Thai-Burma War ထိုင္း-ျမန္မာစစ္ပြဲမ်ား

ယိုးဒယားလို႔သာေရးေနၾကတယ္။ စစ္အစိုးရလက္ထက္မွာ ထိုင္းလို႔ေရးရင္ ထုတ္ေဝခြင့္မေပးလို႔ျဖစ္ခဲ့တာကို သိေစလိုပါတယ္။ အရင္က ႏွစ္မ်ိဳးလံုးေရးပါတယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံကို ခ်ိဳးႏွိမ္တာမသင့္ပါ။ သမိုင္းဆိုတာ လိမ္ ေဖ်ာက္ ေကာက္ မေရးရပါ။

ယိုးဒယား ေခၚ ထိုင္း ေခၚ စယမ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ျမန္မာစစ္ (၁၇၆၅-၁၇၆၇) ဟာ ျမန္မာ့ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္နဲ႔ ထိုင္း ဘန္ဖလူေလာင္မင္းဆက္မွာ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ စစ္ပြဲအဆံုးမွာ ရာစု (၄) ခုၾကာရွည္ခဲ့တဲ့ စယမ္မင္းဆက္ ပ်က္သုဥ္းသြားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာဘုရင္ဟာ တရုပ္ရဲ႕က်ဴးေက်ာ္မႈေၾကာင့္ ခက္ခက္ခဲခဲတိုက္ယူထားတဲ့နယ္ေျမကေန ဆုတ္ခြါခဲ့ရတယ္။ ထိုင္းမွာ ကေန႔အထိသက္တမ္းရွည္တဲ့မင္းဆက္ကို ၁၇၇ဝ ကေနစျပီး ထူေထာင္လာႏိုင္တယ္။

ဘုရင့္ေနာင္က ထိုင္းကို ၁၅၆၄-၆၉ မွာတိုက္ျပီးအႏိုင္ယူခဲ့တယ္။ ထိုင္းနဲ႔ ျမန္မာစစ္ (၁၇၆၅-၁၇၆၇) ဟာ ၁၇၅၉-၁၇၆ဝ စစ္ပြဲအဆက္ျဖစ္တယ္။ တနသၤာရီကိုထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ဟံသာဝတီမြန္ေတြကေန ဗမာဘုရင္ကို ပုန္ကန္ရာမွာ ယိုဒယားဖက္ကေန ကူညီရာကေနျဖစ္တယ္။ ျမန္မာစစ္သား ေျမာက္ပိုင္း ၂ ေသာင္းနဲ႔ ေတာင္ပိုင္းက ၂ ေသာင္းစီပါတယ္။ အယုဒၶယကိုသိမ္းယူတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ တရုပ္ကလာတိုက္လာတယ္။ စယမ္ဘုရင္က စစ္ေျပျငိမ္းလိုတယ္။ ဗမာဘုရင္က အျပတ္လက္နက္ခ်ခိုင္းတယ္။ ၇-၄-၁၇၆၇ မွာ အယုဒၶယျမိဳ႕ေတာ္ကို ဖ်က္ဆီးတယ္။ ဗမာဖက္က ရက္စက္ခဲ့တယ္။

ဗမာ့ပ႑ာဆက္ လန္န ေခၚ ဇင္းမယ္က စယမ္အကူအညီနဲ႔ ဗမာဘုရင္ကိုပုန္ကန္ေတာ့ ၁၇၇၅ မွာ ဗမာက ထပ္တိုက္ရျပန္တယ္။ ၁၇၇၅-၁၇၇၆ နဲ႔ ၁၇၈၅-၁၇၈၆ မွာ ႏွစ္ခါတိုက္တယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ ဇင္းမယ္ကို စယမ္က အျပီး သိမ္းယူလိုက္တယ္။

