Cortisone ေကာ္တီဇုန္းေဆး သတိနဲ႔ေပး

၁။ ဆရာရွင့္ က်မအသက္က ၂၉ နစ္ပါ။ သူနာျပဳဆရာမတေယာက္ပါ။ dexamethazone tablet ကိုလူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ထမင္းစားေရေသာက္ လြယ္လြယ္ကူကူသံုးေနက်ပါသည္။ dexamethazone နင့္ပတ္သတ္၍ ျပည့္ျပည့္စံုစံုသိခ်င္၍ ေျဖၾကားေပးပါရွင့္။ ေလးစားစြာျဖင့္။

၂။ Steroid ေဆးရဲ႕ဆိုးက်ိဳးေတြကို ႐ွင္းျပေပးပါဆရာ။ limit dose နဲ႔ long time usage ေလး သိလိုပါတတယ္ဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳ၍ ႐ိုေသစြာျဖင့္။

၃။ Steroid ေဆးကို ပန္းနာရင္က်ပ္ျဖစ္လို႔ ဆရာဝန္က ထိုးေပးေနပါတယ္။ ေဆးရဲ႕ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳး သိပါရေစဆရာရွင့္။

၄။ Hydrocortisone tablets ဘာအတြက္၊ ဘာေရာဂါအတြက္ေပးတာလည္းဆရာ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္၂ဝ ေၾကာ္ေလာက္က dexamethasone ေသာက္ဘူးထားတယ္။ အႏွစ္ ၂ဝ ေလာက္ေသာက္ထားမိတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္လေက်ာ္ေလာက္ ကလည္း prednisone ေပးေသာက္ခိုင္းတယ္။ က်မကို တႀကိမ္တခါေလာက ဖုန္းဆက္ခြင့္ျပဳပါ။ အဆက္အသြယ္ျပဳလို႔ ရမဲ့နံပါတ္ကေလး။

လူေတြမွာ ပိုးဝင္တာ။ ထိခိုက္မိတာ၊ ခြဲစိတ္တာ တခုခုျဖစ္ရင္ ေရာင္ရမ္းျဖစ္စဥ္ ဆက္ျဖစ္လာတယ္။ အဲလိုျဖစ္လာခ်ိန္မွာ ကိုယ္ကေန ဓါတ္ေတြထြက္လာမယ္။ အဲဒီဓါတ္ေတြ ထြက္မလာေစေအာင္ ေပးတဲ့ေဆးကို စတီရြိဳက္နဲ႔ ေကာ္တီဇုန္းလည္း ေခၚတယ္။

Hydrocortisone ဟိုက္ဒရိုေကာ္တီဇံုးဆိုတာ စတီရြိဳက္ေဆးျဖစ္တယ္။ သိပ္အစြမ္းထက္ျပီး သိပ္သတိထား သံုးရတာမ်ိဳး။ ခက္တာက ေဆးလက္မွတ္မပါဘဲ ဝယ္လို႔ရတယ္။ အေရျပားမွာ ယားယံတာ၊ ႏွင္းကူနာ၊ အေကာင္ ကိုက္တာ၊ တခုခုနဲ႔ မတည့္တာ၊ စအိုယားတာ၊ ေခါင္းယားတာ၊ စတာေတြအတြက္ Hydrocortisone 0.5% or 1% ေဆးေတြ ဝယ္လို႔ လြယ္တယ္။ တေန႔ ၁-၄ ၾကိမ္သံုးရတယ္။ လိမ္းေဆးညွစ္ဘူး၊ ခရင္မ္၊ လိမ္းေဆးရည္၊ အရည္၊ ဂ်ဲလ္၊ စပေရး၊ အျမွဳပ္၊ စအိုထဲထည့္ေဆး၊ ပါးစပ္ထဲထည့္ေဆး၊ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔လာတယ္။ ေဆးနာမယ္ေတြကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး။ ဒီေဆးကို ဆရာဝန္ မညႊန္ဘဲ မသံုးသင့္ဘူး။ ေဆးကို မ်ားရာေန တျဖည္းျဖည္ခ်င္းေလွ်ာ့ရတယ္။ တံုးတိမရပ္ရပါ။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ တေလွၾကီးရွိတယ္။ အေရျပား ေျခာက္ကြဲတယ္၊ ပါးတယ္။ ဝက္ျခံထြက္၊ ယားယံ၊ ပူေလာင္၊ အေရာင္ေျပာင္း၊ အေမႊးေပါက္တာပိုမ်ား၊ ေသြးျခည္ဥမယ္။ အစာမေက်၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ေခါင္းမူး၊ ပ်ိဳ႕-အန္၊ အိပ္ေရးပ်က္၊ စိတ္က်၊ ရာသီထိန္ႏိုင္တယ္။ အသက္ရွဴခက္၊ ရင္က်ပ္၊ အနာက်က္ေႏွး၊ ေခြ်းထြက္မ်ား၊ ေခါင္းကိုက္၊ မ်က္ႏွာ၊ လက္ေမာင္း၊ ေျခေထာက္၊ လည္ပင္း၊ ရင္သားေဖါင္းျပည့္၊ ဒါေၾကာင့္ ဝလာ၊ ေရာင္လာ၊ ေဖါလာေစမယ္။ အေလးခ်ိန္တိုးမယ္။

