ္ေပးတယ္။ အက်ိတ္ျဖစ္ရင္ေတာ့ ဆက္ၾကီးျပီး အဲတာမ်ိဳးမလုပ္ႏိုင္ပါ။

- Hemorrhagic cysts ေသြးျပည့္ေနတဲ့မ်ိဳးဥအိမ္အက်ိတ္
ေပါက္ထြက္ရင္ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းကနာမယ္။ အက်ိတ္ထဲမွာ ေသြး အရည္ေရာအခံပါရွိႏိုင္တယ္။

- Dermoid cysts (ဒါးမြိဳက္ဆစ္စ) ဆိုတာ ကင္ဆာမဟုတ္အလံုးတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ သူ႔ထဲမွာ အဆီ၊ အရိုး၊ အရိုးႏု၊ အေမႊးစတာေတြ ပါေနႏိုင္တယ္။ ၁၅ စင္တီမီတာေလာက္အထိၾကီးႏိုင္တယ္။ ေရာင္ရင္ေတာ့ နာမယ္။ အပင္းလို႔ေခၚၾကတာမ်ိဳး။

- Chocolate cysts ေခ်ာကလက္ဆစ္စ္ဆိုတာကို Endometrial cysts လို႔လည္းေခၚတယ္။ Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါ ရွိေနတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာျဖစ္တယ္။ သားအိမ္ (တစ္ရွူး) ေတြက သားအိမ္မဟုတ္တဲ့ေနရာေတြမွာ ေရာက္ေနတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္တယ္။ ရာသီျဖစ္စဥ္မွာ ပထမလဝက္မွာ တက္လာတဲ့ (အီစထိုဂ်င္) ကေနသက္ေရာက္တယ္။ ေသြးေတြက ၾကာေတာ့ အေရာင္ေျပာင္းရာကေန ေခ်ာကလက္ေရာင္ျဖစ္လာတယ္။ ဗီတာမင္ (ဒီ) နည္းသူေတြမွာ ျဖစ္တယ္။ (ပရိုဂ်က္စတီရုန္း) နည္းေနမယ္။

- Cystadenoma အက်ိတ္ကတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္အျပင္လႊာကေနျဖစ္တယ္။ ၃ဝ စင္တီမီတာအထိၾကီးႏိုင္တယ္။

- Multiple cysts အက်ိတ္ေတြအမ်ားၾကီးလည္းရွိႏိုင္တယ္။ Polycystic ovaries လို႔ေခၚတယ္။ Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) ေရာဂါနဲ႔ မတူပါ။

- Polycystic Ovary Syndrome (PCOS) ဆိုတာ မ်ိဳးဥအိမ္မ်ာအလံုးအက်တ္ေလးေတြအမ်ားၾကီးရွိေနတာျဖစ္တယ္။ ရာသီမမွန္တာ နဲ႔ က်ား-ေဟာ္မုန္းမ်ားေနတာ ၂ ခု ျဖစ္တယ္။ က်ား-ေဟာ္မုန္းမ်ားေနသူမွာ ဝက္ျခံေပါက္မယ္၊ အေမႊးေပါက္ မ်ားမယ္၊ လူဝမယ္၊ အဆီျပန္မယ္၊ ကေလးမရျဖစ္မယ္။ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြ အျဖစ္မနည္းပါ။ မၾကာမၾကာေမးၾကတယ္။

- Ovarian cancer မ်ိဳးဥအိမ္ကင္ဆာဆိုတာ အသက္ၾကီးမွသာျဖစ္တယ္။ ပ်မ္းမွ် ၆၃ ႏွစ္အရြယ္။ လူကဝရင္ပိုျဖစ္တယ္။ ကေလးမေမြးဘူးသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။