၁၇၆ဝ မွာ အေလာင္းဘုရားနတ္ရြာစံေတာ့ တက္လာတဲ့ ေနာင္ေတာ္ၾကီးလက္ထက္မွာ အင္းဝနဲ႔ ေတာင္ငူမွာ ပုန္ကန္မႈေတြ ရွိတယ္။ ဇင္းမယ္က ၁၇၆၁-၆၃ မွာ ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း ပုန္ကန္တာကို စယမ္ကကူညီတယ္။ ေနာင္ေတာ္ၾကီး ၁၇၆၃ ႏွစ္ ႏိုဝဘၤာလမွာနတ္ရြာစံတယ္။ ဆင္ျဖဴရွင္ တက္လာတယ္။ ၁၇၆၄ ႏွစ္လယ္မွာ စယမ္ကေန အေလာင္းဘုရား ခန္႔ထားခဲ့တဲ့ ထားဝယ္စားမြန္ကို အားေပးတယ္။ ဆင္ျဖဴရွင္ကေန စစ္သူၾကီးမဟာေနာ္ရထာကို လႊတ္တယ္။ ၁၇၆၄ ႏုိဝဘၤာမွာ ထားဝယ္ကို ဗမာကျပန္ရတယ္။ ဗမာစစ္တပ္ ၁၇၆၂ ေဖေဖၚဝါရီမွာ ျပန္ဆုတ္ေတာ့ ဇင္းမယ္ကလည္းမျငိမ္ပါ။ ၁၇၆၄ မွာ က်ိဳင္းတံုရွမ္းကိုလည္း သြားႏွိမ္နင္းရတယ္။ ၁၇၆၅ ႏွစ္ဖန္းမွာ ထိုင္းနယ္စပ္ လမ္ပန္း မွာ ဗမာက တပ္စြဲထားတယ္။

ဆင္ျဖဴရွင္ကေန စစ္သူၾကီးေနမ်ိဳးသီဟပေတ့ကို လာအိုထဲက ဗီယန္က်င္းနဲ႔ ေလာင္ဖရာဘန္းကို ဝိုင္းေစတယ္။ ဗီယန္က်င္းကို တိုက္ပြဲမရွိပဲ ၁၇၆၅ ႏွစ္ဦးမွာရတယ္။ ေလာင္ဖရာဘန္းခုခံတယ္။ ၁၇၆၅ ခုမတ္လမွာရတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဗမာဘုရင့္စစ္သည္ စုစုေပါင္း ၅ ေသာင္းရွိတယ္။ ဘုရင့္ေနာက္ေနာက္မွာ ဒါအမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ဗမာ့အေျမာက္တပ္မွာ ျပင္သစ္ ၂ဝဝ ကကူညီေနတယ္။ စယမ္ဖက္ကလည္း ဆင္ျဖဴရွင္ကိုခုခံဘို႔ရာ စစ္ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္တယ္။ ၁၇၆၄ မွာ စစ္အင္အား ၆ ေသာင္းရွိလာတယ္။ ဘုရားသံုးဆူနဲ႔ ကန္ခ်နပူရီမွာ တပ္စြဲထားတယ္။ ဗမာဖက္က စစ္သူၾကီးမဟာေနာ္ရထာရွိတယ္။ စယမ္က ေျမာက္ဖက္မွာ ဆူခိုထိုင္းနဲ႔ ဖီဆန္ႏူေလာက္မွာ တပ္စြဲထားျပီး၊ အယုဒၶယကို အခိုင္အမာျပဳတယ္။ သူတို႔က တရုပ္နဲ႔ ျဗိတိသွ်စစ္သေဘၤာဆီကေန အကူအညီယူတယ္။ စယမ္ဟာ အေျမာက္လက္နက္ေတြလုပ္တယ္။ တခ်ိဳ႕အေျမာက္ေတြက ၉ မီတာရွည္တယ္။ ၁၇၆၇ မွာ အယုဒၶယက်ေတာ့ အေျမာက္အသစ္ တေသာင္းသိမ္းဆည္းရတယ္။

တရုပ္ရဲ႕ ျမန္မာျပည္ကို က်ဴးေက်ာ္မႈ (၁၇၆၅ ဒီဇဘၤာ - ၁၇၆၆ ဧျပီ)
ဗမာဖက္က စစ္သူၾကီးေနမ်ိဳးသီဟပေတ့ရဲ႕ ရွမ္းေဒသေျမာက္ပိုင္းမွာလုပ္လာတဲ့ စစ္ျပင္မႈကို တရုပ္ကစိုးရိမ္လာတယ္။ သူတို႔နယ္လို႔ယူဆထားလို႔ပါ။ ကြန္လံုအင္ပါယာကေန ရွစ္ေဆာင္ပနာနဲ႔ က်ိဳင္းတံုကို စစ္ခ်ီခိုင္းတယ္။ ၁၇၆၅ ဒီဇဘၤာမွာ ဗမာစစ္တပ္က စယမ္က ပစ္ဆန္ႏူေလာက္ကိုဝင္တိုက္ေနတယ္။ က်ိဳင္းတံုကို တရုပ္စစ္သည္ ၆ ေထာင္ ဝင္လာတယ္။ ဗမာစစ္တပ္မွာ စစ္မ်က္ႏွာ ၂ ခုကိုတျပိဳင္တည္းရင္ဆိုင္ေနရတယ္။ စစ္မ်က္ႏွာတခုမွာက ကမာၻ႔အင္အား အၾကီးဆံုးတရုပ္ရဲ႕ က်ဴးေက်ာ္မႈကို ေလွ်ာ့တြက္တဲ့ ဆင္ျဖဴရွင္တြက္ကိန္း မွားသြားတယ္။

တရုပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲေတြသမိုင္းစာရင္း
၁။ ပထမ (မြန္ဂို) က်ဴးေက်ာ္မႈ (၁၂၇၇-၁၂၈၇)
၂။ ဒုတိယ (မြန္ဂို) က်ဴးေက်ာ္မႈ (၁၃ဝဝ-၁၃ဝ၂)
၃။ (လူခ်န္-ပင္မိန္း) တိုက္ပြဲ (၁၄၃၆-၁၄၄၉)
၄။ တရုပ္-ျမန္မာစစ္ (၁၇၆၅-၁၇၆၉)

တရုပ္ကေန ၁၇၆၇-၁၇၆၈ မွာ ထပ္ျပီးက်ဴးေက်ာ္တယ္။ အယုဒၶယကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ဖ်က္ဆီးႏိုင္လိုက္တဲ့ ဆင္ျဖဴရွင္ဟာ ၁၆ ရာစုမွာ ဘုရင့္ေနာင္ထူေထာင္ခဲ့တဲ့ မဏိပူကေန စယမ္နဲ႔ လာအိုအထိက်ယ္ျပန္႔သေလာက္နီးပါး အင္ပါယာၾကီးရလိုက္ေပမယ့္ မတည္ျငိမ္ပါ။ တရုပ္နဲ႔ပါ ရင္ဆိုင္လာရတယ္။ တရုပ္စစ္တပ္မွာ လူ ၅ ေသာင္းပါတယ္။ မန္ခ်ဴးစစ္သားေတြက ဦးစီးတယ္။ အင္းဝအထိဆင္းလာတယ္။ ဒီဇဘၤာမွာ ဆင္ျဖဴ႕ရွင္က သူ႔တပ္ေတြကို စယမ္ကေန ဆုတ္ခိုင္းျပီး၊ ရွမ္းဖက္ကိုလႊတ္ရတယ္။ ဗမာေတြက တရုပ္ေထာက္ပံ့ေရးလိုင္းကို ေပ်ာက္က်ားနည္းနဲ႔တိုက္တယ္။ တရုပ္တပ္ေတြ ၁၇၆၈ ေဖေဖၚဝါရီမွာ အင္းဝကိုေရာက္လာေတာ့တယ္။ ဆင္ျဖဴရွင္မွာ အင္အားတေသာင္းႏွစ္ေထာင္သာ လက္ထဲမွာ ရွိေနတယ္။ စယမ္ကတပ္ေတြျပန္ေရာက္လာေတာ့ ဗမာ့ခုခံမႈ အားျပည့္လာျပီး တရုပ္ေတြကို တြန္းလွန္ႏိုင္တယ္။ ၁၇၆၈ မတ္လမွာ တရုပ္တပ္ေတြ အထိနာျပီး ျပန္ဆုတ္ရေတာ့တယ္။