သံုးႏိုင္တဲ့ေရာဂါစာရင္းက အရွည္ၾကီးရွိတယ္။
1. Endocrine Disorders (အင္ဒိုခရိုင္း) ေခၚ ေဟာ္မုန္းေရာဂါမ်ား
2. Rheumatic Disorders (ရုမက္တစ္) ေရာဂါမ်ား
3. Collagen Diseases (ကုိလာဂ်င္) ေရာဂါမ်ား
4. Dermatologic Diseases အေရျပားေရာဂါမ်ား
5. Allergic States (အလာဂ်ီ) ေရာဂါမ်ား
6. Ophthalmic Diseases မ်က္စိေရာဂါမ်ား
7. Respiratory Diseases အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းေရာဂါမ်ား
8. Hematologic Disorders ေသြးေရာဂါမ်ား
9. Neoplastic Diseases ကင္ဆာေရာဂါမ်ား
10. Edematous States ကိုယ္ေရာင္ေရာဂါမ်ား
11. Gastrointestinal Diseases အစလမ္းေရာဂါမ်ား
12. Miscellaneous အျခားေရာဂါမ်ား

သတိထားေပးရမယ့္ေရာဂါေတြလည္းရွိတယ္။
1. Cirrhosis အသည္းေျခာက္၊
2. Kidney disease ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊
3. Thyroid disorder လည္ပင္းၾကီးေရာဂါ၊
4. Diabetes ဆီးခ်ိဳ၊
5. Malaria ငွက္ဖ်ားျဖစ္ဘူးသူ၊
6. Tuberculosis တီဘီ၊
7. Osteoporosis အရိုးပါးေရာဂါ၊
8. Myasthenia gravis ၾကြက္သားအားနည္ေရာဂါ၊
9. Glaucoma or Cataracts မ်က္စိေရတိမ္ + အတြင္းတိမ္၊
10. Herpes infection of the eyes မ်က္စိ ေရယံု၊
11. Stomach ulcers, ulcerative colitis, or diverticulitis အာလမ္းေရာဂါေတြ၊
12. Depression or mental illness စိတ္က်ေရာဂါ၊
13. Congestive heart failure ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ျခင္း၊
14. High blood pressure ေသြးတိုးေရာဂါရွိေနသူေတြကို အထူးသတိထားေပးရမယ္။

ဒီေဆးကို မတည့္သူေတြနဲ႔ ဖန္းဂတ္စ္ မိႈ ေရာဂါရေနခ်ိန္မွာ ဒီေဆးမ်ိဳး မသံုးရပါ။ ကာကြယ္ေဆးအမ်ိဳးအစားထဲက ေရာဂါပိုးအရွင္ကိုသံုးတာမ်ိဳး ထိုးခ်ိန္မွာလဲ ဒီေဆးမ်ိဳးမေပးရပါ။ ကာကြယ္ေဆး အာနိသင္နည္းေစမယ္။ Measles, Mumps, Rubella (MMR), Bacillus Calmette-Guérin (BCG), Oral Polio, Rotavirus, Smallpox, Typhoid, Yellow fever, Varicella (Chickenpox), H1N1 influenza နဲ႔ Nasal flu vaccine ကာကြယ္ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။ ခုခံအားစနစ္ကို ယာယီအားနည္းေစတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ ကူးစက္ေရာဂါေတြ ဝင္လြယ္ေစမယ္။ ရွိေနတဲ့ကူးစက္ေရာဂါကို ပိုဆိုးေစႏိုင္ေသးတယ္။