မ်ိဳးဥအိမ္အက်ိတ္ရွိေနရင္ ဒါေတြခံစားရႏိုင္တယ္။ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္း အေနရခက္တယ္။ အစာမေက်သလိုေနမယ္။ ဖိအားျဖစ္ေနသလိုခံစားရမယ္။ ေဖါင္းေနတာစမ္းလို႔သိ ျမင္လို႔ရမယ္။ ေအာင့္သက္သက္ကေန စူးရွရွနာမယ္။ အတူေနခ်ိန္မွာ မနာသင့္ပဲနာမယ္။ ရာသီလာရင္နာမယ္။ ရာသီမမွန္ျဖစ္မယ္။ ကေလးမရႏိုင္ျဖစ္မယ္။ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္မယ္။ ဆီးကုန္ကာနီးနာမယ္။ ဝမ္းမမွန္ျဖစ္မယ္။ ပ်ို႕ခ်င္မယ္။ အားယုတ္မယ္။ အစာမေက်ျဖစ္မယ္။

ဘယ္လိုကုသမလည္း
တခုခ်င္းအတြက္ ကုသနည္းေတြရွိတယ္။ တေယာက္ခ်င္းအတြက္ကုသနည္းေရြးရတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆရာဝန္ေတြက Vitamin D နဲ႔ Antioxidants ေတြလည္းေပးရတယ္။ ၃-၆ လေနရင္ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ Progesterone 100-200mg/day ေပးေလ့ရွိတယ္။ Vitamin D 5000 IU အနည္းဆံုး ေပးတယ္။ Arginine 1600mg/day နဲ႔ Cysteine 1200mg/day ကိုပါေပးတယ္။ ဒီေဆးေတြက Antioxidants (Amino acids) ေတြျဖစ္တယ္။

အေကာင္းဆံုးနည္းေတြ (၃) မ်ိဳးရွိတယ္။ အသက္ၾကည့္ရတယ္။ အမ်ိဳးအစားၾကည့္ရတယ္။ အရြယ္အစားၾကည့္ရတယ္။ ခံစားေနရတာၾကည့္ရတယ္။
(၁) Watchful waiting သိထားေစာင္ၾကည့္မယ္။ အလိုလိုေပ်ာက္ႏိုင္တာရွိတယ္။
(၂) Birth control pills ကိုယ္ဝန္တားေဟာ္မုန္းပါေဆးေပးမယ္။
(၃) Surgery ခြဲထုတ္ေပးမယ္။ တခ်ို႕ကို (ဆစ္စ္) ကိုသာထုတ္ႏိုင္တယ္။ မ်ိဳးဥိအမ္ကိုခ်န္ထားလို႔ ေဟာ္မုန္းမနည္းေစဘူး။ ကေလးရေစမယ္။ ေသြးဆံုးတာမျဖစ္ေစဘူး။ ovarian cystectomy ေခၚတယ္။ တခ်ိဳ႕ကို မ်ိဳးဥအိမ္ပါထုတ္ရတယ္။ oophorectomy ေခၚတယ္။ ကင္ဆာလို႔သိရင္ မ်ိဳးဥအိမ္ႏွစ္ုလံုး + သားအိမ္ + သားအိမ္ျပြန္ အကုန္ထုတ္မယ္။

ဆက္စပ္ဖတ္ႏိုင္တာေတြလည္း ေရးထားပါတယ္။
- Chocolate cyst ေခ်ာကလက္ ဆစ္ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/chocolate-cyst.html
- Endometriosis (1) သားအိမ္ေရာဂါ (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/endometriosis-1.html
- Endometriosis (2) သားအိမ္ေရာဂါ (၂) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/endometriosis-2.html
- Endometriosis (3) သားအိမ္ေရာဂါ (၃) http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/endometriosis-3.html
- Ovarian cancer မ်ိဳးဥအိမ္ကင္ဆာ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/ovarian-cancer.html
- Ovarian Cyst ကိုယ္ဝန္မဟုတ္တဲ့ ဗိုက္ထဲကအလံုး http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/ovarian-cyst.html
- PCOS and Ovarian cyst http://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/pcos-and-ovarian-cyst.html
- Polycystic Ovarian Syndrome (PCOS) ရာသီမမွန္ရင္ဖတ္ပါ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/polycystic-ovarian-syndrome-pcos.html
- Water bag ေရအိတ္ကိုသာ သိခ်င္တာပါ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/water-bag.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၉-၅-၂ဝ၁၅