ထိုင္းျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ အင္အားျပည့္လာျခင္း (၁၇၆၇-၁၇၇ဝ)
အယုဒၶယျမိဳ႕ေတာ္ ဗမာေတြကဖ်က္ဆီးခံရအျပီးမွာ တရုပ္ကက်ဴးေက်ာ္လို႔ျပန္ဆုတ္သြာေပမယ့္ ထိုင္းမွာ ပါဝါကြက္လပ္ ျဖစ္လာတယ္။ ခ်န္ထာဘူရီမွာ တခ္ဆင္ကအေျချပဳေနတယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ၃ ႏွစ္အတြင္း စည္းလံုးႏိုင္ခဲ့တယ္။ ၁၇၆၈ မွာ သူ႔ကိုက်န္လူေတြကမယွဥ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ထိုင္းရာဇဝင္အရ သူကေန အယုဒၶယမွာ ဗမာကို ခံခ်ခဲ့တယ္လို႔ဆိုတယ္။ ဗမာ့သမိုင္းမွာ အဲဒီတိုက္ပြဲကိုေရးမထားပါ။ တရုပ္စစ္တပ္ကလည္း က်ိဳင္းတံု ၁၇၆၅-၁၇၆၆ မွာ ဗမာတပ္ကိုမသိမ္းႏိုင္ခဲ့ပါ။

စယမ္-ျမန္မာစစ္ပြဲ သံုးသပ္ခ်က္
ျမန္မာ့ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ရဲ႕ စစ္အင္အားအေကာင္းဆံုးအခ်ိန္မွာျဖစ္ခဲ့တယ္။ တရုပ္ကို ေကာင္းေကာင္း ခုခံ တိုက္ထုတ္ႏိုင္တာက သက္ေသျဖစ္တယ္။ သမိုင္းပညာရွင္ Lieberman အဆိုအရ စယမ္(၁၇၆၇) နဲ႔ တရုပ္ (၁၇၆၅-၁၇၆၇) စစ္ပြဲၾကီးေတြကို တျပိဳင္တည္း အခ်ိန္ေလာက္မွာ အႏိုင္ယူႏိုင္ခဲ့တဲ့ ဗမာ့စစ္အင္အားဟာ ဘုရင့္ေနာင္ အင္ပါယာၾကီးနဲ႔ ေနာက္မွာ အံၾသစရာေကာင္းတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဗမာတပ္မွာ စစ္သည္အေရအတြက္ အသာစီးရလို႔လည္း မဟုတ္ပါ။ စစ္အေတြ႔အၾကံဳနဲ႔ စစ္သူၾကီးေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ ဗမာစစ္သူၾကီးေတြမွာ လူမ်ိဳးစုမတူတာေတြကို ေပါင္းစည္းႏိုင္စြမ္းရွိၾကတယ္။ ကုန္းေဘာင္နန္းစိုက္ရာ အထက္ျမန္မာျပည္ တခုတည္းဆိုရင္ အဲလိုအင္အားမ်ိဳးမရႏိုင္ပါ။

သမိုင္းပညာရွင္ Harvey ကေတာ့ ဗမာေတြဟာ တိုက္ေဟ့ဆိုတာနဲ႔ စိတ္ဓါတ္နဲ႔တိုက္ၾကတယ္။ ဘယ္သူ စစ္တိုက္ရဲသလဲကို ေခါင္းထဲထားၾကတယ္။ ေသရင္ယင္ေကာင္ေတြလို အေသခံရဲၾကတယ္။ ေရွ႕တန္းမွာမေသပဲ ေျခလက္ျပတ္လို႔ ဒုကၡိတျဖစ္ေနေန ဘုရင့္ဆီကေက်းဇူစကားလည္း ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကတာမဟုတ္ဘူး။ ဘုရင္ကိုဖူးေမွ်ာ္ခြင့္ ဆိုတာကေန တကယ့္အရွိတရားကို ဖံုးကြယ္မသြားေစၾကပါလို႔ေရးတယ္။

ဗမာစစ္သူၾကီးေတြဟာ သူတို႔ႏိုင္လို႔သိမ္းယူထားတဲ့ စယမ္စစ္သားေတြကိုပါ သိမ္းသြင္းႏိုင္စြမ္းရွိၾကတယ္။ အဲတာကိုၾကည့္ရင္ ထိုင္း-ဗမာစစ္ပြဲဟာ အုပ္စိုးသူခ်င္းစစ္ခင္းတာျဖစ္တယ္။ တိုင္းျပည္ႏွစ္ခုတိုက္ၾကတာမဟုတ္ဘူး။
ဗမာစစ္တပ္ဟာ ထိုင္းဖက္ကတြက္သလို ေျခာက္ေသြ႕ရာသီျပီးရင္ ျပန္မဆုိၾကပဲ ထိုင္းနယ္ေျမကို မိုးတြင္းမွာပါ ဆက္ထိန္းႏိုင္ခဲ့တယ္။ အယုဒၶယမွာ ဗမာေတြ ၁၄ လၾကာသိမ္းထားခဲ့တယ္။