ေကာ္တီဇုန္းေဆး ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုးေပးရရင္ အထဲကကေလးကို ထိခိုက္မလားဆိုတာ မေသခ်ာပါ။ မိခင္ႏို႔ထဲ ပါေနႏိုင္တယ္။ ကေလးဖြံ႔ထြားမႈကို သက္ေရာက္ႏိုင္တယ္။ Pregnancy and Prednisolone ကိုယ္ဝန္ႏွင့္ ပရက္နဆိုလံုးကို ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေကာ္တီဇုန္းေဆးေတြက ဓါတ္ျပဳႏိုင္လို႔ ေဆးတြဲေပးရာမွာ သတိထားရမယ္။ အက္စပရင္၊ ဆီးသြားေစတဲ့ေဆး၊ Warfarin ေသြးက်ဲေဆး၊ Cyclosporine (Gengraf, Neoral, Sandimmune) ခုခံအားအတြက္ေဆး၊ ဆီးခ်ိဳေဆးမ်ား၊ Ketoconazole (Nizoral) ဖန္းဂတ္စ္အတြက္ေဆး၊ Rifampin (Rifadin, Rifater, Rifamate, Rimactane) တီဘီေဆးမ်ား၊ Phenytoin (Dilantin) or Phenobarbital (Luminal, Solfoton) အတက္သက္သာေဆးမ်ား။

ေဆးအေလးခ်ိန္နဲ႔ တရက္မွာ ဘယ္ေလာက္ေသာက္ျပီး၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ေသာက္ရမယ္ဆိုတာ ဒီေဆးအတြက္ အလြန္အေရးၾကီးတယ္။ ဒီေဆးေပးေနသူတိုင္း ေဆးကို ခ်က္ခ်င္းရပ္မျပစ္ရပါ။ ဆရာဝန္ေတြ အေတာ္စိတ္ညစ္ရတယ္။ နားမေထာင္တဲ့ လူနာေတြ မၾကာမၾကာေတြ႔ရတယ္။ အရက္နဲ႔လဲ တြဲမေသာက္သင့္ပါ။

မိႈေရာဂါရွိေနတံုး ဒီေဆးမသံုးရပါ။ ေက်ာက္ကပ္၊ အူ၊ ႏွလံုးေရာဂါရွိေနသူ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ လည္ပင္းၾကီး၊ ေသြးတိုး၊ ေရယံု၊ တီဘီေရာဂါရွိေနသူေတြ ဒီေဆးသံုဘို႔ အထူးသတိထားရမယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ခ်ိန္လဲ သတိျပဳပါ။ ဒီေဆးေသာက္ေနတံုး အရက္ေသာက္ ေလွ်ာ့ရမယ္။ ေဆးေပးထားသူေတြကို ဆားေလွ်ာ့စားဘို႔၊ ပရိုတင္း နဲ႔ ပိုတက္စီယမ္ မ်ားမ်ားစားဘို႔ ဆရာဝန္က ညႊန္ၾကားမယ္။

Dexamethasone ဒက္ဆာမီသဇုန္းဟာ Glucocorticoids ေဆးအုပ္စုဝင္တခုျဖစ္တယ္။ Steroid hormone ဆိုတာက ေကာ္တီဇုန္းျဖစ္တယ္။ လူကိုယ္ထဲမွာရွိတယ္။ ဓါတ္ခြဲခန္းမွာထုတ္တဲ့ Synthetic steroid hormones ေတြကေတာ့
• Glucocorticoids: Alclometasone, Prednisone, Dexamethasone, Triamcinolone
• Mineralocorticoid: Fludrocortisone
• Vitamin D: Dihydrotachysterol
• Androgens: Apoptone, Oxandrolone, Oxabolone, Testosterone, Nandrolone (Anabolic steroids)
• Oestrogens: Diethylstilbestrol (DES)
• Progestins: Danazol, Norethindrone, Medroxyprogesterone acetate, 17-Hydroxyprogesterone caproate

ေဆးက ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို ထိေရာက္တယ္။ ေဘးထြက္သက္ေရာက္မႈေတြရွိေပမဲ့ သံုးသင့္သူကို ေပးရတယ္။ စားေဆး၊ ထိုးေဆး၊ မ်က္စဥ္း၊ ႏွာေခါင္ထဲထည့္ေဆး၊ အဆစ္ထဲထိုးေဆး စတာေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ အလာဂ်ီ ေခၚ တခုတခုနဲ႔ မတည့္တာ၊ ေရွာ့ျဖစ္တာေတြမွာ အေရးေပၚနဲ႔ အသက္ကယ္ေဆးလိုသံုးရတယ္။ နာတာရွည္ျဖစ္တာေတြမွာ ေပးရတယ္။

Cortisone ေကာ္တီဇုန္းေဆး သတိနဲ႔ေပး http://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/cortisone.html
Steroid injections (စတီရြိဳက္) ထိုးေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/steroid-injections.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