၁၉ ရာစုထဲမွာ စယမ္ဟာ၊ ျမန္မာနဲ႔ ဗီယက္နမ္တို႔နဲ႔အတူ အေရွ႕ေတာင္အာရွိမွာ အင္အားၾကီးျဖစ္လာတယ္။ ပဌမ အဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ (၁၈၂၄-၁၈၂၆) ကတည္းက ျမန္မာျပည္ဟာ ထိုင္းအတြက္ စိုးရိမ္စရာမရွိေတာ့ပါ။ စစ္ပြဲအေမြအႏွစ္အျဖစ္ ထိုင္းဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ အားအေကာင္းဆံုးစစ္တပ္ကို ထူေထာင္လာႏိုင္ေတာ့တယ္။ အယုဒၶမွာ နန္းမစုိက္တာ့ပါ။ တနသၤာရီ၊ က်ိဳင္းတိုင္းတံုနဲ႔ လန္နကို တခါတခါ ျခိမ္းေျခာက္တယ္။ ကေမာၻဒီးယား အေနာက္ျခမ္းကိုပါ သိမ္းႏိုင္တယ္။ ဇင္းမယ္ ၁၇၇၆ နဲ႔ ဗီယန္က်င္း ၁၇၇၈၊ ခ်န္ဆီယန္ ၁၇၈၆၊ လြန္ဖရာဘန္း (၁၇၉၂-၁၇၉၄) ကို သိမ္းယူႏိုင္လာတယ္။ က်ိဳင္းတံုနဲ႔ ရွစ္ေဆာင္ပနာကိုပါ (၁၈ဝ၃-၁၈ဝ၄) ျခိမ္းေျခာက္ေသးတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ အယုဒၡယကေနယူလာတဲ့ စယမ္ယဥ္ေက်းမႈကို အျမစ္တြယ္လာေစတယ္။ ၁၇၈၉ မွာ စယမ္နဲ႔ ဂ်ားဗားယဥ္ေက်းမႈေတြကို ျမန္မာဘာသာျပန္ဆိုတယ္။ ျမဝတီမင္းၾကီးဦးစက ဦးေဆာင္တယ္။ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လာတဲ့ ထိုင္းလူမ်ိဳးေတြဆီကေနအကူအညီယူတယ္။ Siamese Ramayana ရာမယန၊ Enao အီေနာင္ဇာတ္ေတြေပၚလာတယ္။ ျမန္မာ့ရာမယနဟာ အိႏၵိယကေနယူတာမဟုတ္ပါ။

ထိုင္း-ျမန္မာစစ္ပြဲၾကီး ႏွစ္ဆက္ရွိတယ္။ ထိုင္းေတြက ဘုရင့္ေနာင္ကေနလာတိုက္တာကို ဘုရင္ကေနတိုက္တယ္လို႔သာ ျမင္ျပီး ဆင္ျဖဴရွင္ကေနလာတိုက္တာကို ဓါးျပလို႔ျမင္ၾကတယ္။

ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ဦးႏုကေန ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ ဒီဇဘၤာလထဲက ပထမဆံုးဘန္ေကာက္ခရီးစဥ္အတြင္းမွာ ထိုင္းႏိုင္ငံကို တရားဝင္ ေတာင္းပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကေန႔ျမန္မာႏိုင္ငံသားအမ်ားစုၾကီးကေတာ့ သူတို႔ဘုရင္ေတြကေန ထိုင္းႏိုင္ငံကို သြားတိုက္ခဲ့တဲ့သမိုင္းကို အေပၚယံေလာက္သူသိၾကတယ္။ ျမန္မာျပည္ကထုတ္တဲ့ သမိုင္းစာအုပ္ထဲမွာလည္း ေကာင္းေကာင္းေရးမထားပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၉-၆-၂ဝ၁၆
၂၉-၆-၂ဝ၁၉
Photo from Kingdom of War ထိုင္းႏိုင္ငံကေန ၂၃-၆-၂ဝ၁၁ မွာ ထုတ္လုုပ္တဲ့ ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္ ထိုင္း-ျမန္မာ စစ္ပြဲေနာက္ခံရုပ္ရွင္၊ အပိုင္း (၁) https://www.youtube.com/watch?v=INZiWXBPXww